איש כי יפליא – צוויי קינדער נזירים אין לעיקוואוד

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די נייעס קוואלען האבען געבוזשעוועט לעצטענס מיט א טשיקאווע עפיזאדע וואס האט זיך אפגעשפילט אין לעיקוואוד א פאר וואכען צוריק, זיי האבען גענומען די מעשה פון דא. א גרופע צוועלף יעריגע קינדער האבען געלערנט מסכת נזיר, און צוויי פון זיי האבען געזאגט אויף זיך 'הריני נזיר שעה אחת'. לויט די נייעס אייגענטומער האט מען געברענגט די שאלה צו אחד מראשי המו"צים בלעיקוואוד, הרב יעקב אפרים הכהן פארכהיימער, וואס האט געשיקט די שאלה צו הרב שמואל קאמענעצקי אין פילאדעלפיא, וואס האט געפסקנ'ט אז זיי זענען נזירים שלשים יום און מ'דארף זוכען א פתח התרה. ער האט געהייסען אבער ווארטען ביז נאך שבת צו סטראשען די קינדער אז די מויל זאל נישט בלייבען הפקר, און דערנאך מתיר נדר זיין מיט א ב"ד.

דער ביהמ"ד האט אנגעהויבען פלאקערען אויף די פסק, און איך וויל דא מציע זיין די צדדים אחת לאחת, און די חכמי השטיבעל זאלען ווייטער האנדלען כדרכו של תורה.

א. די הלכה פון מופלא סמוך לאיש איז 'קטן בן שתים עשרה שנה ויום אחד וקטנה בת אחת עשרה שנה ויום אחד שנשבעו או נדרו בין נדרי איסר בין נדרי הקדש בודקין אותן ושואלין אותן אם יודעין לשם מי נדרו ולשם מי הקדישו ונשבעו נדריהן קיימים והקדשן הקדש ואם לא ידעו אין בנדריהם ובדבריהם כלום וצריכין בדיקה כל השנה כולה שהוא שנת י"ב לקטנה ושנת י"ג לקטן'. דאס איז די לשון הרמב"ם אין פרק י"א מהל' נדרים. דער באדייט פון די בדיקה איז לכאורה, וויבאלד פיהל מענטשען מיינען אז דער חיוב צו האלטען א נדר איז צו זיין א 'ווארט'ס מענטש' אז מ'טוט וואס מ'האט זיך אונטערגענומען און אז מ'קען זיך פארלאזען דערויף. דערווייל איז האלטען ווארט א פיינע מדה, אבער צו נדרים האט עס גאנץ ווייניג. א נדר איז א קונם, א הקדש וואס איז חל אויפ'ן חפץ און מ'טאר נישט פארשוועכען די קדושה. א קטן דארף וויסען לשם מי נודרין, הייסט'ס ער ווייסט אז דער שם שמים איז חל אויפ'ן חפץ און ער דארף זיך פיהרען ריכטיג צו דער שם שמים.
דאס איז אלס גוט ביי נדרים. ביי נזירות, וואס דארט איז אויך געזאגט געווארען דער דין פון מופלא הסמוך לאיש (פ"ב הלי"ג מהל' נזירות), פאסט שוין גאנץ ווייניג די חילוק (ועי"ש בראב"ד). דעריבער וואלט מען אנגענומען בפשטות אז די קינדער זענען אריבער די בדיקה בשלום, און ממילא בלייבען זיי נזירים.

ב. דער מודעא פון ערב ר"ה, טאמער זיי זענען שוין געווען צוועלף יאר אלט דעמאלס, איז אביסל פראבלעמאטיש, וויבאלד מ'האט זיי דעמאלס נישט בודק געווען. (א סתירה צו א', נו קען זיין, זאל א צווייטער מיישב זיין).

ג. דאס ווארטען ביז נאך שבת איז נאך א פראבלעם. דער גמרא זאגט אונז אין פיהל פלעצער 'לך לך אמרי נזירא סחור סחור לכרמא לא תקרב'. און אזוי פסקנ'ט דער רמב"ם (פ"ה הל"י) מדברי סופרים שאסור לנזיר לעמוד במושב שותי יין ויתרחק ממנו הרבה שהרי מכשול לפניו אמרו חכמים סביב לכרם לא יקרב ע"כ. קומט אויס אז די קינדער האבען נישט געמעגט זיצען מיט די משפחה ביים שבת סעודה. די גדרי הלכה זענען נישט צו קלאר, איך האב געהערט אז איינער האט שוין א ספר דערוועגען, ולא זכיתי לראותו.

ד. דער רמב"ם שרייבט (פ"ב הל' נזירות הל' כא) אין הנזירות נוהגת אלא בארץ ישראל ומי שנזר בחוצה לארץ קונסין אותו ומחייבין אותו לעלות לארץ ישראל ולהיות נזיר בארץ ישראל כמנין הימים שנזר לפיכך מי שנדר בזמן הזה בחוצה לארץ כופין אותו לעלות לארץ ישראל ולהיות נוהג שם נזירות עד שימות או עד שיבנה המקדש ויביא קרבנותיו במלאת ימי נזרו: וכל זמן שהוא בחוצה לארץ הרי זה אסור לשתות יין ולהטמא למתים ולגלח וכל דקדוקי נזירות עליו ואע"פ שאין ימים אלו עולין לו ואם עבר ושתה או גלח או נגע במת וכיוצא בנגיעה לוקה, ע"כ. די קינדער האבען נישט געמעגט בלייבען אין לעיקוואוד אויף שבת, זיי האבען געמוזט זאפארט פארען קיין א"י.

ה. דאס שואל זיין אויפ'ן נזירות איז גארנישט אזוי פשוט. דער משנה למלך (פ"ב מהל' נזירות הלי"ג) קלערט א שאלה צו א מופלא סמוך לאיש קען שואל זיין אויף זיין נזירות און ער טרעפט נישט קיין תשובה דערצו (אין בנין ציון שרייבט ער אז ס'איז זיכער יא דא א התרה). הרב שלמה קלוגער שרייבט קלאר אז ער מיינט נישט א מופלא הסמוך לאיש וואס האט נודר געווען נאר אז זיין טאטע האט איהם מדיר געווען בנזירות. דער אמרי בינה אין הל' נדרים סי' כ"ח קלערט עס אבער ביי יעדער נדר און דער שואל אין שו"ת חת"ס יו"ד י' ט' ד"ה ומ"ש הקטן נעמט אן לכאורה אז אפילו בגדלותו קען מען נישט מתיר זיין. דער חת"ס באציט זיך נישט צו זיין עיקר סברא, און לכאורה ס'האט א פשט. א נדר פון א קטן קומט דאך אן דעת, ט'ווי וועט מען טרעפען א פתח אז זיין דעת איז נישט מיט איהם. דער גאנצע חידוש פון א קטן איז אז ער קען נודר זיין אפילו אן א דעת. וועסטו פרעגען אויב אזוי, אפילו ביי א גדול זאל אנגייען דער דין פון א נדר פון א מופלא הסמוך לאיש. א גוטע קשיא. דער טעם וואס מ'ברענגט פארוואס דער נדר פון א מופלא הסמוך לאיש האט נישט קיין התרה איז וויבאלד דער ילפותא פון התרה איז לא יחל דברו הוא אינו מיחל אבל אחרים מוחלין לו (חגיגה י.), דאס פאסט נאר ביי איינער וואס האט אן איסור. וויבאלד דער קטן האט נישט קיין חיובים, פאסט נישט ביי איהם קיין לא יחל דברו, און דעריבער איז נישט דא קיין אחרים מוחלין לו אויך נישט.

ו. למעשה וואלט איך געזאגט אז ס'גייט אריין אינ'ם גדר פון נדרי שגגות, וואס די קינדער האבען נישט געוואוסט בכלל וואס דא טוט זיך, זיי האבען געמיינט אז דרייסיג טעג איז דער מאקסימום נזירות וואס איז זיי נוגע. זיי האבען נישט געוואוסט דער פסוק אין חומש 'ואחר ישתה הנזיר יין' און ביז די קרבנות טארען זיי נישט טרינקען קיין וויין צו עסען טרויבען וכו' וכו'. דאס דארף א גרעסער ת"ח ווי מיר מחליט זיין.

[קל וחומר]

אויף ד., פון וואנעט נעמסטו אז זיי ברויכן 'זאפארט' פארן קיין א"י?

אויף ג. זעה איך נישט קיין פראבלעם ווייל זיי זענען נאך אונטערן בר מצווה און קיין חינוך איז נישט שייך דא (אזוי ווי די קינדער זאגן נישט יעלה ויבא יו"כ) און בעצם די גאנצע דין נדר ביי א קינד איז נאר נוגע באמת ווען ער אסר'ט זיין חפץ אויף א צווייטן. די גאנצע עניין דא קוקט מיר אויס ווי א למען ישמעו ויראו מעשה וזהו.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אוודאי איז דא א מצות חינוך, און אן איסור למיספי להו בידים. דאס נישט זאגען יעלה ויבא יוהכ"פ איז צוליעב דעם אז ווען ער איז עלטער וועט ער נישט דארפען עסען צו בענטשען. נזירות וועט ווייטער אנגייען. ווי זאגסטו אזוי מיט א פשטות?
און דיין אנדערע נ"מ איז נישט אמת. דער רמב"ם זאגט אז ער דארף ברענגען קרבנות נזירות (אויף וואס דער ראב"ד דינגט זיך)

[געוואלדיג]

זיי זענען דאך שוין מופלא הסמוך לאיש וואס איז זיי מחייב מיט נזירות

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ועוד, דער מעשה מיט יעלה ויבא יוהכ"פ איז סתם א שארפקייט, נישט קיין הלכה'דיגע סברא. ס'איז מעגליך אז חז"ל האבען קיינמאל נישט מתקן געווען א הזכרה פאר יוהכ"פ, אבער די שארפקייט פון די אבני נזר אלס קינד איז נישט קיין הלכה'דיגע פונקט.

[קל וחומר]

ס'דא אזא זאך אז א מענטש זאל מעגן עסן יו"כ אפי' אלס גדול א כדי שביעה (פיקוח נפש), עכ"ז זאגן נישט קינדער יעלה ויבא ווייל ס'איז א מציאות רחוקה און חינוך איז הרגל, נישט שייך מרגיל צו זיין אין א זאך וואס איז נישט רגיל. וכן הדין לגבי נזירות.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

בענטשען בענשען זיי אלס א קינד, פארוואס? ס'איז דאך א דבר נדיר אז ערוואקסענעהייט וועט ער עסען יוהכ"פ? אלא מאי, דער מצוה איז אלס פארהאנען און אויף יעדער מצוה איז שייך א חינוך. און אזוי אויך ביי א נזיר. אז ס'איז חל אויף איהם, און ווען ער ווערט עלטער וועט ער מוזען האלטען די נזירות, דארף מען איהם יעצט מחנך זיין צו זיין מצוות.

[קל וחומר]

דאס וואס די רמב"ם זאגט אז ער דארף ברענגן קרבנות איז נישט קיין הכרח אז מ'זאל אים קענען מכריח זיין דערויף. יכול להיות אז כדי טאמער דאס קינד האלט ביים ברענגן זאל נישט זיין חולין בעזרה זאגט ער אז ס'דא א חיוב.

[קל וחומר]

בענטשען בענשען זיי אלס א קינד, פארוואס? ס'איז דאך א דבר נדיר אז ערוואקסענעהייט וועט ער עסען יוהכ"פ? אלא מאי, דער מצוה איז אלס פארהאנען און אויף יעדער מצוה איז שייך א חינוך. און אזוי אויך ביי א נזיר. אז ס'איז חל אויף איהם, און ווען ער ווערט עלטער וועט ער מוזען האלטען די נזירות, דארף מען איהם יעצט מחנך זיין צו זיין מצוות.

חכם.
אז מ'עסט בענטשט מען!
ביום הכיפורים הזה איז 'נאר' אום יו"כ ודבר פשוט היא.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

פ"וו בענטשט מען? אלס חינוך. ער גייט אבער נישט עסען יוהכ"פ ווען ער איז עלטער.
עכ"פ דאס איז א נערישע ראיה. אז דו קענסט אויפווייזען אז דיין סברא גילט ביי יוהכ"פ איז עס אויך נישט קיין צושטעל. א זעלטענע מצוה האט אויך א מצות חינוך.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[זבולון]

דוכט זיך מיר אז דער דין פון ״מופלא הסמוך לאיש״ איז נישט נאר מתורת חינוך, עס איז א חיוב דאורייתא אויפן קינד. איך כאפ נישט ווי אזוי קומט דא אריין די גאנצע דין פון יעלה ויבוא אום יוהכ״פ.

[קל וחומר]

זבולון, קוק איבער מיינע ווערטער וועסטו זעהן אויף וואס ס'איז נוגע.

[קל וחומר]

פ"וו בענטשט מען? אלס חינוך. ער גייט אבער נישט עסען יוהכ"פ ווען ער איז עלטער.
עכ"פ דאס איז א נערישע ראיה. אז דו קענסט אויפווייזען אז דיין סברא גילט ביי יוהכ"פ איז עס אויך נישט קיין צושטעל. א זעלטענע מצוה האט אויך א מצות חינוך.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

מ'בענטשט נישט ווייל מ'האט געגעסן אום 'יו"כ', נאר פשוט ווייל מ'האט געגעסן.
ביום הכיפורים הזה זאגט מען נאר ווייל ס'איז יו"כ. (קען נישט גלייבן אז אזא למדן זאל דאס נישט כאפן)

דאס איז נישט קיין 'זעלטענע' מצוה, ס'איז א מצוה וואס ווערט זעלטן געטוען (דורך מענטשן בכלליות) ודו"ק.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מ'טאנצט שוין ארום.
איך האב געשריבען אז דער קינד דארף זיך פיהרען בנזירות.
האסטו געטענה'ט אז ער איז נישט מחוייב ווייל ער איז א קינד, און קיין חיוב חינוך איז נישט פארהאנען אויף א מצוה וואס ער וועט נישט מוזען מקיים זיין ווען ער איז עלטער.
א ראיה דערצו האסטו געברענגט פון א פאלקס געשיכטע פון דער אבני נזר אלס קינד וועגען יעלה ויבא ביים עסען יוהכ"פ.
זאג איך: דער קינד וועט בלייבען א נזיר נאכ'ן עלטער ווערען פונקט ווי היינט. ער וועט זיין אסור ביין ובטומאה ובתגלחת. דעריבער דארף מען איהם היינט מחנך זיין אין זיין מצוות. וואס האט דאס מיט יעלה ויבא יוכ"פ, וואס ער וועט נישט מחוייב זיין אלס ערוואקסענעם, וויבאלד ער וועט נישט מעגען עסען.
און דאס איז אלס אויף די הנחה אז דער טעם פאר'ן נישט זאגען יעלה ויבא ביים בענטשען יוהכ"פ איז טאקע צוליעב דעם. איך קען טראכטען אנדערע טעמים אויך. חז"ל האבען נישט מתקן געווען תקנות בלויז פאר א מקרה אונס. דאס עסען איז באמת א סתירה צו קדושת יוהכ"פ, נאר אזוי מוז ער טוהן, אבער דער יעלה ויבא פאסט נישט. און אפשר נאך סברות.

[כוכב]

טויש די קעפל צו צוויי נזירים אין לעיקוואד

[ליטוואק פון בודאפעסט]

טויש די קעפל צו צוויי נזירים אין לעיקוואד

איינער דא ווייסט נישט וואס הפלאה מיינט? לא ניתנה נזירות אלא להפלאה!

[כוכב]

דאס קעפל איז נישט גענוג דראמאטיש און קיינער וועט נישט ליינען דעם אינטערסאנטן אשכות

[ליטוואק פון בודאפעסט]

קעפעל געטוישט כעצת כוכב

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[אויבערלענדער חכם]

איך בין נישט אינעם ענין, איך זיץ נאר און טראכט וועלכע סוגיא מען קען צושטעלען. אולי האט די משנה אין יבמות (קכא, א ) אפעס א שייכות. די משנה רעדט וועגען אן עגונה:

אפילו שמע מן התינוקות אומרים הרי אנו הולכים לספוד ולקבור את איש פלוני וכו' דיו, ע"כ.
פרעגט די גמרא:
ודילמא קמצא(היישעריק ) בעלמא שכיב ואסיקו על שמיה..., ע"כ. = אפשר איז א היישעריק געשטארבען און די קינדער האבען געמאכט א mock לוייה און זיי האבען גערופען די היישעריק אויפן נאמען פון די פרוי'ס מאן?
מען זעהט פון דא אז מען קען אויסטייטשען די ווערטער פון קינדער אלץ א קינדערשפיעל, דארף מען אזוי טוהן.
כל זה אמרתי בלי שום עיון כלל וכלל, ומראה מקום בעלמא אני לכם. וע"ע נדרים דף כד, ב - כה, א ושבועות כט, א.

[איש חזון]

איך האב נאכנישט דורכגעליינט דעם אשכול, אבער קודם כל א לייק פאר די אריגיניעלע קעפל "איש כי יפליא – א הפלא'דיגע מעשה"