הנגיד שלמה רעכניץ פייערדיגע דרשה קעגן מוסדות סעלעקציעס

[יחיאל יעקבזון]

שמעקעדיג
ס׳קוקט אויס אז דו זעהסט זאכן איין זייטיג.
דו האסט ליעב דער איד וואס איז שקוע בתאוה און לויפט נאך דעם דאלער. כמדומני אז מ׳האט עם שוין בארעדט אז זיינע ביזנעסער זענען גארנישט אזוי גלאטיג. באט הו קעירס? דער עיקר איז אז ער האט געעפנט א פיסק אויף בני תורה אין פאבליק. אפילו לשיטתך אז מ׳דארף שרייען, קען מען מאכן א מיטינג פון בלויז די ראשי ישיבות (אגב, איך האב זיי נישט עקסטער ליעב) און דארט פארפיהרן. דאס שרייען אין פאבליק איז נישט מער ווי א פאבליסיטי סטאנט לדעתי.
די טענה אז מיינע אטאקעס און מיין דעבאטע איז בלויז ad hominem, איז גלאט נישט ריכטיג. כ׳האב אויף איין רגע נישט אוועקגעמאכט דעם פראבלעם און דוקא עס אדרעסירט און מציע געוועהן א לייזונג. כ׳האב נישט אטאקירט זיין כאראקטער אלס מענה צו זיינע טענות. מ׳טאהר אבער נישט זיך צוריקהאלטן זיך פון ארונטעררייסן און פארשווייגן אן עשיר יענה עזות. כ׳בין נישט אויפגעוואקסן אין א קהילה וואס מ׳האט געפרעדיגט אז ווילאנג מ׳טוהט אז״ג חסד קען מען זיין אן אויסווארף, א לאו לייף און אפילו א שלעגער — א מכה רעהו בגלוי ובסתר און עומד על דם רעהו און עווריטינג איז אל רייט. די מעשי החסד געבן נישט דער מענש קיין שום פריוולעגיעס צו אזוינס. נאו סיר!
כ׳האב עם צוגעגליכן צו אנדערע וואס מאכן ביג נויז בנוגע אונזער סיסטעם און זענען גורם מיט זייערע פינסטערע שטיק אונטערצוברענגען עס אינגאנצן חלילה. ווער עס שטעלט זיך אויף רעדן אזוינס אין פאבליק וואו זאכן ווערן רעקארדירט און ס׳פארט דערנאך ארום, מעג מען באשולדיגן אז ער איז א גורם חלילה. אבער זיי גייט נישט אהן; אבי מ׳רעדט פון זיי.
ער נעמט די דרייסטקייט צו רעדן נאר ווייל ער מיינט אז ער איז א שטיקל מאן דאמר. דאס וואס ער זאגט אז ער זאגט נישט קיין מוסר וכו׳ איז עניוות מעושה. מעשיו מוכיחים אז ר׳האלט אנדערש.
בנוגע זיינע נגונים, ווייזט אויס אז די כח הנגינה איז ביי דיר מוגבל צו אונגארישע געפיהלן ואין כאן מקומו להאריך בענין זה.
כ׳מיין אז כ׳בין געוועהן גאנץ קאנסטרוקטיוו מיט׳ן פלאן וואס כ׳האב פארגעשלאגן. טאקע צוליב אזעלכע ווי דו וואס מאכן אוועק אזעלכע איינפאכע אבער לאגישע הצעות האלטן מיר דא.
פיהל שוואכערע פון אייך האבן געעפנט מוסדות און מצליח געוועהן. מ׳דארף זיך בלויז צאמנעמן און טוהן למעשה. יא, איך בין אויך גרייט צו שוויצן פאר אזוינס כאטש אז כ׳האב שוין נישט די כחות פון א טינעידזשער און מיין פרנסה איז איינגעשטעלט.
לסיכום: כ׳בין אויפן זעלבן בלעטל ווי דו. אונזער דיפערענץ איז איבער וויאזוי עס צו לייזן. לדעתי די איינציגע וועג צו מצליח זיין איז מיט שכל און מעשה. שרייערייען איז גוט פאר פאליטיקאנטן אין ישראליש׳ן כנסת.

[ציבעלע-קיגל]

וועגן מוסדות וועלעכע נעמען נישט אן קינדער פון עלטערן וועלעכע ארבעטן אדער אפי' נעמען נישט אן פאר סיי וועלעכע נארישע סיבה. איך בין געווען ביי א איד פורים אפאר יאהר צוריק, איינער וואס פארמאגט א שיינע פאר דאלאר, ווען א ראש ישיבה איז אריין געקומען און פארגעשטעלט זיין ישיבה. דער איד גיבט איהם 1 דולר און זאגט איהם...

איין דולר איז פאר כל הפושט יד נותנין לו... מיין זוהן איז נישט גוט געוועהן פאר דיין ישיבה און מיין געלט איז יא? אויב דו גייסט נישט שוין ארויס פון דא, פליסטו אראפ אלע טרעפ.

אין ענגליש איז דא א שפריך ווארט... טאלקינג איז צ'יעפ... (TALKING IS CHEAP)

רעכניץ, אנטשטאט רעדן און שרייען (און נאך דעם צוריק ציען) אויב ער האט א פראבלעם מיט א ישיבה הער אויף געבען געלט, וועט ער זעהן ווי די ישיבות וועלט טוהן וואס ער וויל

[[NAMELESS]]

.

[[NAMELESS]]

מיר האבן נאכנישט זוכה געוווען צו [tag]שש[/tag]'ס אנאנליז (אשכול) איבער דעם ענין. הלהן תשברנה?

דא איז מיין אנאליז.

[שעפטל]

שמעקעדיג

כ'גלייב און איך ווייס אז [tag]שמעקעדיג[/tag] דארף נישט מיין הילף דיר צו ענטפערן, אבער ווידער וויבאלד דו האסט דאס געשריבן אין א פאבליק פארום האט יעדער רעכט צו ענטפערן...

ס׳קוקט אויס אז דו זעהסט זאכן איין זייטיג.

ס'גייט זיין בעבי'ש פון מיין זייט צו זאגן אז יעדער איז איינזייטיג אין זיין מיינונג... כאפסט מיין פוינט? דו גייסט דא פארטיידיגן די בני תעירע אפילו זיי וועלן שיסן אויף 5th עוועניו...

דו האסט ליעב דער איד וואס איז שקוע בתאוה און לויפט נאך דעם דאלער.

איך ווער נישט אזוי פארלוירן פאר א מענטש וואס איז שקוע בתאוה און לויפט נאך דעם דאלער, כ'האב אבער יא ליב א מענטש וואס ווען דער אייבישטער האט אים געמאכט פאר נארמאל, ער איז נישטדער אויסגעשלאסענער שונא בצע וואס משה רבינו ע"ה האט נישט געקענט טרעפן אינעם דור דעה אין מדבר... און נאכמער גלייך איך א איד ווי ר' שלמה יודא וואס ריזיגע פראצענטן פון זיינע פארדינסטן וואס דער מפרנס לכל האט אים באשאנקן איז ביי אים נאר א פיקדון און האלט זיך אלס דער צינור און טיילט אויס שווערע מיליאנען א יאר פאר צדקה, אן קיין שום פארלאנג פון פראנויס!

כמדומני אז מ׳האט עם שוין בארעדט אז זיינע ביזנעסער זענען גארנישט אזוי גלאטיג. באט הו קעירס?

עקזעקטלי! הו קערס??? דזשאוסט עס עי סייד נאוט.... דאס איז אן אלטער וועג וויאזוי צו פרובירן אראפצוברענגן א מענטש מיטן פארשרייען מיט עפעס א זייטיגע עולה וואס ער טוהט... וויסן זאלסטו אבער (טאמער ווייסטו נאכנישט) אז כלל ישראל געט דערויף נישט קיין סלייס! גייט מיך אן צו ער ברעכט בענק נאכטליך? געבסט געלט? גיי אן! און כ'זעה אז קיינער פון דיין קרייז האט אים נאכנישט געזאגט "איך נעם פון דיר נישט קיין געלט! כח הפועל בהנפעל.. איך נעם נאר 101% כשר'ס...."

דער עיקר איז אז ער האט געעפנט א פיסק אויף בני תורה אין פאבליק.

נישט אויף בני תעירע בכלליות, נאר אויף די וואס ניצן די תורה אלס א קרדום לחפור בו.

אפילו לשיטתך אז מ׳דארף שרייען, קען מען מאכן א מיטינג פון בלויז די ראשי ישיבות (אגב, איך האב זיי נישט עקסטער ליעב) און דארט פארפיהרן. דאס שרייען אין פאבליק איז נישט מער ווי א פאבליסיטי סטאנט לדעתי.

זאגט ער דאך אז ער האט דאס שוין פרובירט און אדורכגעפאלן. לתפילה (זיך בעהטן) איז מען אדורכגעפאלן, גייט מען למלחמה! נעקסט איז מסתמה לדורן... דארט גלייב איך גייט עס שוין איינמאל העלפן!!!

די טענה אז מיינע אטאקעס און מיין דעבאטע איז בלויז ad hominem, איז גלאט נישט ריכטיג. כ׳האב אויף איין רגע נישט אוועקגעמאכט דעם פראבלעם און דוקא עס אדרעסירט און מציע געוועהן א לייזונג. כ׳האב נישט אטאקירט זיין כאראקטער אלס מענה צו זיינע טענות.

דיין לייזונג איז א שוואכע, ווי איך וועל באלד ארויסברענגן, און איבער דיין אטאקע האב איך שוין געשריבן אויבן.

מ׳טאהר אבער נישט זיך צוריקהאלטן זיך פון ארונטעררייסן און פארשווייגן אן עשיר יענה עזות.

און אזוי אויך נישט קיין תלמידי חכמים וואס מאכן עס פאר אן עטרה להתגדל בהם.

כ׳בין נישט אויפגעוואקסן אין א קהילה וואס מ׳האט געפרעדיגט אז ווילאנג מ׳טוהט אז״ג חסד קען מען זיין אן אויסווארף, א לאו לייף און אפילו א שלעגער — א מכה רעהו בגלוי ובסתר און עומד על דם רעהו און עווריטינג איז אל רייט. די מעשי החסד געבן נישט דער מענש קיין שום פריוולעגיעס צו אזוינס. נאו סיר!

און ב"ה איך נישט אין א קהילה וואס ווילאנג מ'קען זיך פאררופן אלס אן אז"ג בן תעירע קען מען זיין א סעלפיש מענטש, רודפ'ן אנדערע מענטשן על לא דבר, — א מכה רעהו בגלוי ובסתר און עומד על דם רעהו און עווריטינג איז אל רייט. דיינע פשעטלעך און דרייען מיטן פינגער געבן נישט דעם מענטש קיין שום פריוויליגיעס צו אזוינס. נאו סיר!

כ׳האב עם צוגעגליכן צו אנדערע וואס מאכן ביג נויז בנוגע אונזער סיסטעם און זענען גורם מיט זייערע פינסטערע שטיק אונטערצוברענגען עס אינגאנצן חלילה. ווער עס שטעלט זיך אויף רעדן אזוינס אין פאבליק וואו זאכן ווערן רעקארדירט און ס׳פארט דערנאך ארום, מעג מען באשולדיגן אז ער איז א גורם חלילה. אבער זיי גייט נישט אהן; אבי מ׳רעדט פון זיי.

ער ברענגט נישט גארנישט אונטער, אונטערברענגן ברענגן די רשעים און שלעכטע עליטע חברה וואס האבן בלוט פון פארקראכענע אידישע קינדער וואס -ווייל זייער טאטע איז א מתפרנס ממעשה ידיו- האבן זיי זיך געטראפן אויפן גאס און געמיינט אז דארטן וועלן זיי טרעפן בעסערע גליקן.

ער נעמט די דרייסטקייט צו רעדן נאר ווייל ער מיינט אז ער איז א שטיקל מאן דאמר. דאס וואס ער זאגט אז ער זאגט נישט קיין מוסר וכו׳ איז עניוות מעושה. מעשיו מוכיחים אז ר׳האלט אנדערש.

דא ביזסטו גערעכט, ער נעמט די דרייסטקייט ווייל יעדער האלט אים פאר א מאן דאמר, דארפסט צוקומען צו אים, צו צו זיינע געלטער האט ער רעכטן צו שרייען זיין ווייגעשריי. ער זאגט אבער נישט קיין מוסר, ער שרייט מיט מיט די מענטשן וואס האבן אים גערופן.

בנוגע זיינע נגונים, ווייזט אויס אז די כח הנגינה איז ביי דיר מוגבל צו אונגארישע געפיהלן ואין כאן מקומו להאריך בענין זה.

גראדע בין איך אויך אן אונגארישער, קען זיין פארדעם גלייך איך גאר שטארק זיין סידי, אבער ס'איז עפעס זייער געגאנגן, קען זיין צוליב די מוזיק, זינגער'ס צו סייוואס, לאמיר נישט פארקריכן פונעם ענין, ס'דא אן אשכול פאר דעם.

כ׳מיין אז כ׳בין געוועהן גאנץ קאנסטרוקטיוו מיט׳ן פלאן וואס כ׳האב פארגעשלאגן. טאקע צוליב אזעלכע ווי דו וואס מאכן אוועק אזעלכע איינפאכע אבער לאגישע הצעות האלטן מיר דא.
פיהל שוואכערע פון אייך האבן געעפנט מוסדות און מצליח געוועהן. מ׳דארף זיך בלויז צאמנעמן און טוהן למעשה. יא, איך בין אויך גרייט צו שוויצן פאר אזוינס כאטש אז כ׳האב שוין נישט די כחות פון א טינעידזשער און מיין פרנסה איז איינגעשטעלט.

דו פארגעסט אבער איין זאך, יא שוואכערע האבן געעפענט, אבער ליידער האלט עס נישט אן צו לאנג, עיין די מאנסי סומעטאכע, איך קען דיר אויסרעכענען א טוץ מיט מוסדות וואס האבן געעפענט צו פייטן די פארשאלטענע סיסטעם און שנעלער צו לענגער זענען זיי אדער אונטערגעגאנגן אדער האבן זיי זיך אויך געטוישט, פשוט, זיי האבן באקומען דעם סעקאנד קלעס נאמען פון א מוסד, און אסאך עשירים האבן נישט געפילט פאר וויכטיג אויסצוהאלטן אזא מוסד, און אינטערסאנט אז דארטן איז יעדער שטיל, קיין איין איינציגער עסקן פון אנדערע מוסדות וועלן נישט אפילו פרובירן צו העלפן יענע מוסד און זעהן אז די קינדער זאלן האבן ווי צו לערנען און נישט פארפאלן גיין, אודאי נישט! ס'גייט זיי נישט אן! זאל יעדער גיין או טי די אבער מיין מוסד וועט בלייבן די ברענד נעים... (א שמועס פאר זיך וואס ס'האט זיי געברענגט, ווי זענען זייער הונדערטער אדער טויזענטער תלמידים ותלמידות אנגעקומען..)

לסיכום: כ׳בין אויפן זעלבן בלעטל ווי דו. אונזער דיפערענץ איז איבער וויאזוי עס צו לייזן. לדעתי די איינציגע וועג צו מצליח זיין איז מיט שכל און מעשה. שרייערייען איז גוט פאר פאליטיקאנטן אין ישראליש׳ן כנסת.

אדער מיטן אויפהערן געבן געלט, און די בני תעירע וועלן איינזעהן אז זייער זבולין איז נישט סתם איינער וואס מ'מעג אים נאר זייגן און מיינונגן טאר ער נישט זאגן... אוי גייט זיך עס דעמאלטס טוישן!!!
אגב: מיט דעם געב איך דיר גערעכט... ער וואלט תיכף געדארפט גיין מיטן 'דורן' מיטל, ס'איז אן אור-אלטן סגולה קעגן אלעם בייזן... אייביג געהאלפן און וועט -בדרך הטבע על פי רוב- העלפן ביז משיח'ס טאג...

ודי בזה וקצרתי...

[outspoken]

לאמיר דא קלאר מאכען, הרה''ג ר שלמה רעכניץ שליט''א איז נישט געווארען אן איידעם ביי איינע פון גדולי דורינו ווייל זיין טאטע איז געווען א עושר נאר ווייל ער איז געווען א בחור א ערענסטע תלמוד חכם, ווייל זיין מזל האט אים צוגעשפילט אז ער איז געווארען א עושר און מוקר רבנן האט ער נאך עני טיים רעכט צו האבן א דעת תורה.

[יחיאל יעקבזון]

שעפטל היקר
כ׳פארשטיי אז דו ביסט אנגעווייטיגט כאטש אזויפיהל ווי מיר.
משום איזה סיבה אפרישיעיטסט דו אן אויסווארף און א שווינדלער און וועסט עם פראטעקטן בכל מחיר ווייל מסתמא ביי אייך אין קרייז איז דאס די נארמא, ממילא איז מען אקעי מיט דעם.
זאלסט וויסן בידיעה ברורה אז כ׳האב פיינט די אז״ג בני תעירע - תכלית שנאה שנאתים און זיי עקלן מיר ביז גאהר. די תורה דארף אויסלייטערן א מענש און אודאי נישט עם מאכן פאר אן עליטיסט א שחצן און גאוותן. ווער אזוי ווי מיר וויל זעהן א סוף צו די עקלהאפט און די שפיכת דם נקיים המפרנסים עצמם בנקיון כפיים? ווער ווי מיר וויל זעהן א דור דעה אין אידישייט און אין אלוועלטליכס? ווער ווי מיר וויל זעהן א געזונטע דור ברוחני ובגשמי ווען אזעלכע ווי דעם חולה נפש ראבינאוויטש און אנדערע משוגעים וואס קאמאנדעווען איבער טעכנאלאגיע ווערן ארויסגעטראגן בשן ועין פון בעסמעדריש גלייך צום פסייקיאטריק ווארד.
מיט דעם אלעם האלט איך זיך ביי מיינס אז לא זו הדרך. זאל ער ענדערש נעמן זיין געלט און עפענען מוסדות — זיינע מוסדות. ריכטיג אז אין אנהייב גייט זיין א סטראגל, אבער במשך הזמן, אויב וועט מען זיך האלטן פעלזן פעסט, וועט מען בודאי זעהן שיינע הצלחות. מיט די צייט וועלן האפנטליך די פאהר פאנאטיקער זיין אן עקסטער און אפגעזונדערטע פאקציע פון כלל ישראל. האפנטליך וועט יעדער שטאט האבן בלויז געציילטע כוללים פאר די גאהר געלונגענע וואס גייען ווערן רבנים און מורי הוראה. אלע אנדערע וועלן מוזן גיין ארבעטן. קאווע טרונקעריי וועט זיין א היסטארישע פרק פון כלל ישראל אין די שוואכע צייטן... בתי מדרשות וועלן זיין פוהל פון 5-8:30 צופריה און אויך אין די נאכט שטונדן נאך 5 אזייגער מיט אמת׳ע הוגים בתורה און נושאים ונותנים באמונה.
און יא, אויב זיין געלט איז נישט כשר, זאל מען דערצו נישט צורירן מיט א צעהן פוסיגן שטאנג. כ׳טענה אז א חלק פארוואס די דור איז אזוי פארדארבן איז ווייל מ׳איז נישט גלייך אין משא ומתן. (אגב, איך ארבעט 100% לעגאל. און יא, כ׳מוטשע זיך דעריבער אמאהל אויך. מיינע קינדער הערן פון מער כסדר איבער די וויכטיגקייט פון זיין אויפשטענדיק און נישט זיין קיין פאראזיט)
גענוג מענשן דארפן דאס וועלן וועט אזוי זיין. כ׳האלט אז ס׳זענען שוין דא, נאר מ׳דארף זיי ארויסשלעפן פון די וואודוואורק.
לאמיר אויפהערן פאוקוסן אויף די נארישע לייט און טוהן צו די זאך איינמאהל פאר אלעמאהל.

[שעפטל]

אן אויסווארף און א שווינדלער

נאר אויף דעם דארף איך אן ענטפער!!!

[שלום על ישראל]

שעפטל היקר
כ׳פארשטיי אז דו ביסט אנגעווייטיגט כאטש אזויפיהל ווי מיר.
משום איזה סיבה אפרישיעיטסט דו אן אויסווארף און א שווינדלער און וועסט עם פראטעקטן בכל מחיר ווייל מסתמא ביי אייך אין קרייז איז דאס די נארמא, ממילא איז מען אקעי מיט דעם.
זאלסט וויסן בידיעה ברורה אז כ׳האב פיינט די אז״ג בני תעירע - תכלית שנאה שנאתים און זיי עקלן מיר ביז גאהר. די תורה דארף אויסלייטערן א מענש און אודאי נישט עם מאכן פאר אן עליטיסט א שחצן און גאוותן. ווער אזוי ווי מיר וויל זעהן א סוף צו די עקלהאפט און די שפיכת דם נקיים המפרנסים עצמם בנקיון כפיים? ווער ווי מיר וויל זעהן א דור דעה אין אידישייט און אין אלוועלטליכס? ווער ווי מיר וויל זעהן א געזונטע דור ברוחני ובגשמי ווען אזעלכע ווי דעם חולה נפש ראבינאוויטש און אנדערע משוגעים וואס קאמאנדעווען איבער טעכנאלאגיע ווערן ארויסגעטראגן בשן ועין פון בעסמעדריש גלייך צום פסייקיאטריק ווארד.
מיט דעם אלעם האלט איך זיך ביי מיינס אז לא זו הדרך. זאל ער ענדערש נעמן זיין געלט און עפענען מוסדות — זיינע מוסדות. ריכטיג אז אין אנהייב גייט זיין א סטראגל, אבער במשך הזמן, אויב וועט מען זיך האלטן פעלזן פעסט, וועט מען בודאי זעהן שיינע הצלחות. מיט די צייט וועלן האפנטליך די פאהר פאנאטיקער זיין אן עקסטער און אפגעזונדערטע פאקציע פון כלל ישראל. האפנטליך וועט יעדער שטאט האבן בלויז געציילטע כוללים פאר די גאהר געלונגענע וואס גייען ווערן רבנים און מורי הוראה. אלע אנדערע וועלן מוזן גיין ארבעטן. קאווע טרונקעריי וועט זיין א היסטארישע פרק פון כלל ישראל אין די שוואכע צייטן... בתי מדרשות וועלן זיין פוהל פון 5-8:30 צופריה און אויך אין די נאכט שטונדן נאך 5 אזייגער מיט אמת׳ע הוגים בתורה און נושאים ונותנים באמונה.
און יא, אויב זיין געלט איז נישט כשר, זאל מען דערצו נישט צורירן מיט א צעהן פוסיגן שטאנג. כ׳טענה אז א חלק פארוואס די דור איז אזוי פארדארבן איז ווייל מ׳איז נישט גלייך אין משא ומתן. (אגב, איך ארבעט 100% לעגאל. און יא, כ׳מוטשע זיך דעריבער אמאהל אויך. מיינע קינדער הערן פון מער כסדר איבער די וויכטיגקייט פון זיין אויפשטענדיק און נישט זיין קיין פאראזיט)
גענוג מענשן דארפן דאס וועלן וועט אזוי זיין. כ׳האלט אז ס׳זענען שוין דא, נאר מ׳דארף זיי ארויסשלעפן פון די וואודוואורק.
לאמיר אויפהערן פאוקוסן אויף די נארישע לייט און טוהן צו די זאך איינמאהל פאר אלעמאהל.

זיי מיר מסביר, אויב דו האסט א רעכט צו רעדן אזוי מאוס אויף אזא איש התורה והחסד ווי האב רעכניץ, פארוואס טאר זיך נישט הרב רעכניץ אויפשטעלן און רעדן דברי כיבושין צו אידן? דערצו אז ער איז זייער שיתוף בתורתם.
#היפאקריטיע

[יחיאל יעקבזון]

רעכניץ איז א ביזנעסמאן ותו לא. אז ער האט אמאהל געלערנט קען זיין. היינט איז ער אן איינפאכע ביזנעסמאן. בלויז ווייל איר האט ליעב זיין מעסעדזש, מאכט עם נישט א בן תורה. איך האב א וויילע צוריק געזעהן זיין נאמען פארמישט אין קרומע געשעפטן. ער קען געבן צדקה ביז איבערמאגן און א טאג דערויף, און מאכן נגונים פארן פארנארטע עמאציענעלע ציבור, אבער ס׳גיבט עם קיין רעכט צו אטאקירן בני תורה אדער סיידן וועמן (אין געוויסע קהלות איז דא א גאנג אז מ׳מאכט יענעם פאר א רשע, אזוי אז זיין בלוט ווערט הפקר) אין פאבליק. ס׳איז אייך שווער דאס צו פארדייען ווייל איר האט ליעב דעם פאקט אז איינער האט געהאט די גאטס צו זאגן וואס אונז אלע טראכטן. אונז זע׳מיר אבער ערליכע אידן און ווייסן אז כאטש מיר זענען אומצופרידן מיט געוויסע מצבים, דאך זענען דא ווענט וואס מ׳ברעכט נישט.
און נאכאמאהל, לאמיר טוהן למעשה.

[יחיאל יעקבזון]

שלום על ישראל
כ׳האב נישט געזאגט אז רעכניץ איז אן אויסווארף און שווינדלער (וואס איך האלט טאקע איז מיין געשעפט). כ׳האב געמיינט צו זאגן פאר שעפטל׳ן אז ער איז גרייט צו פראטעקטן אפילו אן אויסווארף און שווינדלער ווילאנג עס איז איינשטימיג מיט זיין אגענדא.

[געוואלדיג]

דאך זענען דא ווענט וואס מ׳ברעכט נישט.

און ווילאנג מען ברעכט נישט ווענט ברעכט מען נישט זייער רשעות, און אפשר זיי מיר מסביר פארוואס טאקע נשט ברעכן די רשעות'דיגע מויער?

[outspoken]

אומגלויבליך, בלוט גיסט זיך אין די גאסען און די דעבאטע איז יא כבוד תורא אדער נישט, די הייליגע קינדערלעך וואס דרייען זיך אויפן גאס זענען עולם מלא'ס (שאני שרה כיון דרבים קאתי מינה כרבים דמי) ווער האט זיי געמאכט אפוטרופוסים אויף כלל ישראל צו פסק'נען דיני נפשות יאבדו אלף כמותם ואל יאבד ילד אחד.

[שלום על ישראל]

רעכניץ איז א ביזנעסמאן ותו לא. אז ער האט אמאהל געלערנט קען זיין. היינט איז ער אן איינפאכע ביזנעסמאן. בלויז ווייל איר האט ליעב זיין מעסעדזש, מאכט עם נישט א בן תורה. איך האב א וויילע צוריק געזעהן זיין נאמען פארמישט אין קרומע געשעפטן. ער קען געבן צדקה ביז איבערמאגן און א טאג דערויף, און מאכן נגונים פארן פארנארטע עמאציענעלע ציבור, אבער ס׳גיבט עם קיין רעכט צו אטאקירן בני תורה אדער סיידן וועמן (אין געוויסע קהלות איז דא א גאנג אז מ׳מאכט יענעם פאר א רשע, אזוי אז זיין בלוט ווערט הפקר) אין פאבליק. ס׳איז אייך שווער דאס צו פארדייען ווייל איר האט ליעב דעם פאקט אז איינער האט געהאט די גאטס צו זאגן וואס אונז אלע טראכטן. אונז זע׳מיר אבער ערליכע אידן און ווייסן אז כאטש מיר זענען אומצופרידן מיט געוויסע מצבים, דאך זענען דא ווענט וואס מ׳ברעכט נישט.
און נאכאמאהל, לאמיר טוהן למעשה.

נאכאמאל טו איך אייך בעטן זיך אליינס אויסצוהערן.

איז דא א גאנג אז מ׳מאכט יענעם פאר א רשע, אזוי אז זיין בלוט ווערט הפקר

מיטן אוועקמאכן זיינע ניגונים - וואס איז בכלל נישט געווען א טענה לטובתו - פראבירסטו פשוט צו פארדרייען די שמועס און ווארפן נעגיטיוויטי אהן קיין קאנסיקווענצן. אגב, כאטש איינס פון זיינע אלבומס זענען ארויסגעגיבן געווארן לשם מצוה, צו זאמלן געלד פאר קרן השמיטה. איז דאס צו אונגאריש פאר דיר?

ווידער מיט זיינע א.ג. טינקעלע געשעפטן, האסטו היינט צופרי געשריבן אז כמדומני אז מ׳האט עם שוין בארעדט אז זיינע ביזנעסער זענען גארנישט אזוי גלאטיג הערסט א שפראך? "כמדומני"! איינער דארף קומען פארענטפערן א "כמדומני" און א "מ׳האט עם שוין בארעדט" און א "גארנישט אזוי גלאטיג". סארא שפראך. נאכדעם יעצט נאכמיטאג, מיטן גאנג אז מ׳מאכט יענעם פאר א רשע, שרייבסטו אז איך האב א וויילע צוריק געזעהן זיין נאמען פארמישט אין קרומע געשעפטן. יעצט האסטו שוין געזעהן. מער פעלט נישט אויס.

יעקבזון האט אויגן!

הארכע מיך אויס חילי באטשי, כ'געדענק גראדע די עף. בי.איי.'ס רעיד (אנפאל). האסטו ערגעץ געהערט אן אינדייטמענט (אנקלאגע)? ווען די ליידיגע בני תורא ווערן געכאפט מיט פוד סטעמפס און סעקשן אכט פראוד, איז עס אומשולדיג אפילו די שולד איז באוויזן געווארן, און מיט אן אויסגערופענע איש החסד איז עס שולדיג אילו מ'האט ניטאמאל פראבירט צו לייענען אן באשולדיגונג.

ס׳גיבט עם קיין רעכט צו אטאקירן בני תורה אדער סיידן וועמן

און דיך מיט דר. רייך? האט עטץ א היתר מאה רבנים? (א תורה ווייס'ך אז עטץ האטס א נייע. רעכניץ האט דאס שוין קלאר ארויסגעברענגט.)

[הוגה]

[justify]

אומגלויבליך, בלוט גיסט זיך אין די גאסען און די דעבאטע איז יא כבוד תורא אדער נישט, די הייליגע קינדערלעך וואס דרייען זיך אויפן גאס זענען עולם מלא'ס (שאני שרה כיון דרבים קאתי מינה כרבים דמי) ווער האט זיי געמאכט אפוטרופוסים אויף כלל ישראל צו פסק'נען דיני נפשות יאבדו אלף כמותם ואל יאבד ילד אחד.

דער [tag]יחיאל יעקבזון[/tag] פארלאנגט זיך א גאנצע פרישע ישעיה הנביא וואס זאל אפענטפערן זיינע תגובות. צוליב דעם וואס איך האב נישט דער צייט צו שרייבן יעצט וועל איך מיר באגינען מיטן צוצייכענען צו א לענגערע מערכה וואס איך האב געשריבן אויף דער נושא א לאנגע צייט צוריק. ולכשירחיב וועל איך בעז"ה שרייבן מער בל"נ.


.[/justify]

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מ'מישט אויס טענות, כאילו דער וואס דינגט זיך אויף איין זאך מיינט עס אז ער איז פון די 'אנדערע זייט'.

א. דער הימל געשריי פון קינדער נישט אין חדר און מיידלעך נישט אין שולע איז נישט אויסגעהאלטען.
ב. רעכניץ האט בארעדט ערליכע מענטשען, וואס האבען מעגליך א פעלער, בכוונה צו לעזען (א).
ג. דער שולד איז נאך מער אויף די מנהלים ווי אויף די פאר יונגעלייט אויף וועם מ'האט גערעדט.
ד. די בני תורה וואס טוהן די עוולה, זענען נישט אויסגעהאלטען, אבער זייער תורה איז נישט בטל פאר דעם.
ה. רעכניץ איז נישט קיין צדיק פאר'ן אזוי רעדען, ווייל ער האט גארנישט דערלייגט.
ו. ס'וואלט מעגליך געווען א בעסערע וועג וואס רעכניץ האט זיך געקענט אויסדרוקען.
ז. הרב רייך (ער איז א ראש ישיבה, און די סייט האט געזעצען דערוועגען) האט אויסגעמישט אמת מיט שקר אין זיין רעדע, אבער למעשה האט ער דאך גארנישט געטוהן פאר די פראבלעם.
ח. ווען איינער וואלט גערעדט אויף דער נושא מיט שכל, א שטייגער ווי אהרן הערש פריעד, וואלט ער גאנץ מעגליך מער אויפגעטוהן.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך וויל נאר מעורר זיין עפעס וועגען אט די יונגעלייט וואס מ'האט דא בארעדט פאר'ן האבען דער שלעכט'ס אין זיך צו קלינגען די מוסדות אנווארענען יענעמ'ס קינד נישט אריינצונעמען. קודם זאל מען וויסען אז מיט'ן גייען ארבעטען האט עס געווענדליך נישט. די וואס מ'קלינגט נישט אריינצונעמען האבען געווענדליך א מציאות'דיגע פשט, נאר ס'איז נישט אויסגעהאלטען. יא, מוסדות נעמען גיכער אריין געלונגענער ישיבה'לייט ווי איידער איינער וואס גייט ארבעטען פאר פופציג דאללאר א יאר און האט אלס מורא מ'עט איהם פטר'ן. אבער קלינגען דער מוסד יענעם נישט אריינצונעמען איז בעיקר ווען ס'איז דא א פראבלעם. דאס איז נישט ריכטיג און נישט אויסגעהאלטען, אבער דער מציאות דארף מען זאגען דער אמת'ער.
א פראבלעם מיינט מען, לויט וואס איך האב געהערט פון אקטועלע מעשה'ס, איז למשל א מאמע וואס איז אראפ פון אידישע וועג און דרייט זיך אויפ'ן אינטערנעט האלב נאקעט בארעדענדיג אידישקייט און אלס, און איהר קינדער גייען נאך אין חדר, ווייל דער ריכטער האט באשטעטיגט אז מ'דארף מחנך זיין די קינדער לויט די אומשטענדען ווען מ'האט חתונה געהאט. ס'איז נישט ריכטיג צו קלינגען, אבער קום מיר נישט זאגען אז ס'איז פון גאווה אדער פון נערישקייטען. די קינדער וואקסען אויף האלבוועגס אין א שטוב ווי דער מאמע עסט נבילות וטריפות, ברענגט אהיים כל צרוע וכל זב, ממש די שטאט'ס מאטראץ, און בארעדט אידישקייט בכל גבעה גבוהה. אן אנדערע מעשה ווייס איך פון איינער וואס האט גע'עפענט א מוסד פאר ספרדים אין לעיקוואוד. ביז היינט זענען זיי געגאנגען אין אלגעמיינער מוסדות, אבער זייער מושגים איז גאנץ אנדעריש פון אונזערע, און ס'איז געווארען א פראבלעם אז די מוסדות האט זיי געמאכט פראבלעמען אריינצוקומען. ווען מ'האט געמאכט א ספרדיש'ע מוסד, האבען די פרומערע געסטראשעט טאמער מ'נעמט אריין יענער פארעכע'ס, שיקען זיי נישט זייערע קינדער. דער מייסד פון די מוסד, וואס האט שוין אן אייגענעם ביזנעס און האט עס נאר געטוהן לש"ש, האט געקלינגען הרב הררי-רפול פון נ.י. און ער האט געזאגט "אסור לשמוע להם", און אזוי האט ער געטוהן און יענער פרומערע יונגעלייט זענען נישט געקומען צו איהם. איך פארשטיי וואס יענער יונגעלייט האבען געמיינט מיט'ן בעטעו, ס'האט גארנישט צו טוהן מיט גייען ארבעטען, הגם זיי זענען נישט גערעכט.

אוודאי די אלע חשבונות זענען נישט אויסגעהאלטען במקום א קינד האט ניטש קיין מוסד, אבער דער יונגערמאן טראכט נאר פון זיך, און פאר זיך איז ער טועה אז דאס מאכט א נ"מ. דאס איז שלעכט, אבער נישט אויף די שטאפעל וואס מ'מאכט עס דא, כאילו ער וויל די קינדער זע'ען אין גאס.

נאך א נקודה דארף מען דערמאנען. די יונגעלייט וואס קלינגען קען איך נישט פערזענליך. איך ווייס פעלער ווען מ'האט געקלינגען, אבער איך קען נישט פערזענליך קיין מענטש וואס קלינגט. איך קלער אבער אז ס'איז א געוויסע טיפ, וואס ווען מ'קען זיי וואלט מען נאך רחמנות געהאט אויף זיי וויאזוי זיי זענען געווארען אזעלכע מענטשען. די שולד קען מען ווארפען אויף די וואס האבען אחריות פאר זייער אויסזען. איך האב שוין ערגעץ אנדעריש געשריבען וועגען צוויי יונגעלייט אין לעיקוואוד, און איך ברענג עס דא אראפ נאכאמאל.

חיים יוסף איז א יונגערמאן א פיינע בעל כשרון. ער איז א נייגעריקע און ער האט א תפיסה אויף א זאך, ער ווייסט געווענדליך להבחין בין תכלת לקלא אילן, און ער האט וואס צו זאגען אויף רוב נושאים. ער איז אבער נישט קיין וועלט'ס בעל כשרון, נאר א פשוט'ער בעל כשרון. אבער וויבאלד ער האט אסאך געזען און דורכגעטוהן, האט ער א ברייטע השגה אויף לערנען און זאכען. ער ווייסט וואס ס'מיינט צו קענען א זאך קלאר און טיף, ער האט זיך געטראפען מיט מענטשען וואס קענען אפלערנען מורה נבוכים בעיון, און לערנען א גאנצע מסכת בעיון ביז צו לאסוקי שמעתתא אליבא דהלכתא. אבער ער זעלבסט קען דאס נישט. ס'איז שווער, ס'נעמט א גרויסע אינוועסטמענט פון צייט און מיה, און ער האט עס נישט באוויזען. פארוואס זאל ער? ער באקומט דאך זיין אנערקענונג פון וואס ער טוט היינט. טיף אין הארץ ווייסט ער אז ער פאטשקעט זיין גאט באשאנקענע כשרונות, און לעתים נעמט ער זיך צום ארבעט. ער לערנט יעדען טאג א שיינע פאר שעה, אפילו זיבען אדער אכט שעה, אבער דער דרוק צו לערנען אויפ'ן סטאנדארד וואס ער קען האט ער נישט גענוג און ער לאזט עס אפט נאך. ער וויל אייביג אנהייבען און זיך צופרישען און לערנען און קענען ווי עס דארף צו זיין, אבער ער פאלט אייביג. ער איז נישט צופרידען מיט זיך. היינט האט ער שוין א פאסט'ן און ער איז א מגיד שיעור נאכמיטאג, אבער ער איז נישט צופרידען דערפון, ער ווייסט אז וואס ער זאגט דארט צו זיין בחורים איז למעשה נישט קיין עכטע תורה און נישט כפי וואס ער שטרעבט.
ווען מ'האט גע'עפענט ביהמ"ד חניכי הישיבות, האט ער זיך אריינגעלייגט אין די לענג און די ברייט. ער האט געטראפען א פאסיגע אויסדרוק פאר זיין כוחות און ער האט אוועק געשטעלט די מנהגים אויפ'ן פלאץ, קריטיקירט יעדער רב וואס מ'האט געוואלט ברענגען, און באופן כללי אריינגעלייגט זיין סטעמפ'ל אויפ'ן פלאץ. דא האט ער געפילט אז ער איז באקוועם. אין ישיבה צו אין כולל, האט ער אייביג געפילט אז ס'פעלט איהם עפעס. ער האט אלס געזען יונגעלייט וואס זענען נישט אזוי צום זאך ווי איהם, און זיי שטייגען איהם איבער אין לערנען און קענען. אוודאי קען ער זאגען מבינות און ביקורת אויף זיי, אבער למעשה זיי לערנען און ער נישט. אין דער ביהמ"ד איז ער א מענטש. אויף יעדער שאלה האט ער א מיינונג, און בפרט ווען רוב מענטשען קענען נישט די נושאים אויף וואס ער האט א מיינונג, ווייל זיי לערנען סוגיות אין ש"ס, נישט מנהגים און פסקי דינים, דעריבער איז ער דער מ"ד אין ביהמ"ד.
ווען איינער פייפט אן דער ביהמ"ד און איהר צוגאנג און מנהגים, הייסט'ס געשטאכען חיים יוסף אין הארץ אדורך און אדורך. ער איז שוין נישט קיין קאפעלוטש מאכער, מ'האט אוטערגעשטרעכעלט זיין אלע פעלער'ס אין לעבען. נישט נאר אין ישיבה ביסטו א קליינע מ"ד, נישט נאר ביי זיך ווייסטו אז דו פיהרסט נישט אויס דיין כשרונות ווי עס דארף צו זיין, נאר אין די אייניגסטע ווינקעל ווי דו ביסט יא א גאנצע מר ברב אשי, האט מען עס אויך צוגענומען מיט'ן דאווענען ספרד.

מנחם דוב איז אויפגעוואקסען אינדערויסען פון די טריי-סטעיט געגענט. אין קליוולאנד צו טשיקאגא צו לאס אנדזשעלע"ס צו וואס. ער איז נישט קיין בעל תשובה, זיין טאטע איז אויך א ישיבה מאן געווען, אבער ער איז נישט אויפגעוואקסען באקוועם אין זיין שטוב, ווארום זיין חברים אין שולע זענען אלס געווען מאדערנער געשטימט און מער אמעריקאניש. זייענדיג א כהן, האט ער געהאט א רעגעדיגע נאטור, און אויף יעדער פרצה האט ער אנגעקוקט מיט א שווארץ און ווייסע בליק. ער איז נישט גענוג באקוועם אין די מושגים צו זען אז מ'גיבט אמאל נאך, אפילו מ'איז גערעכט. דאס האט פאר'אורזאכט שווערע שלום בית פראבלעמען. ער זעט יעדער זאך פאר א שווארץ און ווייס נושא, און ווען זיין ווייב טוט עפעס וואס געפעלט איהם נישט, טראכט ער און מיינט ער גלייך אז זי ברענגט איהם אונטער. ער האט נישט דער רואיגקייט צו קענען דערלעבען שטרויכלונגען אונטערוועגנ'ס, צו גלויבען אז מארגען וועט נאך זיין בעסער און ליכטיגער. ער האלט אין איין ראנגל'ען מיט זיך און דער לעבען, אלס איז א שטיק מלחמה ביי איהם. ער ווייסט ער מוז לעבען און זיך פיהרען וואויל צו זיין ווייב און טעכטער, און נאכגעבען זיין גוף וואס זי פאדער'ט, אבער ער קען עס נישט שטימען מיט'ן לעבענסשטייגער און שיטה פון א בן תורה א ישיבה'מאן און זיין גייסט איז אייביג אביסל צושטורעמ'ט דערוועגען. ווען ער קומט אין ביהמ"ד חניכי הישיבות, ווייסט ער אז דא איז ער באקוועם. דא הערשט נישט די סתירה פון לעבען און גלויבען, אלס קלאפט אינאיינעם. מ'לעבט מיט וואס מ'גלויבט, און מ'דארף גארנישט נאכגעבען ווייל למעשה דארף מען לעבען. ווען איינער קומט אונטערברענגען דער ישיביש'ע גייסט פון די ביהמ"ד דורכ'ן אנפייפען די מנהגים, מיינט עס צו איהם אז זיין סאמע יסודות פון זיין לעבען, דער שווארץ און ווייסע גלויבונג אז אזוי איז ריכטיג און אזוי נישט איז אין גאנצ'ן אין געפאר.

מ'קען נאך ארומשמועס'ן דער נושא, אבער מ'דארף גוט קענען די היסטוריא פון לעיקוואוד, וויאזוי דער ישוב האט זיך אנטוויקעלט, וויאזוי די פיהר פרצופים בראש האינסטיטוציע האבען איינגע'ארדענט זייער מאכט אויפ'ן שטאט, און וואס זענען די תוצאות דערפון.
איין זאך קען איך ענק זאגען: דאס וואס טויזענטער יונגעלייט הארעווען אין לערנען, על אף אזא פיערשאפט, איז אליינס א גדלות וואס מ'דארף אויסרימען. און דאס וואס ס'איז נאר א קליין מיעוט וואס קלינגען די מוסדות איז נאך א חידוש כלפי וויפיל וואלטען געקענט לויט ווי מ'האט זיי באנידריגט אזוי לאנג און אזוי טיף.

[קול הלשון]

ביי וויפל מניט איז די עיקור חלק פון די דרשה ?

[יחיאל יעקבזון]

צו די אלע וואס באפאלן מיר פארן בארעדן דעם רעכניץ. פארוואס ליינט איר נישט מיין גאנצע קאמענט? איר ליינט וואס איר ווילט און לאזט אויס דער עיקר. יא, כ׳ווייס גוט וואס איך רעד ווען כ׳זאג אויף איינעם אז ער איז א קרוק. און איר ווייסט דאס אויך. דער יונגערמאן וואס איז א וויילע צוריק ל״ע דערמארדעט געווארן, האט מען אויך גרויס געמאכט ווייל ר׳האט געטהיילט געלט. בו בזמן וואס אלע האבן גוט געוואוסט אז ער איז קיין גלייכע מענש געוועהן. כ׳וואלט בעצם זיך געדארפט מאכן אומוויסנדיג פון אייער אטאקע אויף מיר פארוואס איך אטאקיר א נגיד אן עז פנים וואס זיין גאנצע מעלה איז אז ער טהיילט געלט. מ׳פארקוקט אלעס ווייל מ׳האט אן אגענדע. איך האב נישט אוועקגעמאכט זיינע טענות כלל וכלל. כ׳האב אוועקגעמאכט אייערע טענות אז ער האט רעכט צו מבזה זיין תלמידי חכמים (וועדער ווי לייק איט אר נאט זענען זיי הוגים בתורה) ווייל ער איז א שיינע איד (טהיילט געלט). שרייבן ״הרב״ און ״שליט״א״ מימין ושמאל פון זיין נאמען, ווייזט סארא ניקסן, שוטים און סתם פאסדקודניאקעס מאנכע פון אייך זענען.
מיין גרעסטע ראי׳ אז איר זוכט נישט קיין תועלת און לייזונג צום פראבלעם נאר איר האט פשוט פיינט אידן, איז ווייל איר טוהט גארנישט צו לייזן דעם פראבלעם אויסער סופארטן די חצופים און זיי גרויסן (״אשריך ר׳ שלמה יודא״). אה, כ׳האב כמעט פערגעסן: איר קאמענטירט אויך אין קאווע שטיבל... (אגב, ס׳באדערט מיר אביסל דעם נאמען קאווע שטיבל ווייל עס הערט זיך אזוי ווי א נאמן פאסיג פאר א כולל...)
און כ׳האף נישט מיד צו ווערן פון ענדיגן יעדן קאממענט מיינע מיט ״לאמיר טוהן למעשה״. לאמיך פרעגן א גראבע שאלה: ווער פון אייך איז מוכן פון זיך צו רייסן און טוהן פארן כלל בנפש אדער במאד? הממממ?
לאמיר טוהן למעשה.

נ.ב. יא, איך בין גרייט צו טוהן. בעבר ובהוה האב איך משתדל געוועהן און בין ווייטער משתדל פאר יחידים און בסיעתא דשמיא האב געזעהן הצלחות.

דזשאסט אין קעיס איר האט פארפאסט... לאמיר טוהן למעשה.

[געוואלדיג]

העלאו, פאר דו רייסט אראפ, פרעג דעם עולם איך אליין האב שוין זוכה געוען צו העלפן כמה וכמה אין דעם ענין און איך ווייס ליידער זייער גוט וויאזוי מען טוהט אויף, מיט א זעץ אויפן טיש און קולות וברקים וכדו'.

[שלום על ישראל]

צו די אלע וואס באפאלן מיר פארן בארעדן דעם רעכניץ. פארוואס ליינט איר נישט מיין גאנצע קאמענט? איר ליינט וואס איר ווילט און לאזט אויס דער עיקר. יא, כ׳ווייס גוט וואס איך רעד ווען כ׳זאג אויף איינעם אז ער איז א קרוק. און איר ווייסט דאס אויך. דער יונגערמאן וואס איז א וויילע צוריק ל״ע דערמארדעט געווארן, האט מען אויך גרויס געמאכט ווייל ר׳האט געטהיילט געלט. בו בזמן וואס אלע האבן גוט געוואוסט אז ער איז קיין גלייכע מענש געוועהן. כ׳וואלט בעצם זיך געדארפט מאכן אומוויסנדיג פון אייער אטאקע אויף מיר פארוואס איך אטאקיר א נגיד אן עז פנים וואס זיין גאנצע מעלה איז אז ער טהיילט געלט. מ׳פארקוקט אלעס ווייל מ׳האט אן אגענדע. איך האב נישט אוועקגעמאכט זיינע טענות כלל וכלל. כ׳האב אוועקגעמאכט אייערע טענות אז ער האט רעכט צו מבזה זיין תלמידי חכמים (וועדער ווי לייק איט אר נאט זענען זיי הוגים בתורה) ווייל ער איז א שיינע איד (טהיילט געלט). שרייבן ״הרב״ און ״שליט״א״ מימין ושמאל פון זיין נאמען, ווייזט סארא ניקסן, שוטים און סתם פאסדקודניאקעס מאנכע פון אייך זענען.
מיין גרעסטע ראי׳ אז איר זוכט נישט קיין תועלת און לייזונג צום פראבלעם נאר איר האט פשוט פיינט אידן, איז ווייל איר טוהט גארנישט צו לייזן דעם פראבלעם אויסער סופארטן די חצופים און זיי גרויסן (״אשריך ר׳ שלמה יודא״). אה, כ׳האב כמעט פערגעסן: איר קאמענטירט אויך אין קאווע שטיבל... (אגב, ס׳באדערט מיר אביסל דעם נאמען קאווע שטיבל ווייל עס הערט זיך אזוי ווי א נאמן פאסיג פאר א כולל...)
און כ׳האף נישט מיד צו ווערן פון ענדיגן יעדן קאממענט מיינע מיט ״לאמיר טוהן למעשה״. לאמיך פרעגן א גראבע שאלה: ווער פון אייך איז מוכן פון זיך צו רייסן און טוהן פארן כלל בנפש אדער במאד? הממממ?
לאמיר טוהן למעשה.

נ.ב. יא, איך בין גרייט צו טוהן. בעבר ובהוה האב איך משתדל געוועהן און בין ווייטער משתדל פאר יחידים און בסיעתא דשמיא האב געזעהן הצלחות.

דזשאסט אין קעיס איר האט פארפאסט... לאמיר טוהן למעשה.

די שיסט ליידיגע שעלס, דו ווארסט צוזאם רוגזה מיט זעלבס-סתורות, פארלאנגסט פון יעדעם למעשה, שרייסט הננו מוכן. נאך אלעמען זאגסטו גארנישט. איז גוט. אויף "גארנישט" דארף מען נישט ענטפערן.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

און איך זאג דיר נאכאמאל, אפשר אין אנדערע ערטער, אבער אין לעיקוואוד העלפט עס נישט. אפשר ווען די גרויסע שוויצער'ס פארמאכען אלע מוסדות צו צווינגען איין מוסד אריינצונעמען איין מיידעל. אבער א פשוט'ער מענטש זאל ענדעריש קומען מיט א לעזונג ווי שרייען הויך

Sent from my HTC Desire 510 using Tapatalk

[געוואלדיג]

ליידער היינט, שרייען הויך איז די לעזונג.