זכור ימות עולם (היום יום)

[שעפטל]

ג'תי"א: אין דעם טאג איז געווען די נבואה פון השי"ת צו זכרי' הנביא פון ספר זכרי' קאפיטל ז' און ח', ווי עס שטייט אין פסוק אנהויב קאפיטל ז', "בארבעה לחודש התשיעי".

ה'רפ"ו: קייזערין מאריא פון האפסבורג דינאסטיע האט ארויסגעגעבן א גירוש אויף די אידן פון פרעשבורג.

ה'תק"ב: אין דעם טאג האט די צאר'ינטע פון רוסלאנד ארויסגעגעבן דעם באקאנטן ביטערן גירוש אויף יהדות רוסלאנד.

ה'תק"ג: פורים טברי' – דער טערקישער פירער סוליימאן פאשא איז געקומען פון דמשק מיט'ן פלאן איינצונעמען די שטאט טברי'. הגה"ק רבי חיים אבולעפיא זי"ע האט געשיקט שלוחים מתפלל זיין רחמי שמים ביי די ציונים הקדושים פון רבי חייא ובניו, רב המנונא סבא, און רב הונא איש גלותא, און בחסדי ד' איז די גזירה בטל געווארן און דער פאשא איז צוריק מיט ליידיגע הענט. לזכר צו די ניסים האט רבי חיים, דער מנהיג פון טברי' יענע תקופה, איינגעפירט דעם טאג פאר א "פורים" להודות ולהלל.
(כמעט א יאר שפעטער, י"ד תמוז, האט דער פאשא פרובירט צו דעראבירן צום צווייטן מאל, אבער אויך דעמאלט האט ער געליטן א מפלה, האט מען נאכאמאל באשטימט יענעם טאג פאר "פורים טברי' קטן").

[שעפטל]

ג'שכ"א: דער אייבערשטער האט געהייסן ירמי' הנביא זאל שרייבן און ברוך בן נרי' זאל פארליינען פאר'ן מלך יהויקים, אז ער און כלל ישראל זאלן תשובה טאן ווייל עס נישט וועלן קומען ביטערע שטראפן און דער חורבן בית המקדש, דער קעניג האט אבער צוריסן די מגילה און עס פארברענט, און דעריבער איז דער טאג באשטימט געווארן אלס א תענית. (וי"א א' כסלו).

ה'רנ"ז: אין דעם טאג איז אריין אין קראפט די גזירת גירוש אויף אידן אין פארטוגאל, פינעף יאר נאכ'ן ביטערן "גירוש שפאניע".

ה'תר"נ: אין פילאדעלפיע האט היינט אנגעהויבן פונקציאנירן די "חברה הכנסת אורחים" וואס איז געגרינדעט געווארן א טאג בעפאר.

[שעפטל]

ה'שפ"א: רבן של כל בני הגולה רבינו ישעי' הלוי איש הורוויץ זי"ע, בעל 'השל"ה', איז אין דעם טאג אנגעקומען קיין ירושלים עיה"ק. וויבאלד עס איז געווען פרייטאג פר' ויצא, לסדר "וזה שער השמים", האט ער אנגערופן דעם ערשטן חלק פון זיין גרויסן חיבור "שני לוחות הברית" אנגערופן "שער השמים". דער של"ה הק' איז געווען א תלמיד פון מהרש"ל און מהר"ם לובלין, דאן איז ער ארומגעפארן מרביץ תורה זיין און מעורר זיין אידן צו תשובה. שפעטער איז דער של"ה נתעלה געווארן לגדולה אין די גרויסע שטעט פראנקפורט, פויזן און קראקא, און איז דאן צוריק צו זיין היימשטאט פראג. נאך די פטירה פון זוגתו הרבנית אין יאר ש"פ, איז דער של"ה ארויף גיין א"י, גייענדיג צופיסנס במשך לאנגע חדשים, דורך סיריע, ביז ער איז אנגעקומען קיין ירושלים עיה"ק. צוליב רדיפות פון ארטיגן פאשא איז דער של"ה אנטלאפן קיין צפת און שפעטער קיין טברי' ביז די הסתלקות י"א ניסן שפ"ה. אידן שטראמען צום ציון הקדוש צו פועל'ן רחמי שמים, און דער "תפילת השל"ה" אויף ערב ר"ח סיון איז נתקבל געווארן בכל תפוצות ישראל.

ה'תשי"ח: אין דעם טאג איז פארלאשן געווארן די הארץ פון פונעם מושיען של ישראל ביים צווייטן וועלט קריג, איש גבור חיל, גאון הגאונים חכם חרשים, מקים עולה של תורה, לוחם מלחמות ד' בגבורים, צדיק נשגב רבי מיכאל בער ווייסמאנדעל זצ"ל, בעל מחבר "תורת חמד", מייסד ופטרון וראש ישיבת נייטרא.

ה'תשס"ח: דער אויסערן מיניסטעריום פון אוקריינא מעלדט אן אפיציעלע באשלוס, אז דער ציון הקדוש פון הרה"ק ננמ"ח רבי נחמן זי"ע מברסלב אין אומאן איז א וויכטיגע פלאץ און בלייבט אונטער די רעגירונג'ס אויטאריטעט.

[שעפטל]

ג'שכ"א: דער אייבערשטער האט געהייסן ירמי' הנביא זאל שרייבן און ברוך בן נרי' זאל פארליינען פאר'ן מלך יהויקים, אז ער און כלל ישראל זאלן תשובה טאן ווייל עס נישט וועלן קומען ביטערע שטראפן און דער חורבן בית המקדש. דער קעניג האט אבער צוריסן די מגילה און עס פארברענט, און דעריבער איז דער טאג באשטימט געווארן אלס א תענית. [וי"א א' כסלו]

דער טאג איז אויך א יום שמחה, ווייל אין דעם טאג איז געשטארבן הורדוס המלך וועלכער האט געפייניגט כלל ישראל.

ג'תקצ"ג: אין דעם טאג איז אנטיוכוס אנגעפאלן אויף ירושלים עיה"ק און אונטערגעצינדן פילע שריפות ארום די שטאט, און דעמאלט האט זיך אנגעהויבן די מלחמה פון די חשמונאים מיט די נסים ונפלאות וואס זענען געקומען צום הויכפונקט ביי נס חנוכה.

[שעפטל]

ה'תשמ"ו: אין דעם טאג איז דער אידישער אפיציר אין די אמעריקאנער נעיווי, יונתן פאלארד, געכאפט און ארעסטירט געווארן אלס ציוניסטישער שפיאן קעגן אמעריקע, פירנדיג צו שולד-פינגערס קעגן אידן אין לאנד.
(פאלארד איז פאראורטיילט געווארן צו לעבנסלענגליכע טורמע, אבער דעם היינטיגן פרייטאג ויצא תשע"ו, צום ערגענצונג פון גאנצע דרייסיג יאר נאך זיין ארעסט, איז פאלארד באפרייט געווארן אין איינקלאנג מיט פעדעראלע פאראל געזעצן).

[שעפטל]

ה'קנ"ד: דער פראנצויזישער קייזער טשארלס דער 4'טער גיט ארויס גזירות גירוש אויף די אידן אין פראנקרייך.

ה'תרל"ד: א פייערדיגע "הנחת אבן הפינה" ווערט געפראוועט ביים אנהויבן בויען די ארטאדאקסישע "מיטעלע שוהל" אין ברייטאן, ענגלאנד, מיט דער באטייליגונג פון הונדערטער אידן, אין שפיץ פון הגה"ק רבי נתן אדלער זצ"ל בעל "נתינה לגר", הויפט רב פון לאנדאן און בריטישע מלוכה. (די שוהל שטייט נאך בתפארתו, ווערנדיג באצייכנט אלס איינע פון וויכטיגסטע היסטארישע געביידעס אין שטאט).

[שעפטל]

ה'של"א: א שרעקליכע ערדציטערניש האט באטראפן די געגנט פון פערא, איטאליע, מיט גרויסע חורבנות, אבער בחסדי ד' זענען אלע אידן פון שטאט ארויס אומבאשעדיגט. [וי"א י"ח כסלו]

ה'תקפ"ז: "חג הגאולה" פון "מיטעלער רבי'ן" אין חב"ד, הרה"ק רבי דוב בער זי"ע בן הרה"ק בעל התניא זי"ע, וועלכער איז אין דעם טאג באפרייט געווארן פון תפיסה, קורץ נאכ'ן ארעסטירט ווערן דורך די צארישע רעגירונג פאר'ן לערנען תורה און חסידות. (מערקווירדיג אז א יאר שפעטער ווייניגער מיט א טאג, ט' כסלו תקפ"ח, איז דער מיטעלער רבי נסתלק געווארן, אין זעלבן טאג ווי דער יום הולדת, אין בלויזן עלטער פון 54 יאר).

ה'תרע"ה: די טערקישע אמבאסאדא אין וואשינגטאן מעלדן אז טערקיי וועגן געבן גלייכע בירגער רעכטן פאר אידישע פליטים וואס קומען צוריק פון די לענדער וואס טערקיי האט אנגעוואוירן אין פריערדיגע מלחמות.

ה'תש"א: נאנט צו דרייסיג טויזנט קדושים הי"ד זענען אומגעקומען עקד"ה ביים געטא פון ריגא.

[שעפטל]

ה'תק"י: די אידן פון נעפאלס, וועלכע האבן דארט געוואוינט מדור דור זינט חורבן בית שני, זענען פארטריבן געווארן באלד נאכדעם וואס שפאניע האט פארכאפט קאנטראל אויפ'ן אינזל.

ה'ת"ש: די נאצי הערשער אין אקופירטן פוילן געבן ארויס א באפעל אז אלע אידן אין לאנד דארפן טראגן א לאטע.

[שעפטל]

ה'תר"א: אין דעם טאג האט זיך אפגעשטעלט א שווערע אנשטעקיגע מגיפה אין צפת, ווען הרה"ק בעל "בת עין" מאווריטש זי"ע האט געזאגט ער נעמט עס אויף זיך. דער צדיק איז דאן באטראפן געווארן פון די בוזשעוועדיגע מחלה און ער איז נסתלק געווארן, זאגנדיג אז מיט דעם וועט זיך אפשטעלן די מגיפה, וכך הוה.

[שעפטל]

ד'רל"ה: חתימת התלמוד – אין דעם טאג איז נסתלק געווארן דער הייליגער אמורא רבינא, וועלכער האט מסדר געווען "תלמוד בבלי" צוזאמען מיט'ן הייליגן אמורא רב אשי, און מיט זיין פטירה איז פארטיג און געשלאסן געווארן די הייליגע גמרא.

ה'תר"ל: אין דעם טאג איז געעפנט געווארן דער "סועץ קאנאל", די וואסער-וועג אין מדבר סיני צווישן ים סוף און ים הגדול, אלס נייע וועג צווישן די מזרח וועלט פון אזיא-אפריקע, צו אייראפע און די מערב וועלט. (דער קאנאל איז געווען א הויפט פראיעקט פון די בריטישע מלוכה צו קענען בעסער און שנעלער דערגרייכן אינדיע, די גרעסטע בריטישע קאלאניע יענע צייט. עווענטועל זענען אריינגעקומען אין בילד פראנקרייך, עגיפטן, דאן אמעריקע, רוסלאנד, און די ציוניסטישע הערשאפט אין א"י, שפילנדיג א ראלע אין וועלט היסטאריע אויף א גרויסן פארנעם. די סיני מלחמה פון תשי"ז איז הויפטזעכליך געקומען צוליב דעם קריזיס פון "סועץ קאנאל", וואס האט עווענטועל געפירט צום "זעקס טאגיגן מלחמה" צען יאר שפעטער, איבערלאזנדיג פיינליכע קאנסקווענצן עד היום הזה).

[שעפטל]

ב'קצ"ג: לידת ראובן בן יעקב.

ב'שי"ח: ופטירת ראובן בן יעקב.

ה'תכ"ד: אין פיעטריקוב האט א גלח פאררופן א וויכוח מיט די אידן, און עס האט זיך ארויסגעשטעלט רבי מתתי' קאליהארי אפטייקער הי"ד פון קראקא. דער איד האט געווינען דעם וויכוח, אבער ער איז אומגעקומען עקד"ה ויצאה נשמתו באחד.

ה'תר"ה: דער צאר פון רוסלאנד גיט ארויס לעגאלע ערלויבעניש צו עפענען אידישע שולעס.

ה'תש"ט: די שוידערליכע פרשה פון "ילדי תימן" הייבט זיך אן, ווען די ערשטע טראנספארט פון ציוניסטישע פליגערס ברענגט ארויס די תמימות'דיגע אידן פון תימן, אנשים נשים וטף, וואו זיי האבן זיך געפינען פון תקופת גלות בבל איבער צוויי טויזנט יאר, און מען פירט זיי צו ווערן אפגע'שמד'ט אין די ציוניסטישע קיבוצים מיט די קליינע קינדער צוגערויבט ר"ל, א ביטערער חורבן אויפ'ן הייליגן שבט פון יהדות תימן עד היום הזה, אויסער יחידי סגולה וואס זענען ניצול געווארן פון די ציוניסטישע הענט במשך די יארן דורכ'ן יהדות החרדית אין ארה"ק, לאנדאן און אמעריקע.

[שעפטל]

ג'תקצ"ד וי"א תקצ"ז: די יוונים שטעלן אריין אין בית המקדש א מזבח פאר ע"ז, וואס איז שפעטער בטל געווארן דורך די חשמונאים אין די טעג פון נס חנוכה. ]

ה'ר"נ: די וועלט ווערט באשיינט מיט'ן הייליגן ספר "חובות הלבבות", פון החסיד הקדמון רבינו בחיי אבן פקודה, וואס איז אין דעם טאג ארויס פון דרוק דורך די דריי שותפים מדפיסים, די צוויי ברידער יום טוב בן פרץ און שלמה בן פרץ, און יוסף גינזענהויזער פון איטאליע.

ה'שס"ה: אין פראג איז אומגעברענגט געווארן עקד"ה הגאון הקדוש רבי ישעי' הלוי איש הורוויץ הי"ד.

ה'תקס"ד: "פולווער פורים" – א ריזיגער זאפאס פון פולווער-שטויב האט אויפגעריסן אין די שטאט ווילנא, פירנדיג צו גרויסע פייערן און חורבנות, און דער אומקום פון איבער דרייסיג נפשות. הגה"ק בעל "חיי אדם" זצ"ל איז אויך פארוואונדעט געווארן צוזאמען מיט די גאנצע משפחה, און זייער הויז איז חרוב געווארן, אבער בחסדי ד' זענען זיי אלע געווארן געראטעוועט ממות לחיים.
לזכר צו די נסים האט דער חיי אדם מתקן געווען דעם טאג ט"ו כסלו אלס א תענית, און אויפדערנאכט א יום שמחה והודאה מיט א סעודה פאר תלמידי חכמים ועניים, באגלייט מיט תהלים שירות ותשבחות, ווי דער ח"א שרייבט סוף מגילה.

ה'תשי"ג: עלף אידן זענען נעבעך ארויסגעפירט געווארן צו ווערן אומגעברענגט אין פראג, אויפ'ן באפעל פון סטאלין ימ"ש, כלומרשט באשולדיגט אויף שפיאנאזש. די אידן האבן נעבעך געדינט די קאמוניסטישע רעזשים אבער צום ענדע איז עס געקומען קעגן זיי אזוי טראגיש.

[שעפטל]

א'תרנ"ז: אין דעם טאג, נאכ'ן מבול, האט די תיבה גערוט אויף די הרי אררט, ווי עס שטייט אין די פסוקים אין פרשת נח.

ה'תרנ"ב: דער וויסטער אנטיסעמיטישער העצער הערמאן אלווארדט איז ערוויילט געווארן ערוויילט צום דייטשן רייכסטאג, די ערשטע שריט אויפ'ן וועג צום שוידערליכן דייטשן אנטיסעמיטיזם.

ה'תשמ"ז: ביים היסטארישן סאמיט קאנפערענץ צווישן אמעריקאנער פרעזידענט רעיגען און סאוויעט רוסישער פרעזידענט גארבאטשאוו, אין דעם טאג אין וואשינגטאן, ווערט שטארק אויפגעברענגט דער מצב פון אידן אין רוסלאנד. (אייניגע יארן נאכדעם איז געווארן אויפגעבראכן דער "בערלינער וואנט", סאוויעט רוסלאנד איז געפאלן, און מיליאנען אידן זענען באפרייט געווארן פון ביטערן קאמוניסטישן רעזשים נאך זיבעציג יאר כפירה און חורבנות).

ה'תשס"ב: א שווערע פאלעסטינער טעראר אטאקע אין ירושלים עיה"ק האט איבערגעלאזט 11 קרבנות הי"ד.

ה'תשס"ג: און א יאר דערויף אין זעלבן טאג האט א טעראר אטאקע אויף באס נומער 20 אין ירושלים נאכאמאל איבערגעלאזט 11 קרבנות הי"ד.

[שעפטל]

ה'ק"ט: שווערע פאגראמען און הריגות זענען פארגעקומען קעגן די אידן הי"ד פון אוסבורג, דייטשלאנד.

ה'שנ"ז: א אידישע מאמע און איר זון זענען פארברענט געווארן עקד"ה אויפ'ן אויטא דא פע פון די אינקוויזיציע, אין מעקסיקא סיטי, מעקסיקא.

ה'תר"ח: רעגירונג אין שטאט נעסאו, דייטשלאנד, גיט פרייהייט פאר אידן.

ה'תש"ב: אין דעם טאג האט יאפאן אטאקירט די אמעריקאנער נעיווי באזע אין "פוירל הארבער," האווייאי. די ברוטאלע אטאקע האט אויפגעוועקט אמעריקע פון שלאף אריינצוגיין אין די צווייטע וועלט מלחמה קעגן יאפאן און דייטשלאנד, און די רעשט איז היסטאריע...

ה'תש"ה: די ברוטאלע "טויט מארשן" פון אונגארישע אידן ביים סוף פון חורבן אייראפע איז ענדליך געקומען צו אן אפשטעל.

[שעפטל]

ה'של"א: א שרעקליכע ערדציטערניש האט באטראפן די געגנט פון פערא, איטאליע, מיט גרויסע חורבנות, אבער בחסדי ד' זענען אלע אידן פון שטאט ארויס אומבאשעדיגט. [וי"א י' כסלו]

ה'ת"ז: הקדוש רבי יצחק די קאסטרא טארטאס הי"ד איז פארברענט געווארן עקד"ה אויפ'ן אינקוויזיציע שייטערהויפן אין ליסבאן, פארטוגאל. (ר' יצחק איז געבוירן אין פראנקרייך, צו זיינע עלטערן וואס האבן זיך דארט באהאלטן אלס "אנוסים." די משפחה איז שפעטער געפארן קיין אמסטערדאם, און ער איז געפארן קיין בראזיל, וואס איז דאן געווען אונטער פארטוגאל און א ברוטאלע אינקוויזיציע. מען האט אים אנטדעקט אלס איד, און געפירט קיין פארטוגאל, וואו ער האט אפגעווארפן אלע פרואווען אים צו שמד'ן ח"ו און ער איז געפירט געווארן צוזאמען מיט נאך פינעף אידן על קידוש ד', אויסשרייענדיג "שמע ישראל" ויצאה נשמתם באחד).

ה'תצ"ז: אין פויזן איז געווען א שווערער פאגראם מיט הריגות פון פילע אידן ובראשם הדרשן הקדוש רבי ארי' לייב הי"ד.

ה'תקנ"ג: אין א ביטערע גזירה קעגן אידן אין שטראסבורג, פראנקרייך, איז ארויס א פארבאט אויף ברית מילה, טראגן א בארד און פארמאגן אידישע ספרים, און מען האט קאנפיסקירט די ספרים זיי צו פארברענען.

ה'תרע"ח: פוילישע זעלנער האבן אטאקירט די אידישע איינוואוינער פון לבוב-לעמבערג.

[שעפטל]

ה'תקנ"ח: "חג הגאולה" אין חב"ד, אויך באצייכנט אלס "ראש השנה לחסידות", מיט'ן באפרייאונג פון הייליגן בעל התניא ושולחן ערוך הרב זי"ע. (דער בעל התניא שרייבט אין א בריוו, אז ער האט געהאלטן אינמיטן זאגן תהלים, און האלטנדיג ביים פסוק "פדה בשלו' נפשי", איז אנגעקומען דער שליח פונעם רוסישן צאר אז ער ווערט באפרייט פון טורמע, וליהודים היתה אורה).

[שעפטל]

ג'ש"ה: אין דעם טאג האט עזרא הסופר צוזאמגענומען כלל ישראל אין ירושלים, נאכ'ן ארויפקומען פון גלות בבל, צו דריי טעג פון תשובה און תיקון המעשים, זיך אפצושטעלן פון פסולי חיתון מיט וועמען זיי זענען נכשל געווארן אין גלות, און אויסרייניגן דאס אידיש פאלק פון אלע פרעמדע עלעמענטן און איינפלוסן, ווי עס שטייט אין די פסוקים פון עזרא, קאפיטל י'.

ה'רפ"ב: די אראבער אין ירושלים העצן אויף דעם הערשער מיט א בלבול אז אידן זענען שולדיג אויפ'ן שווערן עצירות גשמים אין א"י, ווייל זיי טרונקען וויין, און האבן פארלאנגט אז דער הערשער זאל צוברעכן אלע פעסער וויין ביי אידן אין ירושלים, אבער בחסדי ד' איז מען אפגעקומען מיט באצאלן א סומע געלט איז די גזירה בטל געווארן.

ה'תקנ"ו: אין דעם טאג איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דער "ספר התניא – אגרת הקודש".

[שעפטל]

ג'ת"ל: דער טאג איז א יום טוב בימי חז"ל, ווייל אין דעם טאג האט שמעון הצדיק כהן גדול מבטל געווען דעם פלאן פון די כותים איינצורעדן אלכסנדר מוקדון חרוב צו מאכן דעם צווייטן בית המקדש, און אנשטאט דעם איז דער געבעט הויז פון די שומרונים אויפ'ן הר גריזים פארניכטעט געווארן, ווי עס שטייט אין מסכת יומא דף ס"ט [וי"א כ"א או כ"ח טבת].

ה'תק"ה: עסטרייכישע זעלנער, אויפ'ן וועג צוריק פון נאכלויפן די פרייסישע ארמייען, באפאלן די אידן פון פראג מיט שווערע פאגראמען, אומברענגנדיג עקד"ה פערצן נפשות הי"ד צווישן זיי גדולי תורה.

ה'תרע"ז: פינלאנד ווערט זעלבסשטענדיג, באפרייט פון צארישן רוסלאנד, און דערקלערט פולע רעכטן פאר אידישע איינוואוינער.

ה'תש"ה: גאנץ פרי פארטאגס אין דעם טאג, איז די באן פון "מרן הקוה"ט בעל דברי יואל מ'סאטמאר זי"ע" ופמלייתו און נאך איבער דרייצן הונדערט אידן, ארויסגעפארן פון אונטער די נאצי נעגל צום באפרייאונג אין שווייץ.
חסדי ד' כי לא תמנו, בך בטחו ותפלטימו!

[שעפטל]

ה'כ"ו: אין זיינצאך, דייטשלאנד, איז הגר הקדוש אברהם בן אברהם אומגעברענגט געווארן עקד"ה ויצאה נשמתו באחד.

ה'קי"ז: קעניג טשארלס דער 5'טער פון פראנקרייך שרייבט אונטער א באפעל פון פרייהייט צו באשיצן די אידן אין שטראסבורג. (אבער עס האט נישט לאנג געדויערט; צוויי יאר שפעטער, זענען טויזנט אידן אומגעקומען עקד"ה און נאך פיל אנדערע זענען געצווינגען געווארן צו שמד אין זעלבן שטאט).

ה'רמ"ט: כלל ישראל ווערט באלייכטן מיט'ן "ספר אבודרהם" פון רבינו הגאון דוד(בן רבי יוסף) אבודרהם זי"ע אויפ'ן סדר און מנהגים פון אלע תפילות, וואס איז דעם טאג ארויס פון דרוק אין ליסבאן, פארטוגאל.

ה'תט"ז: אידן באקומען אפיציעלע ערלויבעניש צוריק צו קומען וואוינען אין די לענדער פון בריטישן קעניגרייך, נאך די השתדלות פונעם בארימטן שתדלן רבי מנשה בן ישראל ז"ל צוזאמען מיט הגה"ק רבי יעקב ששפורט זי"ע. (די ערלויבעניש איז ערשט אריין אין קראפט יארן שפעטער, אבער עס ווערט צוגעשריבן לזכותם).

ה'שפ"ב: דער קעניג פון דענמארק לאדענט די אידן פון אמסטערדאם צו קומען וואוינען אין נארוועגיע מיט פולע פרייהייטן.

[שעפטל]

ג'ת"ל: דער טאג איז א יום טוב בימי חז"ל, ווייל אין דעם טאג האט מען ענדליך מנצח געווען די שומרונים און פארניכטעט זייער געבעט הויז אויפ'ן הר גריזים.

ה'תק"ה: עסטרייכישע זעלנער, אויפ'ן וועג צוריק פון נאכלויפן די פרייסישע ארמייען, זענען נאכאמאל באפאלן די אידן פון פראג מיט שווערע פאגראמען, דריי טאג נאך א פריערדיגע כוואליע פאגראמען, אומברענגנדיג עקד"ה הגאון רבי גבריאל בן רבי משה זצ"ל אב"ד בומסלא.

ה'ק"ח-ק"ט: די טרויעריגע בלוט בלבול פון פארגיפטן וואסער קוועלער אין אייראפע (די "שווארצע מגיפה") האט זיך אנגעהויבן אין דעם טאג אין עלזאץ, פראנקרייך, פירנדיג שפעטער צו אזויפיל ביטערע פאגראמען און הריגות, אויך אין זעלבן טאג א יאר שפעטער קעגן אידן אין נורעמבערג, דייטשלאנד.

[שעפטל]

ג'ת"ח: דער נביא חגי זאגט פאר די ענדע פון מלכות בבל און גאולה פון כלל ישראל דורך זרובבל בן שאלתיאל, ווי עס שטייט אין די פסוקים אין ספר חגי.
די אידן אין ירושלים הייבן אן אויפצובויען דעם צווייטן בית המקדש, און אין דעם טאג זענען פארטיג געווארן די יסודות פונעם ביהמ"ק.

ה'תמ"ח: א ריזיגע שריפה האט אויסגעבראכן ביי א גויאישע בעקעריי אין פירארא, איטאליע, און האט זיך שנעל אויסגעשפרייט. די אידן זענען געווען אין גרויס סכנה, און ניצול געווארן, און לזכר דעם געמאכט תענית יעדן יאר אין דעם טאג.

ה'תרע"ח: ביים סוף פון די ערשטע וועלט מלחמה, האבן די בריטישע ארמייען אין דעם טאג פארכאפט קאנטראל פון ירושלים עיה"ק פון די טערקישע אימפעריע, פירנדיג צו וועלט- טוישנדע היסטאריע פאר די אלגעמיינע פעלקער און ספעציעל פאר אחינו בני ישראל אין ארה"ק און איבער די גאנצע וועלט עד היום הזה.

ה'תש"ד: הערשל קורצווייג און להבדיל א גוי זענען אנטלאפן פון אוישוויץ און צום ערשטן מאל געברענגט לעבעדיגע גריסן פאר די גאנצע וועלט איבער די שוידערליכע מאסן רציחות אין די נאצי גאז קאמערן.

[שעפטל]

א': קין האט גע'הרג'ט הבל.

ב'רנ"ה: די ענדע פון שבעים ימי אבילה פון פטירת יעקב אבינו (נפטר [ונולד] יום א' סוכות) און יוסף מיט די שבטים האבן אים געפירט צום מערת המכפלה.

ב'תמ"ט: משה רבינו און די אידן אין מדבר ענדיגן בויען דעם משכן. (עפ"י ציוי ד' האט מען געווארט מיט'ן "חנוכת המשכן" ביז ראש חודש ניסן, און בשכר זאת האט חודש כסלו באקומען "חנוכת המזבח" ביים נס חנוכה, כמבואר במדרשים).

ג'ת"ח: דער מזבח החיצון ווערט באנייט ביים אויפבוי פון צווייטן בית המקדש, און די כהנים הייבן פריש אן מיט די עבודת הקרבנות.

ג'תרכ"ב, (וי"א ג'תקצ"ז): די חשמונאים באזיגן די יוונים, גייען אריין אין בית המקדש, רוימען און באנייען עס, געפינען די פך שמן טהור פון כהן גדול, און זענען מחנך די הייליגע מנורה אין ביהמ"ק. א יאר דערויף האט מען קובע געווען דעם יום טוב חנוכה לזכר צו די ניסים להודות ולהלל.

[שעפטל]

ד'תתנ"ה: די ערשטע קרייצציגלער הייבן אן ביטערע רייזע, א מלחמה פון די קריסטן צו פארכאפן א"י פון די אראבער, און אויפ'ן וועג האבן זיי נעבעך אומגעברענגט טויזנטער אידן עקד"ה, צווישן זיי גדולי ישראל קדושי עליון. פון דעם איז געווארן "גזירות תתנ"ו", און מען זאגט דערויף קינות אום תשעה באב.

ה'תקכ"ג: די ערשטע שוהל אין אמעריקע, "די טורא שוהל", איז אפיציעל געעפנט געווארן דעם צווייטן טאג חנוכה ביי א פייערליכע חנוכת הבית, אין ניופארט, ראוד איילאנד. די היסטארישע ארטאדאקסישע שוהל ווערט נאך גענוצט פאר טעגליכע מנינים ביז'ן היינטיגן טאג.