א מת-מצוה אדער א מצוה-מת?

[קאווע טרינקער]

חס ושלום, ליצלן רחמנא, כ'מיין דירקעט נישט צו חוזק'ן חלילה פון אלץ וואס ווערט געטוהן מיט א ריינע כוונה, זאל עס זיין די גרעסטע שטות, אז יענער מיינט דערמיט גוטס, און עס ווייטאגט נישט א צווייטען, וואס גייט דאס מיר אן? אפילו ס'זאל זיך דעם קליינטשיגען מוח'ל חלום'ען אז אריינלייגן פריש געבאקענע ברויט אינעם ארון קודש איז א סגולה ניצול צו ווערן ממלחמת טראמפ ואייסעס בב"א, אדער זאל זיין דמיון אים פארגלייבן אז אויב דאס געביין זיינע געפינט זיך אין א ספעציפשע דערפעל אין אוקריינא אין א ספעציפישען טאג אין יאר, דאן וועט דער גיהנום וואס איז אנגעגרייט נאך איידער די זעקס ימי בראשית, ניטאמאל אפ'ברוינען/ווארעם מאכן זיין זינדיגע אבר(ים). זאל יענער אויסלעבן זיינע יארן מיט א זיכערקייט אז גאט און אלע צדיקים - וואס לכבודם האט ער מוותר געווען תחנון - ווארטען אים אפ דארט אויבן מיט א טאץ מתנות געוויקעלט אין מילכיגע ווייסע טשאקלאד.

כ'בין געגאנעגן אביסל ווייט, אינזענען האב איך גראדע יא עפעס וואס שמעקט פון א מצוה, מיין נייגער איז נאר, ווי וויכטיג זי איז, דארף מען זיך איבערשטרענגן איר צו טוהן? מעג איך נוצען מעשר-געלט זיי צו שטיצען? לאמיר עס פרעגן אביסל מער נאקעט: גאט וויל דאס?

ניין, ס'נישט די רעדע פון ספאנסערען מקוה'ס-בויען פאר האלב-אידישע רייכע פרויען די אנדערע זייט האטצען ריווער; אדער תמיכה פאר די איין איינציגס פארבליבענע בלויז-אידיש-רעדענדע מיידל שולע אין בני ברק; אדער "מעמדות" פארן רבי'ן וואס זיין פארמעגן ווערט געשאצט אין די בית'ן; איך וויל פשוט וויסן אויב אפירצוקראצען דאס געביין פון א כלומר'שט אידיש געבוירענע מאמע, וואס האט בחייכון נישט געוואוסט פון רבי'ן ז"ל און אוודאי נישט פון א שבת צו זאגן, און ספענדן געלט פאר עורכי-דינים אז מ'זאל דאס טויטע גוף אין א אידישע קרקע באגראבן, פארוואס??

[געוואלדיג]

פארווואס נישט?

[קאווע טרינקער]

איז עס דען רצונו של מת? העלפט עס אים ליום הדין?

[געוואלדיג]

און אויב איז עס נישט רצונו? אז די תורה באפוילט אויף כבוד המת און נישט ניבול, וואס איינע פון די ניבול המת איז דורך פאברענען, איז עס א מצוה.

[ירא שמים]

וואו באפעלט די תורה? קבר ישראל האט לכאו׳ נישט מיט כבוד המת.

[יהושע חיים]

עס האט גארנישט מיט די היסטערי פון דער מת ע"פ הלכה איז דאס א דין פון א מת מצוה און מען דארף טיהן וואס מען קען עס זאל נישט צוקומען צו ניוול המת און אפילו א כהן גדול וואס צו זיין טאטע און מאמע טאר ער זיך נישט מטמא זיין דארף ער דא זיך מטמא זיין ווען עס איז נישט דא קיין צווייטע וואס זאל עס טיהן

מען טיהט עס נישט פארן טובה פון דער מת מען טוהט עס ווייל אזוי דארף מען טוהן

[יהושע חיים]

וואו באפעלט די תורה? קבר ישראל האט לכאו׳ נישט מיט כבוד המת.

ווער רעד פון קבר ישראל מען רעד פון א קבר בכלל

[ירא שמים]

ער רעדט פון א ספעציפישע פאל? ווייל ער רעדט וועגן קויפן א אידישע קרקע.

[קאווע טרינקער]

איז דען דער דין פון ערבות ביי א טויטע? במתים חפשי!

[יהושע חיים]

עס איז נישט אלס ערבות נאר דיין מצוה גארנישט מיט די מצוה פון די מת וואס ער דארף קומען לקבר ישראל

[קאווע טרינקער]

עס איז נישט אלס ערבות נאר דיין מצוה גארנישט מיט די מצוה פון די מת וואס ער דארף קומען לקבר ישראל

מצוה #?

[מבקר]

וזה לשון הרמב"ם הלכות סנהדרין והעונשין המסורין להן, פרק ט"ו, הל׳ ח׳

ומצוות עשה לקבור את כל הרוגי בית דין ביום ההריגה, שנאמר: "כי קבור תקברנו ביום ההוא". ולא הרוגי בית דין בלבד, אלא כל המלין את מתו - עובר עליו בלא תעשה. (לא תלין נבלתו)

[געוואלדיג]

שו"ע יו"ד סיק שס"ב סעי' א'

הנותן מתו בארון ולא קברו בקרקע עובר משום מלין את המת. ואם נתנו בארון וקברו בקרקע אינו עובר עליו, ומכל מקום יפה לקברו בקרקע ממש אפילו בחוצה לארץ.

סי' שע"ד

איזהו מת מצוה? שמצאו בדרך או בעיר של עובדי כוכבים, ואין לו קוברים, וממקום שמצאו אינו יכול לקרות ישראל שיענהו ויבא ליטפל בו ולקוברו -- אסור לו לזוז משם ולהניח את המת אפילו לילך לעיר להביא קוברים. אלא יטמא עצמו ויקברנו.

[קאווע טרינקער]

"מתו" = זיין טויטער. להוציא א מת וואס קיין שום שייכות נישט מיט אים.

[געוואלדיג]

יעצא זיי מעיין אין די צווייטע ציטאט סי' שע"ד.

[קאווע טרינקער]

יעצא זיי מעיין אין די צווייטע ציטאט סי' שע"ד.

וויזוי ביסטו מדמה א טויטן גוף וואס מ'טרעפט, צו גיין זוכען א ספק ספיקה טויטע איד?

[דעת תורה]

קאווע טרינקער, במח"כ רעדסטו פאר פייער און פאר וואסער. א מת מצוה איז פירסט פרייאריטי אין די תורה.

נאר לעצם הדבר, איך קען נישט די הלכה, אבער אויבנאויף ווייסט מען דאך אז וואס מען טוט לכבודו פונעם נפטר איז מען נישט עובר אויף הלנת המת, נו רצונו של אדם זהו כבודו אז א מענטש וויל מ'זאל אים ליבערשט פארברענען פארוואס זאל זיין א פראבלעם? בקיצור, איז מוסכם להלכה אז מען טאר נישט פארברענען?

[[NAMELESS]]

איך וויל נאר דא אריינווארפן א חסידיש ווארט, הגם ס'האט גארנישט מיט אונזער נושא, אבער שוין. מ'האט פארציילט פאר די מאחנובקער רבי זצ"ל - נאך די צאמפאל פון קאמוניזים - אז ב"ה זיין טאטעס ציון איז עומד על מכונו, מ'דארף אבער צוריקבויען דעם חרוב געווארענעם אוהל. האט זיך די מאחניבקער רבי אנגערופען "נע, די טויטע וועלן זיך שוין זארגען פאר זעך און די לעבעדיגער זאלן זיך זארגען פאר זיך".
~~~~~~~~

לענינינו, איך פארשטיי אז די עיקר פראבלעם פון מורינו קאווע טרינקער איז פשוט די גרויסע הוצאות וואס אויבערפלעכליך זעט אויס ווי ס'גייט מיט אין די קבורה.

[שמערל]

ער רעדט בכלל נישט פאר פייער און פאר וואסער, און אפילו אויב יא קענסטו נישט סתם אזוי שרייען פירסט פריאריטי, זייט מוחל ברענגט א ראיה ניתי ספר "ווען איך זעה".
לענ"ד קומט דער דין פון מת מצוה בכלל נישט דא אריין, מת מצוה איז א חיוב ווען איינער שטויסט זיך אן אין א מת אינמיטן וועג פאלט אויף אים אליין ארויף די חיוב עס צו באגראבן, און ער טאר עס נישט לאזן שימלן ווייטער. ומשם ראיה אז דער מת מצוה איז דיקא נישט קיין חיוב אויף כלל ישראל נאר אויף דעם אדם פרטי, ווייל ער טאר ניטאמאל רופן אנדערע זאלן אים העלפן, וכש"כ אז אנדערע האבן נישט קיין שום חיוב אים צו קומען העלפן.

אויב קומט ער ממילא לקבורה אפילו אין א גויישע בית הקברות, האט לכאורה ער נישט קיין דין פון א מת מצוה, און אפילו אויב מען פארברענט אים איז אויך נישט אויסגעשלאסן אז עס הייסט א ניבול המת.

ווער רעדט נאך אויב איז ער א פרייער און דאס איז דער רצון המת איז נישטא קיין הוי אמינא אז מיר זאלן האבן עפעס אן התחייבות כלפיו, אויב ווען ער לעבט איז לא מורידין ולא מעלין פארוואס זאל ער באקומען א דין מורידין אין דער ערד אריין איינמאל ער איז טויט?

[דעת תורה]

הבלים, ער טאר נישט לאזן דארט דעם נפטר איין רגע לענגער בבזיון, אודאי איז די מצוה אויף יעדן איינעם פונקט אזוי. און מ'ברויך אפילו נישט קיין ראיה דערצו, עס איז א דבר פשוט פאר יעדן חדר אינגל.

לגבי צי פארברענען איז א סתירה צו כבוד המת, האב איך טאקע געשריבן שיל"ע, אבער דאס איז א נקודה פאר זיך.

א פרייער איז אויך טעאראטיש א שיינע חקירה, נאר ממקומו הוא מוכרע אז דער פסוק לא תלין רעדט זיך פון אן עבריין א מגדף.

[שמערל]

עס האט גארנישט מיט צייט, והא ראיה אם מוצאו במקום הקרוב לישראל (וואס דאן האט נישט קיין דין מת מצוה) מעג ער יא גיין רופן אנדערע, און קענסט שוין אויפהערן מיט באטיטלן הבלים און פייער און וואסער, מיר זענען נישט אין חדר.

לא תלין רעדט פון איינער וואס בית דין האט אים געהרג'ט האבן זיי א חיוב אים צו מקבר זיין און קומט דא בכלל נישט אריין, ועוד מיתתו הוא כפרתו און ער האט שוין נישט קיין דין מומר.

[בלויע רעקל]

עס האט גארנישט מיט צייט, והא ראיה אם מוצאו במקום הקרוב לישראל (וואס דאן האט נישט קיין דין מת מצוה) מעג ער יא גיין רופן אנדערע, און קענסט שוין אויפהערן מיט באטיטלן הבלים און פייער און וואסער, מיר זענען נישט אין חדר.

לא תלין רעדט פון איינער וואס בית דין האט אים געהרג'ט האבן זיי א חיוב אים צו מקבר זיין און קומט דא בכלל נישט אריין, ועוד מיתתו הוא כפרתו און ער האט שוין נישט קיין דין מומר.

די פוסקים זאגן אז "לא תלין" גייט ארויף אויף א יעדע מת, און דער חינוך האלט אז עס איז א מצוה צו באגראבן דעם מת דעם זעלבן טאג

לגבי די מעין שאלה, עס איז א בפירושער מחבר, (איך האב נישט די מקור יעצט) אז עס איז א מצוה, פון א לימוד פון א פסוק "קבור תקברנו ביום ההוא"

[שמערל]

איך האב זיך באצויגן צו דעת תורה'ס ראיה פון לא תלין, אז אפילו אן עבריין דארף מען באגראבן, אויף דעם האב איך געשריבן אז די חיוב איז אויף בית דין וואס האט א חיוב אים צו הרג'נען האבן זיי אויך א חיוב אים נאכדעם צו אראפנעמען פון בוים און באגראבן, אבער צו ברענגן פון דעם א ראיה אויף א מומר וואס איז געשטארבן ערגעץ אז מיר האבן עפעס א התחייבות כלפי זיין קבורה, איז בכלל נישט דומה.