מיר האבן ווייטער געוואנדן אונזערע טריט צו א מוזעאום, אזא ד' על ד', מיטן נאמען 'לבד על החומות'. דארט ווערט אראפגעלייגט - מיט בילדער און קורצע באשרייבונגען - וויאזוי ס'האט אויסגעזען בשנת תש"ח אין אלטשטאט, ביים מלחמה האלטן מיט די אראבער ביז מ'האט פארלוירן, וואס דעמאלס איז מען גענומען געווארן אין געפענגעניש אין ירדן. דאס פארדינט בעצם אן אשכול פאר זיך. עכ"פ מיר האבן דאס געזען, ווי אויך א ווידעאו וואס האט דערציילט דעם העראאישן איבערגאנג פון די אידן בימים ההם, און וויאזוי מ'האט דאס איינגענומען ביים 'מלחמת ששת הימים'. די גאנצע מעשה האט געדויערט מן הסתם א קנאפע האלבע שעה.
רעקאמענדאציע: 50% [אבער פאר די נישטיגע פרייז, אפשר לוינט זיך עס].
וועבזייטל מיט פרטים איבער איר.
***
דערנאך זענען מיר געגאנגען צום העכטס אינטרעסאנטן מוזעאום, אדער לאמיר עס ענדערש אנרופן 'ארכיאלאגישע געגנט', מיטן נאמען 'הרובע ההורדיאני'. דאס מיינט: דעם הורדוס פערטל. דהיינו, דאס איז א געגענט אויסגעגראבן אינמיטן אלטשטאט, וואו מען האט געפונען אן א שיעור אינטרעסאנטע היסטארישע געפינסן, פון די תקופה פון נאך הורדוס המלך, דאס הייסט אין די יארן בעפארן חורבן הבית.
אויסגראבנדיג דעם פלאץ, זענען אנטדעקט געווארן גאנצע הייזער, מיט די מקוואות און באדע צימערן, הערליכע מוזעאיק טיילס אויף די ערד, און שיינע רינדעכיגע טויערן. אפילו פארברענטע העלצער פון די חורבן ביהמ"ק וירושלים, האט מען דארטן געפונען. לויט ווי די היסטאריקער האבן איבערגעגעבן, איז דאס געווען מער א בעסערע געגענט פאר רייכערע און עליטע מענטשן. זיי האבן אפילו געמאכט א סקיצע וויאזוי די געגענט האט אויסגעזען, און גלייבטס מיר - אפילו היינט וואלט דאס געווען הערליך שיין. זייט איך בין דארטן געווען לעצטע מאל, איז צוגעקומען פרישע שטיקלעך צום אויסגעגראבענעם געגענט, און כ'האב טאקע געזען אז אפילו היינטצוטאגס האלטן זיי נאך אינמיטן גראבן ווייטער, און ס'געפונען זיך דארטן קאנסטרוקציע ערטער.
איין זאך וואס איז ווערט ארויסצושרייבן, איז די שיינע מאלונג פון א מנורה, וואס מ'האט געפונען איינגעקריצט אין איינער פון די ווענט פון די הייזער. נעמנדיג אין באטראכט אז זיי האבן דארט געוואוינט בזמן הבית, און דערצו איז דאס געווען א קנאפע 100 מעטער אוועק פון הר הבית, איז זייער מעגליך אז דאס איז דארט אויסגעמאלן געווארן כתמונת המנורה שבביהמ"ק. די אויסזען דערפון איז רינדעכיג און נישט שיף - כשיטת הרמב"ם [ורש"י], און ווי די ליובאוויטשע צינדן עד היום הזה [[tag]ונבנתה העיר[/tag], וואו ביזטו?...].
בנוסף לזה, האבן זיי געמאכט א באזונדערע אפטיילונג, וואו עס געפונען זיך פיל מיט טייערע חפצים וואס מ'האט געפונען. פון אלע סארטן תקופות. פון קריגלעך ביז גלעזלעך, פון מטבעות ביז כוסות, א.א.וו. דאס איז בעצם א היסטארישע מוזעאום פאר זיך.
אן אינטרעסאנטע זאך וואס האט געכאפט מיין אויג, איז א באזונדערע שטיבל וואו מ'האט אויפגעהאנגען ארום 10 שיינע בילדער, אויף א גרויסן פארמאט. און רוב בילדער זענען געווען אדער פון רעליגיעזע זאכן, למשל א ביהמ"ד אדער א מענטש מעוטר בטלית ותפילין, אדער גאר פון חרד'ישע אידן זעלבסט. נאכקוקנדיג האב איך געזען, אז זיי האבן געמאכט א קאנטעסט אפאר יאר צוריק, פאר אלע איינוואוינער אין ארץ ישראל, ווער ס'קען מאכן די שענסטע בילדער פון עפעס וואס זיי האבן געזען אין ירושלים, וואס צייגן זייער אינטרעסאנטע זאכן - פון זייער קוק-ווינקל, און די שענסטע בילדער גייען אינלארדזשט ווערן און אויפגעהאנגען ווערן ברבים [געדענקטס אז מענטשן מארבע כנפות הארץ קומען כסדר אהין]. צו מיין שטארקן וואונדער, זענען רוב פון די שענסטע אויסדערוועלטע בילדער געווען פון חרד'ישע אידן וכדו'. דאס איז געווען זייער אינטרעסאנט, אז דאס אידישע פונק ווערט נישט פארלאשן.
רעקאמענדאציע: 80%. [ועוד, דאס קאסט קוים א קנאפע 5 דאלער!].
וועבזייטלעך: הרובע ההורדיאני. וויקיפידיע באשרייבט הפרוור ההורדיאני.
***
מיר האבן לאנג פארברענגט דארטן, און ס'שוין געווארן שפעט. מיר זענען שנעל געגאנגען קיין הר הזיתים אריינכאפן א טראפעלע קברי צדיקים אונטן פונעם בארג. מיר זענען געווען ביי קבר זכריה, און ביים 'מקום קבורתו שנעלמה' פון ר' משה'לע לעלובער, ביים מאנומענט 'יד אבשלום', אביסל ארויפציר ביים אור החיים הק', און דער פרי חדש, ועוד כמה צדיקים.
ס'שוין געווען היבש שפעט, און מיר האבן נאך געדארפט אנקומען גענוג פרי צום 'בית ישראל' געגענט, כדי צו קענען נעמען א באס צו קבר רחל. אבער לעבן הר הזיתים פארן כמעט נישט אדורך קיין מוניות [טעקסי'ס]. ענדליך האבן מיר זיך אריינגעזעצט אין א מונית, ווען ביים רעדל זיצט א פרענק [ספרד'ישער].
עכ"פ אזוי האבן מיר געמיינט...
מיר האבן שנעל איינגעזען אז דער איז א 'שוועסטערקינד' [דער קאוד נאמען פאר אן אראבער]. נו נו, דאס מאכט זיך אויך גאנץ אפט, אז מען פאלט אריין מיט אן אראבישע דרייווער. ס'איז נישט געפערליך, כאטש לכתחילה זיך איך נישט די סארט עלעמענטן. אבער דא איז געשען עפעס שרעקעדיג: דער אראבער האט אנגעהויבן אריינפארן אין די עכט-אראבישע געגענטער פון ירושלים...
אין קומענדיגן קאפיטל: א רייזע פון שרעק, אין ווילד פרעמדע אראבישע געגענטער אין ירושלים.
מסעות ד'שש משזר.
-
[NAMELESS]
-
[NAMELESS]
א רייזע אין אראבישע געגענטער, קבר רחל.
נאך צוויי מינוט פארן מיטן אראבישן דרייווער, זעען מיר אז דער צדיק'ל פירט אונז אריין אין אן אראבישן געגענט. מיינע אנטענעס האבן זיך אנגעצינדן, און מיין הארץ האט אנגעהויבן ווילד קלאפן. כ'האב מיך פרובירט אריינצולייגן אין די שיך פון די דריי בחורים'לעך וואס זענען גע'הרג'עט געווארן דורך אן אזויגערופענעם 'טרעמפ'. כ'האב גלייך געזאגט פארן דרייווער צו גיין דורך די אידישע געגענט. אבער ער האט מיר געזאגט אז פון די אראבישע געגענט וועט עס נעמען פיל שנעלער, וויבאלד ס'איז דארט נישטא קיין טרעפיק.
זעענדיג אז רעדן דיפלאמאטיש העלפט נישט, האב איך אים געזאגט כפשוטו, אז כ'ציטער פון די אראבישע געגענט, גיי ווייס צו זיי וועלן מיר לינטשן זעענדיג א חרד'ישן קאפל אין קאר, און כ'האב אים מרמז געווען אז אפילו פון אים בין איך חושש - אויב ער פארט דורך דעם אראבישן געגענט. דער נהג האט זיך אינגאנצן באליידיגט, און מיר געזאגט אז ליכא למיחש כלל, ער פארט דארטן כסדר מיט אידישע רייזנדע, און קיינער האט אים קיינמאל גארנישט געטון, כ'קען זיין העכסטס רואיג ביי אים. כ'האב מורא געהאט צו לייגן צופיל דריק, ווייל אפשר דאס אליינס וועט אים אויפרעגן און גיי רעכן אויס מיט אן אראבער...
למעשה האב איך מחליט געווען אזוי: ער איז געווען אן עלטערער מענטש, קרוב לבן ששים, אזוי אז כ'האב אנגענומען אז ער איז מן הסתם נישט פון די היץ קעפ וואס זענען געווענדליך יוגנטליכע. אזוי אויך, האט ער א סוקסעספולע דזשאב אלס נהג מונית פון וואס מ'קען ציען נארמאלע חיונה, וכל שכן ער וואס טוט עס שוין פאר יארן, איז בפשטות לעבט ער א נארמאלן לעבן. בנוסף לזה, האט ער גערעדט זייער נארמאל און רואיג, נישט ווי איינער מיט שבע תועבות בלבו. צו דעם האב איך געהאט א סעלפאון, און אזוי אויך מיין אידענע האט געהאט א צווייטע סעלפאון, אז טאמער עפעס שמעקט נישט גוט, קען מען גלייך רופן פאליציי [די קנעפל איז שוין געשטאנען גרייט געדריקט צו ווערן...]. כ'האב אויסגערעכנט וויאזוי צו אטאקירן דעם דרייווער אין פאל ער מאכט קונצן, זיצנדיג גלייך הונטער אים - וואס מאכט גרינגער פאר מיר צוצוקומען צו אים און שווערער פאר אים צוצוקומען צו מיר.
מיר זענען אדורכגעפארן אזעלכע געסלעך ווי 'על אקצא' און 'על קודס', אז די ביינער מיינע האבן געטאנצן פאר שרעק, און דאס הערצל מיינע האט געזינגען שירה זיך ווארפנדיג ווי אין א קאנסוואלסיע. אפאר הייסע קאפיטלעך תהילים זענען אויסגעזאגט געווארן, בשעת מיר זענען דורכגעפארן יונגע אראבער - וואס האבן טאקע געקוקט מיט שנאה בליקן צו אונזער קאר, זעענדיג א פרומע מאן און ווייב אינעווייניג. איינמאל אינמיטן האט מיר גראדע יא אויסגעזען ווי אפאר יוגנטליכע האבן געוואלט אפשטעלן די קאר, אבער דער דרייווער - אן אראבער פונקט ווי זיי - האט זיי אנגעקוקט ווי א לייבקע ווען זי היט אויף אירע קינדער, און ב"ה מיר זענען אנגעקומען אין בית ישראל געגענט.
למעשה, איז ער געווען גערעכט: א טאג פריער, האט די וועג געדויערט איבער 20 מינוט, צוליב די טרעפיק. אבער מיט אים האבן מיר געמאכט די וועג אין ארום 5 מינוט, אדאנק די אראבישע וועג. אבער דאס זענען בפשטות געווען מיינע שרעקעדיגסטע 5 מינוט אין לעבן... כ'קען נאר זאגן למפרע, אז נאך א מזל ער האט אונז געפירט דורך דעם אראבישן וועג, ווייל נאר אזוי זענען מיר אנגעקומען אין באס סטאפ באצייטענס צו קענען נעמען דעם באס צו קבר רחל.
***
מיר זענען ארויסגעפארן קיין קבר רחל. אה, וואס מאמע רחל מיינט איז איבריג צו ערקלערן. די זעלבע מאמע וואס וויינט שוין פאר 2,500 יאר אויף צרות ישראל, און אדאנק אירע בכיות וועלן מיר זוכה זיין צום 'ושבו בנים לגבולם'. נו, ביזן קרעטשמע דארף מען אויך א גלעזל בראנפן, איז דאך נישט מער פון נארמאל איינצורייסן אויף אייגענע בקשות. כ'ווייס נישט פארוואס, אבער ביי מאמע רחל ווער איך די מערסטע נתרגש, בעיקר אריינטראכטנדיג אין איר היסטאריע, איר צדקות, אירע צרות, און איר טראגישע אומקום אין יונגן עלטער, ווערנדיג באגראבן אזוי אינמיטן וועג. זי איז א היבשער סימבאל פון נצחיות ישראל, אבל אכמ"ל.
נאכן זיך אויסבעטן און האפנטליך אויס'פועל'ן כל מילי דמיטב, זענען מיר צוריקגעפארן קיין ירושלים, די לעצטע נאכט איידערן פארן קיין צפון. צו מיין ביטערן מזל, ווען מיר האבן זיך באקראצט צו גיין עסן סאפער, האב איך נישט געטראפן קיין איין רעסטאראנט אפן, דאס איז אגב געווען א שלימזלנות וואס האט אונז באגלייט אלע טעג אין ירושלים: מיר האבן קיינמאל נישט געגעסן קיין נארמאלע נאכטמאל אין א רעסטוראנט, נאר פיצא וכדו'. מיר האבן זיך געלייגט שלאפן מיט א שמחה, אז מיר גייען מארגן אי"ה ארויספארן קיין צפון, דהיינו צפת והגלילות, וואו מיר גייען איינשטיין אין אן 'אחוזה'.
אין נעקסטן קאפיטל: אינעם 'אחוזה' אין דער מושב 'אליפלט'.
זעענדיג אז רעדן דיפלאמאטיש העלפט נישט, האב איך אים געזאגט כפשוטו, אז כ'ציטער פון די אראבישע געגענט, גיי ווייס צו זיי וועלן מיר לינטשן זעענדיג א חרד'ישן קאפל אין קאר, און כ'האב אים מרמז געווען אז אפילו פון אים בין איך חושש - אויב ער פארט דורך דעם אראבישן געגענט. דער נהג האט זיך אינגאנצן באליידיגט, און מיר געזאגט אז ליכא למיחש כלל, ער פארט דארטן כסדר מיט אידישע רייזנדע, און קיינער האט אים קיינמאל גארנישט געטון, כ'קען זיין העכסטס רואיג ביי אים. כ'האב מורא געהאט צו לייגן צופיל דריק, ווייל אפשר דאס אליינס וועט אים אויפרעגן און גיי רעכן אויס מיט אן אראבער...
למעשה האב איך מחליט געווען אזוי: ער איז געווען אן עלטערער מענטש, קרוב לבן ששים, אזוי אז כ'האב אנגענומען אז ער איז מן הסתם נישט פון די היץ קעפ וואס זענען געווענדליך יוגנטליכע. אזוי אויך, האט ער א סוקסעספולע דזשאב אלס נהג מונית פון וואס מ'קען ציען נארמאלע חיונה, וכל שכן ער וואס טוט עס שוין פאר יארן, איז בפשטות לעבט ער א נארמאלן לעבן. בנוסף לזה, האט ער גערעדט זייער נארמאל און רואיג, נישט ווי איינער מיט שבע תועבות בלבו. צו דעם האב איך געהאט א סעלפאון, און אזוי אויך מיין אידענע האט געהאט א צווייטע סעלפאון, אז טאמער עפעס שמעקט נישט גוט, קען מען גלייך רופן פאליציי [די קנעפל איז שוין געשטאנען גרייט געדריקט צו ווערן...]. כ'האב אויסגערעכנט וויאזוי צו אטאקירן דעם דרייווער אין פאל ער מאכט קונצן, זיצנדיג גלייך הונטער אים - וואס מאכט גרינגער פאר מיר צוצוקומען צו אים און שווערער פאר אים צוצוקומען צו מיר.
מיר זענען אדורכגעפארן אזעלכע געסלעך ווי 'על אקצא' און 'על קודס', אז די ביינער מיינע האבן געטאנצן פאר שרעק, און דאס הערצל מיינע האט געזינגען שירה זיך ווארפנדיג ווי אין א קאנסוואלסיע. אפאר הייסע קאפיטלעך תהילים זענען אויסגעזאגט געווארן, בשעת מיר זענען דורכגעפארן יונגע אראבער - וואס האבן טאקע געקוקט מיט שנאה בליקן צו אונזער קאר, זעענדיג א פרומע מאן און ווייב אינעווייניג. איינמאל אינמיטן האט מיר גראדע יא אויסגעזען ווי אפאר יוגנטליכע האבן געוואלט אפשטעלן די קאר, אבער דער דרייווער - אן אראבער פונקט ווי זיי - האט זיי אנגעקוקט ווי א לייבקע ווען זי היט אויף אירע קינדער, און ב"ה מיר זענען אנגעקומען אין בית ישראל געגענט.
למעשה, איז ער געווען גערעכט: א טאג פריער, האט די וועג געדויערט איבער 20 מינוט, צוליב די טרעפיק. אבער מיט אים האבן מיר געמאכט די וועג אין ארום 5 מינוט, אדאנק די אראבישע וועג. אבער דאס זענען בפשטות געווען מיינע שרעקעדיגסטע 5 מינוט אין לעבן... כ'קען נאר זאגן למפרע, אז נאך א מזל ער האט אונז געפירט דורך דעם אראבישן וועג, ווייל נאר אזוי זענען מיר אנגעקומען אין באס סטאפ באצייטענס צו קענען נעמען דעם באס צו קבר רחל.
***
מיר זענען ארויסגעפארן קיין קבר רחל. אה, וואס מאמע רחל מיינט איז איבריג צו ערקלערן. די זעלבע מאמע וואס וויינט שוין פאר 2,500 יאר אויף צרות ישראל, און אדאנק אירע בכיות וועלן מיר זוכה זיין צום 'ושבו בנים לגבולם'. נו, ביזן קרעטשמע דארף מען אויך א גלעזל בראנפן, איז דאך נישט מער פון נארמאל איינצורייסן אויף אייגענע בקשות. כ'ווייס נישט פארוואס, אבער ביי מאמע רחל ווער איך די מערסטע נתרגש, בעיקר אריינטראכטנדיג אין איר היסטאריע, איר צדקות, אירע צרות, און איר טראגישע אומקום אין יונגן עלטער, ווערנדיג באגראבן אזוי אינמיטן וועג. זי איז א היבשער סימבאל פון נצחיות ישראל, אבל אכמ"ל.
נאכן זיך אויסבעטן און האפנטליך אויס'פועל'ן כל מילי דמיטב, זענען מיר צוריקגעפארן קיין ירושלים, די לעצטע נאכט איידערן פארן קיין צפון. צו מיין ביטערן מזל, ווען מיר האבן זיך באקראצט צו גיין עסן סאפער, האב איך נישט געטראפן קיין איין רעסטאראנט אפן, דאס איז אגב געווען א שלימזלנות וואס האט אונז באגלייט אלע טעג אין ירושלים: מיר האבן קיינמאל נישט געגעסן קיין נארמאלע נאכטמאל אין א רעסטוראנט, נאר פיצא וכדו'. מיר האבן זיך געלייגט שלאפן מיט א שמחה, אז מיר גייען מארגן אי"ה ארויספארן קיין צפון, דהיינו צפת והגלילות, וואו מיר גייען איינשטיין אין אן 'אחוזה'.
אין נעקסטן קאפיטל: אינעם 'אחוזה' אין דער מושב 'אליפלט'.
-
[NAMELESS]
-
[NAMELESS]
פריעד באטשי האט געשריבן:עס איז מיר א גרויסע חידוש אז די נהג המונית האט געזוכט א קורצע וועג, געווענטליך זיכען זיי צו שלעפן ווי לענגער און מאכן צענדליגע הקפות כדי צו מאכן נאך אפאר שקל. זעט זיך אויס אז די אראבער זענען טאקע נערנים.
וואס מיינסטו? כ'האב מיך אפגעשמועסט א פרייז מיט אים פון פריער! אז נישט טראסט איך נישט אונזערע פרענקישע ברודער אויך...
-
[NAMELESS]
chusid האט געשריבן:שכח רב שש. זייער אינטערסאנט. אגב ווען איך בין געווען ביי רחל איז מיין התעוררות קאליע געגאנגען ווען כאב געכאפט אז דאס איז נישט ציין מאמע-באבע נאר א עלטער מומע..
קודם כל, זיי נישט אזוי זיכער אז דו שטאמסט פון שבט יהודה, דו קענסט רואיג שטאמען פון שבט בנימין [און אפילו פון מנשה ואפרים].
אבער חוץ מזה, איך רעד פון א רוחניות'דיגע מוטער, און נאכמער - א רוחניות'דיגע מאדעל. וכמו שרמזתי לעיל: "ביי מאמע רחל ווער איך די מערסטע נתרגש, בעיקר אריינטראכטנדיג אין איר היסטאריע, איר צדקות, אירע צרות, און איר טראגישע אומקום אין יונגן עלטער, ווערנדיג באגראבן אזוי אינמיטן וועג. זי איז א היבשער סימבאל פון נצחיות ישראל, אבל אכמ"ל".
-
[NAMELESS]
אדנירם האט געשריבן:פריעד באטשי האט געשריבן:עס איז מיר א גרויסע חידוש אז די נהג המונית האט געזוכט א קורצע וועג, געווענטליך זיכען זיי צו שלעפן ווי לענגער און מאכן צענדליגע הקפות כדי צו מאכן נאך אפאר שקל. זעט זיך אויס אז די אראבער זענען טאקע נערנים.
וואס מיינסטו? כ'האב מיך אפגעשמועסט א פרייז מיט אים פון פריער! אז נישט טראסט איך נישט אונזערע פרענקישע ברודער אויך...
טאקע ווייל איך געטרוי זיי נישט בכלל, בעט איך אייביג אז זיי זאלן אנצינדען די מיטער.
-
[NAMELESS]
מושב 'אליפלט'.
מיטוואך פרשת בה"ב תשע"ה.
מיר שטייען אויף גענוג פרי צו קענען אויסנוצן א גאנצן טאג אין מושב. נאכן איינקויפן אלס וואס מיר דארפן מיטנעמען צו א מושב וואו ס'נישטא קיין עכט מהדרין כשר'ע עסן, און נאכן איינקויפן אלס וואס מען 'מוז' איינקויפן אין ירושלים מיטצונעמען קיין אמעריקע, זענען מיר געגאנגען צום באס סטאפ צו פארן קיין צפת. צו אונזער שלעכטן מזל האבן מיר פארפאסט דעם באס. למעשה נאכן אפ'הרג'ענען רוב טאג זענען מיר ענדליך ארויסגעפארן דעם כמעט 4 שעה'איגן וועג קיין צפת [צוליב די מערערע סטאפס]. מיר זענען אנגעקומען היבש שפעט צום תחנה מרכזית אין צפת, זוכנדיג א מונית מיט לעכט. משום מה, האט צפת נישט קיין איבערפלוס פון מוניות וואס זאלן ארומפארן, און כ'האב געדארפט ווארטן היבש לאנג אז א ליידיגע מונית זאל זיך אפשטעלן פאר מיר. ענדליך האט זיך א מונית אפגעשטעלט, און דער נהג - מיטן לעצטן נאמען בר ששת - האט מיך אריינגענומען אין קאר מיט אלע מיינע רענצלעך.
אבער ס'איז נישט געווען קיין רעגולערער רוטין אדורכפארן אויפצוזוכן א קאסטומער. אין ארץ ישראל אזויווי נאר אין ארץ ישראל, איז זיין ווייב געזעצן אין די פראנט סיט לעבן אים. דערפאר ווען איך האב אים געזען אריבערפארן האב איך געטראכט אז ער טראגט א קאסטומער, אבער ער האט באמערקט מיין ארויסגעשטרעקטע פינגער מיטן סימן זיך אפצושטעלן, און... ער האט נישט געטראכט קיין צוויי און ער האט מיך אריינגענומען אין קאר. זיי זענען געווען אן עלטערע קאפל פון ארום 60 או קרוב לזה, די פרוי גאנץ באשיידן, ס'איז נישט געווען ממש אומבאקוועם, און נאכן ווארטן אזוי לאנג פאר א מונית איז מיר שוין גארנישט אנגעגאנגען. הקיצור, ער זאגט מיר אז ער גייט אפדראפן זיין רעביצין אויפן וועג ביי זיך אינדערהיים, און נאכהער פארט ער מיט אונז צום מושב. ער וואוינט אביסל ארויס פון צפת [ס'הייסט נאך א חלק פונעם שטאט צפת (בדוגמת הר נוף און בית וגן זענען חלק פון ירושלים). די נאמען איז מיר יעצט ארויסגעפלויגן פון קאפ]. איך דערצייל דאס אלעס, ווייל צומארגנס גיי איך אפשטאטן אן אומערווארטעטן באזוך ביי אים אינדערהיים. גאר גאר אינטרעסאנט.
און היידא, געגאנגען קיין 'אליפלט', א מושב ארום 15-20 מינוט אוועק פון צפת, און דאס זעלביגע פון מירון. אין דער מושב איז דא א בית הכנסת וואו כ'האב ניטאמאל אריינגעטרעטן, און אסאך אנדערע זאכן וואס צייכענען אפ א מושב אלס 'מושב'. קיען און שעפעלעך, שטאלן, און... 'צימרים' - דאס הייסט 'צימערן' וואס מ'קען זיך אויסדינגען פאר א טאג, וואך, וכו'. געווענטליך איז עס געשמאק צוליב איר באשיידנקייט, וואס געבט א געוויסע ראמאנטישע פילינג צו זיך. איך בין געגאנגען צו גאר א געשמאקע פלאץ, הנקרא בשם 'אחוזת ראול', וואו מיר זענען איינגעשטאנען פאר צוויי טעג, פארן פארהעלטנמעסיג ביליגן פרייז פון 500 שקל א נאכט.
די קינג סייז בעט, די מעכטיגע ראמאנטישע דזשעקוזי, די הערליכע צימערן וואו אלעס איז באדעקט מיט האלץ און געבט אזא בא'טעמ'טע אטמאספערע, [די ריזיגע TV - פאר וועם ס'רעדט...], איז שוין געווען איבער גענוג פאר דעם פרייז. אבער בנוסף לזה איז אינדרויסן דא נאך פכים קטנים, פון שיינע שבילים צווישן בלומען און הערליכע ביימעלעך, סווינגס פאר קאפעלס, ביז א סווימינג פול פאר עלטערע [אביסל אפן. אבער אויב איז קיינער אנדערש נישטא אין די אחוזה, קען מען האקן א לעבן במלוא מובן המלה], און א 'העמאק' צו קענען ליגן אינדרויסן כאפנדיג א פריש ווינטל אונטערן איינדרוק פונעם הערליכן פאנעראמע וואס באווייזט זיך דא פון אלע ריכטונגען. מיר האבן געהאט מזל אז פונקט האט קיין איינער אנדערש נישט געהאט א דירה'לע ווען אונז זענען דארט געווען, אזוי אז ס'איז געווען גאר פריוואט עם כל המשתמע מזה.
ס'איז איינער פון די זאכן וואס מ'קען נישט מאריך זיין בהסברה, דאס דארף מען מיטלעבן, אזויפיל קען איך ענק זאגן אז אדאנק דעם געשמאקן פלאץ האב איך אויפגעגעבן אויף פארשידענע פלעצער וואו כ'האב געוואלט באזוכן אין גליל, ווען כ'בין למעשה נאר געווען אין צפת [ומירון]. ס'האט זיך פשוט נישט געוואלט אוועקגיין פון דארט...
און כ'זאג ענק אלע: אויב גייען ענק קיין ארץ ישראל, נעמטס דאס אין באטראכט. איך האב גאר גאר שטארק הנאה געהאט דערפון.
רעקאמענדאציע: 100%.
אין קומענדיגן קאפיטל: בית החיים צפת, אלטשטאט צפת, בתי כנסיות, ועוד.
מיר שטייען אויף גענוג פרי צו קענען אויסנוצן א גאנצן טאג אין מושב. נאכן איינקויפן אלס וואס מיר דארפן מיטנעמען צו א מושב וואו ס'נישטא קיין עכט מהדרין כשר'ע עסן, און נאכן איינקויפן אלס וואס מען 'מוז' איינקויפן אין ירושלים מיטצונעמען קיין אמעריקע, זענען מיר געגאנגען צום באס סטאפ צו פארן קיין צפת. צו אונזער שלעכטן מזל האבן מיר פארפאסט דעם באס. למעשה נאכן אפ'הרג'ענען רוב טאג זענען מיר ענדליך ארויסגעפארן דעם כמעט 4 שעה'איגן וועג קיין צפת [צוליב די מערערע סטאפס]. מיר זענען אנגעקומען היבש שפעט צום תחנה מרכזית אין צפת, זוכנדיג א מונית מיט לעכט. משום מה, האט צפת נישט קיין איבערפלוס פון מוניות וואס זאלן ארומפארן, און כ'האב געדארפט ווארטן היבש לאנג אז א ליידיגע מונית זאל זיך אפשטעלן פאר מיר. ענדליך האט זיך א מונית אפגעשטעלט, און דער נהג - מיטן לעצטן נאמען בר ששת - האט מיך אריינגענומען אין קאר מיט אלע מיינע רענצלעך.
אבער ס'איז נישט געווען קיין רעגולערער רוטין אדורכפארן אויפצוזוכן א קאסטומער. אין ארץ ישראל אזויווי נאר אין ארץ ישראל, איז זיין ווייב געזעצן אין די פראנט סיט לעבן אים. דערפאר ווען איך האב אים געזען אריבערפארן האב איך געטראכט אז ער טראגט א קאסטומער, אבער ער האט באמערקט מיין ארויסגעשטרעקטע פינגער מיטן סימן זיך אפצושטעלן, און... ער האט נישט געטראכט קיין צוויי און ער האט מיך אריינגענומען אין קאר. זיי זענען געווען אן עלטערע קאפל פון ארום 60 או קרוב לזה, די פרוי גאנץ באשיידן, ס'איז נישט געווען ממש אומבאקוועם, און נאכן ווארטן אזוי לאנג פאר א מונית איז מיר שוין גארנישט אנגעגאנגען. הקיצור, ער זאגט מיר אז ער גייט אפדראפן זיין רעביצין אויפן וועג ביי זיך אינדערהיים, און נאכהער פארט ער מיט אונז צום מושב. ער וואוינט אביסל ארויס פון צפת [ס'הייסט נאך א חלק פונעם שטאט צפת (בדוגמת הר נוף און בית וגן זענען חלק פון ירושלים). די נאמען איז מיר יעצט ארויסגעפלויגן פון קאפ]. איך דערצייל דאס אלעס, ווייל צומארגנס גיי איך אפשטאטן אן אומערווארטעטן באזוך ביי אים אינדערהיים. גאר גאר אינטרעסאנט.
און היידא, געגאנגען קיין 'אליפלט', א מושב ארום 15-20 מינוט אוועק פון צפת, און דאס זעלביגע פון מירון. אין דער מושב איז דא א בית הכנסת וואו כ'האב ניטאמאל אריינגעטרעטן, און אסאך אנדערע זאכן וואס צייכענען אפ א מושב אלס 'מושב'. קיען און שעפעלעך, שטאלן, און... 'צימרים' - דאס הייסט 'צימערן' וואס מ'קען זיך אויסדינגען פאר א טאג, וואך, וכו'. געווענטליך איז עס געשמאק צוליב איר באשיידנקייט, וואס געבט א געוויסע ראמאנטישע פילינג צו זיך. איך בין געגאנגען צו גאר א געשמאקע פלאץ, הנקרא בשם 'אחוזת ראול', וואו מיר זענען איינגעשטאנען פאר צוויי טעג, פארן פארהעלטנמעסיג ביליגן פרייז פון 500 שקל א נאכט.
די קינג סייז בעט, די מעכטיגע ראמאנטישע דזשעקוזי, די הערליכע צימערן וואו אלעס איז באדעקט מיט האלץ און געבט אזא בא'טעמ'טע אטמאספערע, [די ריזיגע TV - פאר וועם ס'רעדט...], איז שוין געווען איבער גענוג פאר דעם פרייז. אבער בנוסף לזה איז אינדרויסן דא נאך פכים קטנים, פון שיינע שבילים צווישן בלומען און הערליכע ביימעלעך, סווינגס פאר קאפעלס, ביז א סווימינג פול פאר עלטערע [אביסל אפן. אבער אויב איז קיינער אנדערש נישטא אין די אחוזה, קען מען האקן א לעבן במלוא מובן המלה], און א 'העמאק' צו קענען ליגן אינדרויסן כאפנדיג א פריש ווינטל אונטערן איינדרוק פונעם הערליכן פאנעראמע וואס באווייזט זיך דא פון אלע ריכטונגען. מיר האבן געהאט מזל אז פונקט האט קיין איינער אנדערש נישט געהאט א דירה'לע ווען אונז זענען דארט געווען, אזוי אז ס'איז געווען גאר פריוואט עם כל המשתמע מזה.
ס'איז איינער פון די זאכן וואס מ'קען נישט מאריך זיין בהסברה, דאס דארף מען מיטלעבן, אזויפיל קען איך ענק זאגן אז אדאנק דעם געשמאקן פלאץ האב איך אויפגעגעבן אויף פארשידענע פלעצער וואו כ'האב געוואלט באזוכן אין גליל, ווען כ'בין למעשה נאר געווען אין צפת [ומירון]. ס'האט זיך פשוט נישט געוואלט אוועקגיין פון דארט...
און כ'זאג ענק אלע: אויב גייען ענק קיין ארץ ישראל, נעמטס דאס אין באטראכט. איך האב גאר גאר שטארק הנאה געהאט דערפון.
רעקאמענדאציע: 100%.
אין קומענדיגן קאפיטל: בית החיים צפת, אלטשטאט צפת, בתי כנסיות, ועוד.
-
קאצקע ציקער
- חבר ותיק
- הודעות: 2203
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אפריל 06, 2012 1:46 am
- האט שוין געלייקט: 1052 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 1251 מאל
-
[NAMELESS]
-
איש את רעהו
- חבר ותיק
- הודעות: 2184
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג נאוועמבער 28, 2014 9:21 am
- האט שוין געלייקט: 129 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 451 מאל
-
[NAMELESS]
איש את רעהו האט געשריבן:@אדנירם מען זיכט דיר
מיר גייט גאנץ ווייניג אן אז מען זיכט אים דארטן, איך און די אנדערע חברים זיכען אים דא ביי אונז אין קאווע שטיבל.
[tag]אדנירם[/tag], ווען קומט די נעקסטע קאפיטל אין מסעות דאדנירם אדער אינעם אמשינוב׳ע אשכול (אדער עני אנדערע אשכול, אלעס איז ממש א מחיה צו ליינען)?
ווי וואנט מאר!!
-
[NAMELESS]
א באזוך אין בית החיים צפת, אלטשטאט צפת, ועוד.
דאנערשטאג פרשת בה"ב תשע"ה.
מיר זענען אויפגעשטאנען היבש שפעט נאך א קנאקעדיגע נאכט [עי' פרק הקודם]. איך האב שנעל אנגערופן דעם נהג וואס איך האב נעכטן גענוצט - מר. בר ששת, און מיר זענען ארויסגעפארן פון אליפלט גייענדיג קיין בית החיים ד'צפת. ווי איר פארשטייט אליין, האב איך געדארפט נוצן א מקוה... דערפאר זענען מיר ארויסגעשטיגן אויבן פונעם בארג פונעם בית החיים, וואו דער 'מקוה האר"י' געפונט זיך. נאך א זאפטיגע פאר טבילות - וואס זענען אגב נישט געווען צו קאלט [אבער גענוג קאלט אז דר'עולם האט באוואונדערט מיין גבורה פון כאפן א שיינע פאר טבילות נאכאנאנד...], זענען מיר אראפ דעם בארג ביז אונטן, און דערנאך אנגעהויבן צוביסלעך ארויפקלעטערן דעם בארג דורכגייענדיג מקום קבורתם פון א ים מיט גדולי ישראל וואס ליגן דארטן באגראבן.
א חוץ פון די אפיציעלע נעמען, ווי דער אריז"ל וגוריו, די חסיד'ישע רבי'ס, האב איך פרובירט צו גיין צו מאדנע פלעצער, א שטייגער ווי מקום מנוחת הצדיק הנסתר [ולגירסא אחרת: המשוג...] הרב אברהם פיש, וואס איז געווען זייער אן אינטרעסאנטער טיפ מענטש ואכמ"ל. אן נעמען א שטעלונג אין זיין פערזענליכקייט, האב איך געזאגט א קאפיטל תהלים ביי זיין ציון זיכער מאכנדיג אז כ'האב א בילד דערפון... [לעצטענס איז געווארן א מצב פון זיין ציון]. ביים ציון פונעם אריז"ל זענען געווען א מאסע חסידים, און שפעטער בין איך געוואויר געווארן אז דער בוהוש'ער רבי [א שטארקער עובד ה', א חידוש אין רוזשינער הויף. אזוי אויך א קנאי, א צווייטער חידוש אין רוזשינער הויף...] איז דארטן געווען מיט אן עולם חסידים.
[center]***[/center]
נאכן ארומגיין אין בית החיים האבן מיר אנגעהויבן א געשמאקע שפאציר איבער די געסאלאך [הברה ישראלית] פון צפת. אנגעהויבן האבן מיר ביי דעם באקאנטן מילכיגן קעז פאבריק, הנודע בשם '. דארטן האט מען מיך מכבד געווען מיט א טעימה קלה פון די וועלטבארימטע קעז, און ס'איז געווען א שטיקל עולם וואס איז געקומען קויפן זייערע קעז. דערנאך זענען מיר ארומגעגאנגען אין די געסלעך פון אלטשטאט צפת, באזוכנדיג אלטע בתי מדרשים [וואס רוב זענען געווען פארשלאסן דורכן טאג], און ווייזנדיג דעם אשת חיל וואו כ'בין איינגעשטאנען אלס בחור מיט מיינע חברים, אויף א שבת...
א מזל האבן מיר געהאט, אז די בית הכנסת אבוהב - וואס לפי המסורה איז דארטן אנגעקומען דעם ספר תורה פון רבי יצחק אבוהב מגולי ספרד, און אסאך מעשי ניסים זענען מקושר מיט דעם - איז געווען אפן, און פאר א גוטע סיבה: דארטן איז פארגעקומען א בר מצוה פאר אן איזרעאלי. אויסגעזען האט ער ווי א פרייער, און דאס איז געווען דער שיינקייט פונעם בר מצוה מסיבה, צו זען וויאזוי אפילו די פרייע זענען חוגג דעם בר מצוה מיט אזא שמחה. און דער שטאלץ וואס דער חתן הבר מצוה האט געהאט מיט זיינע תפילין [וואס כ'ווייס נישט ווי אפט ער גייט דאס לייגן], וכל המסתעף. ס'איז געווען אן אינטרעסאנטער איבערלעבעניש, טראץ דעם ציפ אין הארץ פון נאך אן אידיש קינד וואס איז בגדר 'תינוק שנשבה', וואס ווייסט נישט בין ימינו לשמאלו, ואעפ"כ טוליעט נאך דאס אידישער פונק זיך פרייענדיג מיט א סימבאל פונעם פרומען אידנטום.
נאכן זיך ארומשלעפן רוב טאג, זענען מיר געווארן גוט הונגעריג. זוכנדיג א גוטן פליישיגן רעסטאראנט - נאכן נישט פארזוכן קיין פליישיגן מאלצייט שוין איבער א וואך, ווי אויבנדערמאנט - זענען מיר אנגעקומען צו א גוט-רעקאמענדירט רעסטאראנט בשם 'מענדי'ס', וואו מיר האבן געפראסן ווי קיינמאל בעפאר... פארגיטיגונג פארן דורכפאל די לעצטע וואך צייט. נאכן האקן א צוויי בילקעס פער פערזאן, צוויי 'דיפ'ס' פער פערזאן, א זופ, א פלעשל ביר, און א ריזן מעין קורס - וואו אונזערע בני מעיים האבן איבערמינדליך געארבעט ביטער שווער נאכצוקומען אונזערע פארלאנגען, אזש ביזן סטראשן מיט א סטרייק - האבן מיר געצאלט א קנאפע צוואנציג טאלער פער מענטש. ס'איז ווערט געווען יעדע פרוטה עד הפרוטה האחרונה, און דאס עסן האט געהאט א טעם מעין עולם הבא... זעט אויס אז גאט האט אונז פארגינט צו ענדיגן מיט א גוטן טעם אין מויל... און איך רעקאמענדיר דעם רעסטאראנט לכל שוחרי ומבקשי האמת במידי דמיזן.
אין קומענדיגן קאפיטל: מיין געווארענער 'ידיד', מיין נהג 'בר ששת'.
מיר זענען אויפגעשטאנען היבש שפעט נאך א קנאקעדיגע נאכט [עי' פרק הקודם]. איך האב שנעל אנגערופן דעם נהג וואס איך האב נעכטן גענוצט - מר. בר ששת, און מיר זענען ארויסגעפארן פון אליפלט גייענדיג קיין בית החיים ד'צפת. ווי איר פארשטייט אליין, האב איך געדארפט נוצן א מקוה... דערפאר זענען מיר ארויסגעשטיגן אויבן פונעם בארג פונעם בית החיים, וואו דער 'מקוה האר"י' געפונט זיך. נאך א זאפטיגע פאר טבילות - וואס זענען אגב נישט געווען צו קאלט [אבער גענוג קאלט אז דר'עולם האט באוואונדערט מיין גבורה פון כאפן א שיינע פאר טבילות נאכאנאנד...], זענען מיר אראפ דעם בארג ביז אונטן, און דערנאך אנגעהויבן צוביסלעך ארויפקלעטערן דעם בארג דורכגייענדיג מקום קבורתם פון א ים מיט גדולי ישראל וואס ליגן דארטן באגראבן.
א חוץ פון די אפיציעלע נעמען, ווי דער אריז"ל וגוריו, די חסיד'ישע רבי'ס, האב איך פרובירט צו גיין צו מאדנע פלעצער, א שטייגער ווי מקום מנוחת הצדיק הנסתר [ולגירסא אחרת: המשוג...] הרב אברהם פיש, וואס איז געווען זייער אן אינטרעסאנטער טיפ מענטש ואכמ"ל. אן נעמען א שטעלונג אין זיין פערזענליכקייט, האב איך געזאגט א קאפיטל תהלים ביי זיין ציון זיכער מאכנדיג אז כ'האב א בילד דערפון... [לעצטענס איז געווארן א מצב פון זיין ציון]. ביים ציון פונעם אריז"ל זענען געווען א מאסע חסידים, און שפעטער בין איך געוואויר געווארן אז דער בוהוש'ער רבי [א שטארקער עובד ה', א חידוש אין רוזשינער הויף. אזוי אויך א קנאי, א צווייטער חידוש אין רוזשינער הויף...] איז דארטן געווען מיט אן עולם חסידים.
[center]***[/center]
נאכן ארומגיין אין בית החיים האבן מיר אנגעהויבן א געשמאקע שפאציר איבער די געסאלאך [הברה ישראלית] פון צפת. אנגעהויבן האבן מיר ביי דעם באקאנטן מילכיגן קעז פאבריק, הנודע בשם '. דארטן האט מען מיך מכבד געווען מיט א טעימה קלה פון די וועלטבארימטע קעז, און ס'איז געווען א שטיקל עולם וואס איז געקומען קויפן זייערע קעז. דערנאך זענען מיר ארומגעגאנגען אין די געסלעך פון אלטשטאט צפת, באזוכנדיג אלטע בתי מדרשים [וואס רוב זענען געווען פארשלאסן דורכן טאג], און ווייזנדיג דעם אשת חיל וואו כ'בין איינגעשטאנען אלס בחור מיט מיינע חברים, אויף א שבת...
א מזל האבן מיר געהאט, אז די בית הכנסת אבוהב - וואס לפי המסורה איז דארטן אנגעקומען דעם ספר תורה פון רבי יצחק אבוהב מגולי ספרד, און אסאך מעשי ניסים זענען מקושר מיט דעם - איז געווען אפן, און פאר א גוטע סיבה: דארטן איז פארגעקומען א בר מצוה פאר אן איזרעאלי. אויסגעזען האט ער ווי א פרייער, און דאס איז געווען דער שיינקייט פונעם בר מצוה מסיבה, צו זען וויאזוי אפילו די פרייע זענען חוגג דעם בר מצוה מיט אזא שמחה. און דער שטאלץ וואס דער חתן הבר מצוה האט געהאט מיט זיינע תפילין [וואס כ'ווייס נישט ווי אפט ער גייט דאס לייגן], וכל המסתעף. ס'איז געווען אן אינטרעסאנטער איבערלעבעניש, טראץ דעם ציפ אין הארץ פון נאך אן אידיש קינד וואס איז בגדר 'תינוק שנשבה', וואס ווייסט נישט בין ימינו לשמאלו, ואעפ"כ טוליעט נאך דאס אידישער פונק זיך פרייענדיג מיט א סימבאל פונעם פרומען אידנטום.
נאכן זיך ארומשלעפן רוב טאג, זענען מיר געווארן גוט הונגעריג. זוכנדיג א גוטן פליישיגן רעסטאראנט - נאכן נישט פארזוכן קיין פליישיגן מאלצייט שוין איבער א וואך, ווי אויבנדערמאנט - זענען מיר אנגעקומען צו א גוט-רעקאמענדירט רעסטאראנט בשם 'מענדי'ס', וואו מיר האבן געפראסן ווי קיינמאל בעפאר... פארגיטיגונג פארן דורכפאל די לעצטע וואך צייט. נאכן האקן א צוויי בילקעס פער פערזאן, צוויי 'דיפ'ס' פער פערזאן, א זופ, א פלעשל ביר, און א ריזן מעין קורס - וואו אונזערע בני מעיים האבן איבערמינדליך געארבעט ביטער שווער נאכצוקומען אונזערע פארלאנגען, אזש ביזן סטראשן מיט א סטרייק - האבן מיר געצאלט א קנאפע צוואנציג טאלער פער מענטש. ס'איז ווערט געווען יעדע פרוטה עד הפרוטה האחרונה, און דאס עסן האט געהאט א טעם מעין עולם הבא... זעט אויס אז גאט האט אונז פארגינט צו ענדיגן מיט א גוטן טעם אין מויל... און איך רעקאמענדיר דעם רעסטאראנט לכל שוחרי ומבקשי האמת במידי דמיזן.
אין קומענדיגן קאפיטל: מיין געווארענער 'ידיד', מיין נהג 'בר ששת'.
-
[NAMELESS]
לאור הפצרות ולאור היעדרותי קומט שוין ארויף א צווייטע קאפיטל בו ביום [אידן דארפן דאך האבן וואס צו ליינען אין א תענית...].
[center]ואתא בר ששת...[/center]
ארויסגייענדיג צו כאפן א שפאציר, נאכן עבודה קשה פון צופרידן שטעלן אונזערע גופים, זעען מיר א מונית קלאצט פארנט פונעם רעסטאראנט. און וועמען מיינט איר האב איך געטראפן זיצן אינעווייניג?! יא, איר האט צוגעטראפן: מיין אלט-באקאנטער ידיד, מיין דרייווער, מר. בר ששת.
כ'האב שוין געזען דעם באשעפער'ס הילף, און כ'האב אים מודיע געווען אז כ'דארף פשוט אפפאלן צוויי א האלב קעלאריס מיט א קורצע שפאציר, און דערנאך פארן מיר צוריק צו אונזער צימער אין 'אליפלט'.
הקיצור, דער בר ששת איז געווען זייער א פריינטליכער מענטש - שוין פון דאס ערשטע מאל וואס כ'האב אים גענוצט, און מיר האבן געכאפט א געשמאקע שמועס וואס האט זיך פארקירעוועט אין ריכטונג פון דעם אז ער העלפט ארויס אנצוגרייטן די מאכלי שבת אינדערהיים, און אויפן פראגע צו ער עסט 'געפילטע פיש' [מיינענדיג זיך צו ווערטלן, ווייל כ'האב געוואוסט אז אלס פרענק איז געפילטע פיש איינער פון די גאר באקאנטע פארשאלטענע מאכלים...], האט ער מיר געענטפערט אז ס'איז טאקע גרויליג אבער 'גאלע' עסט ער יא! איי וואו קומט דער קאץ איבערן וואסער, דהיינו וואו קומט א פרענק אן צו א שטיקל גאלע? איז ער מיר מודיע אז - לא פחות ולא יותר - זיין ווייב איז גאר א פוילישער אפשטאמיגער!
און דער געשמאקער בר ששת לאדנט מיר באלד איין צו קומען יעצט אויף א וויזיט ביי אים אינדערהיים.
קודם האב איך חושש געווען אויף זיין שלום בית, און אים פרעגנדיג צו זיין ווייב האט נישט קיין פראבלעם דערמיט, ווייל זי ווייסט גארנישט דערפון, האט ער מיר געזאגט אז אדרבה זי האט זייער הנאה פון געסט. און בנוגע איר זיין ביזי מיט אנגרייטן די עסן, האט ער מיר ווייטער בארואיגט אז געסט איז נאכאלס געשמאקער פון אלעס אנדערש.
כ'האב מיך איבערגעבליקט מיט מיין ווייב, און למעשה איז געבליבן אז 'למה לא?', זאל דאס אויך אריינגעשריבן ווערן אינעם משזר'דיגן מסעות אלס אינטרעסאנטער אנקעדאט: א באזוך ביים מסורתי אינדערהיים ליל שישי. ער א פרענק, זי א פוילישער, ביידע מסורתיים וואס לעבן אין א מעין ווילא.
אין קומענדיגן קאפיטל: א באזוך ביים 'פרייען' בר ששת אינדערהיים, א שמועס מיט אים און זיין רעביצין, א טור אין זיין שיינעם הויז, התפעלות פון זיינע - און אירע - פאכמאנישקייטן.
[center]ואתא בר ששת...[/center]
ארויסגייענדיג צו כאפן א שפאציר, נאכן עבודה קשה פון צופרידן שטעלן אונזערע גופים, זעען מיר א מונית קלאצט פארנט פונעם רעסטאראנט. און וועמען מיינט איר האב איך געטראפן זיצן אינעווייניג?! יא, איר האט צוגעטראפן: מיין אלט-באקאנטער ידיד, מיין דרייווער, מר. בר ששת.
כ'האב שוין געזען דעם באשעפער'ס הילף, און כ'האב אים מודיע געווען אז כ'דארף פשוט אפפאלן צוויי א האלב קעלאריס מיט א קורצע שפאציר, און דערנאך פארן מיר צוריק צו אונזער צימער אין 'אליפלט'.
הקיצור, דער בר ששת איז געווען זייער א פריינטליכער מענטש - שוין פון דאס ערשטע מאל וואס כ'האב אים גענוצט, און מיר האבן געכאפט א געשמאקע שמועס וואס האט זיך פארקירעוועט אין ריכטונג פון דעם אז ער העלפט ארויס אנצוגרייטן די מאכלי שבת אינדערהיים, און אויפן פראגע צו ער עסט 'געפילטע פיש' [מיינענדיג זיך צו ווערטלן, ווייל כ'האב געוואוסט אז אלס פרענק איז געפילטע פיש איינער פון די גאר באקאנטע פארשאלטענע מאכלים...], האט ער מיר געענטפערט אז ס'איז טאקע גרויליג אבער 'גאלע' עסט ער יא! איי וואו קומט דער קאץ איבערן וואסער, דהיינו וואו קומט א פרענק אן צו א שטיקל גאלע? איז ער מיר מודיע אז - לא פחות ולא יותר - זיין ווייב איז גאר א פוילישער אפשטאמיגער!
און דער געשמאקער בר ששת לאדנט מיר באלד איין צו קומען יעצט אויף א וויזיט ביי אים אינדערהיים.
קודם האב איך חושש געווען אויף זיין שלום בית, און אים פרעגנדיג צו זיין ווייב האט נישט קיין פראבלעם דערמיט, ווייל זי ווייסט גארנישט דערפון, האט ער מיר געזאגט אז אדרבה זי האט זייער הנאה פון געסט. און בנוגע איר זיין ביזי מיט אנגרייטן די עסן, האט ער מיר ווייטער בארואיגט אז געסט איז נאכאלס געשמאקער פון אלעס אנדערש.
כ'האב מיך איבערגעבליקט מיט מיין ווייב, און למעשה איז געבליבן אז 'למה לא?', זאל דאס אויך אריינגעשריבן ווערן אינעם משזר'דיגן מסעות אלס אינטרעסאנטער אנקעדאט: א באזוך ביים מסורתי אינדערהיים ליל שישי. ער א פרענק, זי א פוילישער, ביידע מסורתיים וואס לעבן אין א מעין ווילא.
אין קומענדיגן קאפיטל: א באזוך ביים 'פרייען' בר ששת אינדערהיים, א שמועס מיט אים און זיין רעביצין, א טור אין זיין שיינעם הויז, התפעלות פון זיינע - און אירע - פאכמאנישקייטן.
-
[NAMELESS]
ליל שישי פרשת בה"ב תשע"ה.
מיר זענען אנגעקומען צום הויז - אדער בעסער געזאגט, ווילא - פון בר ששת. נאר פונעם זען די גארטענעס ארום די ווילא, איז מיר שוין די שפייעכץ געקומען אין מויל. הערליכע ביימער, שמעקעדיגע געווירצן [כדלקמן], און א רחבות ווי עס דארף צו זיין. נאכן אריינקומען האבן מיר באגריסט דעם רעביצין פון בר ששת, און זיי זענען ביידע געווען זייער העפליך צו אונז. אזויווי זי האט געזען אז מיר זענען חסיד'ישע אידן, האט זיך די שמועס גלייך אנטוויקלט אין אידיש, ווייל זי איז דאך א פוילישער פון דערהיים... אפילו איר ספרד'ישע מאן האט זיך ארויסגעוויזן צו פארשטיין גוט אידיש, און אפילו צו רעדן אביסל אידיש. אזוי אויך האבן זיי ביידע גערעדט ענגליש. הקיצור, מיין ווייב וואס קען נישט רעדן קיין עברית [נאר פארשטייט ווען אנדערע רעדן], האט נאכאלס געקענט שמועסן געשמאק אויף אידיש און ענגליש.
ס'האט זיך ארויסגעוויזן אז אירע עלטערן זענען געווען פרומע עלטערן בעפארן קריג, און זיי האבן זיך ביידע געראטעוועט ביים קריג, אבער ליידער פון פארביטערטקייט זענען זיי געווארן אביסל נאכגעלאזט פון שמירת המצוות, די טאטע אביסל און די מאמע איז שוין געווען היבש 'אנטי', די טאטע האט עס וויי געטון אבער האט גארנישט געקענט טון קעגן די מאמע'ס ווילן. מסורתיים זענען זיי פארט יא געבליבן, און די טאכטער האט זיך באקענט מיט דעם ספרדישן בר ששת, וואס ווי באקאנט זענען זיי דאך כמעט אלע מסורתיים, און זיי האבן חתונה געהאט. זיי האבן צוזאמען מגדל געווען פיר קינדער, צוויי זון און צוויי טעכטער, און זיי שעפן נחת.
ער איז גראדע א געלונגענע מענטש, און א היבש באקאנטער מענטש אין די גלילות. ער איז געווען א קאמענדאנט ביי געוויסע מלחמות אין ארץ ישראל, און בכלל איז ער - זייענדיג א שטארק-רעכטער, ווי רוב ספרדים - געווען אין צבא פאר ארום 20 יאר! אהיימקומענדיג איינמאל א וואך, אדער פחות מזה. ער איז שוין לאנג אויף פענסיע, און האט א שיינע אויסגעצאלטע הויז, און איז אין די מונית ביזנעס מער פאר שטופן די צייט ווי עניטינג עלס.
אויף די ווענט האב איך געזען הענגען פארשידענע מאלערייען, און בר ששת איז מיר מגלה אז ער האט דאס אלס אליינס געמאלן. גראדע זייער שיין. דערנאך ווייזט ער מיר אויף נאך א גאנצע פאק מאלערייען מיט אביסל אן אנדערן קו, און ווארפט גלייך דעם פרישן באמבע: דאס אלס האט זיין ווייב געמאלן. שטעלט זיך ארויס, אז ביינאכט ווען ס'איז שטיל און ס'נישטא קיין געסט, זעצן זיי זיך ביידע אראפ מיט כלי המאלעריי, און נעמען זיך מאלעווען כידם הטובה עליהם. און פארפאלן, זיי יכול'ן. עכ"פ דער 'ענבי הגפן בענבי הגפן' האט באקומען ביי מיר א נייע משמעות, ער א פרענק זי א פוילישער, ער עברית זי אידיש, אבער זיי פארשטייען זיך זייער גוט.
ער פירט מיר ארום אין זיין דירה, און וואס זאל איך אייך זאגן: דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט אלע האבן כאטש א העלפט פון זיין ברחבות'ידע דירה. צימערן נאך צימערן, יעדע קינד א פרישע צימער, דריי פיר בית הכסא'ס, א לאנדרי צימער, א גרויסע קאך און ריזן דיינונג רום, אן אפיס, און כ'געדענק שוין נישט וואס נאך. צוויי שטאקן פלוס א בוידעם, לפחות צוויי 'מרפסות' [פארטש].
דאס שמאלץ רינט מיר פון די מויל, און ער זאגט מיר אז גראדע זוכט ער דאס צו פארקויפן ווייל ער האט שוין נישט וואס צו טון מיטן גרויסן ווילא, זיינע קינדער זענען שוין אויפגעוואקסן. אויף מיין פראגע וויפיל ער בעט פאר דעם, איז ארויסגעקומען אן ערך פון א קנאפע האלבע מעלאנע...! כ'וואלט שוין לאנג געקויפט דאס הויז, ווען נישט די פאקט אז ס'איז נישט קיין פרומע געגענט - כאטש ער ווייזט מיר יא אן אויף א פרומער חב"ד'סקער שכן וואס האט זיך אהינגעצויגן. אבער גיי זיי אים מסביר אז א חב"ד'סקער איז א בריה בפני עצמה, און ווער ווייסט צו ער איז נישט אפשר אויף א מיסיאן מיסיע און די נעקסטע זאך גייט זיין א בית חב"ד... [[tag]ונבנתה העיר[/tag], אז מ'רעדט שוין, פארוואס מאכסטו נישט קיין 'יפוצו' ביינונז אין שטיבל. לערן דיך אפ פון אונזער [tag]ברסלבער[/tag], ער גייט אן פול-פארס און שרעקט זיך נישט פאר קיינעם].
נאכן ארומגיין מיט ברייט-צועפנטע אויגן און מיילער, זעצן מיר זיך ענליך אראפ כאפן א געשמאקע שמועס איבער... וואס מיינט איר, 'דת ומדינה'. ער וויל מיר מכבד זיין מיט עפעס עסן אדער טרינקען, אבער כ'זאג אים אפ אלס חרד'ישער איד, און מ'זעמיר זיך מסתפק מיט אביסל וואסער וואס קומט פון א קוואל. כ'זעץ מיך אראפ אויפן באקוועמען פאטעל, ווען שענדעלעירס געבן זייער דים ליכט אויף די מאלונגען אנגעפילטע ווענט. און מ'כאפ מיר א געשמאקע שמועס.
אין נעקסטן קאפיטל: א שמועס איבער חרד'ישע אידן מיט מר. בר ששת, נאך איבער מעשי ידיו להתפאר פון בר ששת.
מיר זענען אנגעקומען צום הויז - אדער בעסער געזאגט, ווילא - פון בר ששת. נאר פונעם זען די גארטענעס ארום די ווילא, איז מיר שוין די שפייעכץ געקומען אין מויל. הערליכע ביימער, שמעקעדיגע געווירצן [כדלקמן], און א רחבות ווי עס דארף צו זיין. נאכן אריינקומען האבן מיר באגריסט דעם רעביצין פון בר ששת, און זיי זענען ביידע געווען זייער העפליך צו אונז. אזויווי זי האט געזען אז מיר זענען חסיד'ישע אידן, האט זיך די שמועס גלייך אנטוויקלט אין אידיש, ווייל זי איז דאך א פוילישער פון דערהיים... אפילו איר ספרד'ישע מאן האט זיך ארויסגעוויזן צו פארשטיין גוט אידיש, און אפילו צו רעדן אביסל אידיש. אזוי אויך האבן זיי ביידע גערעדט ענגליש. הקיצור, מיין ווייב וואס קען נישט רעדן קיין עברית [נאר פארשטייט ווען אנדערע רעדן], האט נאכאלס געקענט שמועסן געשמאק אויף אידיש און ענגליש.
ס'האט זיך ארויסגעוויזן אז אירע עלטערן זענען געווען פרומע עלטערן בעפארן קריג, און זיי האבן זיך ביידע געראטעוועט ביים קריג, אבער ליידער פון פארביטערטקייט זענען זיי געווארן אביסל נאכגעלאזט פון שמירת המצוות, די טאטע אביסל און די מאמע איז שוין געווען היבש 'אנטי', די טאטע האט עס וויי געטון אבער האט גארנישט געקענט טון קעגן די מאמע'ס ווילן. מסורתיים זענען זיי פארט יא געבליבן, און די טאכטער האט זיך באקענט מיט דעם ספרדישן בר ששת, וואס ווי באקאנט זענען זיי דאך כמעט אלע מסורתיים, און זיי האבן חתונה געהאט. זיי האבן צוזאמען מגדל געווען פיר קינדער, צוויי זון און צוויי טעכטער, און זיי שעפן נחת.
ער איז גראדע א געלונגענע מענטש, און א היבש באקאנטער מענטש אין די גלילות. ער איז געווען א קאמענדאנט ביי געוויסע מלחמות אין ארץ ישראל, און בכלל איז ער - זייענדיג א שטארק-רעכטער, ווי רוב ספרדים - געווען אין צבא פאר ארום 20 יאר! אהיימקומענדיג איינמאל א וואך, אדער פחות מזה. ער איז שוין לאנג אויף פענסיע, און האט א שיינע אויסגעצאלטע הויז, און איז אין די מונית ביזנעס מער פאר שטופן די צייט ווי עניטינג עלס.
אויף די ווענט האב איך געזען הענגען פארשידענע מאלערייען, און בר ששת איז מיר מגלה אז ער האט דאס אלס אליינס געמאלן. גראדע זייער שיין. דערנאך ווייזט ער מיר אויף נאך א גאנצע פאק מאלערייען מיט אביסל אן אנדערן קו, און ווארפט גלייך דעם פרישן באמבע: דאס אלס האט זיין ווייב געמאלן. שטעלט זיך ארויס, אז ביינאכט ווען ס'איז שטיל און ס'נישטא קיין געסט, זעצן זיי זיך ביידע אראפ מיט כלי המאלעריי, און נעמען זיך מאלעווען כידם הטובה עליהם. און פארפאלן, זיי יכול'ן. עכ"פ דער 'ענבי הגפן בענבי הגפן' האט באקומען ביי מיר א נייע משמעות, ער א פרענק זי א פוילישער, ער עברית זי אידיש, אבער זיי פארשטייען זיך זייער גוט.
ער פירט מיר ארום אין זיין דירה, און וואס זאל איך אייך זאגן: דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט אלע האבן כאטש א העלפט פון זיין ברחבות'ידע דירה. צימערן נאך צימערן, יעדע קינד א פרישע צימער, דריי פיר בית הכסא'ס, א לאנדרי צימער, א גרויסע קאך און ריזן דיינונג רום, אן אפיס, און כ'געדענק שוין נישט וואס נאך. צוויי שטאקן פלוס א בוידעם, לפחות צוויי 'מרפסות' [פארטש].
דאס שמאלץ רינט מיר פון די מויל, און ער זאגט מיר אז גראדע זוכט ער דאס צו פארקויפן ווייל ער האט שוין נישט וואס צו טון מיטן גרויסן ווילא, זיינע קינדער זענען שוין אויפגעוואקסן. אויף מיין פראגע וויפיל ער בעט פאר דעם, איז ארויסגעקומען אן ערך פון א קנאפע האלבע מעלאנע...! כ'וואלט שוין לאנג געקויפט דאס הויז, ווען נישט די פאקט אז ס'איז נישט קיין פרומע געגענט - כאטש ער ווייזט מיר יא אן אויף א פרומער חב"ד'סקער שכן וואס האט זיך אהינגעצויגן. אבער גיי זיי אים מסביר אז א חב"ד'סקער איז א בריה בפני עצמה, און ווער ווייסט צו ער איז נישט אפשר אויף א מיסיאן מיסיע און די נעקסטע זאך גייט זיין א בית חב"ד... [[tag]ונבנתה העיר[/tag], אז מ'רעדט שוין, פארוואס מאכסטו נישט קיין 'יפוצו' ביינונז אין שטיבל. לערן דיך אפ פון אונזער [tag]ברסלבער[/tag], ער גייט אן פול-פארס און שרעקט זיך נישט פאר קיינעם].
נאכן ארומגיין מיט ברייט-צועפנטע אויגן און מיילער, זעצן מיר זיך ענליך אראפ כאפן א געשמאקע שמועס איבער... וואס מיינט איר, 'דת ומדינה'. ער וויל מיר מכבד זיין מיט עפעס עסן אדער טרינקען, אבער כ'זאג אים אפ אלס חרד'ישער איד, און מ'זעמיר זיך מסתפק מיט אביסל וואסער וואס קומט פון א קוואל. כ'זעץ מיך אראפ אויפן באקוועמען פאטעל, ווען שענדעלעירס געבן זייער דים ליכט אויף די מאלונגען אנגעפילטע ווענט. און מ'כאפ מיר א געשמאקע שמועס.
אין נעקסטן קאפיטל: א שמועס איבער חרד'ישע אידן מיט מר. בר ששת, נאך איבער מעשי ידיו להתפאר פון בר ששת.
-
[NAMELESS]
א שמועס מיט בר ששת.
מיין פריינט, בר ששת, האט אנגעהויבן מיטן מסביר זיין אז ער האט ח"ו נישט פיינט קיין חרדים, און אין פאקט איז ער גאר שטארק מכבד דעם מסורת. למשל, ער מאכט א סעודה יעדן שבת [און דערנאך צינדט ער אן טעלעוויזיע...], ער גייט אפילו אין שול דאווענען, און ער איז מכבד רבנים. ער דערציילט מיר אז איינמאל איז דער רב פון מושב געווען אין די זעלבע בילדינג ווי אים, און ער האט געדארפט ארויפגיין אפאר שטאק, און ס'איז דארטן געווען אן עלעוועיטער [-מעלית], אבער מחמת כבודו להרב האט ער צוגעווארט ביז דער רב איז אוועקגעגאנגען כדי נישט צו מאכן א חילול שבת בפניו, און ערשט נאכדעם איז ער ארויף מיטן עלעוועיטער. ער זאגט מיר אז ער גלייבט אין גאט [-אבער 'ביני לבינך' טענה'ט ער, 'איז דען דא אזא זאך ווי עולם הבא?'], און פרובירט זיך אויפצופירן כראוי בעיני אלקים ואדם.
ווייטער דערציילט ער מיר ווי ער קען דעם חרדי און יענעם חרדי, און זיי זענען אלע העכסטס נארמאלע מענטשן, 'הלואי אלע פון זיי'... און ער פירט אויס מיט די גאר באקאנטע אויפגעכאפטע סעריע פונעם פילם הנקרא בשם 'שטיסל', וואס דערציילט איבער די חרד'ישע לעבנסשטייגער וכו' [וכנודע בשערינו מיטן אשכול המיוחד לכך]. ער זאגט מיר אז ער האט זייער הנאה געהאט, און סוכ"ס לייגט עס נישט אריין די חרדים אין א שלעכטן בילד (אגב, קען מיר איינער זאגן ווען ס'וועט שוין זיין צו באקומען די צווייטע סעזאן?).
דערנאך גייט ער אריבער צו די באקאנטע אויסגעוועטשטע טענות אנטקעגן די חרדים. קודם וויל ער וויסן וויאזוי מיר קענען אנגיין מיט אזא לעבן ווען רוב חרדים ארבעטן נישט, און די פרייע דארפן אויסהאלטן די חרדים. אויף וואס כ'האב אים געענטפערט אז דאס האט אפשר מיט די חרד'ישע לעבנסשטייגער אין ארץ ישראל, אבער מיט 'חרדים' אלס חרדים האט עס גארנישט, און כ'בין נישט אויסן צו פארענטפערן אחינו שבישראל. כ'האב אים געזאגט אז ער מעג אמאל אריינפאלן אין ברוקלין צו זען וויאזוי רוב חרדים ארבעטן, און מאכן מער געלט פונעם עוורידזש 'חילוני' אין ארץ ישראל...
דערנאך וויל ער וויסן פארוואס מיר גייען נישט אין צבא, און נישט אזוי ווייט אלס 'שוויון בנטל' ווי די עצם שאלה פארוואס מיר גייען נישט אין מיליטער, 'דו האסט דען א הוה אמינא אז אן די צבא וואלט מען געקענט לעבן אין ארץ ישראל? און זאג מיר נישט אז ס'איז די תפילות און לימודים פון די חרדים וואס העלפן ארויס די חיילים אין ארץ ישראל, און אויב אזוי פארוואס שפירן מיר נישט קיין פליכט פון זיך אליינס צו באשיצן אונזער לאנד?!' אויף וואס איך ענטפער אים אז 'סורפרייזינגלי' האלט איך אויך אז די תירוץ אז 'אונזער תורה ראטעוועט ענק' איז זייער א נארישע טענה, נישט נאר מיט דעם אז אזוי קענסטו נישט איבערצייגן קיין 'חילוני', נאר בעיקר מיט דעם וואס אונזער בלוט-דורכגעווייקטע 2,000 יעריגע היסטאריע, איז אדורכגעווייקט מיט תורה ותפילה, וואס האט ליידער נישט צוריקגעהאלטן די פורעניות, ולא זו אף זו, אז גוים וואס לערנען נישט און דאווענען נישט געווינען אויך מלחמות לויט ווער ס'איז שטערקער און בעסער אויפגעריסטעט, כלומר, אז אלס ווענדט זיך אין די דרכי הטבע שהטביע הקב"ה בעולם.
נאר וואס'זשע דען? זאג איך אים, אז אונז פלעגן זיך בעיקר באנוצן מיט די פשוטע – כאטש אויפרעגנדע – טענה פון 'המתחיל במצוה אומרים לו גמור'. דהיינו, די אגודה קרייזן האבן קיינמאל קיין מדינה נישט געפאדערט, און אודאי נישט בדרכי מלחמות, און די חרדים אין ארץ ישראל האבן פרובירט אויסצוארבעטן עפעס מיט די אראבישע מדינות דערנעבן, אבער די חילונים האבן פארפירט מיט מלחמות און זענען יעצט פארזינקען אין זייער שמוץ, זאלן זיי מוחל זיין און עס אויפקערן אליינס. דאס – האב איך אים מודיע געווען – פלעגט זיין אונזער אמאליגער טענה.
היינט ווידער, דארפן מיר שוין נישט צוקומען דערצו, ווייל אנדעם האבן מיר אויך א טענה אז דאס איז נוגד אונזער לעבנסשטייגער, מיט זייער פראסטקייט לכל דבר שריח יהדות נודף הימנו. צו כשרות, שמירת שבת, צניעות, און אלס ארום. נחל חרדי יוכיח אז ס'איז נישט קיין נחלת הרבים, ולא זו אף זו, אז אפילו אויב מ'וואלט ווען יא געקענט צושטעלן א באזונדערע אפטיילונג ווי אלעס זאל זיין צוגעשטעלט פאר אונזערע באדערפענישן, איז דאס נאכאלס נישט ווערט וויבאלד מיר וועלן ווערן באהאנדלט ווי 'סעקאנד קלעס סיטיזען', וכו' וכו' וכו' [כ'קען נישט דא אויספלאפלען אלע מיינע טענות...].
צום סוף האב איך אים אויסגעפירט מיט איין שטארקע נקודה, חומר למחשבה: די צה"ל אין ארץ ישראל ווערט אנגערופן 'כור ההיתוך הישראלי', דהיינו, אז דארט ווערט אוועקגעשטעלט די געדאנקנסגאנג, לעבנסשטייגער, און קולטור פון די ישראל'ישע געזעלשאפט [און ס'איז טאקע אזוי], ממילא היות דאס אליינס איז א סתירה מיט אונזער קולטור, קען דאס פשוט נישט גיין צוזאמען. ולקינוח סעודה, פארוואס טאקע הערן נישט די חילונים אויף צו פארפירן וועגן די חרדים אין מיליטער? וויבאלד אונטערן באוואוסטזיין שפילט זיך אפ ביי זיי די ידיעה אז די צבא איז א כור ההיתוך, און זיי האפן צו טוישן דעם חרד'ישן סיסטעם. און כאטש זיי וועלן לייקענען שטיין און ביין אז זיי זאלן דאס מיינען, איז דאס אבער – ללא ידיעתם – זייער טיפע כוונה. און טאקע פארדעם וועט דאס קיינמאל נישט געשען.
אין נעקסטן קאפיטל: המשך שמועס מיט בר ששת, ועוד.
ווייטער דערציילט ער מיר ווי ער קען דעם חרדי און יענעם חרדי, און זיי זענען אלע העכסטס נארמאלע מענטשן, 'הלואי אלע פון זיי'... און ער פירט אויס מיט די גאר באקאנטע אויפגעכאפטע סעריע פונעם פילם הנקרא בשם 'שטיסל', וואס דערציילט איבער די חרד'ישע לעבנסשטייגער וכו' [וכנודע בשערינו מיטן אשכול המיוחד לכך]. ער זאגט מיר אז ער האט זייער הנאה געהאט, און סוכ"ס לייגט עס נישט אריין די חרדים אין א שלעכטן בילד (אגב, קען מיר איינער זאגן ווען ס'וועט שוין זיין צו באקומען די צווייטע סעזאן?).
דערנאך גייט ער אריבער צו די באקאנטע אויסגעוועטשטע טענות אנטקעגן די חרדים. קודם וויל ער וויסן וויאזוי מיר קענען אנגיין מיט אזא לעבן ווען רוב חרדים ארבעטן נישט, און די פרייע דארפן אויסהאלטן די חרדים. אויף וואס כ'האב אים געענטפערט אז דאס האט אפשר מיט די חרד'ישע לעבנסשטייגער אין ארץ ישראל, אבער מיט 'חרדים' אלס חרדים האט עס גארנישט, און כ'בין נישט אויסן צו פארענטפערן אחינו שבישראל. כ'האב אים געזאגט אז ער מעג אמאל אריינפאלן אין ברוקלין צו זען וויאזוי רוב חרדים ארבעטן, און מאכן מער געלט פונעם עוורידזש 'חילוני' אין ארץ ישראל...
דערנאך וויל ער וויסן פארוואס מיר גייען נישט אין צבא, און נישט אזוי ווייט אלס 'שוויון בנטל' ווי די עצם שאלה פארוואס מיר גייען נישט אין מיליטער, 'דו האסט דען א הוה אמינא אז אן די צבא וואלט מען געקענט לעבן אין ארץ ישראל? און זאג מיר נישט אז ס'איז די תפילות און לימודים פון די חרדים וואס העלפן ארויס די חיילים אין ארץ ישראל, און אויב אזוי פארוואס שפירן מיר נישט קיין פליכט פון זיך אליינס צו באשיצן אונזער לאנד?!' אויף וואס איך ענטפער אים אז 'סורפרייזינגלי' האלט איך אויך אז די תירוץ אז 'אונזער תורה ראטעוועט ענק' איז זייער א נארישע טענה, נישט נאר מיט דעם אז אזוי קענסטו נישט איבערצייגן קיין 'חילוני', נאר בעיקר מיט דעם וואס אונזער בלוט-דורכגעווייקטע 2,000 יעריגע היסטאריע, איז אדורכגעווייקט מיט תורה ותפילה, וואס האט ליידער נישט צוריקגעהאלטן די פורעניות, ולא זו אף זו, אז גוים וואס לערנען נישט און דאווענען נישט געווינען אויך מלחמות לויט ווער ס'איז שטערקער און בעסער אויפגעריסטעט, כלומר, אז אלס ווענדט זיך אין די דרכי הטבע שהטביע הקב"ה בעולם.
נאר וואס'זשע דען? זאג איך אים, אז אונז פלעגן זיך בעיקר באנוצן מיט די פשוטע – כאטש אויפרעגנדע – טענה פון 'המתחיל במצוה אומרים לו גמור'. דהיינו, די אגודה קרייזן האבן קיינמאל קיין מדינה נישט געפאדערט, און אודאי נישט בדרכי מלחמות, און די חרדים אין ארץ ישראל האבן פרובירט אויסצוארבעטן עפעס מיט די אראבישע מדינות דערנעבן, אבער די חילונים האבן פארפירט מיט מלחמות און זענען יעצט פארזינקען אין זייער שמוץ, זאלן זיי מוחל זיין און עס אויפקערן אליינס. דאס – האב איך אים מודיע געווען – פלעגט זיין אונזער אמאליגער טענה.
היינט ווידער, דארפן מיר שוין נישט צוקומען דערצו, ווייל אנדעם האבן מיר אויך א טענה אז דאס איז נוגד אונזער לעבנסשטייגער, מיט זייער פראסטקייט לכל דבר שריח יהדות נודף הימנו. צו כשרות, שמירת שבת, צניעות, און אלס ארום. נחל חרדי יוכיח אז ס'איז נישט קיין נחלת הרבים, ולא זו אף זו, אז אפילו אויב מ'וואלט ווען יא געקענט צושטעלן א באזונדערע אפטיילונג ווי אלעס זאל זיין צוגעשטעלט פאר אונזערע באדערפענישן, איז דאס נאכאלס נישט ווערט וויבאלד מיר וועלן ווערן באהאנדלט ווי 'סעקאנד קלעס סיטיזען', וכו' וכו' וכו' [כ'קען נישט דא אויספלאפלען אלע מיינע טענות...].
צום סוף האב איך אים אויסגעפירט מיט איין שטארקע נקודה, חומר למחשבה: די צה"ל אין ארץ ישראל ווערט אנגערופן 'כור ההיתוך הישראלי', דהיינו, אז דארט ווערט אוועקגעשטעלט די געדאנקנסגאנג, לעבנסשטייגער, און קולטור פון די ישראל'ישע געזעלשאפט [און ס'איז טאקע אזוי], ממילא היות דאס אליינס איז א סתירה מיט אונזער קולטור, קען דאס פשוט נישט גיין צוזאמען. ולקינוח סעודה, פארוואס טאקע הערן נישט די חילונים אויף צו פארפירן וועגן די חרדים אין מיליטער? וויבאלד אונטערן באוואוסטזיין שפילט זיך אפ ביי זיי די ידיעה אז די צבא איז א כור ההיתוך, און זיי האפן צו טוישן דעם חרד'ישן סיסטעם. און כאטש זיי וועלן לייקענען שטיין און ביין אז זיי זאלן דאס מיינען, איז דאס אבער – ללא ידיעתם – זייער טיפע כוונה. און טאקע פארדעם וועט דאס קיינמאל נישט געשען.
אין נעקסטן קאפיטל: המשך שמועס מיט בר ששת, ועוד.