ציונות מה הוא?

[געפילטע פיש]

זהב'ל, דו האלטסט אז ס'איז בכלל מעגליך דיר אויפציווייזען פארקערט פון די שיטה הקדושה? אויב נישט איז א שאד יעדע ווארט.

[גאלד]

אידנטום איז טאקע א דת און א עם,
אבער דאס הייליג לאנד ארץ ישראל איז נישט וואס מאכט דעם איד א איד, ארץ ישראל איז א שכר,
א טייערע מתנה וואס דער אייבישטער גיבט אונז, אויב מיר היטן זיינע מצוות און מיר טוהן תשובה,
לערן גאנץ סדר משנה תורה, פסוק נאך פסוק,
קוק דעם פסוק וואס מיר זאגן פעמיים באהבה:
השמרו לכם פן-יפתה לבבכם...וחרה אף-ה בכם...ואבדתם מהרה מעל הארץ הטבה אשר ה נתן לכם

אויב מיר פירן זיך נישט אויף כהוגן וויל אונז דער אייבישטער נישט זעהן און זיין פאלאץ,
אויף דעם שטייט וואס דער נביא זאגט ביי די לעצטע וואכעדיגע הפטורה, ירמי' ב' ז'
ותבואו ותטמאו את-ארצי, ונחלתי שמתם לתועבה.
און וואס מ'גייט זאגן די וואך שבת חזון: ישעי' א' י"ב
כי תבאו לראות פני מי בקש זאת מידכם רמס חצרי

קיינער זאגט נישט אז ארץ ישראל מאכט דעם איד פאר א איד. אבער ארץ ישראל איז דאס אידיש לאנד. (אזוי ווי נישט א שטריימעל מאכט א מענטש פאר א חסיד, אבער א שטריימעל איז א חסידיש לבוש).
דער רבוש"ע זאגט נישט כי תבואו לראות את פני ווייל ער וויל מיר זאלן נישט קומען נאר ווייל ער וויל מיר זאלן תשובה טון! (ס'איז אזוי ווי ווען א מלמד זאגט פאר א קינד, אז דו ביסט שלעכט גייסטו נישט אויף די טריפ, זאגט די קינד "איך גיי נישט אויפן טריפ!". וועט די מלמד זיין צופרידן?)

די רבוש"ע וויל מיר זאלן תשובה טאן און נאר ער וועט אונז נעמען צו די שיינע טריפס, נישט מיר וועלן זיך אריינפייפן, טון עבירות, און זיך אליינס גיין אויף טריפס,

דאס איז שוין א אומדערהערטע חוצפה,

דער אייבישטער שיקט אונז אין גלות צווישן די פעלקער, פאר אונזער טובה, און אונז פייף מיר זיך אן אונז נעם מיר זיך צוריק ארץ ישראל מיט געוואלד, דאס איז דאך א געפערליכע ניאוץ אין אייבירשטן,

[זר זהב]

זהב'ל, דו האלטסט אז ס'איז בכלל מעגליך דיר אויפציווייזען פארקערט פון די שיטה הקדושה? אויב נישט איז א שאד יעדע ווארט.

קענסט מיר נישט אויפווייזן פארקערט ווייל איך קען נישט די שיטה. איך קען פשוט די תורה. השם האט זיך אויסגענומען תנאים מיט זיין פאלק וואס איז בינדענד מיט די לאנד וואס ער האט אונז געגעבן, אויב וועלן מיר זינדיגן וועלן מיר נישט האבן דעם לאנד. און אונז ווארטן יעצט אויף משיח.

[געפילטע פיש]

זהב'ל, דו האלטסט אז ס'איז בכלל מעגליך דיר אויפציווייזען פארקערט פון די שיטה הקדושה? אויב נישט איז א שאד יעדע ווארט.

קענסט מיר נישט אויפווייזן פארקערט ווייל איך קען נישט די שיטה. איך קען פשוט די תורה. השם האט זיך אויסגענומען תנאים מיט זיין פאלק וואס איז בינדענד מיט די לאנד וואס ער האט אונז געגעבן, אויב וועלן מיר זינדיגן וועלן מיר נישט האבן דעם לאנד. און אונז ווארטן יעצט אויף משיח.

שוין, איך קען אויך נישט די שיטה, סא שטיימער אייניג...
לגבי תורה, ווייסטו אליין אז ס'דא צדדים לכאן ולכאן, און נישט יעדער ערליכע איד וואס האט ליב ארצינו הקדושה איז פארכאפט אין ציונות.

[שמואל הלוי]

און נישט יעדער ערליכע איד וואס האט ליב ארצינו הקדושה איז פארכאפט אין ציונות.

ס'איז ידוע אז דער סאטמאר רב אליין איז געווען גאר א שטארקער חובב ארצינו הקדושה טראץ זיין שארפע התנגדות צו די הקמת המדינה

[זר זהב]

און נישט יעדער ערליכע איד וואס האט ליב ארצינו הקדושה איז פארכאפט אין ציונות.

אוודאי נישט. אויב יא וואלסטע געדארפט זאגן אז דער בעש"ט מיט'ן אה"ח הק' זענען געווען ציונים

[איך אויך]

זהב'ל, דו האלטסט אז ס'איז בכלל מעגליך דיר אויפציווייזען פארקערט פון די שיטה הקדושה? אויב נישט איז א שאד יעדע ווארט.

קענסט מיר נישט אויפווייזן פארקערט ווייל איך קען נישט די שיטה. איך קען פשוט די תורה. השם האט זיך אויסגענומען תנאים מיט זיין פאלק וואס איז בינדענד מיט די לאנד וואס ער האט אונז געגעבן, אויב וועלן מיר זינדיגן וועלן מיר נישט האבן דעם לאנד. און אונז ווארטן יעצט אויף משיח.

שוין, איך קען אויך נישט די שיטה, סא שטיימער אייניג...
לגבי תורה, ווייסטו אליין אז ס'דא צדדים לכאן ולכאן, און נישט יעדער ערליכע איד וואס האט ליב ארצינו הקדושה איז פארכאפט אין ציונות.

נישט נאר עס איז נישט תלוי איינס אינעם צווייטן נאר ווי ערליכער מען איז און ווי מער מען האט באמת ליב א"י שטערט עס מער די מעשים תעתועים פון די ציונים.

[יידל]

און נישט יעדער ערליכע איד וואס האט ליב ארצינו הקדושה איז פארכאפט אין ציונות.

אוודאי נישט. אויב יא וואלסטע געדארפט זאגן אז דער בעש"ט מיט'ן אה"ח הק' זענען געווען ציונים

סאו, ווער איז יא א ציוני?

[זר זהב]

דער וואס וויל אר"י פאר זיין נאציאנאליטעט

[יידל]

דער וואס וויל אר"י פאר זיין נאציאנאליטעט

דער אוחה"ק און דער בעש"ט האבן געוואלט אר"י פאר זייער נאציאנאליטעט.

[זר זהב]

איך הער... זיי העפפי און לאז מיר ארויס פון דעם אשכול

[שמואל הלוי]

דער וואס וויל אר"י פאר זיין נאציאנאליטעט

מן הסתם האסטו געמיינט צו זאגן ווער עס וויל האבן ארץ ישראל פאר א אייגן אידיש לאנד פאר ביאת המשיח, און נישט זיין דארט אונטער א אנדערע אומה.

[יידל]

עס איז קיינמאל נישט געווארן אויס אידיש לאנד. מיר זענען אין גלות, דאס הייסט פארטריבן. פארטריבן פון וואו? פון אונזער לאנד. עס איז נאך אלץ אונזער לאנד אפילו ווען מיר זענען פארטריבן פון דארט.

[גאלד]

עס איז קיינמאל נישט געווארן אויס אידיש לאנד. מיר זענען אין גלות, דאס הייסט פארטריבן. פארטריבן פון וואו? פון אונזער לאנד. עס איז נאך אלץ אונזער לאנד אפילו ווען מיר זענען פארטריבן פון דארט.

עס איז נישט אונזער לאנד לרשת, ווילאנג מיר זענען און גלות, כי כך גזרה חכמתו, יא עס האט די קדושה, אבער עס איז ליידער דערווייל נישט אונזער,

[טעפל]

בקיצור ס'איז דא איינער וואס איז קלאר מיט די שיטה דא????

[משכיל]

איך בין מקנא די לובאוויטשער וואס כמעט יעדער איינער פון זיי קען גוט מסביר זיין זייער דרך און זייערע מבצעים, עס בלייבט כמעט גארנישט אהן א גוטן תירוץ, און זיי האבען א סאך טאלאנט און ידיעות, אויך א גוטע שפראך

[גאלד]

בקיצור ס'איז דא איינער וואס איז קלאר מיט די שיטה דא????

דערווייל האב איך נישט געזען קיין שום רעדע פון אומקלארקייט אין די סאטמארע שיטה, אדרבא אויב ביסטו נישט קלאר אין א ענין, פרעג, און אפשר וועט איינער עס אויסקלארן,

[משכיל]

גאלד יא מאסט בי קידינג, בד"ו די מערסטע מאכט סענס די נטורי קרתא,דערנאך די בני יואל וואס ביידע זיינען נישט תורה'דיג און זייער עקסטרעם וואס איך גלייב נישט אז איין גדול וואלט מסכים געווען מיט דעם, אבער סאטמאר איז מלא סתירות

[גאלד]

איים סארי משכיל, איך בין נישט אין די ביזנעס פון רעטאריק און דעמאגאגיע, ווילסט רעדן מן הענין, בין איך דא, שלא מן הענין וועל איך לאזן פאר אנדערע רעאגירן

[משכיל]

איז דער טיטעל "רשע" נאך פאר איינעם וואס וואוינט אין ארץ ישראל אדער קען דאס אויך חלל זיין אויף איינער וואס וואוינט אין אמעריקע ?י

גיי פרעג די בני יואל וועלען זיי דיר מסביר זיין, נו זיינען זיי נישט גערעכט ?י,

אויך ווילט איר מען זאל אנהייבען דא צו צוקלויבען דעם ויואל משה ?י

[גאלד]

איז דער טיטעל "רשע" נאך פאר איינעם וואס וואוינט אין ארץ ישראל אדער קען דאס אויך חל זיין אויף איינער וואס וואוינט אין אמעריקע ?י

איך כאפ נישט צו וואס די ציעלסט דא, פארוואס זאל נישט קענען זיין א רשע ווי אימער?

גיי פרעג די בני יואל וועלען זיי דיר מסביר זיין, נו זיינען זיי נישט גערעכט ?י,

איך ווייס נישט פון די נעמסט אז בני יואל זאל האבן איין אנדערן שיטה אין ציונית, ווי ווייט איך ווייס איז דער גאנצער חילוק צווישן זיי און די רעסט פון סאטמאר, צו ר' אהרן מיטן ברך משה זענען שקצים און טערירסטן צו נישט,

אויך ווילט איר מען זאל אנהייבען דא צו צוקלויבען דעם ויואל משה ?י

אפ טו יו, מיר איז גוט וויזוי עס איז

[פריינדליך]

עס איז קיינמאל נישט געווארן אויס אידיש לאנד. מיר זענען אין גלות, דאס הייסט פארטריבן. פארטריבן פון וואו? פון אונזער לאנד. עס איז נאך אלץ אונזער לאנד אפילו ווען מיר זענען פארטריבן פון דארט.

מעשה שהיה: שמעון איז געווען זייער א פארמעגליכער איד, ער האט געארבייט שווער אויפן דאלער אוועקגעלייגט יעדע פעני און באוויזען זיך אנצוזאמלען א פארמעגן, ער האט געמאכט אינוועסטמענטס געקויפט און געעפענט ביזנעסער און געזען א שטארקע הצלחה, אזוי אויך האט ער געהאט א שטארקע געפיל צו ריעל עסטיט און זיך איינגעקויפט און געבויט גרויסע בנינים, ויהי היום שמעון איז געוועון ענג און קעש האט ער ארויס גענימען א מארגעטדש אויף זיינע בנינים כדי צו קענענן פירען ווייטער זיינע ביזנעסער, שמעון איז עלטער געוארען און געצאלט ווייטער ערליך די מארגעטדש און געפירט זיינע ביזנעסער ווי נערמאל, עס איז אנגעקימען די טאג און שמעון איז געגנאגען בדרך כל הארץ און ער איז געשטארבען,

זיין זון לוי האט איבער גענימען ס'גאנצע פארמעגן און געפירט ווייטער די געשעפטן, נישט האבענדיג זיין טאטעס עקספערטיז האבן די ביזנעסער אנגעהויבן צו גיין מטה מטה אין איין ביזנעס נאכען אנדערען האט זיך אפגעשפארט, לוי איז געווען א לא יצלח און ער האט זיך נישט געקענט א עצה געבן, אבער בעק און זיין מיינד האט ער געוויסט אז איה"נ די ביזנעסער גייען שלעכט דאך ווייסט ער אז ער איז דא ריעל עסטעיט פון ווי עס קימט אריין רענט אזוי אז מיט עפעס געלט וועט ער בלייבען, ויהי היום און לוי האט מער נישט געהאט קיין געלט צו באצלען די מארגעטדש אויפן בנין, די באנק האט געשיקט איין ווארענוג נאכען אנדערען אבער לוי האט אלעס איגנארירט נישט האבענדיג קיין געלט, די באנק האט געזען אז לוי מאכט זיך נישט וויסענדיג האבן זיי געריפען לוי און קארט, לוי האט זיך נישט וויסענדיג געמאכט, ווייל ער האט געוויסט אז די בנין איז זיינס און די באנק קען סיי ווי גארנישט טיען ער האט געהאט צעטליך אויפציווייזען אז ער האט לעגאל געירש'ענט די בנין פון זיין פאטער {עס איז נישט קיין ברידער מיט וועם זיך צו קריגען, ער איז געווען א בן יחיד}
וויבאלד לוי איז נישט אנגעקימען און קארט איז ער אריין און דיפאלט און די באנק האט צוגענימען די בנין עס איז איבערגעשריבען געווארען אויף זייער נאמען, די בנין איז טאקע געבליבען אויפן זעלבען פלאטץ ווי עס איז געווען בעפאר, לוי איז געבליבען מיט זיינע צעטליך אז עס איז זיינס און אז ער האט עס גע'ירש'נט פון זיין פאטער, אבער די בנין איז מער נישט זיינס עס באלאנגט שוין פאר א צווייטען,

די נמשל איז: אידן האבן אמאל געהאט הייליגע ערליכע עלטערן זיי האבן געטיען וואס השי"ת פארלאנגט השי"ת האט זיי געגעבן אר"י, זייערע קינדער האבן עס ווייטער גע'ירש'נט אבער זיי האבן זיך נישט געפירט ערליך, השי"ת האט געשיקט איין ווארענוג נאכען צווייטען אז אויב מען וועט נישט תשובה טיען וועט ער אונז פארטרייבען, אבער מען האט עס איגנארירט מען האט נישט תשובה געטיען, מען האט אפילו גע'הרג'ט ירמי הנביא, מען איז אנגעגאנגען ווייטער כאילו לא היה וויסענדיג אז די לאנד איז אונזערעס, השי"ת האט געצערענט און אוועק גענימען דאס לאנס פון די אידן ער האט זיי פארטריבען און עס איבער געגעבן פאר די רוימער, די אידן האבן א טאקע א באווייז אז דא לאנד איז זייערס ווייל השי"ת האט עס געגעבן פאר זייערע עלטערן, אבער עס איז דא נאך אז זאך אויבן און הימעל איז געווען א קארט קעיס אינדערמיט און די אידן האבן פארלוירען די משפט מען האט זיי צוגענימען דאס לאנד, דאס לאנד באלאנגט מער נישט פאר די אידן כאטש אז סיי האבן עס אמאל טויזענטער יארן צירוק באקימען,

[משכיל]

עס זיינען היינט דא און א"י באלד א מיליאן אידן וואס א גרויסע חלק זיצט אין לערענט, און זיינען שומרי תורה ומצות, און דאס א זיי גייען צו בחירות איז דאך אומר מותר, און די גוים פארלאנגען נישט אז די מדינה זאל זיך פארמאכען איז עס דאך נישט קיין מרידה באומות, און אז עס זיינען דא אויך פרייע וואס זיינען דו פרומע שולדיג אויף דעם, סא וואטס יאר פראבלעם,י