בשורה טובה תדשן עצם: מעגליכער חרדי'שער פילאט אין צה"ל

[דענקער]

איך פארשטיי נישט על מה יצא הקצף אויף ר' קאפקע? אפילו מיר זאלן זאגן אז א מיליטער איז א הכרח וואס לא יגונה אבער עס איז אויך לא ישובח. וואס איז די שטאלץ אז א חרדי איז א טייל פון א (מעגליך וויכטיגע) מארד-מאשין?

עס איז כאילו מען זאל זאגן אז מען איז שטאלץ אז א חרדי נעמט אנטייל אין די גאר וויכטיגע סאניטאציע דעפארטמענט.

[אפטעמיסט]

מארד מאשין? די פילאטן וואס האבן באמבאדירט די נאצי טויט לאגערן האבן אנטייל גענומען אין א מארד אפאראציע? די פילאטן וואס האבן צעשמעטערט סוריע'ס און איראקס נוקלארע וואפן פראדוקציע האבן גערוקט די וועלט אויף צוריק?

דענקער, דו זעסט מיר אויס ווי די וואס זארגן זיך מער פאר חיות ווי מענטשן. נישט אייביג איז ליבעראל צו זיין ליבעראל.

[פלאוויוס]

דענקער טייערער, א מיליטער איז א סאניטאציע דעפארטמענט פונקט ווי א בית-משפט איז א סאניטאציע דעפארטאמענט. די מטרה פון ביידע איז אנגעבליך צו פארהיטן גוטע מענטשן פון שלעכטע. יעדער שמועס איבער עטיק פון מלחמה קומט מיט דער הנחה אז ס'איז פאראן אזא זאך ווי א בארעכטיגטע מלחמה (just war) וואס איז אונז מחייב. שפיכות דמים קען נישט אריינפאלן אין דער קאטעגאריע פון "רשות". אויב איז עס נישט בארעכטיגט איז עס רציחה, און ווען ס'האנדלט זיך פון פארטיידיגן די מענטשהייט קעגן רשעות איז עס א פליכט ("שופך דם האדם באדם דמו ישפך"). די וואס שטעלן זיך איין דאס לעבן כדי צו באשיצן אנדערע, זענען די נאבלסטע באשעפענישן אין דער מענטשליכער געזעלשאפט.

אן דעם סאלדאט וואס שטייט מיטן ביקס אויפ'ן פראנט איז נישטא קיין קונסט, נישטא קיין מוזיק, נישטא קיין אידישקייט און נישטא קיין לעבן. ס'איז נישט קיין חכמה צו זיצן און קלאפן מיטן קיבארד אויפ'ן קאמפיוטער איבער "דער אוממענטשליכקייט" פון די וואס באשיצן אונז, ווען זיי זענען בסך הכל די וואס ערמעגליכן אונז צו לעבן. דאס איז נאאיוו צום בעסטן, און רשעות צום ערגסטן.

[ישראל קאפקע]

אויב זאל דער בחור דורכמאכן די טרענירונגען און ענדיגן דעם קורס, איז עס אן ערענסטע דורכברוך פאר דאס יהדות החרדית, און א שיינעם טריט פאראויס צו היומעניזאציע און ציוויליזאציע

נאר זעכציג יאר שפעט. . .


וואס איז דאס ארויפקוקן און ארויסהייבן וויילענס, מיליטער און מלחמה?
ווען ער ווערט אן ערנסטער ביזנעס אייגנטומער מיט פינף צען איינגעשטעלטע איז ער הונדערט יאר פאראויס, פון א הומאניסטישן קוקווינקל.

אויף דעם האט הרב אפטעמיסט געזאגט

ביסט צוקער זיס...

יעדע ציוויליזאציע דארף א שטארקע מיליטער. יעצט פארשטייסטו שוין?

און החכם פלאוויוס געזאגט

ישראל, ביים זאגן אזא סטעיטמענט וואלט רעכט געווען זאלסט ערקלערן דיין שטעלונג. א ראדיקאלע לאזונג דארף קענען געדעקט ווערן, אויב מ'וויל נישט ס'זאל האבן אן איינדרוק פון יפה-נפש'דיגע נאאיוויטעט

און יואב המוכיח האט נאכן זאגן א שטיקל קריטיק קעגן מיין סטעיטמענטס געפרעגט

איידער איך בין מיך מסביר וואס כ'האב באמת געמיינט מיט'ן שאוולען הערינג, ענטפער מיר ביטע אויף דער פראגע: דו קאנסידערסטעך אלס אן אבסעלוט-פאסיפיסט?

דערויף האב איך געענטפערט

אבסאלוט? ווייט נישט.
עס האט מיר פשוט געשטערט זיין אויסדרוק 'בשורה טובה תדשן עצם. כאילו עס איז עפעס א דערהויבענע ציל, א לאנג יעריגע חלום אויף וואס חרדיזם גארט און האפט זינט 1945.
ביי אונז אין אונזער חרדישע קולטור איז ווייעלענס און מיליטעריזם בכלל נישט קיין ווירטשו אויף וואס מען קוקט ארויף, כאטש עס איז וויכטיג נאמינאל.

דערויף האט יואב געענטפערט א לאנגס און א ברייטס, און כאטש ער האט זייער א לעגעטימע פונקט, און איך עפרישיעיט וואו ער וויל אנקומען, קומט עס בכלל נישט אריין דא.

פאר אן אומפארשטענדליכע סיבה האט עפעס דער עולם פארשטאנען אז איך האלט אז אין 2015 איז א מיליטער גענצליך אן איבריגע פונקציע פון אלטערטום און אומוויכטיג אדער אוממאראליש אין יעדן פאל.

איך האב אזא זאך נישט געשריבן און אזא סענטימענט נישט פארגעשטעלט. וואס איך האב געזאגט איז אז "ביי אונז חרדים (יא, אונזער קולטור) איז ווייעלענס נישט קיין ווירטשו וואס ווערט ארויסגעהויבן".
אויך האב איך -אלס ליבעראלער און הומאניסט - ארויסגעהויבן אפטעמיסט'ס נוצן ספעציפיש די טערמינען "הומאניזאציע און ציוויליזאציע" ארויסצוברענגען אז אויך לויט א הומאניסטישע וועלט אנטשויאונג איז מלחמה און ווייעלענס אין בעסטן פאל א הכרח, א נעסעסערי איוול, נישט קיין פראפעסיע וואס הומאניזם עספייערס דערצו.
אויך אין די ברייטערע מערב וועלט ציוויליזאציע איז מיליטעריזם און קריג אלץ מער בדיעבד'יג.

ווי דענקער שרייבט, עס איז נישט קיין 'שטאלץ' און נישט 'נאבל', נישט אין חרדיזם, נישט אין די הומאניסטישע וועלט אנטשויאונג, און אלץ ווייניגער אין די ברייטערע בערב ציוויליזאציע. כאטש עס בלייבט א הכרח אין אלע דריי.


אויף שמערל'ס קוויפ אז

כ'האב זיך טאקע אלטס געוואונדערט אויף דעם מאדנעם פענאמענאן אז אין קאמערציאלע אוויאציע שטייען די חרדים ארויס מיט די בעסטע פילאטן אין דער וועלט, בעת וואס אין די מיליטער הערט מען נישט פון זיי.

און אפטעמיסט'ס

קאפקע, דו רעדטס ברייט כאילו דא איז דא שיטות און אידילאגיעס. מ'קוקט יא ארויף, מ'קוקט נישט ארויף. ווער קוקט? וועם פרעגט מען. א ליידיגער לופטיגער קולטור אן קיין אידילאגן און צוקונפט. ארבעטסלאזע מוחים און ראיאטער. אפאר פילאטן וואלט נישט געשאט.

קען איך נאר אנווייזן מיין אריגינעלע תגובה

ווען ער ווערט אן ערנסטער ביזנעס אייגנטומער מיט פינף צען איינגעשטעלטע איז ער הונדערט יאר פאראויס, פון א הומאניסטישן קוקווינקל

איך האב נישט געשריבן אז ווערן א מיליטערישע פילאט איז ראנג אדער ערגער ווי א מיסט-קאנע-פייער-מאן, און איך זה נישט וואו אין מיינע ווערטער עס פארשטייט זיך אזוי.

_____
איבער דעם הערינג שאוולען אויסדרוק, דאכט זיך מיר אז יואב האט פארשטאנען אז איך האב עס אנגענומען אלס שטעך, און ער האט געשפירט וויכטיג צו געבן א הסבר דערויף.
וויל איך זאגן אז איך האב עס בכלל נישט פארשטאנען אלס אזאנס. איך האב פארשטאנען אז ער מיינט צו זאגן אז אלס שניי שאוולער פארשטייט קאפקע -אומריכטיג- אז ער דארף אויך שאוולען הערינג. אויף דעם איז מיין ענטפער געווען אז איך בין א פישער פון פאך אויס און שאוולען הערינג איז א טייל פון מיין פראפעסיע.
איך בין א קעגנער פון מיליטעריזם אויך אינדערויסן פון די מדנ"י קאנטעקסט, ופשוט.

[יואב]

אויב זאל דער בחור דורכמאכן די טרענירונגען און ענדיגן דעם קורס, איז עס אן ערענסטע דורכברוך פאר דאס יהדות החרדית, און א שיינעם טריט פאראויס צו היומעניזאציע און ציוויליזאציע

נאר זעכציג יאר שפעט. . .


וואס איז דאס ארויפקוקן און ארויסהייבן וויילענס, מיליטער און מלחמה?
ווען ער ווערט אן ערנסטער ביזנעס אייגנטומער מיט פינף צען איינגעשטעלטע איז ער הונדערט יאר פאראויס, פון א הומאניסטישן קוקווינקל.

אויף דעם האט הרב אפטעמיסט געזאגט

ביסט צוקער זיס...

יעדע ציוויליזאציע דארף א שטארקע מיליטער. יעצט פארשטייסטו שוין?

און החכם פלאוויוס געזאגט

ישראל, ביים זאגן אזא סטעיטמענט וואלט רעכט געווען זאלסט ערקלערן דיין שטעלונג. א ראדיקאלע לאזונג דארף קענען געדעקט ווערן, אויב מ'וויל נישט ס'זאל האבן אן איינדרוק פון יפה-נפש'דיגע נאאיוויטעט

און יואב המוכיח האט נאכן זאגן א שטיקל קריטיק קעגן מיין סטעיטמענטס געפרעגט

איידער איך בין מיך מסביר וואס כ'האב באמת געמיינט מיט'ן שאוולען הערינג, ענטפער מיר ביטע אויף דער פראגע: דו קאנסידערסטעך אלס אן אבסעלוט-פאסיפיסט?

דערויף האב איך געענטפערט

אבסאלוט? ווייט נישט.
עס האט מיר פשוט געשטערט זיין אויסדרוק 'בשורה טובה תדשן עצם. כאילו עס איז עפעס א דערהויבענע ציל, א לאנג יעריגע חלום אויף וואס חרדיזם גארט און האפט זינט 1945.
ביי אונז אין אונזער חרדישע קולטור איז ווייעלענס און מיליטעריזם בכלל נישט קיין ווירטשו אויף וואס מען קוקט ארויף, כאטש עס איז וויכטיג נאמינאל.

דערויף האט יואב געענטפערט א לאנגס און א ברייטס, און כאטש ער האט זייער א לעגעטימע פונקט, און איך עפרישיעיט וואו ער וויל אנקומען, קומט עס בכלל נישט אריין דא.

פאר אן אומפארשטענדליכע סיבה האט עפעס דער עולם פארשטאנען אז איך האלט אז אין 2015 איז א מיליטער גענצליך אן איבריגע פונקציע פון אלטערטום און אומוויכטיג אדער אוממאראליש אין יעדן פאל.

איך האב אזא זאך נישט געשריבן און אזא סענטימענט נישט פארגעשטעלט. וואס איך האב געזאגט איז אז "ביי אונז חרדים (יא, אונזער קולטור) איז ווייעלענס נישט קיין ווירטשו וואס ווערט ארויסגעהויבן".
אויך האב איך -אלס ליבעראלער און הומאניסט - ארויסגעהויבן אפטעמיסט'ס נוצן ספעציפיש די טערמינען "הומאניזאציע און ציוויליזאציע" ארויסצוברענגען אז אויך לויט א הומאניסטישע וועלט אנטשויאונג איז מלחמה און ווייעלענס אין בעסטן פאל א הכרח, א נעסעסערי איוול, נישט קיין פראפעסיע וואס הומאניזם עספייערס דערצו.
אויך אין די ברייטערע מערב וועלט ציוויליזאציע איז מיליטעריזם און קריג אלץ מער בדיעבד'יג.

אויף שמערל'ס קוויפ אז

כ'האב זיך טאקע אלטס געוואונדערט אויף דעם מאדנעם פענאמענאן אז אין קאמערציאלע אוויאציע שטייען די חרדים ארויס מיט די בעסטע פילאטן אין דער וועלט, בעת וואס אין די מיליטער הערט מען נישט פון זיי.

און אפטעמיסט'ס

קאפקע, דו רעדטס ברייט כאילו דא איז דא שיטות און אידילאגיעס. מ'קוקט יא ארויף, מ'קוקט נישט ארויף. ווער קוקט? וועם פרעגט מען. א ליידיגער לופטיגער קולטור אן קיין אידילאגן און צוקונפט. ארבעטסלאזע מוחים און ראיאטער. אפאר פילאטן וואלט נישט געשאט.

קען איך נאר אנווייזן מיין אריגינעלע תגובה

ווען ער ווערט אן ערנסטער ביזנעס אייגנטומער מיט פינף צען איינגעשטעלטע איז ער הונדערט יאר פאראויס, פון א הומאניסטישן קוקווינקל

איך האב נישט געשריבן אז ווערן א מיליטערישע פילאט איז ראנג אדער ערגער ווי א מיסט-קאנע-פייער-מאן, און איך זה נישט וואו אין מיינע ווערטער עס פארשטייט זיך אזוי.

_____
איבער דעם הערינג שאוולען אויסדרוק, דאכט זיך מיר אז יואב האט פארשטאנען אז איך האב עס אנגענומען אלס שטעך, און ער האט געשפירט וויכטיג צו געבן א הסבר דערויף.
וויל איך זאגן אז איך האב עס בכלל נישט פארשטאנען אלס אזאנס. איך האב פארשטאנען אז ער מיינט צו זאגן אז אלס שניי שאוולער פארשטייט קאפקע -אומריכטיג- אז ער דארף אויך שאוולען הערינג. אויף דעם איז מיין ענטפער געווען אז איך בין א פישער פון פאך אויס און שאוולען הערינג איז א טייל פון מיין פראפעסיע.
איך בין א קעגנער פון מיליטעריזם אויך אינדערויסן פון די מדנ"י קאנטעקסט, ופשוט.

קאפקע, דו ביזט א גוטער פאלאטישן.

דו האסט קלאר געשריבן אז דו רעדסט פון א "הומאניסטישן קוק-ווינקל", און דו האסט קלאר געשריבן אז וואס איז דאס "ארויפקוקן און ארויסהייבן וויילענס".

האב איך ריכטיג געפרעגט אויב דו ביזט אן אבסעלוט-פאסיפיסט, וואס דאן פארשטיי איך דיין נקודה און ערשט דארט דיסעגריע איך מיט דיר בקרבי, וזה הוא.

שרייבסטו אז דו ביזט נישט. אן אריינגיין אין דער חרידישער קולטור קוגל, תנ"ך איז אנגעפיקעוועט מיט וויילענס פון יעדן סארט. זאכן וואס אפילו א מלחמה-מאנגער וואלט צומאל נישט געשטיצט. מה שנוגע "ארויפקוקן", בליק נאר אריין אין  סדרה פון דער וואך. א מיסטישן חשבון צו אויב מ'גייט אין די דרכים פון גאט וועלן וויפיל אידן ברויכן נאכיאגן וויפיל שונאים – דיפענס און אפענס.

ווידער די היינטיגע חרידישע קולטור איז דאך ווארפן גארבעדש-קענס, ניטאמאל ווי כלל ישראל פון אמאל. וואס פונקטליך דו האסט פארזען מיט דיינע ליבעראלע ברילן אין דער חרידישער קולטור איז מיך נאך אלץ אומקלאר.

הייסט ביזט מודה אז די מיליטער איז א וויכטיגע פינקציע אין א ציוויליזירט לאנד, און בסך הכל ענגבערט דיך פארוואס עמעץ זאל וועלן א פראפעסיע וואס דו וואלסט אים ווען נישט רעקאמאנדירט? לכאורה ברויך ער דיך דאנקן פאר דע עדווייס. ער האט אן אנדער ציל און געשמאק. ס'איז א לאנד וואו מיליטער איז נישט בלויז א ווייטע הכרח, ס'איז אן אינטעגראלער חלק פונעם טאג טעגליכן לעבן, און איז א ריזיג פעלד פאר קאריערס וועלכע לויפן איבער מערערע צווייגן פון פראפעסיאנאלע לימודים.

במחילת כבודך פארשטיי איך נישט דיינע טוויסטערייען. אדער פארשטיי איך יא איין וועג און דאן ווערן שווער די אנדערע.


איך האב נישט קיין מושג וואס דו מיינסט אז איך האב פארשטאנען פון דיין רעאקציע איבער שוואלען הערינג. כ'האף אז דו ווייסט יא. כ'כאפ נישט וואו ס'קומט דא אריין פוצן דעם שניי.

[ישראל קאפקע]

מען דארף נישט זיין אן אבסולוט-פאציפיסט נישט צו זען אין מיליטעריזם א נאביליטעט.

יואב, זאג אז עס האט מיטן 'גלות-מענטאליטעט', אבער פאקט בלייבט אבער אז אינעם חרדישן קולטור איז וויילענס און מיליטעריזם נישט קיין ווירטשו. ס'זעלבע אין הומאניזם און אלץ מער אין די ברייטערן מערב וועלט ציוויליזאציע.

דאס איבריגע וואס דו שרייבסט אין דיין לאנגע ענטפער (און פלאוויוס ברענגט שטארק ארויס און ווי עס קוקט אויס האלט אפטעמיסט אויך אזוי). האט שוין מער צוטון מיט מדנ"י ספעציפיש ווי וויכטיג/גערעכט/דזשאסט דער מדנ"י מיליטעריזם איז, און איז נישט נוגע אהער.

דער הערינג איז ווי עס קוקט אויס פארשטונקען, פאגעדעבאדיט.

[יעקב מענטש]

איך האב נישט וואס צוצולייגן אין דעם שמועס בנוגע "וואס איך האב געזאגט, אז דו האסט געזאגט, וואס יענער האט נישט געזאגט, אז איך גיי באלד זאגן ", אבער ס'שטערט מיך נישט, אז עטס האטס עס ליעב קענט עטס ווייטער אנגיין, אין פארוועם ס'נישט איטערסאנט, קען סקיפן תגובות,

לגופו של ענין,

1) פון א 'הומאניסטישן' קוק ווינקל איז מיליטער בכלליות, נישט נאר א נעסעסערי איוול, נאר א ווירטו, ס'מאכט די וועלט זיכערער, און נישט אומזיסט זענען זיך מענטשען מוסר נפש דערפאר, אויב וואלט עס געווען א 'איוויל' גלייב איך שווער אז מענטשען וואלטן געוואלט שטארבן אויף 'איוויל' אפגעזעהן ווי גרויס דער צורך איז, נאר, די זעלנער בשעת זיי ציען דעם צינגל מאכן זיי א לשם יחוד און האבן אינזינען צו סעיווען אסאך אומשולדיגע לעבנס דורכן קניידלען דעם טעראריסט,
אבער איך זעה נישט די 'עדווענסמענט' וואס סאסייעטי האט געמאכט ווען אדער 'ערשטער' חרדישער יוד ווערט א פילאט ? איז עס טאקע אזא גרויסער קונץ,? איך מיין אז די אידישע פאלק פארמאגט פיל מער ווי א פילאט!, זיי לערנען טאקע נישט די אלע חכמות וואס די גוים לערנען, אבער דאס מיינט נישט אז זיי פארמאגן ווייניגער אין זיך קאמפעיר צו די געלערנטע סטודענטן, איז איינשטיין געווען ווייניגער קלוג פונעם באס דרייווער ווייל ער האט נישט געהאט קיין CDL ?
כאפ אמאל א שמועס מיט א יאפי, וועסטו נתפעל ווערן וויאזוי דער עווערידזש היימישער אינגערמאן, פארמאגט א טאן מער חכמה, און סטריט סמארט, פון דעם געלערנטן בחור וואס האט שוין צענדליגער אלפים אין קאלעדזש חובות, און דאס האט אים צוגעשטעלט די הויכראנקיגע פאזיציע פון זיין א "באר טענדער"...


2) פון א אידישן בליק, פארוואס שניידט ער נישט אפ די בארד אין פיאות, אזוי ווי דיר אנדערער בנש"ק וואס דרייט זיך אין צה"ל ??,

[ישראל קאפקע]

איך וויל נישט זאגן קיין דזשענערל סטעיטמענט, אבער געווענליך ציט דער הומאניסטישע עלעמענט נישט צום נענסטן גיוס צענטער, און די זעלנער זענען בדרך כלל נישט נישט פון די הומאניסטישן פערסועישן.

אין די היערארכיע פון א מערב וועלט רעגירונג ווערט די מיליטער 'professed' און 'גענוצט' אלץ מער אונטער דעם הומאניסטישן דאקטארינע, כאטש לפנים, דאס מיינט נישט אז די רענק ען פייל שפירט אויך אזוי.

[פלאוויוס]

מען דארף נישט זיין אן אבסולוט-פאציפיסט נישט צו זען אין מיליטעריזם א נאביליטעט.

יואב, זאג אז עס האט מיטן 'גלות-מענטאליטעט', אבער פאקט בלייבט אבער אז אינעם חרדישן קולטור איז וויילענס און מיליטעריזם נישט קיין ווירטשו. ס'זעלבע אין הומאניזם און אלץ מער אין די ברייטערן מערב וועלט ציוויליזאציע.

קאפקע, מיש נישט די צוויי זאכן. די אידישע "גלות מענטאליטעט" און דער ליבעראלער אנטי-מלחמה'יזם זענען ניטאמאל קוזינען. לאמיך דיר אנווייזן די חילוקים:

די פאציפיסטישע ליבעראלע טענדענצן באזירן זיך אויף א וועלטקוק וואס אנערקענט נישט דעם באגריף פון א שונא, דאס אננעמען דעם מציאות פון שלעכטס אויף דער וועלט איז זייער א פארנעפלטער און בדיעבד'יגער, און דערפאר איז דער געדאנק פון באקעמפן א שונא, ווילאנג ס'פליען נאכנישט קיין מיסילס איבערן קאפ, א שלעכטער אויסוואל.

די אידישע גלות מענטאליטעט באזירט זיך אויף א וועלטקוק וואס גלייבט אז דאס שלעכטס פילט אן די וועלט פון אלע זייטן, און שונאים זענען דא נישט בלויז איינס נאר צענדליגער. זייענדיג א קליין שעפעלע צווישן זיבעציג וועלף שעלט מען די שונאים יעדן טאג און מ'דאוונט אויף זייער מפלה (שפוך חמתך אל הגויים אשר לא ידעוך...), אבער מ'פארשטייט אז לעת עתה איז נישט רעאליסטיש אז מיר זאלן זיך ארויסשטעלן קעגן זיי. מ'ווארט אויף א צייט ווען משיח וועט קומען און וועט קעמפן פאר אונז, אבער דערווייל דארף מען שווייגן און שלינגען. איך האלט גראדע אז די גלות מענטאליטעט איז פראבלעמטיש, אבער איך פארשטיי עס אינעם היסטארישן קאנטעקסט. ווילסטו מיר זאגן אז דו דערקענסט דיין ליבעראליזם אין דעם?

דאס וואס דו שרייבסט אז "ווייעלענס איז נישט קיין ווירטשו" איז נאר אמת ווען מ'רעדט פון אטאקירן עמיצן אומזיסט, אבער זיך פארטיידיגן איז זיכער א הויכער ערך אין דער אידישער מסורה (ראטעווען לעבנס איז בפירוש נאבל). מיין שמעק איז אז דו האסט געמיינט עפעס אנדערש - דהיינו אז "מאכט איז נישט קיין ערך". דאס איז שוין יא אמת, אבער ס'קומט נישט אריין אין דעם שמועס. בסך הכל הייסט דאס אז מ'דארף געדענקען אז "ה' אלוקיך הוא הנותן לך כח לעשות חיל", און אודאי הייסט דאס אז מ'טאר נישט זוכן אויסצושפרייטן די מאכט איבער אנדערע ווען ס'צילט נישט צו זעלבסט-פארטיידיגונג.

בקיצור, ס'איז א טיפע נושא און אז גאט וועט מיר געבן צייט וועל איך בלי נדר אפשרייבן א לענגערע אפהאנדלונג פון אלע זייטן. דערווייל בעט איך דיך זאלסט נישט אריינשטופן אזעלכע קעגנגעזעצטע אידעען אין איין נאדל לאך.

[קול דודי]

כאפ אמאל א שמועס מיט א יאפי, וועסטו נתפעל ווערן וויאזוי דער עווערידזש היימישער אינגערמאן, פארמאגט א טאן מער חכמה, און סטריט סמארט, פון דעם געלערנטן בחור וואס האט שוין צענדליגער אלפים אין קאלעדזש חובות, און דאס האט אים צוגעשטעלט די הויכראנקיגע פאזיציע פון זיין א "באר טענדער"...

הממממ. איך האב שוין געכאפט אסאך אסאך שמועסן מיט אלע מינים, און ביז היינט נאכנישט נתפעל געווארן.

די אלע קאלעדזש גראדואירטע באר טענדערס וועם איך האב געקענט ברויכן נישט בארגן קיין חכמה פון דעם"עווערידזש היימישער אינגערמאן" (חוץ אויב מיט "חכמה" מיינסטו ווי אזוי אומצוגיין מיט קליינע קינדער למשל, אדער ענליכעס שצריך עקספיריענס לזה). ווידעראום איך האב נאך נישט געטראפן ווי דער "עווערידזש היימישער אינגערמאן" באהאלט דעם טאן פון חכמה. ס'איז א דבר שנתעלם מן העין אפשר?

(רעדענדיג פון עווערידזש. איך קען אסאך קלוגע היימישע יונגעלייט און אויך אסאך קליגע נישט-היימישע לייט. נישט די עווערידזש, אבער.)

[ישראל קאפקע]

.

[יאיר]

מען דארף נישט זיין אן אבסולוט-פאציפיסט נישט צו זען אין מיליטעריזם א נאביליטעט.

יואב, זאג אז עס האט מיטן 'גלות-מענטאליטעט', אבער פאקט בלייבט אבער אז אינעם חרדישן קולטור איז וויילענס און מיליטעריזם נישט קיין ווירטשו. ס'זעלבע אין הומאניזם און אלץ מער אין די ברייטערן מערב וועלט ציוויליזאציע.

איך ווייס נישט וועלכן חרדישן קולטור דו קענסט, אבער פיל פון די חרדים וואס איך קען זענען פלאמפייערדיגע חסידים פון ווייאלענס. פארשטייט זיך, נאר ווען די ווייאלענס ווערט געטון אויפ'ן ריכטיגן אופן, ווי למשל אויף א חסיד פון דעם רבי'נס ברודער, נישט אויף א חסיד פון דעם רבי'ן אליין.
אפילו ווען איך רעד מיט חברים איבער די מדנ"י פאלעסטינע מלחמות פארשטייען רוב פון זיי בכלל נישט דעם חסרון פון ווייאלענס. אדער איז עס א פאר'תמ'טער שלש שבועות/מפקיר את בשרכם צוגאנג (וואס מוטיגט ווייטער די מעלה פון ווייאלענס - פון גאט'ס זייט), אדער פארשטייט יענער ניטאמאל אז פאר דעם פאלעסטינער אראבער קומט זיך בכלל צו לעבן. איך געדענק נאך ווי היינט ווען איך בין געזעצן מיט א חסידישער חבר מיינער, גראדע א שטיקל סאטמארער, בשעת די מלחמה אין עזה, יענער נעמט ארויס דעם טעלעפאן און הערט אויס דעם טעגליכן ראדיא באריכט דורך דעם בארימטן זשורנאליסט מיט די גאלדענע שטימע זלמן ווידער, און ער מאכט אזא גרימאס מיט די האנט: "אך, נאר זיבן און דרייסיג אראבער גע'הרג'עט היינט."

[יאיר]

איך פארשטיי נישט על מה יצא הקצף אויף ר' קאפקע? אפילו מיר זאלן זאגן אז א מיליטער איז א הכרח וואס לא יגונה אבער עס איז אויך לא ישובח. וואס איז די שטאלץ אז א חרדי איז א טייל פון א (מעגליך וויכטיגע) מארד-מאשין?

עס איז כאילו מען זאל זאגן אז מען איז שטאלץ אז א חרדי נעמט אנטייל אין די גאר וויכטיגע סאניטאציע דעפארטמענט.

און טאמער א חרדי איז געשטיגן אין א הויכע ראנג אין די סאניטאציע דעפארטמענט און ער מענעדזשט עפעס אן אפטיילונג וכדו', איז דאס נישט א דערגרייכונג? טרינקען קאווע אין כולל אדער פליפן הייזער דורך צווייפלהאפטיגע וועגן אין בושוויק איז בעסער?

[ישראל קאפקע]

יאיר,
רציחה, רשעות, צער בעלי חיים זענען אלע פארבאטן לויט דעם אידישן ביבל.
סענטימענטן פון פאציפיזם און וועלט פרידן, שטאמען פונעם תנ"ך.

אקסן-קאמפן, דועל'ס, פאגראמען, פרנסה פון מערסענערי, קריימס אוו פעששן, באר פייטס, באקסינג און קריים סינדיקעיטס א.א.וו. (עקסקלודינג שאמרעם צירקע תש"מ-תש"נ) זענען קיינמאל קיין טייל פון דעם חרדישן קולטור נישט געווען.

מלחמה (און רעוואלוציע), צוליב דעם פאקט אז אידן האבן געווענליך געליטן איבערגענוג, און נישט האבנדיג קיין מיליטער קיינמאל נישט געווען קיין געווינער, איז אייביג געווען א זאך וואס אייראפעאישע אידן האבן באטראכט מיט פארדאכט און אנגסט, און האבן אנגעווארפן א שרעק אויף אייראפעאישע אידן.
דיפלאמאטיע און פרידן איז אלץ געווען די ריכטונג באפארציגט דורך די גייסטישע און געמיינדע פירער פון חרדיזם, כאטש נאציאנאליזם האט לכאורה געשטופט אנדערע קולטורן אין ריכטונג פון קריג.

אינדיווידואלן אין חרדיזם האבן אלץ געהאט שלעכטע טענדענצן איבערצוקומען, פונקט ווי אינדיווידואלן אין יעדע אנדערע קולטור. אויך לעבט חרדיזם צווישן, און ווערט באיינפלוסט פון אנדערע קולטורן.

ציוניסטישע מיליטעריזם ספעציפיש טוט טאקע נעגאטיוו עפעקטירן פילע פון די חרדישע געמיינדע, כאטש אפשר נישט אויפן זעלבן פארנעם ווי עס באיינפלוסט אין אנדערע טיילן פון דעם ארטאדאקסישן, רעליגיעזן און אידישן געמיינדעס.

[פלאוויוס]

ישראל קאפקע:

1) דער ביבל איז נישט קיין חרדיש ספר. די נבואות פון ישעיה זענען גאר ווייט פון די חרדישע סענטימענטן.

2) פאציפיזם אין דעם זין ווי דו זעסט עס איז איבערהויפט אומעקזיסטירנד אין תנ"ך. ס'איז א וויזיע אויף לעתיד לבוא, אבער מיט דעם קלארן פארשטאנד אז מ'האלט נאכנישט דארט.

3) בנוגע דיין טענה אז ציוניסטישער מיליטעריזם עפעקטירט די חרדישע געמיינדע: סאציאלע שטודיעס פון דער ישראל'דיגער געמיינדע צייגט אז דער סאמע רעכטער לאגער זענען די חרדים, מיט א ראטע פון העכער ניין און ניינציג פראצענט, אין פארגלייך מיט דעם נאציאנאל-רעליגיעזן לאגער וואו בלויז אכציג פראצענט אידענטיפיצירן זיך אלס רעכט, און פון די אליין זענען נישט אלע עקסטרעם. אויב ציוניזם וואלט געווען א פאקטאר אין דעם שמועס פון פאציפיזם ווערסוס מיליטעריזם וואלטן די נאציאנאל-רעליגיעזע "מיליטעריסטן" געדארפט זיין די העכסטע אויף דער רשימה פון עקסטרעמיזם. די נומערן שטימען נישט...

לאמיך צוטרעפן קאפקע נאך עפעס, אז דו האסט קיינמאל נישט געהאט קיין פערזענליכע שייכות מיט ישראלים אדער מיט אראבער. בין איך גערעכט?

[מאטי]

איך פארשטיי נישט על מה יצא הקצף אויף ר' קאפקע? אפילו מיר זאלן זאגן אז א מיליטער איז א הכרח וואס לא יגונה אבער עס איז אויך לא ישובח. וואס איז די שטאלץ אז א חרדי איז א טייל פון א (מעגליך וויכטיגע) מארד-מאשין?

עס איז כאילו מען זאל זאגן אז מען איז שטאלץ אז א חרדי נעמט אנטייל אין די גאר וויכטיגע סאניטאציע דעפארטמענט.

און וואס איז די שטאלץ פון זיין א גוטע לויער וואס העלפט ארויס אריינלייגן פארברעכער אין תפיסה? וואס איז די די שטאלץ פון זיין פאליציי שעף, שרהביטחון, די הויפט פון די סי איי עי אדער גאר קאמאנדער אין טשיף ?

די שטאלץ איז טאקע נאכן משלים זיין מיט די הנחה אז ציוויליזאציע האט נאך נישט איינגעטוישט שווערדן פאר שמיר מעסער, דארף מען זיך דאך בלית ברירה באשוצן! איז א שטאלץ פאר איינער וואס איז טאקע אנגעקומען צו די פאזיציע צו קענען אויספירן די סאפיסטיקירטע ארבייט פון באשוצן דאס לאנד.

[שמערל]

פלאוויוס, אין אייער הערליכער וויכוח אשכול האט איר פארזעהן איין וויכטיגער כלל.
אפילו ווען איר האט בעסערע קארטן ווי אייער אפאנענט, זאלט איר פארמיידן א וויכוח מיט איינעם וואס האט א קלענערע פראבלעם ווי אייך נישט צו זיין אויפריכטיג און מודה זיין אין א טעות.

צום ביישפיל, איינער האט לעצטנס געמאכט א מינדערוויכטיגער טעות ווי א אינצידענט איז פארגעקומען. לויט יענעם, קוואוט, "אין אן אראבישער קווארטל אין מזרח ירושלים".
ווען איינער האט אים אויפמערקזאם געמאכט אז אין פאקט איז דער אינצידענט פארגעקומען אין אלט שטאט ירושלים, האט יענער - אנשטאט מודה זיין און פארעכטן זיין טעות, וואונדערליך באוויזן צו פארפירן דעם שמועס אז די ארמענער אין ירושלים זענען עטניש אראבער.

יעצט ווען איך וויל ווען, קען איך ווייטער ציען אויף עטליכע בלעטער דעם וויכוח, מיר קענען אפילו ווען זיך טענה'ן אז דאס גאנצע פאליסטאנער פאלק זענען נישט קיין עטנישע אראביער. למעשה האב איך נישט געהאלטן ביים געבן עטענשאן פאר דעם טראל, און עס געלאזט לויפן.

האלטסט אז דו מיטן זיך טענה'ן האסט דא יא מער פארדינט? מיטן נעמען אן איינפאכע סעלעבראציע איבער א בחור'ל וואס גייט זיך לערנען דרייוון א מיליטערישער פליגער, און עס פארוואנדלען אין א פילאזאפישע דעבאטע, בלויז ווייל איינער האט אומגעטראכט געשאסן א נארישע סטעיטמענט אין א אומפאסיגע פלאץ?

[ישראל קאפקע]

די טראלליזם.

[יאיר]

שמערל, אין מיינע אויגן האט זיך דער אשכול אנטוויקלט אין א העכסט אינטערעסאנטער שמועס. איך זע נישט פארוואס מען האט געזאלט אפשטעלן דעם ויכוח.

[יאיר]

יאיר,
רציחה, רשעות, צער בעלי חיים זענען אלע פארבאטן לויט דעם אידישן ביבל.
סענטימענטן פון פאציפיזם און וועלט פרידן, שטאמען פונעם תנ"ך.

אקסן-קאמפן, דועל'ס, פאגראמען, פרנסה פון מערסענערי, קריימס אוו פעששן, באר פייטס, באקסינג און קריים סינדיקעיטס א.א.וו. (עקסקלודינג שאמרעם צירקע תש"מ-תש"נ) זענען קיינמאל קיין טייל פון דעם חרדישן קולטור נישט געווען.

מלחמה (און רעוואלוציע), צוליב דעם פאקט אז אידן האבן געווענליך געליטן איבערגענוג, און נישט האבנדיג קיין מיליטער קיינמאל נישט געווען קיין געווינער, איז אייביג געווען א זאך וואס אייראפעאישע אידן האבן באטראכט מיט פארדאכט און אנגסט, און האבן אנגעווארפן א שרעק אויף אייראפעאישע אידן.
דיפלאמאטיע און פרידן איז אלץ געווען די ריכטונג באפארציגט דורך די גייסטישע און געמיינדע פירער פון חרדיזם, כאטש נאציאנאליזם האט לכאורה געשטופט אנדערע קולטורן אין ריכטונג פון קריג.

אינדיווידואלן אין חרדיזם האבן אלץ געהאט שלעכטע טענדענצן איבערצוקומען, פונקט ווי אינדיווידואלן אין יעדע אנדערע קולטור. אויך לעבט חרדיזם צווישן, און ווערט באיינפלוסט פון אנדערע קולטורן.

ווען איך רעד פון חרדיזם רעד איך פון דעם חרדיזם וואס איך קען, דער פונעם ענדע 20סטן און אנהויב 21סטן יאר הונדערט. ויכוחים איבער דעם אידישן ביבל וועלן מיר לאזן אויף א צווייטן מאלאגב, אין דעם אידישן טאלמוד וועסטו טרעפן א גאנצע דעבאטע אויב צער בעלי חיים קומט פון דעם אידישן ביבל אדער נישט (ניתי ספר ונחזי? וועסטו אודאי פרעגן).
דועלן און פאגראמען זענען שוין א פארגאנגענהייט אין די תקופה פון חרדיזם, עכ"פ אין דעם מערב וועלט. אין מיטל מזרח איז אן אנדער געשיכטע.
בנוגע דיפלאמאטיע און שתדלנות, זינט ר' יוסלמאן פון רוסהיים האבן זיך שוין צייטן געטוישט. איך מיין אז דאס איז איבריג אפילו צו אדרעסירן ווען די נידערטרעכטיגע שטיק פון חרדישע "עסקנים" זענען שוין ברייט באקאנט פאר יעדן איינעם.
באקסינג איז נישט פאפולער צווישן חרדים. ווי אויך בעיס באל, בעסקעט באל, און אנדערע ספארטס.
וואס איז יא ריכטיג, און ס'איז מיר א חידוש אז דו דערמאנסט דאס נישט, איז אז חרדים האבן א גאר נידריגע ווייאלענט קריים ראטע. דאס איז דוקא בנוגע די אינדיווידועלן, וועלכע זענען בדרך כלל כמעט קיינמאל נישט פיזיש אגרעסיוו, אנדערש ווי אין דער אלגעמיינער וועלט אין וועלכן א געווענליכע געשלעג קען זיך לייכט ענדיגן מיט פארוואונדעטע אדער גע'הרג'עטע. אין דעם זין ביסטו לכאורה גערעכט אז חרדים זענען מער צוריקגעצויגן, און זייערע ווייאלענט אקטיוויטעטן גייט אויף אינגאנצן אן אנדער ריכטונג, מער עמאציאנעל און מונדליך.
בכל אופן, פון דא ביז פאציפיזם און הומאניזם איז פאלג מיר א גאנג.

[יאיר]

2) פאציפיזם אין דעם זין ווי דו זעסט עס איז איבערהויפט אומעקזיסטירנד אין תנ"ך. ס'איז א וויזיע אויף לעתיד לבוא, אבער מיט דעם קלארן פארשטאנד אז מ'האלט נאכנישט דארט.

פאציפיזם אין סיי וועלכן זין איז נישט צום געפינען אין תנ"ך, נישט אויף יעצט און נישט אויף לעתיד לבא. דער נביא וואלט אפילו נישט פארשטאנען די דעפיניציע דערפון. איך מיין אז ביז הרב קוק ווערט נישט דער געדאנק דערמאנט אין קיין איין רעליגיעזע אידישע ספר.

[berlbalaguleh]

פלאוויוס: אין רעאקציע צו דיין תשובה פאר ר' ישראל קאפקע מייניך אז מ'קען דעפינירן (אדער רעפינירן) אן אנדערן חילוק. למשל ביי מיר פערזענליך גייט מיין רעליגיעזער געפיהל צוזאמען מיט מיין נאציאנאליסטישן געפיהל. זיי גייען האנט ביי האנט. אדער פוס ביי פוס. משא"כ (מה שאין כן, פאר די וועלכע זענען נאכנישט פולקאם איניציאירט.) ביי איינעם וועלכער איז א נעא-רעליגיאניסט איז דער אבזערווירנדער אייפער אין א קאאליציע מיט זיין פאציפיזם, וועלכע האט אן ערשטע-רעכט איבער די מעטאפיזישע פארווירקליכונג...!

נ.ב.: א פאעט ווייסיך נישט צו איך בין זייער אן אויסגעצייכנטער. אבער א פילאזאף ביניך גאנץ א נישקשה'דיגער...(עלובה עיסה שנחתומה מעיד עליה... (

[אפטעמיסט]

חרדיזם פראמאוט טאקע נישט 21'סטע-יאר-הונדערט מאדערענע קריג און מלחמה, אבער איז פון די וועלט'ס גרעסטע אין פראדוקציע און עקספארט פון פארצייטישע, צוריקגעקליבענע קעמפער, א שטייגער ווי אל קאידע און עז-א-דין אל קסאם. אדרבה, טראכט נאר אריין וויאזוי די מערב-ברעג וואלט אויסגעזען ווען דער רבי ז"ל האלט פון די מדינה. איך וויל אפילו נישט טראכטן... מנינים ביז אין דערנאכט אויפ'ן שאסיי נומער 60, הפגנות געמישט מיט דאזעס שפייעכטס און צואת אף ביי צומת בת שלוש, און צענדליגע טויטע אראבער פון די מאסן צאל שטיינער און ברענעדיגע גארבעדזש קענס וואס וואלטן געפלאקערט יעדעס מאל א פאלעסטינער טראכט נאר קעגן דעם רבי'ן, (דאס איז אן אריינרעכענען די טויטליכע ערענסטע טעראר אטאקעס פון די וואס וואס פארנעמען זיך אלס אידישע-קנאים מיט'ן שרייען שבת, טעראריזירן געשעפט אייגענטימער און דאס גלייכן).
קאפקע, שפיל נישט כאילו דו קענסט נישט דיין אייגענע [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל].