משלי שש - פרק ב'

[[NAMELESS]]

[center]משלי שש.

פרק א': דאס מענטשליכע זעהל.

פרק ב': הבריאה/עבר הווה ועתיד.[/center]

א. טראכט נישט וואס וועט זיין מארגן, דו האסט נעכטן שוין געטראכט איבערן היינט; וויפיל דערפון איז געווארן?
ב. די פראזע "היסטאריע וועט משפט'ן", איז אפגעפרעגט פון א היסטארישן פרעספעקטיוו.
ג. גלאבאלע אנווארעמונג סקעפטיקער פינף טויזנט יאר צוריק, האבן געלאכט פון אברהם'ס מאנאטאאיסטישע טעאריע.
ד. א קאמפליצירטע פראגע איז א פראגע פון צייט.
ה. די טעאריע פון עוואלוציע, ערקלערט סיי די בריאה און סיי אירע סקעפטיקער.
ו. דער אי-סדר פונעם בריאה, איז די מערסט מסודר'דיגע זאך דערפון.
ז. די דעפיניציע פון גאט קען נאר א גאט ערקלערן.
ח. טראכט נישט וואס וועט זיין מארגן, דו קענסט נאכנישט אויסרעכענען פינף מינוט ארום.
ט. "די היינטיגע יונגווארג" - איז א טרעידמארק פון אדם הראשון, נאכן געשלעג צווישן קין און הבל.
י. די טעאריע פון עוואלוציע, גייט כסדר אריבער אן עוואלוציאנערישן פראצעדור.
יא. דער געמישעכץ פון שעדליכע גאזן, געבט אונז א זון; און בעצם – לעבן.
יב. די שיינקייט פון א וואסער-פאל, איז די פאראייניגונג פון טויזנטער טראפלעך וואסאר.
יג. די לענגסטע שטיקל אנארכיע שטייט אין ספר קהלת.
יד. ווען רשב"ג האט געזאגט 'מה רבו מעשיך השם' אויף א שיינע גוי'טע, האבן געוויסע געזאגט "רבינו סר מן הדרך".
טו. ווען רב כהנא וואלט זיך היינט געלייגט אונטער זיין רבי'נס בעט, וואלט ער דארט געבליבן אין אייביגן רוה.
טז. ווילסט וויסן דיין עתיד? קוק אינעם עבר; אלס ראיה - באטראכט דיין הווה.
יז. אונטער שיינע גראז, איז דא ברוינע ערד; און דאס זעלבע פארקערט.
יח. דער חילוק צווישן לעבן און טויט, איז אינעם פראקטיוויטעט פונעם מענטש.
יט. פארשטאנד איז זייער באגרעניצט, און דאס זעלבסט גרעניצט מיט פארשטאנד.
כ. א בליץ באלייכט א מענטש, און א בליץ פארברענט א מענטש; ווענדט זיך וואו דער מענטש שטייט.
כא. וויפיל מער א קערל ווערט אריינגעקוועטשט אינעם ערד, אלץ גרעסער די שאנסן א ביימעלע זאל וואקסן.
כב. אמר החכם: "נישט יעדע זאך וואס מ'טראכט דארף מען שרייבן, נישט יעדע זאך וואס מ'שרייבט דארף מען דריקן, נישט יעדע זאך וואס מ'דריקט דארף מען זאגן". און איך פרעג: אונטער וועלכע קאטעגאריע גייט אריין אט די מימרא?
כג. פרוביר נישט אויפצוקלערן דעם מאלפע, וואס איז גענוג צופרידן מיט זיין באנאנע.
כד. ווען דו שפירסט אז דו ווילסט אנטלויפן פון דיר אליינס, זאלסטו וויסן אז דו האסט זיך געטראפן.

[קל וחומר]

כמעין המתגבר כארי לעמוד על המשמר המתחלף!

[[NAMELESS]]

עמוק עמוק...!

אגב, איז נישט כ"ב מיט כ"ג זיך אביסל סותר?

[berlbalaguleh]

אדנירם: הערליך און ערליך. כ'האב נאר 2 קליינע הערות: אויף יד...א שאלה דארף מען מאכן א ברכה אויף א יעדע איינציגסטע עקסטער אדער אויף אלע איין ברכה...(מ'קען אנקומען שנעלער צו מאה ברכות... )
טו: היינט וואלט מען שוין גערופן נחום און ער וואלט איהם ארויפגעלייגט אויף זיין בלאג. מיט פיקטשערס...

[[NAMELESS]]

עמוק עמוק...!
אגב, איז נישט כ"ב מיט כ"ג זיך אביסל סותר?

ניין. כ"ג למשל, רעדט אפילו פון עפעס וואס דארף געזאגט ווערן לכו"ע, אז דאס דארף נישט געזאגט ווערן 'צו' א יעדן איינעם.


בערל, הצחקתני...

[zurich]

כד: מה פתאום?

[[NAMELESS]]

כד: מה פתאום?

צו מסביר'ן א פסוק, איז ווי מסביר זיין א ווערטל. מ"מ אפרש בקצרה, דער וואס וויל אנטלויפן פון זיך, האלט שוין אויף א וועג אין געפונען זיין וועזן, און דערפאר וויל ער אנטלויפן פון זיך.

[כוכב]

טז איז גאר שטארק.

[קל וחומר]

נפיחה משלי...

א פערד איז דער וואס מ'שלאגט אים און ער טוט צוליב.
א חיה איז דער וואס בייסט ווען מ'טוט אים צוליב.
די שנעלקייט פונעם מח איז תלוי אינעם מח זעלבסט.
ווען עפעס טרייבט איז צייט צו גיין מיט מתינות.
די תירוץ איז משיעבוד צום זריז, דער עצל איז משיעבוד צום תירוץ.
אמאל איז דעם עגאאיסט'ס עגא צופיל ווערד אין זיינע אויגן עס צו אנטפלעקן.
מיט פארמאכטע אויגן קען מען זעהן אסאך מער.
אמאל איז די גרעסטע קונץ נישט צו ווייזן קונצן.
די טיעפקייט קען אויך ליגן אויפן אויבערפלאך.
צייט איז וואס מאכט דאס לעבן ווערד צו לעבן.
תקוה קען גענוצט ווערן צום גוטן און צום שלעכטן.
א שמייכל היילט אלע וואונדן.
דער פעסימיסט כאפט נישט אז 'זיין' אויג איז פארשמירט.
די פחד פונעם אייגן אנוועזנהייט איז די תירוץ פאר אלע שגעון.
ווען דאס קיש פארן קינד שטעלט שוין נישט אפ דאס וויינען, איז דאס זיין ערשטע שטאפל פון זיין אויפגעקלערטקייט.
אויפגעקלערטקייט איז רעלאטיוו צום פארמאכטקייט.
דיין שמחה און דיין עצבות ברענגן ארויס דיין גאנצע מהות.
האפענונג איז א דראג, עס ווירקט נאר אויף צייטווייליג.
א נאר איז דער וואס ברויך פרעגן וואס צו פרעגן.
א חכם ניצט זיין הארץ צו באגליקן זיין מח, א נאר ניצט זיין מח צו באגליקן זיין הארץ.
פארן חכם איז אלס ליכטיג, פארן כסיל איז אלס טונקל.
דער משל פונעם משל איז נישט אלעמאל די נמשל.
גראב נישט אין וואסער, שווים נישט אין ערד.
ווען דו טרעפסט עפעס גוט, זוך מער.
דיין אנוועזנהייט איז אינטערסאנט ווען דו טראכסט נישט דערוועגן.
דער זייגער וועט אלעמאל זיגן.
ווען דו ביסט בעצבות זיי פרייליך אז דו קענסט דאס נאך זיין.

[שמעקעדיג]

שש, אויסערגעווענליך. יעדע שורה איז א שטיק מוסר!

א. טראכט נישט וואס וועט זיין מארגן, דו האסט נעכטן שוין געטראכט איבערן היינט; וויפיל דערפון איז געווארן?
ח. טראכט נישט וואס וועט זיין מארגן, דו קענסט נאכנישט אויסרעכענען פינף מינוט ארום.

זייער ענליך, אבער אזוי דיפערענט!

ט. "די היינטיגע יונגווארג" - איז א טרעידמארק פון אדם הראשון, נאכן געשלעג צווישן קין און הבל.

דא האב איך אויסגעשאסן.... כ'האף אז מיינע קינדער זעען דאס נישט

כג. פרוביר נישט אויפצוקלערן דעם מאלפע, וואס איז גענוג צופרידן מיט זיין באנאנע.

דאס איז שטארק. און אוי ווי שווער איינצהאלטן.

[שמעקעדיג]

אמאל איז דעם עגאאיסט'ס עגא צופיל ווערד אין זיינע אויגן עס צו אנטפלעקן.

געוואלדיג!!

א שמייכל היילט אלע וואונדן.

דער פעסימיסט כאפט נישט אז 'זיין' אויג איז פארשמירט.

דיין שמחה און דיין עצבות ברענגן ארויס דיין גאנצע מהות.

א בחי' פון אדם ניכר בכוסו וכעסו.

פארן חכם איז אלס ליכטיג, פארן כסיל איז אלס טונקל.

החכם עיניו בראשו והכסיל בחושך הולך (קהלת)

דער משל פונעם משל איז נישט אלעמאל די נמשל.

צו טיעף פאר מיר, קענסט עס מסביר זיין מיט א משל?

דיין אנוועזנהייט איז אינטערסאנט ווען דו טראכסט נישט דערוועגן.
דער זייגער וועט אלעמאל זיגן.

די 2 זענען זייער גוט!!


קל וחומר, כ'ווייס נישט פארוואס דו שרייבסט דיינע שורות אין שש'ס אשכולות, דו קענסט רואיג עפענען אייגענע אשכולות, דו האסט סחורה ווי גאלד!

[[NAMELESS]]

איך האלט אויך אז [tag]קל וחומר[/tag] שאצט זיך אביסל אונטער.
רופן גאלדענע געדאנקן אלס א 'נפיחה', איז א זלזול אין אונזער ק"ו, און מיר וועלן דאס נישט צולאזן!

איך האב ספעציעל הנאה געהאט פון די פאלגענדע, הגם אלס איז געוואלדיג:

א פערד איז דער וואס מ'שלאגט אים און ער טוט צוליב.
א חיה איז דער וואס בייסט ווען מ'טוט אים צוליב.

[קל וחומר]

און יעך האב געמיינט אז דאס וועט זיין די היט:

די תירוץ איז משיעבוד צום זריז, דער עצל איז משיעבוד צום תירוץ

וואס ברענגט מיר צו זאגן אז: דיין צואה קען זיין יענעמס גאלד און דיין גאלד קען זיין יענעמס צואה.

[[NAMELESS]]

איך האב ספעציעל הנאה געהאט פון די פאלגענדע, הגם אלס איז געוואלדיג:

א פערד איז דער וואס מ'שלאגט אים און ער טוט צוליב.
א חיה איז דער וואס בייסט ווען מ'טוט אים צוליב.

איך אויך

[[NAMELESS]]

טז איז גאר שטארק.

ניין

[מפוזרי]

ג: ?
מיר זעט אויס פארקערט, די אפלאכערס פון אברהמס גאט דערשרעקן מיט גלאבל ווארמינג.

[[NAMELESS]]

די געדאנק דערפון איז נישט צו די לייקענער'ס זענען רעליגיעז צו נישט, די געדאנק איז אז פונקט ווי היינט קענען געוויסע - געווענליך, פשוט'ערע פראסטערע - מענטשן נישט אננעמען די נייע 'טעאריע' פון גלאבאלע אנווארעמונג, אזוי האבן מענטשן 5,000 יאר צוריק נישט געקענט אננעמען די מאדנע 'טעאריע' פון א מאנאטעאיסטישע גאט, נאכן האבן א וועלט וואס גלייבט אין פאליטעאיזם [פיל געטער].

און פונקט ווי יענע טעאריע איז עווענטועל געווארן די נחלת הכלל, אזוי אויך לענינינו. נאר די טיפשים זענען די וואס ס'דויערט זיי אביסל לענגער זיך צוצופאסן.

[מפוזרי]

הבנתי, אבער ס'האט מיר געראזשעט דאס צושטעלן אברהמס ברען פארן אמת, (ס'נישט נאר עפּעס א טעאריע) צו די היינטיגע.

[[NAMELESS]]

הבנתי, אבער ס'האט מיר געראזשעט דאס צושטעלן אברהמס ברען פארן אמת, (ס'נישט נאר עפּעס א טעאריע) צו די היינטיגע.

נכתב בלשון מליצי.
והמפרשים יבארו שלא נדמו אלו שני הענינים עד הסוף, אלא לגבי הנקודה היוצאת ממנה.

[זבולון]

יד. ווען רשב"ג האט געזאגט 'מה רבו מעשיך השם' אויף א שיינע גוי'טע, האבן געוויסע געזאגט "רבינו סר מן הדרך".

איך ווייס נישט אויב דער דרך האט שוין דעמאלס עקזיסטירט כדי צו קענען סר זיין פון דעם.

טו. ווען רב כהנא וואלט זיך היינט געלייגט אונטער זיין רבי'נס בעט, וואלט ער דארט געבליבן אין אייביגן רוה.

ער וואלט היינט אנגעקומען אין דזשעי"ל לכאורה.

[קל וחומר]

ס'הייסט?
די גמרא מוטשעט זיך דארט ארום וויזוי ער האט איר געזען, ביז מ'קומט צום מסקנא אז ער האט אריינגעבאמפט אין איר ביי א קרן זוית.

[זבולון]

הבנתי, אבער ס'האט מיר געראזשעט דאס צושטעלן אברהמס ברען פארן אמת, (ס'נישט נאר עפּעס א טעאריע) צו די היינטיגע.

האסט שוין אזויפיל מאל געשריגן אז א טעאריע מיינט עפעס וואס איז נישט אמת, אז דו האסט שוין פארגעסן (אדער קיינמאל נישט געוואוסט) וואס איז די ריכטיגע דעפינאציע פון א טעאריע.

[זבולון]

ס'הייסט?
די גמרא מוטשעט זיך דארט ארום וויזוי ער האט איר געזען, ביז מ'קומט צום מסקנא אז ער האט אריינגעבאמפט אין איר ביי א קרן זוית.

דוכט זיך מיר אז עס איז א ירושלמי ערגעצוואו.
בכל אופן, לויט ווי איך פארשטיי פון שש, רעדט ער פון דעם אז אפילו נאכן איינזעצן אז ער האט אריינגעבאמפט, די עצם מושג פון אנערקענען אז דאס איז א יופי וואס מיר דארפן דאנקען דעם באשעפער דערפאר איז אנדערש ווי דעם "דרך".