פארוואס בלייבן צומישט? ס'איז פשוט'ער ווי דו מיינסט!

[[NAMELESS]]

[center]אן ערנסטע דילעמא.[/center]
טרעף איך אן געצל גרונם אין גאס, זיין נאז איז אראפגעלאזט, זיינע אויגן זענען פארנעפלט, זיין פנים פאררויטלט, און זיין קול איז דערשראקן. 'וואס איז'? - פרעג איך אים. אבער ער קען קוים צאמקלויבן זיינע געדאנקען, און ארויסברענגען זיינע ווערטער פון מויל. נאך אפאר געהאקטע זאצן האב איך שוין פארשטאנען: ער ליידט פונעם זעלבן פראבלעם וואס אסאך אידן, און אפילו בני נכר, ליידן דערפון. אסאך דרייען זיך ארום פארלוירן און מסופק צוליב דעם פראבלעם, און אסאך ווערן אנגעזעצט און 'געבן אויף' צוליב דעם.

אפילו דא אין שטיבל, האב איך געטראפן רמזים מיט א 'לשון שאלה', נעמליך, אסאך מוטשענען זיך צו פארשטיין א געוויסע נקודה, וואס אפעקטירט יעדן רעליגיעזן מענטש. נישט אלע - מיט הצלחה. על כן החלטתי לבאר הענין בכי טוב כפי הנלענ"ד.

היות מיר האלטן יעצט אין די ימי הדין, ווען יעדער מענטש - איד צו גוי - ווערט גע'משפט לטב או למוטב, וכל באי עולם יעברון לפניו כבני מרון, קומט אפט אריין די מחשבה'לע ביי יעדן מענטש שיש לו מח בקדקדו על מנת להשתמש בה, אז בעצם פירן מיר א דאפלטע לעבן: מיר טוען תשובה אלול, ר"ה, יו"כ, ולמהדרין - הושענא רבה, מיר זאגן צו אז מיר גייען שוין זיין גוט און וואויל, און 'טאטי, פון יעצט אן גייסטו נאר זען נחת פון מיר', אזויווי מיר זענען טאקע מחויב צו מאכן עזיבת החטא וקבלה על העתיד. און פון די אנדערע זייט, ווייסן מיר אלע 'דיפ דאון' אז מה שהיה הוא שיהיה ואין כל חדש תחת השמש.

א מענטש טוישט זיך צומאל צום גוטנס ווייל ער ווערט אביסל עלטער, אבער כמעט קיינמאל ווערט ער נישט בעסער נאך די ימים נוראים. ער מאכט טאקע געפערליכע קרעכצן ביי די 'אבינו מלכינו'ס', ער מאכט געוואלדעס ביים 'ונתנה תוקף', ער פרובירט צו ציטערן ביים 'כל נדרי' [נאר צוליב די ניגון. ווייל חוץ מזה קען ער נישט פארשטיין פארוואס מ'האט גענומען דעם מערסט התעוררות'דיגן ניגון, און עס ארויפגע'זרק'עט אויף אזא טריקענע הלכה'ישער תפילה ווי כל נדרי], און ער שפירט טאקע איז באותו מצב ובאותה שעה וואלט ער קיינמאל מער נישט געזינדיגט מיט די אדער יענע עבירה. אבער וואס איז גוט פאר א יונג בחור'ל זיך איינצורעדן אז זיינע החלטות גייען בלייבן פעסטע החלטות [ע"ע 'א נייע זמן'], איז נישט גוט פאר א יונגערמאן וואס זיין מרץ [ליין: מרד] נעורים האט שוין אויסגעבלאזן, און ער ווייסט וואו ער שטייט, און וויפיל ער וועט זיך טאקע פארבעסערן.

וכאן הבן שואל: איך ווייס פונעם 'אחטא ואשוב אין מספיקין בידו לעשות תשובה'. און אפילו אויב כ'בין נישט אין דעם גדר ווייל איך זוך נישט חוטא צו זיין, נאר איך בין א חכם הרואה את הנולד, פארשטיי איך נישט וואס איז פשט פון די ימים נוראים ווען די נקודה איז תשובה וקבלה על העתיד, ווען בו בשעה ווייס איך בבירור גמור אז ס'איז אוממעגליך אז איך זאל טאקע שטייגן און זיך פארבעסערן דעם קומענדיגן יאר!

קומט דער רבי ר' זושא, און טענה'ט: איך האב שוין געזאגט די זעלבע זאך נעכטן, אבער יעצט מיין איך עס אמת'דיג... ס'איז א גוטע ווערטל, ס'קען האבן א טיפערע משמעות [ועוד חזון], אבער כפשוטו איז דאס חוזק געמאכט. חוזק געמאכט פון באשעפער, און חוזק געמאכט פון זיך אליינס. וועם נארט מען דא? איין יאר, צוויי יארן, צען יאר, אז מ'טוישט זיך נישט גלייך נאכן תשובה טון ר"ה און יו"כ, ווייסט מען אז דאס יאר וועט נישט געשען דעם אזוי ערווארטעטן שינוי. איז וואס'זשע פשט פון שפילן דעם קינדער-שפיל?

[[NAMELESS]]

[center]דער גאסן קערער פון וויען.[/center]
א חכם האט אמאל געזאגט: אויב איך זאל גיין אויף וואקאציע קיין ארקענסאו, וואו קיין איד איז נישט מצוי, און קיין ארטאדאקסישער איד אודאי נישט, און קיין חסיד'ישער שטריימל איד אודאי און אודאי נישט. וואלט איך שבת נאכאלס נישט אראפגענומען דעם שטריימל, ווייל מה לי ולהם? כ'דארף זיי דען אפגעבן א דין וחשבון? כ'דארף זיך לעבן גוט מיט זיי? היינט בין איך דא און מארגן צוריק אין ניו יארק! אבער אויב מאיזה סיבה שיהיה וועל איך דארפן גיין וואנדערן און זיך באזעצן אליינס אין ארקענסאו, אן קיין עסטעבליש"ט שטריימל קהילה, גיי איך בלי שום ספק אראפנעמען דעם שטריימל פון קאפ. און בעצם, גייט דאס אריין אינעם אלטן יסוד פון קדמונים 'האדם נשפע על פי סביבותיו'.

אבער ס'ליגט אין דעם אויך א טיפערע באדייט. ס'האט אויך מיט ווי שטארק ער איז אפגעריסן פון שורש, ואפרש. ווי באקאנט לויטעט דער טרויעריגער ווערטל, איז אין די וואסערן לעבן די 'סטעטשו אף ליבערטי', ליגן טויזענטער פאר טלית ותפילין. דהיינו, אז די אידן זענען געקומען פון רוסלאנד, פוילן, וכו', קיין אמעריקע, האבן שוין אויפן שיף פוקר עול געווען און אוועקגעווארפן די טו"ת. שטעלט זיך א פראגע: אויב זיי זענען געווען אזוי דורכגעפוילט, דאן פארוואס האבן זיי געווארט ביזן שיף? זיי האבן נאך פארן ארויפגיין אויפן שיף געקענט אוועקווארפן סיי וואספארא פארם פון אידישקייט! נאר ווילאנג זיי זענען געווען אין אייראפע, לעבן משפחה, חברים, באקאנטע, האט ער געשפירט עפעס א קאנעקשאן, עפעס האט אים נישט געלאזט מאכן דעם שארפן החלטה. אבער איינמאל מ'איז אויפן שיף אן קיין שעבוד צו קיינעם, דאן קען זיך א מענטש דערקייקלען גאר גאר שנעל.

נישט אז אין אייראפע איז ער געווען א צדיק, נאר אין אייראפע האט ער געקענט צוריקקומען, און אייראפע איז ער נישט געפאלן ווייטער און ווייטער. ער האט זיך עטוואס אפגעשטעלט זיין גאלאפ אראפ. אבער במקום שאין איש, הריהו לובש שחורים ומתעטף שחורים ועושה מה שלבו חפץ, אזש ער טינקט זיך אין שמוץ. דאס זעלביגע איז מיט יעדן מענטש באשר הוא שם. אויב איז נישט דא קיין כח המעצור, דאן גייט ער זיך דערקייקלן מער און מער. אבער וואס איז דער כח המעצור? אודאי איז דא דער כח המעצור פונעם 'כלל', דהיינו אז דורכדעם וואס ער איז 'בתוך עמי אנכי יושבת' מוז ער זיך צושטעלן, לכה"פ בפרהסיא. אבער וואס איז דער כח המעצור בינו לבין קונו, דארט וואו קיינער זעט נישט, דער אינערליכער דרייוו וואס זאגט אים 'עד כאן'?!

ארום הונדערט יאר צוריק האט געלעבט א רבי, וואס איז געווען א חידוש בימיו און אפילו אין אנדערע דורות, סיי מיט זיין כח התורה [ש"ס, שו"ת, הלכה], סיי מיט זיין כח החסידות וקבלה, און סיי מיט זיין חכמה וכח נגינה, דאס איז געווען דער דריטער דזשיקובער רבי - רבי יהושע'לע, הנודע בשם 'דער עטרת יהושע'. אסאך גוטע ווערטלעך זענען דא פון אים, ואכמ"ל. ער איז איינמאל אריינגעקומען אין ביהמ"ד און דערציילט פארן עולם א מעשה וואס ער האט געהאט מיטן גאסן קערער פון וויען. רבי יהושע'לע דזשיקובער איז אמאל געווען אין וויען, און זעענדיג דעם גאסן קערער אויפקערן די שמוץ פון די גאסן פון וויען, האט אים רבי יהושע'לע געפרעגט: פארוואס קערט איר אויס די גאסן, און ארבעט אזוי שווער, ס'גייט דאך ממילא מארגן ווערן צוריק שמוציג, איז וואס העלפט דאס קערן בכלל?! האט אים דער גאסן קערער געענטפערט: הער ראבינער, ווען איך קער ניקס די גאסן אין וויען, וואלט די מיסט דערגרייכט ביז אהיער - אנווייזנדיג אויף זיין האלז. דהיינו, אז די מיסט וואלט געווארן מער און מער ביז דאס וואלט אנגעקומען צום הייעך פונעם מענטש זעלבסט...

ווען מיר טראכטן אריין אין דעם פשוט'ן ענטפער, זעען מיר ווי נאריש און אומבאגרינדעט אונזער שאלה/טענה/ספק/פראבלעם איז. מיר מיינען אז מיר 'מוזן' זיך טוישן צום בעסער'ס, כדי צו ווערן מכופר אויף אונזערע עבירות. אודאי דארף דאס זיין דער מחשבה תחילה, און אודאי מוז זיין א החלטה זיך צו טוישן, און אסאך מאל געלונגט עס זיך צו פארבעסערן אין געוויסע נקודות. אבער.... דער עיקר נקודה פון ר"ה ויו"כ איז בעיקר: רי-קאנסידערינג, און רי-קאנעקטינג. דהיינו, דער יסוד היסודות איז צו מאכן א חשבון הנפש, וואו האלט איך אויפן וועלט, בין איך די יאר געשטיגן, געבליבן, אדער געפאלן, וואו בין איך פארפארן, און וואו דארף איך מיך בעסער מסדר זיין. און דער תוצאה איז - רי-קאנעקטינג. זיך מחבר זיין מיטן כל יכול וואס דורכן יאר ווערט מען פשוט פארגרעבט ברבות העתים, און אפילו מ'רעדט צו אים נאנסטאפ דורכן טאג, ווייסט מען אפילו נישט צו וועם מ'רעדט [והא ראי', אז איר האט זיך געוואונדערט 'מ'רעדט צו אים נאנסטאפ דורכן טאג'? 'איך בין נישט קיין ברעסלאווער'? ווען איך האב געמיינט די מאה ברכות ווען מיר זאגן ברוך 'אתה' ה' וכו', בלשון נוכח. און מיר כאפן דאס ניטאמאל אויף...].

מיר קענען קוים אויפפאסן אויף א חילוק צווישן זעקס וואכן פאר ראש השנה, און זעקס וואכן נאך ראש השנה. אבער דער עכטער חילוק איז אט דאס: אז ס'נישטא קיין עכטע חילוק! אויב מיר וואלטן נישט געהאט קיין ימי תשובה, קיין ימים נוראים, און קיין יום סליחה ומחילה [ווען מיר שפירן עטוואס ניי אז מיר זאלן זיך נישט אנקוקן ווי ממילא פארפאלענע], וואלטן מיר מיט די צייט געפאלן. טאקע גאר שטייט און קוים מערקבאר, אבער פארט מיט קליינע טריט וואלטן מיר געגאנגען מטה. דאס איז דער סוד פון דיסקאנעקשאן. אבער היות מיר האבן אזעלכע טעג ווען מיר זענען זיך צוריק מחבר מיטן יוצר כל היצורים, און מיר 'נעמען זיך פאר' פונדאסניי, און מער פון אלעס - מיר נעמען צייט זיך זעלבסט צו באטראכטן און זען וואס איז א דבר הצריך תיקון. דורכדעם אליינס מאכן מיר זיכער נישט צו פאלן ווייטער, נאר זיך מחדש צו זיין - וואס דאס איז אייגנטליך, צו בלייבן על מקומו ועל דגלו [מיט א שאנס פון שטייגן אביסעלע].

ווייל 'אויב מ'קערט נישט די שמוץ, קומט עס אן צום האלז'. אבער אז מ'קערט יא די שמוץ, אפילו מארגן גייט ווייטער ווערן שמוציג, גייט עס אבער בלייבן 'פארהעלטנמעסיג ריין'. והמבין יבין, אז דאס איז דער סוד פון שבת אויך, און דאס איז אפילו די נקודה פון טאג-טעגליכע תפילות. נאר אזויווי יעדע זאך, ווי ווייניגער דער מציאות איז מצוי, אלס א גרעסערע מציאה איז דאס. און מיט דעם פארשטייען מיר אויך, אז דאס איז דער פשוט'ער אפטייטש פון 'תשובה' - רי-קאנעקטינג, צוריקקומען צום שורש, און בלייבן ערליכע שטאלצע רעכטפארטיגע מענטשן און אידן.

[[NAMELESS]]

[center]א האלבע יאר...[/center]
די נקודה איז נוגע אין טאג טעגליכן לעבן, און אין כסדר'דיגע זאכן, נאר סדר העולם ודרך האדם צו פארגעסן און נישט זיין באוואוסטזיניג צו די פאקטן, און אודאי איז שווער מדמה צו זיין מילתא למילתא. אבער כ'וויל דא ברענגען נאך א קליינע דוגמא וואס איז ענליך צום אויבנדערמאנטן נקודה.

אונזער שטיבל איז דאך באוואוסט מיטן ארויפברענגען נושאים וואס מ'דערוואגט זיך קוים צו טון אין אנדערע מקומות. נישט לאנג צוריק איז דא דעבאטירט געווארן אין אפאר אשכולות די נושא פון אמונה פשוטה ואמונה בדרך חקירה. לענ"ד איז א דבר פשוט אז אמונה פשוטה אן קיין חקירה איז 'אללאה אכבאר' בלע"ז, און דערפאר דארף מען אויך חוקר ודורש זיין אלוקות. מאנכע האבן מיר געפרעגט [אין אישי], אז היות דאס איז א מים שאין להם סוף, ולא זו אף זו דאס איז מים הזידונים - דהיינו וואסערן וואו מ'קען זיך דערטרענקען דערינען, איז אפשר יצא שכרו בהפסדו.

מיין ענטפער איז געווען, אז אפילו א מענטש בלייבט מיט קשיות און אומפארשטענדליכקייטן, און אפילו אויב ער לעבט אפ א גאנץ לעבן זיך מוטשענענדיג צו פארשטיין געוויסע נקודות וואס פייניגן אים, האט ער עררייכט זיין ציל: דער ציל פון נישט זיין קיין בהמה, דער ציל פון ומותר האדם מן הבהמה, דער ציל פון דע את אלקי אביך. ווער זאגט אז דער באשעפער דארף אז דו זאלסט גלייבן ווי נאר? אפשר וויל ער דו זאלסט זיך אפילו מוטשענען אבער גלייכצייטיג זוכן דעם אמת נאכאנאנד?! חותמו של הקב"ה אמת, והדבק במידותיו של הקב"ה. א בפירוש'ע ראי' האב איך טאקע פונעם ספעציעלן נוסח הברכה אין תפילת שמו"ע פון ראש השנה, אז דער גרעסטער חשיבות איז אט דאס: וטהר לבנו לעבדך 'באמת', און פארוואס? 'כי אתה אלקים אמת ודברך אמת'. געענדיגט, מער דארף מען נישט. דער עומק הדברים איז דער זעלבער: האלקים יראה ללבב, דער באשעפער עסט נישט מענטשן פלייש, ער קומט נישט בטרוניא עם בריותיו, ער וויל אז מיר זאלן זיך קאנעקטן מיט אים, און גלייכצייטיג מיט זיך. און דאס מיינט, זיך קאנעקטן מיטן אמת.

לסיומא דמילתא, וויל איך דא רעדן פון מיין פערזענליכער ערפארונג די לעצטע האלבע יאר. א קנאפע האלבע יאר צוריק, י' ניסן ה'תשע"ה, האב איך מיך איינגעשריבן דא אין שטיבל. מיט א פעדער אין די האנט פון אלס קליין קינד, האב איך גענומען קאטשקענען וואס מיר איז געקומען אויפן געדאנק. יהיו שיאמרו, ער קאטשקעט ווי א קינד, יהיו שיאמרו ער מאלט ווי לעאנערדא דע ווינטשי, אבער הצד השוה שבכולן אז די פעדער טריקנט נישט [נאך א מזל דאס ווערט געשריבן אויפן ווערטואלן וועלט...]. נאך א האלב יאר איז צייט צו 'רי-קאנעקטן'. ווער ביזטו? וואס האסטו אויפגעטון? האסטו בכלל אויפגעטון? אויף וויפיל הינער אויגן האסטו געטרעטן? האסטו געטון כמיטב יכולתך? איז דאס נישט געקומען אויפן חשבון פון וויכטיגערע זאכן? וואס גייסטו טון ווייטער? און פון די אנדערע זייט: וויפיל נייע ידיעות האסטו איינגעזאפט אין שטיבל? ביזטו געווארן א בעסערע מענטש? א קלוגערע מענטש? מער 'מענטש' בכלל? האסטו דען נישט געקענט טון עפעס מער זאכליכס ווי דאס?

אוודאי רעד איך מיך נישט איין, אז דער מסקנא גייט זיין 'אוועק פון קאווע שטיבל'. איך טו נישט תשובה דורכן זאגן 'מארגן שטיי איך אויף אן ענדע צדיק'. נאר איין זאך דארף דער מענטש טון: כאפן וואו ער האלט אויפן וועלט, וואו ער גייט און וואו ער שטייט, און וואו ס'איז דא מקום פאר א שינוי לטובה.

און לאמיר טאקע אויסנוצן דעם פלאטפארמע צו באדאנקען אלע אונזערע חברים, כולם אהובים כולם ברורים, מכל מלמדי השכלתי, לטב ולמוטב. דעם לעצטן האלבן יאר איז מיר צוגעקומען א געוואלד מיט אינפארמאציע בכל תחומי החיים, און אפילו פון די באנעמונג פון די חברים האב איך מיך אסאך געלערנט. כ'האב נישט די ווערטער ענק צו משבח זיין ווי עס קומט ענק, כי רבים הם, על כן יהיו נא בעיניכם כאילו הייתי פורטם...

לאמיר אלע זוכה זיין צו א גמר חתימה טובה, א לעכטיג יאר, און בעיקר - צו תשובה [=מלשון שב. רי-קאנעקטינג בלע"ז] מאהבה.
און ווי זאגט [tag]געוואלדיג[/tag]? האטס מיר א פרייליכן יום כיפור!

[[NAMELESS]]

הערות והגהות זענען באגריסנד.

[מבקר]

זייער שיין געשריבן, כ'האף אז דיין ריקאנעקטשן צו קאווע שטיבל וועט ברענגען נאך שיינע מאמרים ורעיונות.

יעצט בנוגע די ימים נוראים, בפשטות הקשיא עדיין במקומה עומדת, וויאזוי קען איך קלאפן על חטא און תשובה טוהן בה בעת וואס איך און דו ווייסן ווי שטויבהאפטיג איך מיין עס?

תשובה באמת איז נאר ווען דער יודע תעלומות קען מעיד זיין אז לא אשוב עוד אל זה החטא לעולם.

[רוסישער]

[tag]אדנירם[/tag] איך האב אויך מבקר'ס שאלה, און אין אביסל אנדערע ווערטער: דיין ביאור איז אפשר גוט פאר א מחנך, אז ער ווייס אז זיין מחונך וועט זיך ניט האלטן, און ער קלערט סיי זיך אויב ס'איז דא א תועלת אין די באנצע מוטשעניש פון פארבריינגען מיט עם און עם מעורר זיין , עם קען מען זאגן אז ניט דיין ארבעט ווער ווייס וואו יענער וואלט יעצט געווען. אבער פאר די מענטש אליין וואס האט די שאלה? איך מיין אז דאס קלעפט ניט, להשלים עם העובדה אז איך טו טאקע ניט קיין תשובה?!
זאת ועוד, אויב מען האט די 'גדר' און 'חלות' פון תשובה, יעמאלט קען מען זאגן די 'הילכתא' פון די ווינער גארבידש מען, אז אפילו אויב ער פאלט נאכדעם האט ער לכה"פ די מעלה וואס די האסט אויסגערעכנט בטוטו"ד, אבער דא איז דאס לכתחילה קיין תשובה ניט, ס'איז גלאט גארניט!

[[NAMELESS]]

כ'זע אז כ'האמיך נישט גענוג קלאר ארויסגעברענגט, וועל איך דא צולייגן א שטיקל.


[center]צווישן דער 'דרך התשובה' און דער 'מהות התשובה'.[/center]
וואס איך בין דא מציע, איז צו מאכן א צווישנשייד צווישן דער 'חיוב' און דער 'תכלית'. אודאי זענען מיר אלע מחויב תשובה צו טון כמבואר בגמ' וברמב"ם, דורך עזיבה וקבלה, און טאקע אויף אזא אופן 'עד שיעיד עליו יודע תעלומות שלא ישוב לכסלה'. וואס איר פשט שטייט שוין [דאכצעך דארט אין לח"מ, אדער א צווייטער ממפרשי הרמב"ם אויפן פלאץ], אז אינעם יעצטיגן מצב ווען ער איז דערהויבן און די עבירה איז מאוס אין זיינע אויגן זאל ער מכיר זיין אין די ביליגקייט פונעם חטא עד כדי כך אז ער זאל באמת שפירן יעצט אז אזא עבירה קומט מער נישט אין באטראכט! כאטש ווען ס'וועט קומען למעשה, און ער וועט אראפקריכן פון זיין ווייסע באקיטלטע יום כיפור'דיגע הרגשה, וועט ער זיך נישט קענען איינהאלטן.

נאר וואס דען? מענטשן פארשטייען נישט, אז אי משום הא איז דאס סתם חוזק געמאכט. איך ווייס און דער באשעפער ווייסט אז כ'האב דאס זעלביגע צוגעזאגט לעצטעס יאר, און כ'האב דאס זעלבע זיך פארגענומען דעמאלס, און למעשה בין איך נישט בעסער געווארן. מעגליך טאקע אז למעשה איז מיין תשובה אנגענומען געווארן צוליב מיין אמת'דיגקייט בשעת'ן תשובה טון אין די ימים נוראים, אבער וואס איז פשט פון אזא פורים שפיל אויב דער באשעפער ווייסט ווילאנג די 'מעמד התשובה' וועט אנהאלטן אין מיר?!

אויף דעם בין איך מחדש, וכן נראה לי כפשטות הדבר, אז דער באשעפער וויל מיר זאלן בלייבן שטיין און נישט פאלן. אודאי איז בעסער אז מ'ווערט טאקע א צדיק, און אודאי איז גוט אפילו ווען מ'מאכט א קליינע קבלה וואס מ'האלט איין אויף למעשה, אבער דער נקודה הפנימית איז אז א מענטש זאל זיך צוריק-קאנעקטן צו זיין שורש, צו זיין נשמה, און צו זיין גאט. און דאס איז סיי דער פשוט'ער טייטש פונעם ווארט 'תשובה' - אומקערן, און סיי דער זאך וואס ווערט אדורכגעפירט מן הכח אל הפועל נאר דורך אונזער טראדיציאנאלער וועג פון תשובה טאן, דורך קלאפן על חטא און מקבל זיין לבל ישוב לכסלה עוד. דורך דעם איז ער זיך מחבר צו זיך, און הייבט אן פונדאסניי, און דורכדעם פאלט ער נישט. אויב וואלט ער דאס נישט געטון, וואלט צוביסלעך דער מענטש דערווייטערט געווארן מער און מער ווי דער שטריימל איד אין ארקענסאו.

דערפאר, אפילו מיט די 'דרך התשובה' האט דאס גארנישט איינגעלייגט, האט דאס אבער שוין איינמאל איינגעלייגט מיט די 'סיבת הדבר', און מיט איר יעוד און תכלית. ס'איז מער א ביאור אויף 'על מה עשה ה' ככה' ווי א ביאור פאר א מענטש 'מה יעשה האדם וחי'. נאר די תוצאה פון טראכטן - און תשובה טון געדענקנדיג מיין נקודה - איז צווייפאכיג. קודם כל, אז מ'ווייסט דעם סיבת הדבר ותכליתה איז מען שוין נישט צומישט און מ'שפירט נישט ווי א נאר, און ממילא קען מען תשובה טון נארמאל וויסנדיג אז ס'דא הגיון אונטער דעם. און צווייטנס, אז דורכדעם קענען מיר בעסער תשובה טון וויסנדיג אז דער יסוד התשובה איז נישט סתם רייסן האר פון קאפ, נישט סתם וויינען און חרטה האבן, נאר בעיקר זיך פריש קאנעקטן מיטן באשעפער, און פריש קאנעקטן מיטן אינערליכן זיך - דער נר ה' נשמת אדם.


כ'האף אז כ'האב מיך יעצט בעסער ארויסגעברענגט.

[רויטע וואנצעס]

הערליך אראפגעלייגט, און די נקודה איז דערפרישענד. דערמאנט מיר, אסאך מאל אויפן ראוד זעהט מען א טראק באדעקט מיט שמוץ. בא חכם אחד אין קריצט אריין מיט די פינגער די ווערטער "please clean me". ימים נוראים איז א זמן וואס דער באשעפער שרייבט אויף אונזער שטויביגע נשמות "please clean me". ער ווייסט, און אונז ווייסן אויך אז במשך די יאר וועט מען ווייטער ארומפארן און זינדיגען, אבער איינמאל א יאר דארף מען א גוטע קאר וואש.

ס'איז ווי שלום בית. וועט איינער זאגן נאך א סיכסוך מיט די ווייב, איך בעט מיך נישט איבער מיט איר ווייל ס'וועט זעכער נאכאמאל געשעהן, ניין. יעדער פארשטייט אז אזוי גייט די רעדל, מ'דארף לעבן אין די יעצטיגע מינוט נישט אין די עתיד. יעצט בעטן מיר זיך איבער, און שפעטער אפשר נאכאמאל.

בדרך אפשר קען מען אזוי זאגן פשט אין די מאמר חז"ל. האומר אחטא ואשוב אחטא ואשוב אין מספיקין בידו לעשות תשובה. פשט איז אויב לעבט ער אין די עתיד, אז אחטא ואשוב, דעמאלסט אין מספיקין. אויב לעבט ער אבער אין די יעצטיגע מינוט, ער איז מלא חרטה, ער לעבט נישט אין די עתיד, איז יא מספיקין. אפילו קען זיין אז ער וועט שפעטער צוריקפאלן.

[בעל מדות]

הערליך שש, ווען קאווע שטיבל זאל ווען זיין א פאקטאר אין ריעל לייף, וואלט דער ארטיקל געווען די קוואל.

דיינע געדאנקען און פעדער זענען משהו משהו.

[[NAMELESS]]

הערליך אראפגעלייגט, און די נקודה איז דערפרישענד. דערמאנט מיר, אסאך מאל אויפן ראוד זעהט מען א טראק באדעקט מיט שמוץ. בא חכם אחד אין קריצט אריין מיט די פינגער די ווערטער "please clean me". ימים נוראים איז א זמן וואס דער באשעפער שרייבט אויף אונזער שטויביגע נשמות "please clean me". ער ווייסט, און אונז ווייסן אויך אז במשך די יאר וועט מען ווייטער ארומפארן און זינדיגען, אבער איינמאל א יאר דארף מען א גוטע קאר וואש.

הערליך!!

ס'איז ווי שלום בית. וועט איינער זאגן נאך א סיכסוך מיט די ווייב, איך בעט מיך נישט איבער מיט איר ווייל ס'וועט זעכער נאכאמאל געשעהן, ניין. יעדער פארשטייט אז אזוי גייט די רעדל, מ'דארף לעבן אין די יעצטיגע מינוט נישט אין די עתיד. יעצט בעטן מיר זיך איבער, און שפעטער אפשר נאכאמאל.

הערליך!!

בדרך אפשר קען מען אזוי זאגן פשט אין די מאמר חז"ל. האומר אחטא ואשוב אחטא ואשוב אין מספיקין בידו לעשות תשובה. פשט איז אויב לעבט ער אין די עתיד, אז אחטא ואשוב, דעמאלסט אין מספיקין. אויב לעבט ער אבער אין די יעצטיגע מינוט, ער איז מלא חרטה, ער לעבט נישט אין די עתיד, איז יא מספיקין. אפילו קען זיין אז ער וועט שפעטער צוריקפאלן.

הערליך!!


[tag]רויטע וואנצעס[/tag], יעדעס איינע פון דיינע משלים זענען פשוט הערליך!!
און דיין פשט אין די מאמר חז״ל שטימט דאך אזוי שיין אז איך בין זיכער אז ס׳איז א דבר אמת.

[[NAMELESS]]

[tag]רויטע וואנצעס[/tag], גם אני מצטרף לדברי [tag]פריעד באטשי[/tag].
דיינע רייד זענען פשוט הערליך און דערקוויקנד.

איבערהויפט האט מיר א שאקל געטאן, די פאלגענדע טיף שניידנדע ווערטער [כ'ווייס נישט צו דו אליינס האסט געכאפט די טיפקייט פון דיין ווארט...]:

אסאך מאל אויפן ראוד זעהט מען א טראק באדעקט מיט שמוץ. בא חכם אחד אין קריצט אריין מיט די פינגער די ווערטער "please clean me". ימים נוראים איז א זמן וואס דער באשעפער שרייבט אויף אונזער שטויביגע נשמות "please clean me".

[געוואלדיג]

ר' שש האט א מורא'דיגע מעלה, אז וואס אנדערע ברענגען ארויס מיט איין ווארט און זייער בקיצור, איז ער מרחיב און מסביר אז יעדער זאל קענען פארשטיין,
עס איז ידוע די ווארט פונעם מגיד "מען מיינט אז תשובה איז א בער, תשובה איז נאר א קער", איז געקומען ר' שש און מיט זיין געבענטשטע פעדער דאס פארברייטערט אז יעדער זאל פארשטיין כווונת הדברים און ווי עס קלאפט אויס למעשה, א הערצליכן דאנק.

[אויבערלענדער חכם]

[center]אן ערנסטע דילעמא.[/center]
ער פרובירט צו ציטערן ביים 'כל נדרי' [נאר צוליב די ניגון. ווייל חוץ מזה קען ער נישט פארשטיין פארוואס מ'האט גענומען דעם מערסט התעוררות'דיגן ניגון, און עס ארויפגע'זרק'עט אויף אזא טריקענע הלכה'ישער תפילה ווי כל נדרי],

איתא בזוהר דסודו הוא שרוצין להתיר להקב"ה נדרו ושבועתו דלא יפרוק אלא דתהא בגלותא.

[mevakesh]

דער אויבערלענדער איז געווארען א חסיד?

[אויבערלענדער חכם]

דער אויבערלענדער איז געווארען א חסיד?

חלילה וחס! אבער אפילו די וואס לייקענען קדמות הזוהר, קיין איינער זאגט נישט אז עס איז נאך די בעל שם!
גראדע איינער פון די יעב"ץ'ס טענה נגד קדמות הזוהר איז פון דאס אז עס ווערט דערמאנט אין זוהר "כל נדרי" וואס איז מיסוד הגאונים.

[[NAMELESS]]

[center]אן ערנסטע דילעמא.[/center]
ער פרובירט צו ציטערן ביים 'כל נדרי' [נאר צוליב די ניגון. ווייל חוץ מזה קען ער נישט פארשטיין פארוואס מ'האט גענומען דעם מערסט התעוררות'דיגן ניגון, און עס ארויפגע'זרק'עט אויף אזא טריקענע הלכה'ישער תפילה ווי כל נדרי],

איתא בזוהר דסודו הוא שרוצין להתיר להקב"ה נדרו ושבועתו דלא יפרוק אלא דתהא בגלותא.

ווייס איך דערפון. ס'געשריבן מער ע"ד המליצה.
אגב, דאס פארענטפערט נישט די ניגון, ווייל די מחברי הניגון האבן בפשטות נישט אינזין געהאט דעם זוהר בשעת'ן פאבריצירן דעם ניגון...

דער אויבערלענדער איז געווארען א חסיד?

חלילה וחס! אבער אפילו די וואס לייקענען קדמות הזוהר, קיין איינער זאגט נישט אז עס איז נאך די בעל שם!

[smart]

[center]א האלבע יאר...[/center]
די נקודה איז נוגע אין טאג טעגליכן לעבן, און אין כסדר'דיגע זאכן, נאר סדר העולם ודרך האדם צו פארגעסן און נישט זיין באוואוסטזיניג צו די פאקטן, און אודאי איז שווער מדמה צו זיין מילתא למילתא. אבער כ'וויל דא ברענגען נאך א קליינע דוגמא וואס איז ענליך צום אויבנדערמאנטן נקודה.

אונזער שטיבל איז דאך באוואוסט מיטן ארויפברענגען נושאים וואס מ'דערוואגט זיך קוים צו טון אין אנדערע מקומות. נישט לאנג צוריק איז דא דעבאטירט געווארן אין אפאר אשכולות די נושא פון אמונה פשוטה ואמונה בדרך חקירה. לענ"ד איז א דבר פשוט אז אמונה פשוטה אן קיין חקירה איז 'אללאה אכבאר' בלע"ז, און דערפאר דארף מען אויך חוקר ודורש זיין אלוקות. מאנכע האבן מיר געפרעגט [אין אישי], אז היות דאס איז א מים שאין להם סוף, ולא זו אף זו דאס איז מים הזידונים - דהיינו וואסערן וואו מ'קען זיך דערטרענקען דערינען, איז אפשר יצא שכרו בהפסדו.

מיין ענטפער איז געווען, אז אפילו א מענטש בלייבט מיט קשיות און אומפארשטענדליכקייטן, און אפילו אויב ער לעבט אפ א גאנץ לעבן זיך מוטשענענדיג צו פארשטיין געוויסע נקודות וואס פייניגן אים, האט ער עררייכט זיין ציל: דער ציל פון נישט זיין קיין בהמה, דער ציל פון ומותר האדם מן הבהמה, דער ציל פון דע את אלקי אביך. ווער זאגט אז דער באשעפער דארף אז דו זאלסט גלייבן ווי נאר? אפשר וויל ער דו זאלסט זיך אפילו מוטשענען אבער גלייכצייטיג זוכן דעם אמת נאכאנאנד?! חותמו של הקב"ה אמת, והדבק במידותיו של הקב"ה. א בפירוש'ע ראי' האב איך טאקע פונעם ספעציעלן נוסח הברכה אין תפילת שמו"ע פון ראש השנה, אז דער גרעסטער חשיבות איז אט דאס: וטהר לבנו לעבדך 'באמת', און פארוואס? 'כי אתה אלקים אמת ודברך אמת'. געענדיגט, מער דארף מען נישט. דער עומק הדברים איז דער זעלבער: האלקים יראה ללבב, דער באשעפער עסט נישט מענטשן פלייש, ער קומט נישט בטרוניא עם בריותיו, ער וויל אז מיר זאלן זיך קאנעקטן מיט אים, און גלייכצייטיג מיט זיך. און דאס מיינט, זיך קאנעקטן מיטן אמת.

לסיומא דמילתא, וויל איך דא רעדן פון מיין פערזענליכער ערפארונג די לעצטע האלבע יאר. א קנאפע האלבע יאר צוריק, י' ניסן ה'תשע"ה, האב איך מיך איינגעשריבן דא אין שטיבל. מיט א פעדער אין די האנט פון אלס קליין קינד, האב איך גענומען קאטשקענען וואס מיר איז געקומען אויפן געדאנק. יהיו שיאמרו, ער קאטשקעט ווי א קינד, יהיו שיאמרו ער מאלט ווי לעאנערדא דע ווינטשי, אבער הצד השוה שבכולן אז די פעדער טריקנט נישט [נאך א מזל דאס ווערט געשריבן אויפן ווערטואלן וועלט...]. נאך א האלב יאר איז צייט צו 'רי-קאנעקטן'. ווער ביזטו? וואס האסטו אויפגעטון? האסטו בכלל אויפגעטון? אויף וויפיל הינער אויגן האסטו געטרעטן? האסטו געטון כמיטב יכולתך? איז דאס נישט געקומען אויפן חשבון פון וויכטיגערע זאכן? וואס גייסטו טון ווייטער? און פון די אנדערע זייט: וויפיל נייע ידיעות האסטו איינגעזאפט אין שטיבל? ביזטו געווארן א בעסערע מענטש? א קלוגערע מענטש? מער 'מענטש' בכלל? האסטו דען נישט געקענט טון עפעס מער זאכליכס ווי דאס?

אוודאי רעד איך מיך נישט איין, אז דער מסקנא גייט זיין 'אוועק פון קאווע שטיבל'. איך טו נישט תשובה דורכן זאגן 'מארגן שטיי איך אויף אן ענדע צדיק'. נאר איין זאך דארף דער מענטש טון: כאפן וואו ער האלט אויפן וועלט, וואו ער גייט און וואו ער שטייט, און וואו ס'איז דא מקום פאר א שינוי לטובה.

און לאמיר טאקע אויסנוצן דעם פלאטפארמע צו באדאנקען אלע אונזערע חברים, כולם אהובים כולם ברורים, מכל מלמדי השכלתי, לטב ולמוטב. דעם לעצטן האלבן יאר איז מיר צוגעקומען א געוואלד מיט אינפארמאציע בכל תחומי החיים, און אפילו פון די באנעמונג פון די חברים האב איך מיך אסאך געלערנט. כ'האב נישט די ווערטער ענק צו משבח זיין ווי עס קומט ענק, כי רבים הם, על כן יהיו נא בעיניכם כאילו הייתי פורטם...

לאמיר אלע זוכה זיין צו א גמר חתימה טובה, א לעכטיג יאר, און בעיקר - צו תשובה [=מלשון שב. רי-קאנעקטינג בלע"ז] מאהבה.
און ווי זאגט [tag]געוואלדיג[/tag]? האטס מיר א פרייליכן יום כיפור!

[שמעקעדיג]

הערליכער אשכול. דערווארעמט דאס הארץ!

פאר בערך 3 יאר צוריק האב איך געשריבן ענליך:

viewtopic.php?p=51668#p51668

[קאצקע ציקער]

[tag]אדנירם[/tag] איך האב אסאך געטראכט דעם יום טוב פון דיין ארטיקל ,זייער א גיטע דערהער, ווי פארגרעבט אונדז וואלט מיר געווארן ווען נישט די אלע אבינו מלכינו מיט די ונתנה תוקף געשרייאכטס , שכוח ר'שש קיעפ איט אפ

[[NAMELESS]]

דורכאויס יום כיפור, ביים זאגן די ברכה 'כי אתה סלחן לישראל ומחלן לשבטי ישורון בכל דור ודור, ומעביר אשמותינו בכל שנה ושנה', האב איך געטראכט צו מיר, אז מיינע אויבנדערמאנטע ווערטער זענען זיכער אמת לאמיתו.

אמער, שטעלטס ענק פאר ווי מ'זאגט פארן מלך מלכי המלכים "דו ביזט דאך אן אלטער נאר, יעדע יאר מאכסטו די זעלבע מיסטעיק, ממילא טו'זשע א טובה 'ענד דא איט עגען'"... וואס איז פשט פון זאגן 'ומעביר אשמותינו בכל שנה ושנה', ווען מיר זינדיגן אפ יעדעס יאר, און מיר שטייען כדלים ורשים בעטן א כפרה אויף אונזערע עבירות?! אלא מאי, מוז מען זאגן ווי אויסגעשמועסט אויבן, אז דער באשעפער ווייסט, און מיר ווייסן, פונקטליך וויפיל מיר גייען טאקע בעסער ווערן דאס יאר. אבער אעפ"כ איז דא א חיוב תשובה וואס איר יסוד הדבר איז פשוט צו בלייבן 'אין גוד שעיפ' און נישט פאלן כסדר ווייטער, און דערפאר איז דער באשעפער טאקע 'מעביר אשמותינו בכל שנה ושנה', וכמשנת"ב לעיל.

[[NAMELESS]]

כ'האב צאמגענומען די סעריע מאמרים און שיין מסדר געווען אין פי. די. עף.

להנאת הציבור:

[[NAMELESS]]

כ'ברענג עס ארויף, עס איז מעניינא דיומא, און עס איז יעצט אריין אינעם נייעם וועקער.

[פישי]

שש א ריזיגן דאנקע פאר דעם ארטיקל, כ'האב עס דעם יו"כ געליינט צום ערשטן מאל, אינעם וועקער וואס כ'האב ארויסגעדריקט און מיטגענומען אין שוהל, נישט נאר ס'האט מיר געהאלפן דורכטראגן דעם תענית, נאר ס'האט אביסל בארואיגט מיינע צומישטע געדאנקען!