סקווער לעומת אנדערע חסידות

[געוואלדיג]

אלעס האט געלוינט צו אויפוועקן [tag]מבקר[/tag] פון זיין טיפן חלום.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אין אישי האט [tag]בת קול[/tag] געוואלט וויסען צו איך קען סקווער פון דער נאנט

איך האב כמעט נישט געהערט פון סקווער צו זאגען אלס אינגל, און ווען איך בין אנגעקומען קיין אמעריקא, האב איך אביסל געהערט, אבער קיין עכטע מיינונג נישט געהאט, נישט זייענדיג צו באהאווענט אין די מענטשען און דער גלויבונג דארט. ס'איז געווען איין בחור אין ישיבה א שטיקל א מקורב אין סקווער און גאנץ א גרויסע שוואנץ, אבער איך האב נישט געמיינט אז סקווער איז שולדיג, נאר דער בחור איז אזוי.

ווען איך בין אנגעקומען קיין לעיקוואוד, האב איך געוואוינט הארט לעבען דער סקווערער שטיבעל, און איך האב אסאך געדאווענט דארט. מ'האט דארט פארשפרייט דער חצר הקודש זייערע מיט הנעשה והנשמע אינ'ם העיליגען הויף. זייענדיג אין לעיקוואוד, האבען רוב מתפללים קיין סאך אידיש נישט געליינט און איך האב אייביג דארט אריינגעקוקט און געזען וואס דער רבי זאגט אלס.

וואס זאל איך ענק זאגען? דער מאס קטנות הדעת ווייסט דאך יעדער איינער. אבער איך האב אנדערע זאכן אויך באמערקט, ובפרט ווען איך האב געליינט דער בקדושה של מעלה אויף זייער רבי. יעדער זאך וואס מ'האט מיר אויסגעלערנט אלס איידעל און אומ-איידעל, אויסגעהאלטען און אומ-אויסגעהאלטען, האבען זיי פארדרייט אויפ'ן קאפ. בפרט אין איין הינזיכט; דער חילוק צווישן עיקר און טפל. מיין טאטע האט אריינגעבאכעט אין אונז אז מ'דארף וויסען דער חילוק, נישט מוותר זיין אויף א דאורייתא פאר א הנהגה'לע, נישט ארויסגייען פון די גדרי ההלכה. ווען זיי באשרייבען זייער רבי ז''ל, באשרייבען זיי א תמימות'דיגע בעל עגלה, איינער מיט א קליינער השגה אין אידישקייט, א קליינע השגה אין דער מענטשהייט און א שוואכער מסורה פון א יתום. פארשטייט זיך, ווען מ'האט נישט קיין עמטליכע מסורה צו רבי, דארף מען זיך פאבריצירן א מסורה און א שושלת, און אזוי בויט מען זיך אויף הנהגה'לעך און רעצעפטען, מעשה'לעך און קפעידעס. דאס איז אלץ וואס מ'זעט אין די כתבים פון סקווער זעלבסט, נישט פון מתנגדים.

ס'איז מעגליך אז דער ר' יעקב יוסף איז געווען א צדיק און א וואוילער איד, און אלס וואס זיי שרייבען אויף איהם איז פאלש, אבער דער סקווערער 'התקשרות צדיקים' וואס זיי האבען מיט איהם איז באמת א מתעסק ווייל זיי זענען מתקשר צו די פאלשקייט און זענען מתעסק אויף די צדיק שבו. (ווען איינער טוט מצוות נישט גלויבענדיג אין א באשעפער איז ער די זעלבע מתעסק אויף די מצוה שבו). און דער פעלער פון דעם איז קלאר. דער שטרעבונג איינצוראטען א צדיק, ווען זיין צדקות איז גאר דער חלק וואס דו זעסט נישט, מיינט אז מ'שטרעבט צו גייען וואס נידריגער!

אונז וואס האבען א מסורה פונ'ם הייליגען שטאט גירונדי, און דער רבי ר' יונה, ווייסען אז דער חילוק צווישען א דאורייתא און א דרבנן, א מנהג און א הנהגה'לע, זענען גאר וויכטיג. דער מנהג פון קלאפען הושענות איז נישט דומה צו דער פיהראכץ פון עסען קרעפלעך, דער מנהג פון מהדר זיין אויף מהדרין מן המהדרין אויף נרות חנוכה איז נישט דומה צו דער מנהג פון פסקנ'ן ווי דער רמ"א און נישט דער מחבר לגבי הלכות בשר שנתעלם מן העין. און דער מצוה פון שמעקען בשמים מוצ"ש איז נישט מער ווי די גדרי הלכה מאנען, און אז מ'האט עס נישט דארף מען נישט גייען זוכען, וכמו"ש בשו"ע. דער גרעסטע חלק פון זיין ספר איז געבויט אויף דעם אז מ'דארף וויסען דער חילוק.

די לימודים פעלען זייער שטארק אינ'ם סקווערער חינוך, און דעריבער קענען זיי אנקוקען זייער הנהגה'לעך און פיהראכצען כאילו זיי האבען מיט'ן ווארט 'מסורה' וואס דער משנה רופט אן א סייג לתורה.

[[NAMELESS]]

דאס איז אלעס די דרך החתם סופר וואס א טייל חסידים האבן אדאפטירט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איהר קענט עס אויפווייזען אין דברי החת"ס? ביי מיר אין תשובות איז ער אלס, כולל זיין מלחמה אויף רעפארם, מסביר פון הלכה.

[[NAMELESS]]

נישט ממש פון זיין תשובות, נאר פון זיין השקפה. (וידועים דברי המהר"ם שי"ק בסוף תשובתו בענין המנהגים).

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אינטרעסאנט, דער חתם סופר האט אונז געלאזט א מושב פון תלמידים מיט אייניקלעך, וואס יעדער האלט זיך זיין פארטרעטער, און זיי רעדען נישט אזא שפראך. דער חת"ס האט גאר מהדר געווען אויף מאשין מצות, אז דער חומרא פון חמץ איז געווען וויכטיגער ווי א טראדיציע פון האנט מצות

[אברך משי]

צוריק צום נושא:
מנהגים מעג יעדער האבן לויט ווי זיין זיידע, רבי, מנהיג, צדיק, מייסד, מחולל, נשיא, מדריך, מחנך, און עס איז גארנישט ראנג צו זאגן קאפיטלעך תהלים וואס א צדיק פון א געוויסע דארף, שטאט, שטעטל, כרך, עיר, כפר, קאנטרי, מקום, אתרא, האט געטון, איינגעפירט, מתקן געווען, געהייסן, באפוילן, געבעטן, געוואלט, פארלאנגט, וכהנה וכהנה (איך מיין איר כאפט די געדאנק)...

אגב, רבי מאטעלע טשערנאבלער איז נישט געווען עפעס א מרדכי אין דארף טשערנאביל, גענוי ווי רבי אהרן קאטלער זצ"ל איז נישט עפעס א אהרן פון ניו דזשורסי...

אבער אז מרעדט שוין יא פון סקווירא, הגם איך האב נישט באמת עפעס פערזנליך בעד אדער נגד, אבער כ'ווייס נישט פארוואס די חברה מאכן מיר מער נארוועז ווי אנדערע, לדוגמא, גור, וויזניץ, באבוב, בעלזא, וכו' וכו' עפעס א ספעציעלע 'ליבשאפט' האט זיך סקווירא פארמאגט ביי מיר, ואיני יודע למה

[ליטוואק פון בודאפעסט]

יא, גערעכט. אבער מאכען פון א 'מעג' א 'מוז' איז נישט אויסגעהאלטען.

און וואס מיר האבען געשריבען אויף ר' מרדכי פון טשערנאבעל האט געמיינט לגבי זיין געפיהל. ווען ר' אהרן פון סענטרעל דזשערסי האט ליעב א געוויסע ליד/מאכל/בענקעל וכדו', איז ער סתם ר' אהרן פון דזשערסי. ווען ער פסקנ'ט איז עס א פסק פון א תלמיד לכם. וכן לענין דידן

Sent from my HTC Desire 510 using Tapatalk

[אברך משי]

והוא עמוק.
ווי ספאסט פאר א איד פון ליטווישן חדר!

[אינטערסאנטער]

אינטרעסאנט, דער חתם סופר האט אונז געלאזט א מושב פון תלמידים מיט אייניקלעך, וואס יעדער האלט זיך זיין פארטרעטער, און זיי רעדען נישט אזא שפראך. דער חת"ס האט גאר מהדר געווען אויף מאשין מצות, אז דער חומרא פון חמץ איז געווען וויכטיגער ווי א טראדיציע פון האנט מצות

סתם אמאראצעס, ביים חתם סופר'ס צייטן איז נאכנישט געווען בכלל קיין מאשין מצות

[ישראל גלויבער]

צוריק צום נושא:
מנהגים מעג יעדער האבן לויט ווי זיין זיידע, רבי, מנהיג, צדיק, מייסד, מחולל, נשיא, מדריך, מחנך, און עס איז גארנישט ראנג צו זאגן קאפיטלעך תהלים וואס א צדיק פון א געוויסע דארף, שטאט, שטעטל, כרך, עיר, כפר, קאנטרי, מקום, אתרא, האט געטון, איינגעפירט, מתקן געווען, געהייסן, באפוילן, געבעטן, געוואלט, פארלאנגט, וכהנה וכהנה (איך מיין איר כאפט די געדאנק)...

אגב, רבי מאטעלע טשערנאבלער איז נישט געווען עפעס א מרדכי אין דארף טשערנאביל, גענוי ווי רבי אהרן קאטלער זצ"ל איז נישט עפעס א אהרן פון ניו דזשורסי...

אבער אז מרעדט שוין יא פון סקווירא, הגם איך האב נישט באמת עפעס פערזנליך בעד אדער נגד, אבער כ'ווייס נישט פארוואס די חברה מאכן מיר מער נארוועז ווי אנדערע, לדוגמא, גור, וויזניץ, באבוב, בעלזא, וכו' וכו' עפעס א ספעציעלע 'ליבשאפט' האט זיך סקווירא פארמאגט ביי מיר, ואיני יודע למה

איין זאך פארשטיי איך נישט, די אלע מנהגים פון טשערנאביל היט נאר סקווער?
און שנית, וואס איז שייך מאכן נערוועז. אלץ מנהגים אדער שיטה

[פרייוויליג]

ווי באקאנט לערנען נישט קיין מיידלעך פון חרידישע שולעס קיין תנ"ך. סקווירא לעומתם האט יא געוואלט לערנען חומש, אבער האט זיך געטראפן אין א טיפע פראבלעם, נעמליך צו לערנען די גראפישע שטיקלעך [עפ"ל] פון די תורה מיט די מיידלעך. צב"ש, פרשת ווי בראשית, נח, אדער שטיקלעך ווי די פרשת לוט, פרשת יהודה ותמר, אדער פרשת יוסף איז גענצליך ארויסגעשניטן געווארן! מען האט צענזורירט א חומש! סקווירא האט גענומען די תורה און געמאכט דערפון א היימישען מעשה ביכל. בפשטות א פרעצעדענטלאזע שריט.

ליינט און שטוינד

[[NAMELESS]]

מער ווייניגער א שטורעם אין א גלעזל וואסער.

ווי באקאנט לערנען נישט קיין מיידלעך פון חרידישע שולעס קיין תנ"ך

באקאנט אז חוץ סאטמער לערנעט מען אין אלע חרדישע שולעס תנ"ך.
ווי לערנט מען טאקע אין אנדערע בתי לבנות ?? געהערט אמאל אז מען לערנט אין פאטא קאפיס, פארשטייט זיך נאר די פרשיות וואס מען קען לייכט מסביר זיין.

[[NAMELESS]]

שוין געווען ארומגערעדט דא אין שטיבל א צייט צוריק וועגן דעם חומש, יבואו המלנקקים וילנקו.

[mevakesh]

אין רוב בתי חינוך לערנט מען געהעריג חומש אינעווענדיג פונעם חומש ארויס

[בת קול]

אין רוב בתי חינוך לערנט מען געהעריג חומש אינעווענדיג פונעם חומש ארויס

אין רוב חסידישע סקולס לערנט מען פון קאפיס פון א חומש.
מען שנייד ארויס די עניינים אין אלע סקולס.

אגב- איך בין נישט קיין סקווירא תלמידה.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

לערן מיר אויס. אין חסידישע מיידעל שולע'ס, אלע חסידישע מיידעל שולע'ס, כולל בעלזא באבוב סקווער פאפא ווין גער וכו', לערנט מען נישט קיין חומש פון אינעווייניג, נאר פון א קאפי פון אן אינעווייניגער חומש! און דאס אליינס איז נישט גענוג צו לאכען אדער וויינען. מ'דארף נאך צולייגען אז אזוי האט מען א שמירה אז די חלקים פון די תורה וואס דער אויבישטער האט אריינגעשמוגעלט באזינדיגען זיין פארהאסטע פאלק זאל נישט געלונגען, און מיר שפייען אויס דער נותן התורה מיט'ן אויסרייסען יענער חלקים. פשיאאא! און מ'האט נאך טענות אז איך בין א מתנגד!

[געוואלדיג]

אויב דאס איז דיין חיזוק פאר התנדגות ביסטו אין בע"ד שעי"פ

[בת קול]

@ליטוואק- איך ווייס נישט אויב אין בּעֶיס יַקוֹף טוט מען אנדערש. איז, איר ווייסט יא?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מיין שוועסטער'ס האבען געלערנט חומש פון א געדרוקטע חומש. איך ווייס נישט וואס איז דער ענין פון נוצען קאפי'ס. דער ערשטע מאל וואס איך האב געהערט פון אזוינס, איז עס געווען א וויץ אויף פאפא, אז אין סאטמאר לערנט מען נישט קיין חומש, איז אין פאפא נוצט מען כאטש קאפי'ס. אז דו זאגסט מיר אז ס'איז אמת, איז דער וויץ גאר א ביטערע געלעכטער.

איך ווייס נישט וואס מ'טוט אין בית יעקב, אבער אין חדרים לערנט מען דאך פון אנהייב פרשה ביז'ן סוף, נישט פרשת השבוע, דעריבער קען עס זיין א פראבלעם, אין פרשת נח צו וירא צו וישב ועוד. מיין קינדער לערנען אבער אין א חדר וואס לערנט פרשת השבוע. מיין עלסטער איז ב"ה נישט אין יענער חדר, אבער ער איז אריין אין פרשת משפטים, ווייס איך נישט ואוס מ'טוט דארט. איך האב איהם פארהערט אויף שפחה חרופה, אבער קינדער זענען אומשולדיג, זיי פרעגען נישט קיין סאך קשיא'ס, עכ"פ אויב מ'מאכט נישט קיין טראסק דערפון.
איך געדענק ווען איך האב געלערנט אין חדר, כתה ז', מסכת מכות פ"ג עד שתצא מדוה דרך ערותה. דער (געווארענער) גערער מלמד מיינער האט געכיפערט יענער שורות ווייל 'ס'איז צו שווער'. ביים לערנען מיט מיין טאטע, וואס איז אויך א מלמד אין יענער חדר, האט ער עס דורכגערעדט מיט א פשטות 'ס'דארף זיין כדרכה', ותו לא. אזוי אויך ווען מ'לערנט משניות ברכות מיט א קינד און מ'זעט א מושג פון זב,זבה, בעל קרי. מ'דערמאנט עס מיט א פשטות 'א סארט טומאה וואס קומט ארויס פון גוף', ותו לא. מאכען אן עסק איז דער פראבלעם.

[[NAMELESS]]

וויאזוי האט דיין טאטע געלערנט כמכחול בשפפורת? (מכות ז.)

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אז מ'דארף זע'ען קלאר.

יונגע קינדער פרעגען נישט, זיי זענען נאך innoccent.

ווען מיר זענען עלטער געווארען און אלס בחורים האט מען געלערנט פתח פתוח צו וואס, שעמט מען זיך גענוג נישט צו רעדען אדער טראכטען הויך דערפון. מ'שפירט נישט באקוועם אין ביהמ"ד צו רעדען שמוציג, און אין שלאף צימער רעדט מען נישט אין לערנען. און די וואס יא, האבען ווייטער נישט גערעדט שמוציג.

ולא אמנע את עצמי מלהעלות פה על הכתב פתגם של חכם גדול שיש בו רעיון מוסר למבין. סיפר לי ה"ה ר' שמחה באקסט ז"ל בנו של הרב הגאון והצדיק ר' אריה באקסט זצ"ל הנודע בשם ר' ארציק איוויער, חד מחבריא של "בית תלמוד תורה" בקעלעם, שבשעה שהוא, ר' שמחה, חזר מישיבת סלבודקה לבית אביו והגיד לפניו רעיונות ששמע מרבותיו וחשש אביו שיותר מדי הוא נמשך אחר שכלן של הדברים במקום עבודת "והשבות אל לבבך" (דברים ל - א) [כידוע פירושו ליודעי מוסר), סיפר לו אביו על קושיא שהקשה לו אחד מן ה"משכילים" שבעיר: איך מרשים הרבנים לעצמם ללמד ענינים כמו סוגית פתח פתוח לנערים צעירים? והשיב לו הרב: "עמך אפילו שאתה בן ארבעים שנה, אמנם לא הייתי לומד ענינים כאלה, אבל לבחור הצעיר המחזיק בלימוד לא יזיק זה כלל, הוא רואה רק הלכות ספק ספיקא, קושיות ותירוצים, בשעה שהנושא שממנו בא הספק ספיקא אינו עושה עליו שום רושם". (עיין עזר מקודש אה"ע כ"ג - ג) ככה סיפר הרב הנ"ל לבנו, והמשיך במשל חכמתו: "והלא הדברים ק"ו, אם בדבר שהיצר מקטרג בו, ולבו של אדם בהול אחריו, כך הוא, שמי שניגש לענין מצד השכל המפשט, וכל התענינותו היא רק להבין ולהורות, אין הרהורים מתעוריים בו ואינו מקבל שום רושם, דבר שהיצר שונאהו ולב בשר בורח ממנו (כלומר יראת שמים) לא כל שכן שהתבוננות לימודית בחכמתן של הדברים לא תעשה שום רושם בקרב לבו?"

[[NAMELESS]]

יש צד לומר אז ס'גוט א קינד זאל געדענקען אז עפעס איז נישט פשוט דארט און ער דארף עס נאך אמאל איבער לערנען, ווייל אויב מ'וועט פשוט זאגן אז ס'איז 'א געוויסע סארט טומאה' וועט עס בלייבן ביי דעם און ער וועט ניטאמאל וויסן אז ס'פעלט עם עפעס א וויכטיגע ידיעה.