די טיפע געפילן פון ירמיה

[געפילטע פיש]

אויב געדענק איך גוט זאגט איינער פון די מפרשים, אז שלא כמנהג הנביאים בימים ההם האט ירמיהו נישט גענומען קיין געלט פאר זיינע נבואות. (ווער וואלט דען געוואלט צאלן פאר אזעלכע נבואות?) זעט מען פון דעם אז פאר די אנדערע איז עס געווען א פרנסה.

[חנינא קרא]

איך בין נישט אנגעקומען צו לערנען אין תשעה באב מער ווי די ערשטע צוויי קאפיטלעך אין איכה, ס'איז מיר אויסגעקומען ממש ווי צוויי אנדערע מענטשן וואלטן געהאט געשריבן די צוויי קאפיטלעך. אין די ערשטע קאפיטעל זעען מיר א מענטש וועלכע וויינט איבער דעם חורבן אבער ער נעמט אן אויף זיך די שטראף און זאגאר באשולדיגט זיך און זיין פאלק פארן ברענגן אויף זיך די חורבן, "חֵטְא חָטְאָה יְרוּשָׁלִַם, עַל-כֵּן לְנִידָה הָיָתָה", "צַדִּיק הוּא יְהוָה, כִּי פִיהוּ מָרִיתִי". אזוי אויך איז ער אין אזא צעבראכענע שטאפל, ער בעט פארשידענע תפילות פונ'ם אויבערשטער, קודם אז דער אויבערשטער זאל בכלל קוק'ן אויף דעם פאלק'ס זייט, "רְאֵה יְהוָה אֶת-עָנְיִי, כִּי הִגְדִּיל אוֹיֵב", "רְאֵה יְהוָה וְהַבִּיטָה, כִּי הָיִיתִי זוֹלֵלָה", "רְאֵה יְהוָה כִּי-צַר-לִי, מֵעַי חֳמַרְמָרוּ", און דערנאך אז דער אויבערשטער זאל אויך שטראפן די גויים, "הֵבֵאתָ יוֹם-קָרָאתָ, וְיִהְיוּ כָמֹנִי", "תָּבֹא כָל-רָעָתָם לְפָנֶיךָ וְעוֹלֵל לָמוֹ, כַּאֲשֶׁר עוֹלַלְתָּ לִי עַל כָּל-פְּשָׁעָי".

אבער ירמיהו פון די צווייטע קאפיטעל איז גאר א צווייטע ירמיהו. קודם איז ער סאך שארפער. אויך באשולדיגט ער נישט קיינעם נאר דער אויבערשטער אליינס, קיין ווארט נישט איבער אונזערע זינד. און פון זיינע ציפעדיגע ווערטער טראפט טענות כביכול אויפ'ן אויבערשטער. מיט ווייטאג פרעגט ער "אֵיכָה יָעִיב בְּאַפּוֹ אֲדֹנָי, אֶת-בַּת-צִיּוֹן--הִשְׁלִיךְ מִשָּׁמַיִם אֶרֶץ, תִּפְאֶרֶת יִשְׂרָאֵל?! וְלֹא-זָכַר הֲדֹם-רַגְלָיו, בְּיוֹם אַפּוֹ?". ער ווארפט פאר דעם אויבערשטער, "עָשָׂה יְהוָה אֲשֶׁר זָמָם, בִּצַּע אֶמְרָתוֹ אֲשֶׁר צִוָּה מִימֵי-קֶדֶם--הָרַס, וְלֹא חָמָל!". און ער פרעגט מיט ביטערניש "רְאֵה יְהוָה וְהַבִּיטָה, לְמִי עוֹלַלְתָּ כֹּה: אִם-תֹּאכַלְנָה נָשִׁים פִּרְיָם עֹלְלֵי טִפֻּחִים, אִם-יֵהָרֵג בְּמִקְדַּשׁ אֲדֹנָי כֹּהֵן וְנָבִיא".

גאר אן אריגינעלער געדאנק, איש אלכסנדרוני. א הארציגן דאנק פאר'ן אפשטעלן מיין מחשבה דערויף. מיר קענען זיך זייער גוט טרעפן אין דעם מצב, קודם רעדן מיר זיך איין אז מיר מאכן שלום מיט'ן מציאות, דאס איז וואס איז געשען, אזוי איז עס. פארטיג. אפשר איז עס לטובה, און אפשר איז דער פיאסעצנער גערעכט, ס'דארף נישט זיין דוקא לטובה.
אבער א וויילע גייט דורך, און די קאנפליקטן הייבן זיך ווידעראמאל אן. אונזערע אויגן ווילן נישט גלייבן אז דאס איז טאקע וואס דער מציאות וויל, וואס גאט באשטימט. ווי אזוי האסטו דאס געקענט צולאזן, מיין גאט? איך ווייס דו האסט גוטע תירוצים. טייל מאל גאר גוט. אבער איז טאקע דיין ציל צו האבן תירוצים? ליגט נישט עפעס מער אין דעם ריינעם מציאות פון געטליכקייט אויסער לאגישע קאלטע תירוצים וואס רעכענען זיך נישט מיט די ברואים וואס קומען ארויס פון אים אליין?

[חנינא קרא]

און דא זעט מען אבער, אז מיט די אלע צרות וואס ס'איז עם געקומען האט ער מיט דעם אלעם געדאנקט דעם באשעפער פאר'ן עם אויסוועלן אלץ נביא,
אתה ידעת ה זכרני ופקדני והנקם לי מרדפי אל לארך אפך תקחני דע שאתי עליך חרפה טז נמצאו דבריך ואכלם ויהי דבריך [דברך] לי לששון ולשמחת לבבי כי נקרא שמך עלי ה אלקי צבקות    יז לא ישבתי בסוד משחקים ואעלז מפני ידך בדד ישבתי כי זעם מלאתני    יח למה היה כאבי נצח ומכתי אנושה מאנה הרפא היו תהיה לי כמו אכזב מים לא נאמנו    יט לכן כה אמר ה' אם תשוב ואשיבך לפני תעמד ואם תוציא יקר מזולל כפי תהיה ישבו המה אליך ואתה לא תשוב אליהם כ ונתתיך לעם הזה לחומת נחשת בצורה ונלחמו אליך ולא יוכלו לך כי אתך אני להושיעך ולהצילך נאם ה' כא והצלתיך מיד רעים ופדתיך מכף ערצים.

[/quote]
בלויז צו קאמענטירן, יש מי שאומר אז נמצאו דבריך ואוכלם גייט נישט ארויף אויף זיינע אייגענע נבואה, נאר אויף דעם ספר דברים וואס מען האט געפינען אין בית המקדש בימי יאשיהו, כמבואר ברש"י דברי הימים ב לג. און מיט דעם אלעם איז דאס א פלא. צו קען דען זיין אז די שארפע דברי תוכחה פון פרשת כי תבא איז געווען לששון ולשמחת לבי?
יא, עס קען זיין. דא קומט ארויס די טיפע מעלאנכאלישע נפש פון ירמיה, וועלכער קען זיך נישט העלפן נאר טרעפן פארגעניגן אין זיין צער און טרויער. נאך א פאראדאקס פון די בריאה. לאמיר נאר איבערטייטשן די ווייטערדיגע נשמה'דיגע רייד:

איך האב געטראפן דיינע רייד, זיי אויפגעגעסן מיט אפעטיט. א פרייד זענען זיי געווען צו מיין הארץ, ווייל דיין נאמען איז געווען אויף מיר.
איך בין נישט געזעסן און פארברענגט מיט יעדן צוזאמען. צוליב דיר בין איך געזעסן איינער אליין, ווייל מיין זעהל איז פיל מיט אויפרעגונג.
פארוואס דארף מיין ווייטאג זיין אן אייביגע? פארוואס זאל מיין קלאפ זיין אומהיילבאר? מיין לעבן איז ווי אן אויסגעטרוקנטע קוואל וואס האט אמאל געברענגט וואסער, אבער היינט איז זי מער נישט באגלייבט צו קוועלן.

טראכט אריין אין דעם פאראדאקס. ירמיה זעטיגט זיין הארץ מיט גאט'ס רייד, מיט זיין אינערליכע שטימע. אבער ער בלייבט איינער אליין, קיינער איז נישט אינטערעסירט דערין, יעדער וועט ענדערש זיצן אין די קאפע הייזער און קאווע שטיבלעך און פארברענגען געשמאק מיט אינטערעסאנטע נושאים. ירמיה בלייבט אן עלנדער מענטש, און ער פארלירט זיינע כוחות, זיין קוואל ווערט אויסגעטרוקנט, און זיין ווייטאג שניידט אריין אזוי טיף, זיין דעפרעסיע איז אזוי פארשטארקט, אז ער איז זיכער ער וועט זיך קיינמאל דערפון נישט ארויסזען. זיין ווייטאג זעט אים אויס צו זיין אן אייביגע זאך, כאילו ירמיה אן ווייטאג איז בכלל נישט קיין עקזיסטענץ. דער מכה וואס ער האט איז גאר אן אנדער סארט. ס'איז א מכה אנושה, וואס אנטזאגט זיך אויסצוהיילן. יעדער האט צרות, אבער מ'קומט אין די גאסן, מען סאציאלייזט, און מען פארגעסט דערפון, אבער נישט ירמיה. זיין מכה איז אייביג, טאג און נאכט, זומער און ווינטער. ווייל עס איז אין אים. נישט א דרויסנדיגע פעולה. ירמיה קען נישט זיין אן זיין ווייטאג, ווייל זיין ווייטאג איז ירמיה.

[דעת תורה]

הערליך שיין. אויך אויפגעמערקט דאס, עס איז מורא'דיג שווער ארויסצוקריכן פשט אין נ"ך. רש"י איז דא איין רש"י פער עמוד, און אנדערע ראשונים האבן זיך יעדער זייערע עקסטערע מהלכים, און א זאך וואס זיי טייטשן נישט אפ קענסטו נישט נאשן פון א אנדערן ווייל עס שטימט נישט מיטן ערשטן. וואו איז ארטסקרול - מתיבתא אויף נ"ך? עס פעלט באמת אויס.

נאר להעיר איין זאך וואס דו האסט געשריבן, איבער די זמן כתיבת ספר ישעיה, ברויכסטו אביסל לערנען די נימוסי המקום בעפארן שרייבן. דו ווייסט דאך, מיר אלע דא זענען חסידי הגרי"ד סאלאווייטשיק זצ"ל ראש ישיבה הקדושה יצחק אלחנן (אויך באקאנט אלס Rabbi J B, YU Dean), איינער מער איינער ווייניגער אבער בכלליות רירן מיר זיך נישט אוועק פון זיינע הוראות.

האט זיך געמאכט אז דער פרעזידענט פון די ישיבה האט געשריבן אזא מאמר מיט דעם געדאנק אז ישעיה הנביא איז פון צוויי מחברים וכדו' וכידוע דעת החוקרים בזה. מרן הגרי"ד האט אפגע'פסק'נט חד וחלק, ער וויל מער נישט דער יעניגער זאל דינען אויף די באורד, כאטש יענער האט כמובן געהאט טיפע טאשן... ווען מען האט זיך פרובירט איינבעטן ביי אים און מלמד זכות זיין אז דער אברבנאל זאגט דאך אויך אזוי, האט זיך דער ראש ישיבה אנגערופן, ספק מיט א בריסקער שארפקייט ספק מיט א מאדערנער אויפגעקלערטקייט: "אויך דעם אברבנאל וואלט איך נישט געלאזט דינען אלס פרעזידענט פון די ישיבה".

בקיצור, אפשר אויף אייוועלט ביי די לינקע "הוטקע" חברה קענסטו שרייבן אזאנס, דא פליז רעכן זיך מיט אונזערע געפילן.

[הוגה]

דיסקלעימער: היות איך בין פון די לינקע 'הוטקע' חברה, איז לכבודי קענסטו שרייבן ווי אזוי דו ווילסט. מיר זענען נישט אזוי שטארק מקפיד ווי רבי יאשע בער.

[מאטי]

דיסקלעימער: היות איך בין פון די לינקע 'הוטקע' חברה, איז לכבודי קענסטו שרייבן ווי אזוי דו ווילסט. מיר זענען נישט אזוי שטארק מקפיד ווי רבי יאשע בער.

און מיר וואלטן זיך פאסמאקעוועט מיטן אברבנאל. Onboard!

[חנינא קרא]

הו, עס איז מיר א געוואלדיגע כבוד צו הערן אז אלע מיינע רייד ביז אהער זענען אויסגעהאלטן על פי דעת תורה אויסער א טעכנישע מינדערוויכטיגע דעטאל וואס כ'האב נישט דערמאנט קלאר ברחל בתך הקטנה, טאקע כדי די מיימינים און די משמאילים זאלן קענען אויסטייטשן גענוי יעדער ווי אזוי ער פארשטייט. אבער אז מ'רעדט שוין, איז קודם כל, איז כמדומה לי דער אבן עזרא דער איינציגער פרשן מסורתי וואס דערמאנט דאס בשם רבי משה ג'יקטליא בקוצר אמרים, ובדרכיו הלכתי. והשנית, וואלט איך שטארק געוואלט א מקור פאר די געשעעניש, ווייל איך אנטזאג זיך צו גלייבן אזוינס אויף דעם גרויסן הוגה דעות הגרי"ד סולוביציק. דאס איז, לדעתי, א בזיון אויף דעם פרשן המקרא איבער וועם הרב סולוביציק האט גערעדט, אברבנאל אדער אבן עזרא, און הרב סולוביציק האט שטארק נוהג כבוד געווען אין די פריערדיגע גדולים אונזערע. און וואו, מיינסטו, וואלט זיך אברבנאל אדער אבן עזרא אדער רמב"ם געפינען דאס פלאץ אויב נישט אין וויי יו? אין סענז סטריט אדער אין סאנץ קארט?
לכל הפחות זייט אזוי גוט און דערציילט עפעס פרטים, וועלכער פרעזידענט איז דאס געווען, וואס פונקטליך איז געשטאנען אין דעם מאמר.
אבער וואו זענען מיר פארפארן? עפעס א גרויסע נפקא מינא צו ישעיה איז געשריבן געווארן דורך איין געטליכער מאן אדער צען? צו ס'איז געשריבן געווארן פופציג יאר פריער אדער שפעטער? דאס איז דען דער מכריע איבער די הייליגע רייד? אויף דעם פארפירט דאך אונזער ישעיהו: יען כי נגש העם הזה בפיו ובשפתיו כבדוני, ולבו רחק ממני!

[דעת תורה]

דער מקור איז א ספר היובל וואס די ישיבה האט ארויסגעגעבן, דארט ברענגען זיי די עובדא. כ'האב עס שוין געזען יארן צוריק, אבער איך בין כמעט זיכער אז די נאמען פונעם פרעז. שטייט נישט דארט. די ספר איז מסתמא בנמצא אנליין.

[קאווע טרינקער]

כ'האב ערגעץ געזעהן שטיין, אז וויבאלד ירמיה האט אנגעהויבן נבואה זאגן נאך אלץ קינד, דערפאר איז דא אסאך קרי/כתיב.
האט דאס א היימישע מקור, אדער ס'איז עפ"ל ?

[יאיר]

כ'האב ערגעץ געזעהן שטיין, אז וויבאלד ירמיה האט אנגעהויבן נבואה זאגן נאך אלץ קינד, דערפאר איז דא אסאך קרי/כתיב.
האט דאס א היימישע מקור, אדער ס'איז עפ"ל ?

כ'גלייב אז ווען ירמיה האט אראפגעשריבן די נבואות איז ער שוין געווען ערוואקסן. ער רעדט דאך צוריק וואס ס'איז אלס געשען פון פריער. אגב, די וואס ס'איז עפ"ל גלייבן נישט אז ירמיה האט אנגעהויבן זאגן נבואות אלס קינד. ודו"ק כי קצרתי.

[[NAMELESS]]

כ'האב ערגעץ געזעהן שטיין, אז וויבאלד ירמיה האט אנגעהויבן נבואה זאגן נאך אלץ קינד, דערפאר איז דא אסאך קרי/כתיב.
האט דאס א היימישע מקור, אדער ס'איז עפ"ל ?

דעת תורה וואלט עס מנסח געווען אזוי: האט עס א היימישע מקור אדער איז עס חלילה אן אייוועלטישע הוטקע שטיק.

[משה געציל]

הערליך שיין ר' חנינא! יהא בואכם לברכה!

[שרגא]

איך בין נישט אנגעקומען צו לערנען אין תשעה באב מער ווי די ערשטע צוויי קאפיטלעך אין איכה, ס'איז מיר אויסגעקומען ממש ווי צוויי אנדערע מענטשן וואלטן געהאט געשריבן די צוויי קאפיטלעך. אין די ערשטע קאפיטעל זעען מיר א מענטש וועלכע וויינט איבער דעם חורבן אבער ער נעמט אן אויף זיך די שטראף און זאגאר באשולדיגט זיך און זיין פאלק פארן ברענגן אויף זיך די חורבן, "חֵטְא חָטְאָה יְרוּשָׁלִַם, עַל-כֵּן לְנִידָה הָיָתָה", "צַדִּיק הוּא יְהוָה, כִּי פִיהוּ מָרִיתִי". אזוי אויך איז ער אין אזא צעבראכענע שטאפל, ער בעט פארשידענע תפילות פונ'ם אויבערשטער, קודם אז דער אויבערשטער זאל בכלל קוק'ן אויף דעם פאלק'ס זייט, "רְאֵה יְהוָה אֶת-עָנְיִי, כִּי הִגְדִּיל אוֹיֵב", "רְאֵה יְהוָה וְהַבִּיטָה, כִּי הָיִיתִי זוֹלֵלָה", "רְאֵה יְהוָה כִּי-צַר-לִי, מֵעַי חֳמַרְמָרוּ", און דערנאך אז דער אויבערשטער זאל אויך שטראפן די גויים, "הֵבֵאתָ יוֹם-קָרָאתָ, וְיִהְיוּ כָמֹנִי", "תָּבֹא כָל-רָעָתָם לְפָנֶיךָ וְעוֹלֵל לָמוֹ, כַּאֲשֶׁר עוֹלַלְתָּ לִי עַל כָּל-פְּשָׁעָי".
אבער ירמיהו פון די צווייטע קאפיטעל איז גאר א צווייטע ירמיהו. קודם איז ער סאך שארפער. אויך באשולדיגט ער נישט קיינעם נאר דער אויבערשטער אליינס, קיין ווארט נישט איבער אונזערע זינד. און פון זיינע ציפעדיגע ווערטער טראפט טענות כביכול אויפ'ן אויבערשטער. מיט ווייטאג פרעגט ער "אֵיכָה יָעִיב בְּאַפּוֹ אֲדֹנָי, אֶת-בַּת-צִיּוֹן--הִשְׁלִיךְ מִשָּׁמַיִם אֶרֶץ, תִּפְאֶרֶת יִשְׂרָאֵל?! וְלֹא-זָכַר הֲדֹם-רַגְלָיו, בְּיוֹם אַפּוֹ?". ער ווארפט פאר דעם אויבערשטער, "עָשָׂה יְהוָה אֲשֶׁר זָמָם, בִּצַּע אֶמְרָתוֹ אֲשֶׁר צִוָּה מִימֵי-קֶדֶם--הָרַס, וְלֹא חָמָל!". און ער פרעגט מיט ביטערניש "רְאֵה יְהוָה וְהַבִּיטָה, לְמִי עוֹלַלְתָּ כֹּה: אִם-תֹּאכַלְנָה נָשִׁים פִּרְיָם עֹלְלֵי טִפֻּחִים, אִם-יֵהָרֵג בְּמִקְדַּשׁ אֲדֹנָי כֹּהֵן וְנָבִיא".

איך גראדע זע עס ווי א הערליכע השלמה איינס צום אנדערן, ווי צוויי זייטן פון איין גרעסערן געדאנק, און זיי קענען נישט זיין נענטער אין זייער "טהים".
שוין אפגערעדט די גאנצע סטייל, נאר אפילו די חלק ואוס דו זאגסט איז אריינגעמישט ביי ביידן פון ביידן. אין צווייטן קאפיטל באשולדיגט ער אויך די אידן, די פאלשע נביאים, ווי ער זאגט "נביאייך חזו לך שוא ותפל, ולא גילו על-עוונך, להשיב שבותך; ויחזו לך, משאות שוא ומדוחים." און אויך די ווערטער וואס האסט געברענגט פון צווייטן קאפיטל "ראה ה' והביטה, למי עוללת כה", הייבט זיך אן די זעלבע ווערטער-"טהים" אויך אין ערשטן קאפיטל עטליכע מאל, ווי "ראה ה' את-עוניי", "ראה ה' והביטה, כי הייתי זוללה", און "ראה ה' כי-צר-לי, מעי חמרמרו". ממש דער זעלבער מענטש, ממש אין די זעלבע גוסטע, נאר פון איין זייט קען ער נישט אויפהערן זיפצן און קרעכצן און זיך באקלאגן צו ה', און פון די אנדערע זייט זעט מען קלאר ווי ער איז מצדיק דעם דין וואס איז געקומען צוליב די עבירות פון אידן.

[[NAMELESS]]

כ'האב ערגעץ געזעהן שטיין, אז וויבאלד ירמיה האט אנגעהויבן נבואה זאגן נאך אלץ קינד, דערפאר איז דא אסאך קרי/כתיב.
האט דאס א היימישע מקור, אדער ס'איז עפ"ל ?

אברבנאל

[יאיר]

שרגא, וואס דו זאגסט איז פיין און וואויל, אבער פארוואס די אפאלאגעטישע טאן? עס קען זיך באלד דאכטן פון דיין שפראך כאילו די עשרת הדברות פון אנכי ה' ביז לא תרצח שטייט אויף דעם קאהערענס פון איכה און אויף ושתי'ס וויידל. איך בין שוין חושד אז דו פלאנסט צו איבערנעמען ראביי סאקס'ס פאזיציע אלס גאט'ס אפאלאגעטיק נאכדעם וואס ער רעטייערט.

[הוגה]

איך בין שוין חושד אז דו פלאנסט צו איבערנעמען ראביי סאקס'ס פאזיציע אלס גאט'ס אפאלאגעטיק נאכדעם וואס ער רעטייערט.

נאך דעם וואס גאט ריטייערט אדער ראביי זאקס... :

[יאיר]

איך בין שוין חושד אז דו פלאנסט צו איבערנעמען ראביי סאקס'ס פאזיציע אלס גאט'ס אפאלאגעטיק נאכדעם וואס ער רעטייערט.

נאך דעם וואס גאט ריטייערט אדער ראביי זאקס... :

[tag]יאיר[/tag], נאך דעם וואס גאט ריטייערט אדער ראביי זאקס...

איך האף אז גאט האט שוין ריטייערט. אויב נישט, קען איך זיך נישט פארשטעלן ווי אזוי דער מצב וועט אויסקוקן נאכ'ן רעטייערמענט.

[מאטי]

ריטייערט?? אין אנדערן אשכול האלט ער ביי תחיית המתים...

[יאיר]

ריטייערט?? אין אנדערן אשכול האלט ער ביי תחיית המתים...

אויף דעם ענטפערט דאך שוין יואלי לייבאוויץ, הא לן והא להו, הכא בגרביים עסקינן, התם בנוצה עסקינן, ואלו ואלו דברי אלקים חיים ומתים.

[שרגא]

שרגא, וואס דו זאגסט איז פיין און וואויל, אבער פארוואס די אפאלאגעטישע טאן? עס קען זיך באלד דאכטן פון דיין שפראך כאילו די עשרת הדברות פון אנכי ה' ביז לא תרצח שטייט אויף דעם קאהערענס פון איכה און אויף ושתי'ס וויידל. איך בין שוין חושד אז דו פלאנסט צו איבערנעמען ראביי סאקס'ס פאזיציע אלס גאט'ס אפאלאגעטיק נאכדעם וואס ער רעטייערט.

איך האב געמיינט אז א יאיר וועט יא כאפן... איך האב דאך גערעדט צו דעם ערשטן אידישן אפאלאגעטיקער אין געשיכטע. קוק צו וועלכן ניק איך האב געשריבן...
אבער אמת'דיג, וואו זעסטו אן אפאלאגעטישן טאן? באלד וועסטו נאך אנהייבן מאכן פלפולים און ארויסדרינגען אז לויט דעם טאן קוקט אויס ווי א שפעטערע שרגא האט געשריבן יענע תגובה...
איך האב סך הכל געענטפערט אויף דעם נוסח וואס יענער האט געשריבן און ארויסגעברענגט אז איך האב געזען א פארקערטע אבזערוואציע.
און יעצט לאמיך דיך פרעגן, זאגסט פון מיר קוקט אויס ווי די עשרת הדברות שטייט אויף די קאהערענס פון איכה און דעם וויידל, און וואס איז מיט דיר? אויף וואס שטייט עס לויט דיר? שטייט עס בכלל אויף עפעס? לאמיך הערן דיינע דיעות און הנחות (און איך וועל זיין דער וואס איז ביזי טרעפן לעכער און סתירות דערין, אדער סתם אפ'לצ'ען. דאס איז פיל גרינגער, ניין?...)
אפשר אויב דו וועסט נישט פרובירן איבערנעמען דאקינס, וועט קיינער נישט דארפן איבערנעמען ראביי סאקס.

[מאטי]

פונקט פארקערט ! אויב ס'שטייט נאר אויף אינטיאושן, און נישט אויף לאגיק/ראיות/מופתים/מעשיות/סייענס... [וכמדומה האט הרב יאיר זיך אמאהל זיך אזוי אויסגעדריקט] קענסטו אים קיינמאל! נישט אפפרעגן.

אפשר אויב דו וועסט נישט פרובירן איבערנעמען בדחן, וועט קיינער נישט דארפן איבערנעמען ראביי יאיר.

[פערינא]

די חברים דא רירן אן

וווי אזוי האבן די אידן געדארפט וויסן ווער עס איז גערעכט? זאגט אונז ירמיה, זיי האבן נישט געדארפט וויסן. ערשט נאכ'ן פאסירונג איז מען געוואויר געווארן ווער עס איז א נביא שקר און ווער עס איז א נביא אמת. איז וואסזשע האבן מיר טענות צו זיי? צו וואלט דען נישט געקענט פאסירן אז כורש מלך פרס זאל אייננעמען בבל עטליכע צענדליג יאר פריער און נבוכדנצר זאל נישט קענען אויספירן זיינע פינסטערע פלענער? מיר וואלטן דיין געהאט א ספר חנניה צווישן די כתבי הקודש, ווי חנניה הנביא האט שוין פאראויס געזען אז נבוכדנצר וועט נישט קענען אייננעמען דאס הייליג לאנד. כאטש איך בין זיכער אז חנניה וואלט געמאכט א שוואכערע ארבעט ווי ירמיה.

וויאזוי זענען זיי געוואויר געווארן אז ירמיה איז א נביא אמת, מילא דאס אז חנניה איז א נביא שקר איז פשוט אבער ווי זעהט מען אז ירמיהו איז א נביא אמת? א גרויסע קונץ צו וויסן אז נישט א מיידעל איז א יונגעל

[טאמבל סאס]

בעיוטיפול אשכול. פשט א נביא איז עמיצער וואס די דראנג שטופט אים צוזאגן וואס ער זעהט פאר אויפ'ן צוקונפט און ער קען גארנישט זיך רעכענען מיט די קאנסעקווענצן וואס דאס וועט אים ברענגען?
ווער זאגט אבער אז די כוהנים און מלכים זענען טאקע אזוי קארופטירט געווען מדיניות'דיג? איז דא קרעדיבעל סורסעס וואו מ'קען לייענען איבער דעם? אפשר איז ירמיהו סתם געווען א שלימזל, א פארביטערטע נשמה? א ווידזשעלענט קנאי? און וויאזוי האט ירמיהו ראציאנאליזירט אז רעליגעיזע פארבעסערונג וועט דוקא ברענגען פארבעסערונג אין די לאגע צווישן ישראל און אירע שכנים א.א.וו.?

Sent from my SM-G903F using Tapatalk