מיין באזוך אין ארץ ישראל - חשון תשע"ו

[רויטע וואנצעס]

איך וויל ניצן די אשכול בעיקר צו באשרייבן מיין אינטערעסאנטע באזוך אין ארץ ישראל אפאר וואכן צוריק, ווי אויך פארשידענע איבערלעבנישן בשעתה. הצעות און פראקטישע עצות כפי בקשת חברינו [tag]Big Boy[/tag] וועל איך אי"ה באזונדער באשרייבן אין אחיעזר, אין דעם אשכול.

איידער איך הייב אן באשרייבן די נסיעה, וויל איך מיר עפענטליך באדאנקען פאר חברינו היקרים, [tag]שמעקעדיג[/tag], [tag]געוואלדיג[/tag] און [tag]אדנירם[/tag] פאר זייערע פילע הצעות קודם די נסיעה, וואס האט איר געמאכט גאר רייך און אינטערעסאנט.

[רויטע וואנצעס]

מוצאי שבת וירא, י"ח חשון.

ס'איז מוצאי שבת פרשת וירא, מ'מאכט הבדלה שנעלער ווי א מוצאי יו"כ מעריב און מ'רייסט צו JFK צו כאפן א פליגער צו ארץ ישראל. א לאנד ווי איך בענק שוין די לעצטע פערצן יאר נאכאמאל צו באזוכן. די באזוך איז צושטאנד געקומען צוליב א משפחה שמחה וואס האט מיר ערלויבט צו ערפילן דעם חלום. מיין ווייב ווי אויך אפאר קינדער שטייען אויף די לאנגע שורה איינצוטשעקן די רענצלעך ווען אן ישראלי זיכערהייט אגענט שפראצט ארויס און פרעגט מיר ווי איך האב היינט געדאווענט מעריב(!). דער איז ממשיך מיר אויסצופרעגן זיכערהייט שאלות אין פארעם פון מאדנע רעגליעזע שאלות. ער וויל וויסן ווי אזוי די ד' מינים הייסן און ווי אזוי מ'רופט די תפלה וואס מ'זאגט מוצאי שבת איבער בשמים און לעכט. הפנים, זעהט אויס אז טעראריסטן עסן מוצ"ש אן הבדלה.

יעדער מענטש, אדער אין מיין פאל א גרופע, באקומט איין אישור קארטל אז מ'איז כשר פלייש און יעלה. מ'גייט דורך TSA סעקיורעטי און מ'שטעלט זיך אין די שורה ארויפצושטייגן. איך חכם בין דערווייל געלאפן קויפן איבערגעפרייזטע גאום, און ביים צוריקקומען איז שוין מיין משפחה געווען אויפן פליגער מיט אונזער איינצעלנע אישור קארטל און מ'האט מיר נישט געוואלט ארויפלאזן...

די ווייב רופט, די שווער רופט, ס'איז פריילעך.. דער רויטער בלייבט אין ניו יארק. די חברה האבן מיר גענומען אויף א שטרענגע, ווידער אמאל רעגליעזע אויספארשונג. צוויי זכרים מיט איין נקיבה ווילן וויסן אלעס איבער אידישקייט. זיי ווילן וויסן וואס די פוינט פון שאקלן לולב איז? עממם צו פארטרייבן אלדס בייזן, אינקלאדינק ענק זאג איך. טייל לאכן, טייל האלטן זיך ערענסט, אבער שוין, דער רויטער גאום קייער איז כשר בהמה פלייש. שַלום!

דער פליגער איז הייס און שמאל (אזוי ווי די סטוערדס, לאל) אבער מ'געבט זיך אן עצה. בעת די פרייע שלאפן, זענען די פרומע ביזי קריכן איבער יעדעם מיט'ן שווייסיגען טלית. אבער מי כעמך ישראל, מ'איז נאנטער צום הימל, מ'שפירט זיך נאנט צו גאט, דארף מען אריינכאפען אין די שמאלע עזות פאס צווישן די תנור וכיריים און די שירותים.

[רימון]

א פעטיציע איז אין אפעקט אז רויטע וואנצעס זאל ווייטער ממשיך זיין.

[בר-כוכבא]

א פעטיציע איז אין אפעקט אז רויטע וואנצעס זאל ווייטער ממשיך זיין.

[גר ותושב]

א פעטיציע איז אין אפעקט אז רויטע וואנצעס זאל ווייטער ממשיך זיין.

אפשר איז ער נאך אפגעמיטשעט פונעם וועיג.

[רימון]

רויטע, איך רעפרעש יעדע צען מינוט די פעיזש צו זען אויב דו האסט שוין געשריבן.
נעם עס אין קאנסידארעישאן.

[רויטע וואנצעס]

אי"ה מארגן. כ'ווארט אז די ישראלי מנהג פון געג ארדער זאל אראפגענומען ווערן אויף די איבריגס.

[רויטע וואנצעס]

זונטאג פרשת חיי שרה, י"ט חשון.

ס'איז זונטאג שפעט נאכמיטאג, ווען מיר לאנדן אין לוד לופטפעלד. די וועטער איז פארכמארעט און רעגנעדיג. האט מען געמאכט אן עמערזשינסי לאנדונג אין רעגן'דיגן ענגלאנד? ניין, ס'איז ארצינו הק' אין די צייט פון יאר, ווען זי באקומט איר קריטישע רעגן וואסער.

נאכן שפאצירן דעם גאר לאנגן וועג דורך סעקיורעטי און בארדער קאנטראל, זענען מיר געגאנגען אפנעמען די פעקלעך. די קאנוועיר איז געווען צובראכן, האט מען געדארפט ווארטן פערציג מינוט זיך צו פאראיינגען מיט די טראמא צוריסענע רענצלעך.

אהה.... ארץ ישראל, וויש אפ דיינע רעגן טרערן! בין איך ווירקליך אויף דיינע נאסע זאמד? א סקרוך איז מיר דורך די ביינער פון די רעאליטעט פון זיין דא צוריק אין א לאנד וואס איך האב אזוי סאך קונה געווען בימי נעורי. א פלאץ וואס יעדער - משוגע צו נארמאל - איז באקוועם צו זיין די אמת'ע זיך. א פלאץ ווי יעדער איז ווי איין גרויסע משפחה. א פלאץ וואס דערמאנט מיר פון א ישיבה וואס דער משגיח האט פארגעסן צו קומען איין טאג. ס'איז פרייליך, לוסטיג, ווילד און ברודערלעך. וואס פרעגסטו?! טעראריסטן? סארי, כ'ווייס נישט וואס דאס איז.

נאכן האבן א גאר געשמאקן שמועס מיט'ן דרייווער אויפן וועג, זענען מיר אנגעקומען צו ירושלים. די וועטער דארט איז שוין געווען טריקן און גאר אנגענעם. מיר האבן געברענגט א ניו יארקע טראפיק צו די בית ישראל געגענט, צוליב וואס אונזער טענדער האט בלאקירט די גאס אראפצולייגן א באנדע חסידים מיט א איבערגעטריבענע מאס פעקלעך. וואס קען מען טוען, יעדער האט מיטגעברענגט שטותים פון זייער צווייטע קאזין, איבער צו געבן פאר זייער דריטע קאזין וואס וואוינט טיף אין מדבר יהודה.

די נאכט איז רעשיג, ס'טומעלט זיך א ירושלימער געטומל. מירע ישיבה בחורים לויפן צום קלינערס אויפן וועג צו מנחה, בעת פרושים קערן זיך שוין צוריק פון מעריב. די בחנ'טע בית ישראל שטיבלעך ווירבלט מיט מתפללים און שנארער צוגלייך. איך דאווען מעריב צווישן א ספרדי עובד און א בא'חנ'טע ירושלימ'ער אינגעל און מ'גייט שפאצירן.

מיר שפאצירן אין די נאסטאלגישע מאה שערים געגענט און באטראכטן די שמאל געפאסטע געסעלעך וואס ווארענען אויף שמאל געפאסטע קליידער. די גאס געפלאסטערטע שטיינער רעדט צו אונז פון די אמאל. זיי דערציילן אונז פון קנאות, צניעות, ארעמקייט און צדקות. די הייזער דערציילן אונז פון די פילע צדיקים און וואוילע אידן זי פלעגט ענהאלטן, אין צייטן אזוי ווייט, רייך און נאסטאלגיש.

מיר עסן נאכטמאל אינעם גאר געשמאקען רעסטוראנט, פיטה'לע אויף די מלכי ישראל גאס, ווי די ציפים מיט די שווארמע גיבט אונז כח אויף א גאר אינטערסאנטן מארגן.

[רויטע וואנצעס]

מאנטאג פרשת חיי שרה, כ' חשון. (ח"א)

אודה לא-ל לבב חוקר ברן יחד כוכבי בוקר... די שמעק פון מאפיות נחמה'ס פרישע ברויט, מישט זיך אויס מיט די זינגעריי פון פייגל אונטער א ווארימע ירושלימ'ער זון. אירע שטראלן כאפן זיך אריין ביז צו מיין בעט, אין די פארעם פון שפאלטענעס אין די ראסטיגע גראטעס. מוניות פייפן שוין אויף די גאסן, ווי אין א פארמעסט מיט מיין אלארם זייגער וואס שרייט פון איר באהעלטעניש אונטערן בעט. מ'שטייט אויף מיט א פרישקייט און מ'יאגט זיך ארויף די שיפע בית ישראל גאס אריין צו די בתי אונגארן, וואו מ'גייט פראווען א מקוה נוסח ירושלמי. די נייע הערליכע מקוה אין בתי אונגארן איז א יופי פון א פראיעקט. די מקוה, ווער עס געדענקט, איז געווען א פאנגוס פאסטקע פאר צענדליגע יארן, ביז וואוילע נדיבים בעם האבן איר פארוואנדלט אין א הורדוס מקוה. ריין ציכטיג, פראכטיג און געשמאק, זי שטעלט פאר א סיבה צו זיין א חסידישער איד. מ'טוט זיך אן די צוגעשטעלטע קראקס און מ'גייט זיך צוגרייטן בטהרה, פאר א גאר געהויבענעם שחרית ביים כותל המערבי.

נאכן מקוה זעמער געגאנגען כאפן א קאווע אינעם דערנעבעדיגן בית המדרש פון די תלמידי חתם סופר. די ביהמ"ד איז נאכנישט איבערגעבויעט געווארן פון אינעווייניג, און שטעלט פאר א אוצר פון היסטאריע און נאסטאלגיע. די ברעקל'דיגע קאלעך אויפן דאך קוקט אראפ אויפן ציבור מיט ביטול, ווי צו זאגן "איר זענט הונדערט און פופציג יאר שפעט צו א גלאררייכע תקופה אין דעם מקום קדוש". הכלל, די טעלעפאן צעקלינגט זיך, די זקנים קוקן ברוגז אויף דעם אמעריקאנער מפריע, און איך יאג ארויס צום חצר מיט די מקוה בעג אויף די פלייצע כיוצאי מצרים.

נאכן צאמקראצן אונזער גרופע, איז מען געגאנגען טוישן דאלארן אויף שקלים, קויפן צידה לדרך און געכאפט דעם קו שלש צום כותל המערבי.

דער באס דרייווער האט ווארשיינליך שוין מיטגעמאכט אסאך טראמא אין זיין לעבן, ווייל ער האט גוט פארשטאנען ווי אזוי איר משפיע צו זיין. ווילדע שארפע דרייען מיט פלוצימ'דיגע שארטסטאפס, האט געווארפן די רייזענדע ווי אויף א ברויזענדן ים. די הערליכע פאנאראמע פון די אלט שטאט חומה, אונטער די שאטן פון מאיעסטעטישע טייטל ביימער, האט אבער ממתיק געווען די "שאק און אוי" רייזע.

די אריינגאנג פאר באסעס ביי שער האשפות איז געווען פארמאכט פאר טראפיק, האט מען אונז אראפגעלייגט אביסל ווייטער ביי שער ציון, ווי עס האט זיך אנטפלעקט דער כותל במלוא זיוה והדרה אונטער די שיין פון א בליטשקעדיגן פילפארביגע זון.

מ'שטעלט זיך דאווענען שחרית, בעת ארום אונז טוט זיך א געזינגעכטס פון די פילע בר מצוה מנינים, וואס קומען פאר אויפן פלאץ יעדן מאנטאג (ווי אויך יעדן דאנערשטאג). די ספרד'ישע און מזרח'יסטשע געזאנגען האבן גאר געשמאק געספייסט אונזער קאלטן ברוקלינער שחרית. נאכן עולה זיין הגומל האב איך געכאפט א טענצל מיט'ן חתן הבר מצוה און זיין אויפגעהייטערטע פאמיליע.

אהה.. אט זעהט, נאך און נאך בר מצוה בחורים ווערן געפירט אונטער א ווייסע חופה דורכן שער האשפות. די זינגען מיט די יעללללללללה פייפעריי ברענגט א דמיון פון א רייכע פארגאנגנהייט. ס'דאכט זיך אז די פרחי כהונה באגלייטן דעם כהן גדול צו די עבודה. ס'דאכט זיך אז אידן זינגען בשירה ובזמרה ביים ארויפגיין מקריב זיין א תודה צי א שלמים. עס שפירט זיך דא ווי א יום טוב אינדערוואכן. דער בר מצוה בחור מאכט דעם וועג פונעם חומה צום כותל, בעת דער מאדנע פעטער פון יהודה פויקט און קוויטשעט ווי א פארוואונדעטע חיה. די באבע פון שומרון שטראלט פאר גליק, בעת די מאמע כאפט אומצאליגע בילדער פון איר צדיק. די שמחה איז אזא ארגינעלע, אז די קאלטע טוריסטן פון כינע גליטשן ארויס א זעלטענעם שמייכעל פון קורת רוח. דער גאנצע ככר הכותל ווערט מיטגעשלעפט אין געזאנג... עם ישראל חי.. עם ישראל חי.. עם ישראל, עם ישראל, עם ישראל חי. עוד אבינו חי.. עוד אבינו חי.. עוד אבינו, עוד אבינו, עוד אבינו חי...

[רימון]

די אימעזשינעישאן און שפראך איז משוגע צו ווערן.

[בר-כוכבא]

זייער שיין! יישר כוח.

[[NAMELESS]]

@רויטע נעמסט מיר איבער, ביסט מיר גורם געגועים

[[NAMELESS]]

מה נאמר ומה נדבר, געמיינט האב איך אז 'איך' האב באזוכט אין ארץ ישראל. זע איך יעצט, אז כ'האב שפאצירט אויף די זעלבע געסעלעך, געגעסן די זעלבע 'נחמה' בעקעריי געבעקסן, געשלאפן אין זעלבן הייליג שטאט ירושלים, אבער כ'בין געווען ערגעץ אנדערש.

[tag]רויטע וואנצעס[/tag] איז געווען אין א ירושלים של מעלה...!
נעקסטיים נעם מיך מיט... איך שטיי שוין יעצט פארגאפט פון דיין רייכע שילדערונג, מיט רייצנדע ריחות.

[געוואלדיג]

רויטע דו צינדסט מיר אן, איך לעב איבער ירושלים, א ריזן דאנק.

[Big Boy]

א פעטיציע איז אין אפעקט אז רויטע וואנצעס זאל ווייטער ממשיך זיין.

Looks like we have to use reverse psychology with him. If we don't "like" his writing maybe he'll start posting more often

[רויטע וואנצעס]

כ'בין משתדל יעדע פאר טעג. היינט האף איך. שש, האסט אביסל שרייב עטיק און געדולט צו פארלייען?

[שטיינער]

מיר האבן געליינט מיט הנאה, אין מיר ווארטן מיט שפאנונג אויפן פארזעצונג.

[רויטע וואנצעס]

מאנטאג פרשת חיי שרה, כ' חשון. (ח"ב)

נאכן דאווענען זענען אונז אריין צו לינקס פונעם כותל, ווי דער כותל איז ממשיך אונטער אלט שטאט. די שטיינער, וואס טייל זענען גאר אלט, איז הערליך שיין. מיר האבן מברר געווען אינפארמאציע איבער ווי מ'קען באזוכן אינעם רובע היהודי און זיך גענומען קריכן די פילע שטיגן אריין אין שטאט.

פרישטאג האבן מיר געגעסן אויפן דאך פון חב"ד, וואס איז הויעך אנקעגן די מקום המקדש. בעת וואס מיט די רעכטע אויער האבן מיר נאך מיטגעהאלטן די בר מצות פון אונטן, האט די לינקע אויער מיטגעהאלטן, ווי א טור גייד פארקויפט פאר זיין אמעריקאנע גרופע פאנטאסטישע מעשיות איבער ישו. ער האט אנגעוויזן מיט א געמאכטע זעלבסטזיכערקייט, אז פון יענעם טורעם דארט.. (נא, איר זעהט נישט יענע.. וועלכע פרעגן זיי, ס'דא צוואנציג?) איז יאשקע ארויף אין הימל.

איינער פון די קריסטליכע תלמידי חכמים ציהט ארויס א בייבל און פרעגט קשיות ווי א בריסקער למדן, אבער די טור גייד האלט שוין ביים נביא מוחאמד. "מ'וועט שפעטער אין באס רעדן לומדות" שאקלט זיך אפ דער ישראלי טור גייד.

אונז זענען ממשיך אביסל ווייטער, און א מאן פַּאפּט ארויס פון א בנין, און דערקלערט, וועלקאם צו "אש התורה". אש התורה איז די וועלט בארימטע תשובה ארגאנעזאציע, וואס פארמאגט אן א שיעור פראגראמען און ישיבות איבער די וועלט. איך וואונדער מיך, וואס איז די גרויסע שמחה ער האט געטראפן אין מיר, ער זעהט איך דארף תשובה טוען? ניין, ער וויל אונז ארויפשיקן אויפן דאך, פון ווי מ'קען זעהן די גאנצע ארום, "פיל העכער פון סיי וועלכע אנדערע פונקט" דערקלערט ער. איך לאז מיך איבערעדן, באצאהל צעהן שקל לגלגלת און מ'פארט ארויף מיט'ן עלעוועטער.

אויפן דאך האט זיך אנטפלעקט אן ערהאבן בילד פונעם גאנצן ארום. די דאך איז העכער ווי דער הר הבית, ממילא קען מען פון דארט אראפקוקן אויפן הר הבית. א וואונדערליכע אויסקוק. ווען אויף רעכטס און לינקס זעהט מען אראבישע שטעט, זעהט מען אינדערמיט די הר הזיתים און די הר הבית פון דערנאנט. דער "ירושלים הרים סביב לה" איז באצירט מיט בנינים און ביימער פון אלע קאלירן. א לידל פון "יפצחו לפניכם רנה" זינגט זיך אונטער, בשעת ס'פילט זיך אין הארץ אזוי אנגענעם און פרידליך. אבער דער מח איז נישט פארנארט אז ס'איז ירושלים בדיוטה התחתונה. פארכאפט צווישן גלות, מלחמה און טעראר.

מיר זענען ווייטער ממשיך אריין אין שטאט, דורך בא'חנ'טע געדרייטע געסעלעך מיט שטיגן ארויף און אראפ. ס'ווערט פרייליך ווען מיר לאזן זיך אראפ אויף א קליינע ארט געשעפט. די מעלער, אנגעטון אין ווייס, באצירט מיט א געל ווייסע בארד, באגריסט אונז אין ענגליש, ווי עס פאסט אויפצונעמען אמעריקאנע געסט מיט דאלארן אין טאש. ער לייגט ארויף זיינע צוויי הענט אויף מיין קאפ, און שרייט מיט א ברען, יברכך ה' וכו', בעת ארום שטייען צענדליגע טוריסטן און בליצן בילדער פונעם מחזה הוד. נישט געפערליך, ס'וועט בלייבן א זכר עולם פון מיר אין פילע פאטא אלבומס ארום די וועלט. מיר בלאזן, אדער בעסער געזאגט, שפייען אריין אין זיין מעטער לאנגע שופר, און מ'לאזט אפאר דאלארן פאר פדיון.

מיר הייבן אן מיט די "מקדש אינסטעטוציע". די "מקדש אינסטעטוציע" איז א מכון וואס גיבט זיך אפ מיט'ן צוגרייטן די כלים פאר די מקדש השלישי. זעהט אויס זיי האבן שוין געשריבן קאנטראקט מיט משיח בן יוסף און די מלאכי השרת. דאס איז זעכער, אז זייער מוזעאם מיט פילע פון די כלים פארענדיגט, איז זייער אינטערעסאנט. מיר גייען דורך יעדע פון די פיר צימערן וואס רעפרעזענטן אנדערע חלקים פון די מקדש, און עס טוליעט אין הארץ צו זעהן די כלים מיט זייער הלכה'דיגע מאס.

דער בית השרוף מוזעאם איז גלייך דערנעבן, אבער היות די שורות זענען געווען אויסטערליש לאנג, האט מען זיך געוואנדן צום ככר חורבת רבי יהודה החסיד. אין ככר חורבת רבי יהודה החסיד שטייען ארויס בעיקר דריי אינטערעסאנטע פלעצער:

1. בית המדרש הרמב"ן. די בית המדרש הרמב"ן איז פרעזעווירט פון אינעווייניג. געבויעט 800 יאר צוריק, איז זי לכאורה די עלטסטע עקסעזטירענע שוהל אין ארץ ישראל. ס'איז א הערליך בילד צו זעהן ווי אידן לערנען דארט בחברותא, כאילו זיי זענען א המשכה פון א רייכע תקופה אין כלל ישראל. זיי ווענדן צו אונז שארפע בליקן ווען אונז כאפן בילדער, אבער זיי זענען מקיים די ווערטער פון מייסד הביהמ"ד אין אגרת הרמב"ן: "תִּתְהנַהֵג תָּמִיד לְדַבֵּר כֹּל דְּבָרֶיךָ בְּנַחַת, לְכֹל אָדַם וּבְכֹל עֵת" און בעטן אונז שיינערהייט צו גיין ווייטער.

2. בית הכנסת רבי יהודה החסיד. א טבלא אינעם חצר לויטעט אז "די ביהכ"נ פון רבי יהודה החסיד איז חרוב געווארן דרייצן הונדרעט יאר צוריק, דורך רייכע אראבער, וואס זענען נישט געווארן באצאלט פאר די מארגעזש". די בנין איז נתחדש געווארן אפאר יאר צוריק דורך אפאר פילאנטראפן, און איז יעצט א ישיבה מיט דריי הונדרעט בחורים און יונגעלייט. וואס זאל איך אייך זאגן, דער בית המדרש איז א זעלטענע יופי. פון די פענסטער צו די בענק, פון די בימה צו די צוויי שטאקיגע ארון קודש, וואס האט נישט זיינס גלייכן אין די וועלט. איר קאליר איז גאלד און ענדעלט צו די ש"ס ווילנא שער בלאט. אירע פרטים זענען א ארטיסטישע קונצליכע וואונדער.

3. גאר נאנט צום ככר איז די באקאנטע שוק פון די צייטן פון די רוימער, באקאנט אלץ "די קורדא". גאר א ברייטע גאס, מיט רוימעשע עפאכע זיילן ביי ביידע זייטן. דא איז געווען די צענטער פון שטאט פאר צוויי טויזענט יאר צוריק. מיר טרעפן אויך היילן, וואס שיינט צו זיין סטארעזש פלעצער פון אונטער די שוק, ווי מ'פלעגט האלטן סחורות און עסנווארג.

[רימון]

רויטע געב ארויס די בילדער!

[זעמיל מילכיגער]

להערה בעלמא: בית הכנסת החורבה איז געבויעט געווארן פאר נישטיגע צוויי הונדערט יאר צוריק.

אין אז צדיק זה בא לבית מלוני וועל איך מיך שוין באדאנקן פאר דיין הערליכע ארבעט, סוועקט מיר אויף אינערליכע סטרונעס כאטש איך בין שוין געווען צענדליגע מאאל בארצינו הק'.
געבענטש זאל זיין דיין פעדער וואס מאכט נאס דאס פאפיר!

[רויטע וואנצעס]

ריכטיג, ייש"כ. זעה איך יעצט אז לפום ריהטא האב אייך פארזעהן די פאקטן. דארט איז לכאורה געשטאנען ווי דו זאגסט, בנוסף צו דעם אז ארכילאגן האבן געטראפן איבערבלייבנשן פון א אשכזישען קהילה אויפן פלאץ, פון 13'נטע יאר הונדרעט (נישט 1300 יאר צוריק).

[גר ותושב]

דערמאנסט מיר פון די מכון לכלי המקדש אוי זענען זיי פארוקט איך מאך נישט אוועק די שיינקייט און די געפיהל וואס איך האב געשפירט דארט זעינדיג ווי אזוי די כלי המקדש האבן אויסגעקוקט אבער נאך יעדע הסברה פון די מדריך איז געקומען די שורה אז "דער כלי גייט מען ניצן בבית המקדש השלישי" וואס אפילו לאמיר זאגן אז זיי ווייסן פונקטליך ווי אזוי יעדע כלי גייט אויסקוקן פארוואס דארף מען אבער נייע איך גלייב אז די כלי המקדש זענען ערגעץ באהאלטן און מען וועט דאס נוצן בבנין בית שלישי.

למעשה צום סוף ווייזן זיי א קליפ ווי אזוי זיי מאכן די מנורת הזהב איז קודם כל איז דא כמה שיטות ווי אזוי דאס האט אויסגעקוקט איז על סמך מה זאגן זיי מיט אזא קלארקייט אז די מנורה גייט מען ניצן און בית שלישי? וחוץ מזה ווייזן זיי בפירוש אז עס איז נישט מקשה אחת זיי וויזן ווי מען שטעלט עס צאם פון אפאר שטיקער גאלד אויף מיין פראגע ווי אזוי קען מען ניצן אזא מנורה און בית המקדש האבן זיי גענטפערט אז זייער רב האט געפסקנט אז עס איז נישט מעכב אויב עס איז נישט מקשה אחת האב איך געפרעיגט פארוואס זאל מען נישט ווארטן צו מאכן לאחר בנית בית המקדש א מנורה א לכתחילה שבלכתחילה ווי עס שטייט און תורה איז מקוים געווארן די פה להם ולא ידברו.

אויך האבן זי א בלוי פרינט פונקטליך ווי אזוי די בית המקדש גייט אויסקוקן בשעת די מדריכה האט געזאגט אז און די נייע בלוי פרינט איז דא סטים אונטערן פלאר די כהנים וואס גייען בארפיסיג זאלן זיין ווארעם איז די געלעכטער און צימער ממש בוקע רקיעים געווען.

און זיי האבן אויך געבויט א גרויסע כיור וואס האט און זיך א קעסל אנציווארעמען די וואסער פאר די כהנים זיך צו וואשען די הענט מיט ווארעם וואסער.

לגבי די קטורת וואס זיי האבן דארט געדעינק איך נישט צו זיי האבן נאכגעמאכט די ריכטיגע קטורת וואס איז א בפירושע לאו און די תורה.

און אן אנדערע גוטע בשורה האבן זיי געהאט דארט אז עס גייט זיין א סטאפ פון די רכבת הקלה ממש לעיבן די טוער פון הר הבית.

בקיצור מיין וויזיט דארט איז געוועין אויסטערליש שכח וואנצעס פארן מיר אויפלעיבן גוטע זיכרונות פון שנים קדמוניות.

[רויטע וואנצעס]

רויטע געב ארויס די בילדער!

כ'האב עס נישט תחת ידי כעת. כ'מיין ס'איז אויך גרינגער אויב איך לייג עס ווען איך ענדיג באשרייבן. (די פאנטאזיע ארבייט אויך בעסער אזוי )