יהא זכרו ברוך

[קאווע טרינקער]

זיין זון, יששכר כ"ץ, האט אים גראדע נישט געברענגט קיין סאך נחת. ווייל די סארט נחת איז אים בכלל נישט געווען נאנט צום הארצן.

יעצט, בעולם האמת, וועט ער זעהן אביסל א ברייטערע בילד, און שעפען נחת.

א געשמאקע איד, א ברייטן קאפ.

[[NAMELESS]]

זיין זון, יששכר כ"ץ, האט אים גראדע נישט געברענגט קיין סאך נחת. ווייל די סארט נחת איז אים בכלל נישט געווען נאנט צום הארצן.

יעצט, בעולם האמת, וועט ער זעהן אביסל א ברייטערע בילד, און שעפען נחת.

א געשמאקע איד, א ברייטן קאפ.

איימ'סארי פאר די קומענדיגע ווערטער, כ'האב מיך נעכטן איינגעהאלטן מיט אייזערנע קייטן צו שרייען, אבער לאור דברי קאווע טרינקער גיי איך עס יא זאגן:

מיין קרוב יששכר כ"ץ, קען איך היבש גוט.
איך קען זיין יוגנט, זיינע כשרונות, זיינע יכולות, זיין דורכפאל, זיין גט, זיין נייע לעבן, זיין זיווג שני, זיין השקפה, און צום לעצט - זיין 25 יעריגער נחת'ל.
אלע זיינע מעלות און חסרונות, קען איך פארדעקן. כ'זוך נישט זיין בלאטע בריש חוצות, כאטש ס'פעלט נישט קיין סאך אנצואווייזן אויף זיין ברא כרעא דאבוה, וואו אהין ער איז אנגעקומען מיט זיין חכמה.


אבער אויב מ'רעדט פון זיין טאטנס נחת בעולם העליון, דעמאלס לאמיר אביסל אויסקלארן דאס בילד:

דער באנדיט יששכר, האט זיך אנגעריקט מיט א ריזן עולם פון אנשי ריווערדעיל [אבי ווייס'ס חברה], אבער דאס איז נישט מיין גרויסער פראבלעם. ער האט מחליט געווען צו געבן א 'ספיטש', געבנדיג א הספד אין ענגליש, א הספד? א ריכטיגע שיינע 'האשקויפע' דרשה.
צום ערשטן מאל אין היסטאריע, האט ער זיך באוויזן אין היימישן בארא פארק ביי אן אפיציעלן מעמד, אן קיין הוט און רעקל, א זאך וואס ער האט קיינמאל ביז יעצט נישט געטון וויסנדיג אז דאס איז צופיל פארן טאטן.

יעצט, ווען ס'איז געווען מתו מוטל לפניו, האט ער ענדליך געקענט טון כאוות נפשו, זייענדיג מצער יעדן איינעם דארטן, משפחה, קרובים, ידידים, און דער נפטר אליינס וואס כל ימי חייו האט ער זיך געגעסן איבער דעם.

אנגעטון ווי א פראפעסאר, רעדנדיג אין ענגליש [און ביי פסוקים - מיטן ספרד'ישן האווארא (הברה)] ווי א פראפעסאר, מיט א שפראך ווי א פראפעסאר, צו זיינע קאלעדזש סטודענטן, האט ער מקיים געווען די מצוה פון זיין א לועג לרש.

זיינע ברידער האבן געוויינט ווי קליינע קינדער, פארלירנדיג דעם טאטן. ער האט געגעבן א פייערדיגע דרשה אן פארלאזן א טרער, ער האט שוין ענליך פארלוירן דעם טאטן - באקומענדיג א מעגליכקייט 'אראפצולייגן' א דרשה.

אוועקגייענדיג פון דארט, איז נישט געווען קיין מענטש וואס זאל אים מוחל זיין אויף זיין רשעות. איך בין איינע פון יענע מענטשן. [איך פלעג אים רעספעקטירן פאר זיינע כשרונות, און אפילו פאר זיין גיין מיט זיין אמת עד הסוף. אבער די נעכטיגע בלוט פארגיסונג וואס ער האט געמאכט, האט געטוישט מיין - און יעדנס - דעה אויף אים].

זאל ער זען אסאך נחת פון זיין אשי, איינער וואס האט געטון פונקט ווי אים - געשטויסן זיינע עלטערן און סביבה.

[גאלד]

[tag]אדנירם[/tag]
איר האט אפשר א בילד פונעם מנוח ר' פנחס לייב ע"ה?

[ל.רוזן]

[shem-tov]

וואס האט ער שוין געזאגט ביים הספד וואס האט יעדן אזוי שטארק אויפגערעגט

[petergrifin]

[[NAMELESS]]

ר' יושע גרעבער ע''ה

[פעטער מש]

וואס האט ער שוין געזאגט ביים הספד וואס האט יעדן אזוי שטארק אויפגערעגט

גערעט האט ער גראדע זייער שיין ס’איז ווי אזוי ער האט גערעט, אנא הוט מיט א ספרדישע הברה אין ענגליש. פארשעמט און ווי געטוהן זיין טאטע נישט ביזן לעצטע מינוט נאר אריין געכאפט נאכן טויט אויך. רוב היימישע האבן ניטאמאל פארשטאנען וואס ער רעדט. ווייל ער ניצט הויכע סאפיטיקירטע ענגליש.

[פעטער מש]

ווי איך האב געהערט שעפשען פון דער עולם איז געווען א גרויס אויפברויז ביים ציבור אין אן אומפארשטיינדע חידוש ביים לויה אז די קינדער גאר פונעם נפטר זענען די וואס האבן זיך אנגענומען אויף יששכר וואס שטייט און שפעט און שפייט דעם טאטע אין פנים אריין און נישט צוגעלאזט אנדערע וואס האבן יא מוחה געווען פאר כבוד המת.

[[NAMELESS]]

יא יא, שטעל דיך נאר פאר וואספארא בזיונות וואלט געווען ווען די ברידער שלאגן זיך ארום ביים לוי' .

[הוגה]

[justify]ער האט גערעדט אין ענגליש? שרעקליך! און נישט סתם אן ענגליש, נאר א הויך-קאליבאר סאפיסטיקירטע ענגליש. שומו שמים. אזעלכע בזיונות צו מאכן פאר א טאטע וואס זיין גוף איז ווארים. רבותי, גראו אפ! הערטס אויף צו רעדן ווי קליינע קינדער. וואלט איך אים געראטן דאס צו טון? זיכער נישט. אבער ער האט קיינעם נישט פארשעמט אדער ב'עוולה'ט. סך הכל האט ער געמאכט דער טיפישע חרדי מיט בעיבישע דאגות פילן אביסל אומבאקוועם. נו, זאלן זיי גיין נעמען די פילן. זיין טאטע איז דאך שוין אויף דעם עולם האמת. אזוי גלייבן מיר דאך. נישט אזוי? נו, איר מיינט אז אויף דער עולם האמת איז אויך א נפקא מינה צו מען טראגט א רעקל און צו מען רעדט אין ענגליש?


.[/justify]

[קאך_לעפל]

[justify]ער האט גערעדט אין ענגליש? שרעקליך! און נישט סתם אן ענגליש, נאר א הויך-קאליבאר סאפיסטיקירטע ענגליש. שומו שמים. אזעלכע בזיונות צו מאכן פאר א טאטע וואס זיין גוף איז ווארים. רבותי, גראו אפ! הערטס אויף צו רעדן ווי קליינע קינדער. וואלט איך אים געראטן דאס צו טון? זיכער נישט. אבער ער האט קיינעם נישט פארשעמט אדער ב'עוולה'ט. סך הכל האט ער געמאכט דער טיפישע חרדי מיט בעיבישע דאגות פילן אביסל אומבאקוועם. נו, זאלן זיי גיין נעמען די פילן. זיין טאטע איז דאך שוין אויף דעם עולם האמת. אזוי גלייבן מיר דאך. נישט אזוי? נו, איר מיינט אז אויף דער עולם האמת איז אויך א נפקא מינה צו מען טראגט א רעקל און צו מען רעדט אין ענגליש?


.[/justify]

קיינער האט נישט קיין טענות..יעדער פארשטייט גאנץ גוט. נאר עפעס א קרוב איז דא געקומען מיט א שטיקל חשבן.. דיסרעגארד...

[דעת תורה]

ווי לעיקוואוד האט שוין אמאל ארויס געברענגט, די עכטע סיבה פארוואס ביי חרדים איז דא מער אומטאלעראנץ, איז וויבאלד די או טי די'ס (אוו די עקזעקט דרך זייערע עלטערן וואלטן זיי געוואלט זען גיין, לקולא אדער לחומרא, נישט קיין נפק"מ. סיי וועלכע אופן וואס עס באדערט זייערע עלטערן. אפשר איז דא געוויסע ביי וועמען טוישן פון דעמאקראט צו רעפובליקאנער טריגערט א ענליכע רעאקציע; ס'איז ממש נישט קיין חילוק אין וועלכע אספעקט מ'איז off ) זענען אליינס אויך חרדים, און פירן זיך נישט אויף נארמאל און מיט פארשטענדעניש צו זייער פריערדיגע סביבה. דער באקאנטער כלל "ווען אין רוים טו ווי די רוימער" קענען זיי דאך נישט.

אזוי ווערט נולד א מצב אז ווען א גוי'אישער פאליטישאן קומט צו אונז, וועט ער זיך אנטון א קאפל צומאל (כאטש קיינער דארף עס נישט און איז נישט אינטערעסירט דערין) און א היימישער וועט קומען רעדן אויף ענגליש ביי א לויה און טרעטן אויף אדנירם'ס הינעראויגן.

[הוגה]

[justify]גערעכט, דעת תורה. פארדעם וואלט איך אים געראטן עס נישט צו טון. אבער פון דארט ביזן מבזה זיין און בעוולה'ן זיין טאטע/משפחה? פליז! ווען ער ווערט ווען א ליובאביטשער און ער קומט מיט זיין קנייטש און פראק, און ער זאגט נאך א ווארט פון די רבי מה"מ, וואלסטו אויך אזוי געזאגט? דער וואס קען נישט טאלערירן אנדערע סארט אידן זאל גיין לערנען אביסל מסילת ישרים און אויפהערן וויינען אזויפיל.

.[/justify]

[דעת תורה]

איך ווייס נישט וואס שש וואלט געזאגט אין אזא פאל, אבער איך קען הונדערטער משפחות וואס ליובאוויטש וואלט געווען פונקט אזוי - אדער נאכמער - געפערליך ווי רעדן אין ענגליש. בכלל איז נישט שש פערזענליך די אישו, ער קען רעדן פון די גאנצע סביבה

[[NAMELESS]]

[justify]גערעכט, דעת תורה. פארדעם וואלט איך אים געראטן עס נישט צו טון. אבער פון דארט ביזן מבזה זיין און בעוולה'ן זיין טאטע/משפחה? פליז! ווען ער ווערט ווען א ליובאביטשער און ער קומט מיט זיין קנייטש און פראק, און ער זאגט נאך א ווארט פון די רבי מה"מ, וואלסטו אויך אזוי געזאגט? דער וואס קען נישט טאלערירן אנדערע סארט אידן זאל גיין לערנען אביסל מסילת ישרים און אויפהערן וויינען אזויפיל.

.[/justify]

וואס וואלסטו געזאגט אויב א מזרחיסט האט א זוהן א סאטמערער וואס קימט אים מספיד זיין אויף אידיש און זאגט נאך שיינע געדאנקען פון ויואל משה?

[הוגה]

[justify]

וואס וואלסטו געזאגט אויב א מזרחיסט האט א זוהן א סאטמערער וואס קימט אים מספיד זיין אויף אידיש און זאגט נאך שיינע געדאנקען פון ויואל משה?

כ'וואלט אים געזאגט, "המקום ינחם אותך בתוך שאר אבלי ציון וירושלים. זאלסט מער נישט וויסן פון קיין צער".


.[/justify]

[mevakesh]

ווילאנג ער ברענגט נישט פון ןיואל משה אז מזרחי זענען טריף זעה איך נישט דער פראבלעם

[אחד העם]

אקעי.
איך כאפ שוין דא די זאך.
דא איז דא צוויי פאכיגע אומטאלעראנץ.
מה כל הרעש פון שש'ן איבער די ענגלישע הספד.
מה כל הרעש פון הוגה'ן אויף ששנס רעש אויפן ענגלישען הספד.
ביידע זענען בעביס.
דער וואס האלט ענגליש איז געווען א בזיון.
און אויך דער וואס האלט, אז דער וואס זאגט אז ענגליש איז געווען א בזיון איז א בעבי. איז איינס.
כ'מיין. שש זאל מיר מוחל זיין, א ענגלישע הספד טראגט נישט מיט זיך קיין חטא אדער בזיון, אדרבה, וואס איז די באדייט פון א הספד? דבר נפש החי, לנפש המת, נא ווען מען האלט שוין דארט, איז שוין ביהאנד, עס מאכט שוין נישט אויס קיין שפראך אדער אויסדרוקען.
הוגה זאל מיר מוחל זיין און נישט זיין אזוי קעפעלדיג, די ווייסט פונקטליך פארוואס ער האט עס געזאגט אויף ענגליש.
און שוין.
כמיין אז סאיז דא וויכטיגערס פון דעם.

[ירא שמים]

סאיז דא א ענין פון כבוד המת וואס הייסט מכבד זיין דעם רצון פונעם מת וואס ער האט געהאט ביים לעבן פונקט ווי א צוואה דארף מען האלטן אפי׳ יעצט איז ער שוין אויפן עולם האמת און ער האלט אנדערש .
און כבוד הצבור קומסט אין א פלאץ און נאכדערצו איינער וואס פארשטייט דער פלאץ שטעל דיך צו , און אז מגייט נישט דארט קיין אינטערהעמד שטעל זיך צו עלית בקרתא הלך בנימוסה .

[לית דין בר נש]

האשה החשובה מרת הינדא חנה ראטטענבערג ע"ה
אשת הרב י-הוסף ראטטענבערג פון בארא פארק א זוהן פון ר' מיכל ע"ה
טאכטער פון הרה"ג ר' יצחק חיים זעלטענרייך טשאקעווע רב
אוועק נעבעך פון יענע מעשה נאך נישט חתונה געמאכט קיין איין קינד
ברוך דיין האמת

[berlbalaguleh]

ווילאנג ער ברענגט נישט פון ןיואל משה אז מזרחי זענען טריף זעה איך נישט דער פראבלעם

מבקש: ווי ס'זעהט אויס האט דער עולם דא אין קאווע שטיבל נישט געהערט די לעצטע נייעס אז דער מוסד הרב קוק האט איבערגעדרוקט דעם ויואל משה מיט א פירוש אויף אידיש און אונגאריש...

[[NAMELESS]]

כ'זע אז נישט יעדער האט פארשטאנען פונקטליך מיין כונה, על כן אפרט יותר, ואקוה שבזה יסתיים הענין.

קודם כל, כדברי דעת תורה - אדנירם איז נישט דער וואס האט מחליט געווען צו זיין באבלאזן אויף אים. ס'דארט געווען א ריזן צאל מענטשן [הונדערטער אויב כ'קען שאצן], היות כ'בין מקרובי המשפחה האב איך געהערט וואס יעדער האט צו זאגן אויף אים. ס'איז נישט געווען קיין איין מענטש וואס זאל האבן א גוט ווארט אויף אים. מ'האט אים געהאלטן פאר אן אויסווארף און באנדיט. [גראדע מיר האט עס אפעקטירט אויף אן אנדער אופן, ווייל ביז יעצט פלעג איך אים שעצן אין געוויסע הינזיכטן, אבער זייט'ן לויה איז ער שוין אויך אין מיינע אויגן אן אפגעפרעגטער שלעכטער עגאיסטישער מענטש].

יעצט לגוף הענין, וואס איז די געפערליכע עוולה? איז אזוי:
1. ער האט וויי געטון זיין גאנצע משפחה, זיין טאטנס ידידים, מכירים, מתפללי ביהמ"ד. און ס'איז געווען אפאר פאקטארן, ער איז אנגעקומען אנגעטון ווי א מאדערנע איד, מיטגעשלעפט ריווערדעילע אידן, גערעדט ענגליש, געהאלטן א ספיטש, און זיך געשלאגן מיט אנוועזנדע. אפילו ער זאל זיין גערעכט, האט ער זיי נאכאלס וויי געטון, און ווען מ'טוט וויי א רבים, גערעכטערהייט, איז מען אויך א באנדיט.
2. ער האט קלאר געטון שלא כרצון אביו, וואס האט בחייו זיך מצטער געווען מיט דעם, און טאקע לכבודו איז ער אלס געגאנגען אנגעטון ווי א היימישער אין היימישע געגנטער, און צו ס'איז בכלל 'מצות כיבוד אב ואם', צו 'לועג לרש', צו סתם 'יקרבו ימי אבל אבי', איז שוין נישט די נקודה.
3. אבער ס'איז סייווי א חוצפה, וכמאמר החכם צווישן רוימער זיי א רוימער. ער האט געטון כאוות נפשו אין א פלאץ וואו ס'איז נישט אקצעפטירבאר. דאס מיינט אז די אפיציעלע 'מידת דרך ארץ' און 'דרכי נימוס' וואס דער מאדערן-ארטאדאקסישער צאדיק פרעדיגט, לאפוקי אונז חסידים, איז נישט וואליד ווען דער מדובר איז ער אליין גופא. קיין מענטשליכקייט האט ער נישט, בכלל נישט.
4. אזוי אויך האט ער געמאכט א סטעיטמענט. ביז יעצט האט ער אייביג געטראגן לפנים חסיד'ישע קליידונג ווען ער איז געווען אין היימישע מקומות, יעצט - אז דער טאטע קען אים גארנישט זאגן - איז געווען די סאמע ערשטע מאל וואס ער איז אנגעקומען ווי א פראפעסאר, ביים לויה. ער האט ניטאמאל געקענט צואווארטן אביסל.
5. סתם אזוי האט זיך אנגעזען די גרויל [עוולה, לאו דוקא] ווען זיין ענגלישע הספד האט געענדלט אין א גוי'שע הספד. קיין טרער, קיין הרגשים, קיין טאטע. גארנישט. נאר א הערליכע 'דרשה', וואס האט ענדערש אויסגעזען ווי ער זאל האבן געווארט אויפן מאמענט ווען ער וועט שוין ענדליך קענען 'דעליווערן' א 'ביוטיפול ספיטש' פאר ק"ק ריווערדעיל.

סך הכל, מענטשליכקייט האט ער נישט. האט ער דאך שוין געקענט בלייבן ביינונז...


כ'בעט א פריוואטע בקשה, ביטע מישט נישט ווייטער דעם שיסל. ס'איז א ווייטאג פאר מיר און פארן ארומיגן משפחה. ס'איז דא אריינגעקומען דרך אגב, און יעצט האב איך מיך נאר געזוכט אויסצוקלארן. ווער ס'האלט אנדערש, און אפילו ווער ס'האלט פונקט ווי מיר, איז געבעטן צו עפענען אן אשכול מיוחד דורכצורעדן צו ס'איז דרך נימוס אדער נישט, אן רעדן פון איינעם ספעציפיש. תודה מרובה.