צווישן ארטאדאקסיע, שטאטוס-קווא, נעאלאגן, און השכלה

[[NAMELESS]]

איבער ליטוואק'ס נקודות:

נקודה א'. דו מאכסט א טעות, רשר"ה איז נאר געווען רב אין איין שטאט, אבער 'זיין געדאנק' איז פארשפרייט געווארן איבער גאנץ דייטשלאנד. אזוי אויך איז רשר"ה נאר איין מענטש - הגם איינער וואס האט איבערגעלאזט אן אומגעהויערן איינדרוק, איך רעד פון די מהלך פון יפה תורה עם דרך ארץ וואס אלע אנדערע האבן אויך אזוי זיך געפירט [ווי רעז"ה].

נקודה ו'. ס'נישט פשט אז כ'האב געפרעגט ווייל איך ווייס נישט, נאר כ'האב געפרעגט ווייל איך ווייס יא. דער כתב סופר איז נישט געווען א הייסע חסיד פון ארטאדאקסיע, עכ"פ ווי דער מהר"ם שיק ודעימיה, ער האט מער געקווענקלט. ואידך פירושא הוא זיל גמור.

נקודה ז'. דיין נקודה איז קיין צוזאמשטויס מיט קול דודי'ס. ער טענה'ט נישט אז זיי זענען פארבליבן במחנינו, נאר אז זיי האבן מצליח געווען. א זאך וואס האט גראדע אויף וואס זיך סומך צו זיין [שטודירנדיג מלכות בית חשמונאים, ציפט עס שטארק. שטודירנדיג דעם רמב"ם'ס פארגעטערן אריסטו'ן, ציפט עס שטערקער].

[[NAMELESS]]

לדברינו הנ"ל איז עס נישט גענצליך ריכטיג.

הגם א טיילונג האט געמוזט פארקומען, האט עס נישט געדארפט אננעמען א פארם פון 'ארטאדאקסיע'. שטאטוס-קווא איז געווען גענוג גוט. די רגע מ'איז נישט נאר פרום געווארן - מיטן באשאפן 'ארטאדאקסיע', נאר מ'האט גאר אונטערגעהאקט די שטאטוס-קווא רבנים, איז עס געווארן 'א מהלך אין אידישקייט', וואס דאס באגלייט אונז טאקע היינט צוטאגס, ווי דיין אויספיר.

איז נישט דער "שטאטוס-קווא" געווען א דירעקטע שטער צים פאליטעשר עגענדע ?

איך כאפ נישט פונקטליך וואס דו מיינסט צו פרעגן. שטאטוס קווא רבנים האבן געהאלטן, אז ס'פעלט נישט אויס אז יעדער זאל זיין אונטערגעווארפן צו איין ספעציפישן קאנצעליי וואס מאכט תקנות פאר יעדן, נאר יעדער רב זאל זיך אן עצה געבן ביי זיך אין שטאט, ווי עס איז אלס געווען אין כלל ישראל.

די רגע מ'האט געווינען די מערכה אנטקעגן די נעאלאגן, האט דאך יעדער געקענט מאכן שבת פאר זיך. א יעדע רב האט געקענט מחליט זיין פאר זיך אויב ער קען ארויסווארפן די נעאלאגן פון ביהמ"ד, אדער פארקערט ער דארף זיך מסדר זיין אן ערליכע קהילה.

די ארטאדאקסישע קאנצעליי האט אבער מחליט געווען, אז חוץ פון זיך זארגן אז יעדער זאל קענען פירן אן ערליכע קהילה, גייט מען 'איינטיילן' פאר יעדן וואס צו טון [בפשטות, כדי שטעט זאלן נישט אוועקפאלן, אדער וועגן רבנים וואס זענען געווען וואקלדיג]. אסאך שטאטוס-קווא רבנים זענען גאר געווען מער רעכט גענויגט, און האבן נישט געוואלט זיין אין איין שירעם גרופע מיט נישט כאניאקן [ע"ע התנגדות כמה אדמורי"ם לאגוד"י]. אזוי צו אזוי, האבן די שטאטוס-קווא רבנים נישט 'אונטערגעהאקט' ארטאדאקסיע, נאר פארקערט, די קאנצעליי האט זיי גע'רודפ'ט פארן נישט באלאנגן צום גרויסן פארטיי.

[[NAMELESS]]

[center]3.[/center]
[center]נאך א מזל מ'האט געמאכט א טיילונג. אמת?[/center]
מ'איז אייביג פארנומען צו זאגן, אז נאך א מזל מ'האט געמאכט א טיילונג, ווייל 'קוק וואס איז געשען מיט די אנדערע צד, זיי זענען געווארן גוים גמורים' און אונז האבן געראטעוועט אונזער אידישקייט. ס'פאלט קיינעם נישט איין צו טראכטן, אז דאס איז מעגליך א באשולדיגונגס אקט אנטקעגן די מהלך פון ארטאדאקסן [הגם מ'קען נישט דן זיין. כ'רעד נאר פון א היסטארישן פרעספעקטיוו]. הלמאי זיי זענען געגאנגען קיצוניות'דיג הייסנדיג יעדן נאכפאלגן אלע זייערע הוראות, זיך נישט פארלאזנדיג אויפן רב פון שטאט וואס זאל פירן זיין קהילה צוגעפאסט צו זייער מצב און סטאנדארט אין אידישקייט [ווי עס איז אלס געווען די שטייגער בקהילות ישראל, און ווי ס'איז פארבליבן אין אנדערע לענדער, און ווי ס'איז טאקע געווען די מהלך פון די שטאטוס-קווא].

אוודאי מיט אזא מהלך, זענען די נעאלאגן געווארן גענצליך אויסגעשלאסן פון די פרומע מחנה, און זיי האבן מיט געפארפול-שנעלע טריט אראפגעגליטשט לתהומות נשיה. איינמאל מ'טאר נישט דאווענען אין זעלבן ביהמ"ד, עסן די זעלבע שחיטה, ליגן אין זעלבן ביה"ח, זיך משדך זיין כו' [אפגעזען יענעמ'ס פערזענליכע דעות. מיר רעדן דא פון א 'לו יצוייר' אז שטאטוס-קווא ארבעט זיך אויס, וואס דאן טוט יעדער כפי רצונו ודעותיו ביהדות], דאן זענען זיי געפארן לינקס אן קיין איינער וואס זאל זיי אפשטעלן.

זע איך יעצט, אז כ'האב זוכה געווען מכוין צו זיין צום אור גדול וצח פון מרנא ורבנא [tag]קופערניקוס[/tag] זצוק"ל, וואס האט געשריבן דברים כדרבונות אויף אן ענליכן שניט.

וזל"ק:

עקסטרעמיזם האט ליב צו ווייזן "זעהסטו, מען האט מחרים געווען פלוני, און שפעטער האט זיך ארויסגעשטעלט וואספארא שייגעץ ער איז געווען".. שוטה שבעולם, אפשר האסטו אים געשטופט אהין? אפשר האט יענער נישט געמיינט קיין שלעכטס מיטן זיך רוקן א טראפעלע לינקס, און נאר די העפטיגע מערכה און דאס אויסשפייען האט אים געפירט צו די שויס פון די דרויסנדיגע?

ווען מען איז ווען נישט מחרים שפינאזע (כ'מיין לדוגמא בעלמא, לאו דווקא שפיאנזע, געוואלד, ער איז דאך נאך געווען בזמנים האפופים הוד קדומים.. טשעפעסט מיט "פריערדיגע"...) וואלט ער אויסגע'שמד'ט גאנץ אידישן האלאנד? אפשר פארקערט, ער וואלט געבליבן א איד מיט אביסל ווילדע געדאנקען וואס האט מקדים געווען זיין צייט? און פארקערט, ווען א רוח של עקסטרעמיזם פירט ווען אז מען נעמט זיך צו מהר"ץ חיות אזוי ווי מען האט זיך גענומען צו רבי שי"ר, וואלט ער געבליבן א מפרש אין גמרא וואס מען האט "געכאפט" מיט חכמה'לעך? אדער ער וואלט געווארן א משכיל וואס האט "גראדע" געווען א גאון אין ש"ס?

פון דא.

[[NAMELESS]]

א טיפישע ביישפיל פון איינער וואס האט געטון פארקערט, איז דער גאון, צדיק, חכם, ופילוסוף, רבי שמשון רפאל הירש זצ"ל. אנדערש ווי מ'פארקויפט פאר אונז, אז ער האט געהאלטן פונקט ווי די תלמידי חת"ס, נאר ער האט פארשטאנען אז אין דייטשלאנד דארף מען צוגיין אנדערש דערצו, איז די אמת גענצליך פארקערט. ער האט געהאלטן אז די אונגארישע מהלך איז טאטאל אומריכטיג. זיין לעזונג פון 'יפה תורה עם דרך ארץ' איז נישט געווען לשם גיין געפוצטע בערד און בלייבן ערליך, נאר לשם שיטה אז מ'דארף זיין געלערנט, מ'דארף גיין אין אוניווערסיטעט [צוגעשטעלט כשר'ערהייט], מ'דארף ליינען און וויסן וואס טוט זיך, סיי אין די וועלט און סיי אין די אמונה-וועלט, און מיט דעם איז - 'יפה תורה'.

ער האט טאקע איינגעפירט אזא סארט אידישקייט אין דייטשלאנד, און פון איינער וואס האט אנגעהויבן מיט קנאפע מנין משפחות, האט ער ווירקליך דורכגעפירט א משונה'דיגע רעוואלוציע אין גאנץ דייטשלאנד [שוין נאכדעם וואס די תלמידי חת"ס האבן אפגעקרעכצט אז 'דייטשלאנד איז פארפאלן'], און די תוצאה איז געווען עפעס וואס וואלט באדארפט בלייבן א פראסק אין פנים פון די עקסטרעמיסטן, און וואלט געדארפט געלערנט ווערן פאר אונזערע יונגווארג. די תוצאה איז געווען, אידישקייט האט געבליהט, המאור שבה [ווען מ'דערלייכט עס טאקע] האט אסאך מחזיר געווען למוטב, זיי האבן אויך געהאט פרנסה בדרך כבוד, זיי זענען געווען געלערנט אין וועלטליכע חכמות, אין אמונה ודעת, און פארט פארבליבן ערליכע אידן.

יעצט זע איך, אז מיינע צוויי - היבש געוואגטע - מחשבות בנידון זה, האט גאר דער גרויסער דענקער וגאון מופלג, הרב יחיאל יעקב וויינבערג זצ"ל, געשריבן אין צוויי מקומות.

די געדאנק אז רשר"ה ורע"ה האבן אויפגעטון בעסער ווי די 'היימישע' גדולי ישראל, זעט מען אין א בריוו אין זיין הפלא'דיגן חיבור שו"ת שרידי אש ח"א סי' ע"ז, וזה לשונו:

וגדולי אשכנז היו בקיאים ומומחים בחכמת החינוך ולכן הצליחו במעשיהם להקים דורות שלמים של בעלי יר"ש והשכלה חילונית כאחד, מה שלא עלה בידי גאוני גדולי ליטא ופולין, לפי שלא ידעו לכונן את החינוך עפ"י תנאי הזמן.

קאמענטארן זענען איבריג.

אין אמת'ן אריין זעט מען זיין דעה דערוועגן אויך אין אנדערע מקורות. למשל, אין א בריוו צו הגרח"ע גרדזינסקי זצ"ל שרייבט ער [נאכדעם וואס ר' חיים עוזר האט זיך אויסגעדריקט אויפן בערלינער רבנים סעמינאר מיטן זלזול'דיגן טיטל 'בית חרושת לרבנים'], צווישן אנדערע טענות, אז פון א היסטארישע פרעספעקטיוו זעט מען אז די 'יפה תורה עם דרך ארץ' צוגאנג פון די דייטשע רבנים, האט געארבעט בעסער אפילו פון די ליטווישע מהלך פון ישיבות, אפצוהאלטן דעם יוגנט פון אפפארן פון וועג! וכלשונו: "אנחנו קדשנו ש"ש, ואנחנו נלחמנו והצלחנו במלחמתנו נגד הבורות והמינות, יותר משארי הרמי"ם אשר בליטא ובפולין". [ועי' בזה בכתבי הרב וינברג ב"כ שיצאו לאור ע"י פרופ' מרק שפירא].


די געדאנק אז רשר"ה האט געהאלטן 'בשיטה' פון יפה תורה עם דרך ארץ, און נישט סתם אלץ מיטל צו ראטעווען די דייטשע אידן פון אונטערגאנג, שרייבט הרב וויינבערג קלאר אין א מאמר אינעם ספר 'משנתו של הרש"ר הירש' (בעריכת יונה עמנואל), עיישב"ד ותמצא נחת.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

א. אונגארן איז נישט פולין/ליטא.
ב. הרב וויינברג איז געווען א גאון מופלג, אבער ס'איז שווער צו גלויבען אז אין פקחות האט ער איבערגעשטיגען רח"ע גרודזינסקי. איך גלויב נישט אז ליטא האט געהאט א געלעגענהייט צו טוהן וואס דייטשלאנד האט געטוהן, און די הצלחה אין דייטשלאנד איז גארנישט אזוי באשטעטיגט.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[[NAMELESS]]

א. ער דערמאנט שפעטער אין בריוו אויך רבני אונגארן. אלנפאלס, ס'נישט קיין נפ"מ כלפי די נקודה וואס ער ברענגט ארויס, אז זיי זענען אויפגעקומען מיט אן אייגנארטיגער מהלך וואס האט געארבעט ווען די אנדערע האבן נישט גע'יכול'ט.


ב. הרב גרודזינסקי איז געווען א גאון מופלג, אבער ס'שווער צו גלייבן אז אין פקחות איז ער איבערגעשטיגן הגרי"י וויינבערג. כ'מיין גברא אגברא קא רמית? הרב וויינבערג אינו צריך לדידך ולדכוותך.

דו גלייבסט נישט אז ליטא האט געקענט טון וואס דייטשלאנד האט געטון? כי באמונה עסקינן? איינער וויל וויסן דיין גלויבן? דו האסט עס בכלל אדורכגעטון פון אלע ריכטונגען אז דו לאזט הערן דיין גלויבונג? כשלעצמי, כ'ווייס נישט אויב זיי האבן יא געקענט טון וואס דייטשלאנד האט געטון אדער נישט, און ס'איז נישט מעלה ומוריד חוץ פון פאר א 'חסיד' פון גדולי ליטא, וואס קען חוזק'ן פון חסידישע מנהיגים אבער קען נישט דיעלן מיט פראבלעמען מבית.

די הצלחה פון דייטשלאנד איז נישט אזוי באשטעטיגט? דא גרעניצטו זיך מיט חוצפה שגובל בטיפשות מופלגה. מיר רעדן דא פון א איד, וואס איז געקומען פון די ליטא, געלערנט אין שפיץ פון ליטווישע עולם הישיבות [סלבודקא], געפארן קיין דייטשלאנד, געשטאנען אין שפיץ און מיטגעהאלטן פעולות רבני דייטשלאנד, שיטת יפה תורה עם דרך ארץ, ביהמ"ד לרבנים בברלין, און נאכן זען 'ביידע זייטן' זאגט ער וואס ער זעט במו עיניו. און דו טרויסט זיך נאך צו זאגן אז 'די הצלחה פון דייטשלאנד איז נישט אזוי באשטעטיגט'?!
בושה תכסה פניך.
אין דיין פיצעלן ליטווישן לעכל ביזטו שוין ערגער פון די חסידים אין זייער לעכל.

[mevakesh]

ליטוואק איך בין נישט אינטערעסירט אריינצוגיין אין די עצם נידון דא אבער דיין הנחה איבער די פקחות פון רבי חיים עוזר איז היבש שמאל און שמעקט פון די טיפיקעל חסיד גלייבן אז דער רבי האט אלע מעלות

[ליטוואק פון בודאפעסט]

וואו! איך האב נישט געראכטען אויף אזא אטאק, און נאך מער איבער א ווארט 'גלויב'.
הרב וויינבערג איז ביי מיר נישט פרעמד. איך האב א פעטער וואס הייסט נאך איהם און מיין זיידע פלעגט רעדען פון די דרייי גדולים וואס ער האט געקענט פון דער נאנט: הרב אברמסקי, דער בריסקער רב און הרב וויינבערג. נאכאלס איז גאנץ קענטיג אין זיין כתבים אז פראקטישקייט איז נישט געווען זיין זאך. ער איז נישט געווען קיין מחנך צו א מנהיג און א בריוו זיינער צו דער וואס האט יא געשמ'ט אלס א מנהיג איז נישט דער לעצטע ווארט אויף די סוגיא. די ליטווישע מנהיגים וואס האבען ווייטער געפיהרט זייט רשר"ה'ס צייטען זענען נאך זיין בני פלוגתא און דער מיינונג איז נישט נתקבל געווארען. הרב דוד'ל קארלינער וואס האט יא געוואלט בילדונג אין ליטא, זאגט קלאר אז ס'איז צוליעב פרנסה נישט פאר רשר"ה'ס סבות. אלזא, דער ברייטער מיינונג פון מנהיגים אין ליטא רוסלאנד און פולין קען גערעכענט ווערען קעגען א דעה יחידאה וואס האט נישט זייער ערפארונג אין הנהגה.

רח"ע'ס פקחות איז געווען זיין עיקר שם אין דער וועלט. איך האב נישט קיין פערזענליכע וויסענשאפט דערין, אבער אזוי האט געהייסען. פארוואס זאל איך חושד זיין אנדעריש? וואס האט עס מיט חסידות? די וואס האבען איבערגעגעבען דער בילד אויף רח"ע האבען נישט געהאט קיין אנדערע סבה אזוי צו רעדען אויף איהם. ער האט נישט געירשנ'ט זיין פאסט'ן אלס מנהיג אז מ'זאל זאגען אז ס'איז אלס פארטיי פראפאגאנדע.

די אומגעלונגענקייט פון רשר"ה'ס גאנג אין דייטשלאנד איז געבויט אויף דעם אז די תוצאות פון זיין ריל-שולע זענען גאר שוואך. די פערצענט פון שותומ"צ וואס זענען פון דארט ארויס איז ניטאמאל פופציג פערצענט. און מיין זיידע איז איינער פון זיי. ער איז מסתמא נישט שולדיגט, ער איז אנגעקומען נאך דעם וואס ס'איז אלס פארפוילט געווארען. אבער די ישועה זיינער איז געווען א קליינער.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[mevakesh]

וואס וואלסטו געזאגט ווען איך שרייב דיינע ווערטער אויף דעם אמרי אמת אדער ר ישראל טשורטקובער?

[[NAMELESS]]

איך האב קיין מושג וויאזוי דיין תגובה דארף אפצוענטפערן מיינס, לדעתי האסטו געמאלן וואסער און ארויסגעברענגט פארוואס דו שרייבסט 'גלויבן' אן מסביר זיין עטוואס פשט אין דעם.

נאכאמאל, איך שרייבן אין נקודה א', אז ער רעדט אויך כלפי רבני אונגארן, און בין כך ובין כך איז זיין דעה געווענדעט קעגן אלע וואס האלטן אנדערש פון הגרשר"ה. אויב דו האסט נישט מיט וואס דאס אפצוענטפערן, דאן איז די נושא געשלאסן פון דעם פונקט.

בנוגע נקודה ב', אין הרב וויינבערג'ס כתבים זעט זיך ארויס פראקטישקייט וואס האט געפעלט ביי אלע ליטווישע מנהיגים נאכן קריג, וואס די חורבן פון זייער צוגאנג זעט זיך הערשט היינט אן - 70 יאר שפעטער. אזוי צו אזוי, זע איך נישט אומפראקטישקייט אין זיינע כתבים. נאכמער, ער איז זייער גוט און שארף מחלק צווישן יהדות דייטשלאנד און פראנקרייך, און יהדות ארץ ישראל. ער האט פארמאגט מער פראקטישקייט ווי אלע וואס האבן זיך געדינגען אויף אים.

דיין המשך איבער ר' דוד'ל קארלינער וכו', איז נישט א ראי' לסתור נאר א ראי' לבנות. מ'זעט פון דא צוויי זאכן: קודם כל, אז שלא כדבריך שאמרת: "איך גלויב נישט אז ליטא האט געהאט א געלעגענהייט צו טוהן וואס דייטשלאנד האט געטוהן", האט מען עס יא געקענט טון, נאר זיי האבן בשיטה געהאלטן אנדערש [טאקע ווי די אונגארישע רבנים האבן געהאלטן אנדערש]. און צווייטנס, אז זיין דעה קומט נאכן זיין אין ביידע מקומות, אנדערש ווי די גדולי ישראל שבליטא וועם דו ברענגסט.


רח"ע'ס פקחות איז פונקט אזויווי רי"א ספעקטאר'ס פקחות. ס'איז פקחות וואס די וואס האבן געוואלט - האבן עס געזען, און די וואס האבן נישט געוואלט - האבן עס נישט געזען. נעם א דוגמא דער אדר"ת ופרשיותיו עם ר' יצחק אלחנן, מאלט ער אים אראפ אלס שוטה גמור, והדברים עתיקין. יעצט פקחות ארויף פקחות אראפ, וואס איז 'אנגענומען' איז נישט מעלה ומוריד, ניתי ספר וניחזי. הרב וויינבערג איז זיכער געווען א פיקח [חוץ פון זיין גאונות מבהילה], כנראה בספריו און אלע וואס האבן אים ארומגענומען.

בין כך ובין כך, איז מיין נקודה נישט געווען ווער שטייט גרעסער אין חכמה/גאונות, וכמש"כ גברא אגברא קא רמית, נאר מיין נקודה איז אז ווען ער שרייבט א בריוו צו רח"ע בנוגע די דייטשע רבנים סעמינאר, טראגט עס פיל מער געוויכט ווי רח"ע'ס סברא - אפגעזען ווער ס'שטייט גרעסער במעלות התורה וחכמה. עס טראגט מער געוויכט, ווייל ווי אויבנדערמאנט האט הרב וויינבערג געזען ביידע מהלכים פון דער נאנט, און דערפאר האט ער די מעגליכקייט אפצו'פסק'ענען די זאך, בעסער ווי א חכם, פיקח, גאון, וצדיק, וואס וואוינט אין די ליטא. אויב נישט טראגט עס אזא פנים ווי דער מנחת אלעזר'ס שרייען ימ"ש אויפן אמרי אמת'ס מוסד לבנות.


דיין דעה איבער רשר"ה'ס געלונגענקייט/אומגעלונגענקייט, שטייט אין קאנטראסט מיט הרב וויינבערג'ס. אויב כ'דארף גלייבן איינעם, איז עס דער צווייטער. דאס איז חוץ מזה וואס איך וויל א מראה מקום אז ווייניגער פון פופציג פראצענט מיוצאי בית מדרשו של רשר"ה זענען געבליבן פרום.

לויט ווי עס איז באקאנט, איז יהדות דייטשלאנד געווען אויפן וועג ארויף פארן קריג, נאכדעם וואס די משכילים/רעפארמער האבן שוין נישט געשניטן פון קיינעם, ווייל די 'תורה עם דרך ארץ' מהלך איז געווען א שטארקע פאקטאר קעגן דעם, לעומת יהדות ליטא ופוילן וואו מ'האט געשניטן שטיקער פון די היימישע עולם, און די ישיבה סיסטעם האט ארויסגעגעבן ביאליק'ס, צוליב נישט זיין קיין כח המתמודד נגד בעיות הזמן.

לפי דעתי, איז אט דאס וואס הרב וויינבערג מיינט ארויסצוברענגען אין זיין בריוו צו רח"ע. נישט אז יהדות דייטשלאנד איז אלץ געשטאנען שטערקער פון יהדות ליטא, נאר אז די מהלך וואס רשר"ה האט איינגעפעדימט אין דייטשלאנד, האט זיך עווענטועל אויסגעשטעלט אלס ווירקזאמסטער וואפן קעגן בעיות הזמן, א זאך וואס ליטא האט נישט באוויזן.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

וואס וואלסטו געזאגט ווען איך שרייב דיינע ווערטער אויף דעם אמרי אמת אדער ר ישראל טשורטקובער?

איך קען נישט די מענטשען, אבער איך האב גע'ענטפערט די טענה. איינער וואס האט געירשנ'ט זיין פאסט'ן דארף מען חושד זיין יעדער מעשה וואס מ'פארציילט אויף איהם. ווען ס'איז שקר פארציילען זיי עס דאך אויך.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ווייל דער אדר"ת האט זיך געדינגען אויף ר' יצחק אלחנן איז א ראיה קעגען די פקחות פון רח"ע?! און אין די זעלבע פאסט שרייבסטו גברא אגברא קרמית.....

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[mevakesh]

וואס וואלסטו געזאגט ווען איך שרייב דיינע ווערטער אויף דעם אמרי אמת אדער ר ישראל טשורטקובער?

איך קען נישט די מענטשען, אבער איך האב גע'ענטפערט די טענה. איינער וואס האט געירשנ'ט זיין פאסט'ן דארף מען חושד זיין יעדער מעשה וואס מ'פארציילט אויף איהם. ווען ס'איז שקר פארציילען זיי עס דאך אויך.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

לידיעה בעלמא רבי חיים עוזר האט אויך געירשנט זיין פאזיציע פון זיין שווער

[berlbalaguleh]

וואס וואלסטו געזאגט ווען איך שרייב דיינע ווערטער אויף דעם אמרי אמת אדער ר ישראל טשורטקובער?

איך קען נישט די מענטשען, אבער איך האב גע'ענטפערט די טענה. איינער וואס האט געירשנ'ט זיין פאסט'ן דארף מען חושד זיין יעדער מעשה וואס מ'פארציילט אויף איהם. ווען ס'איז שקר פארציילען זיי עס דאך אויך.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

לידיעה בעלמא רבי חיים עוזר האט אויך געירשנט זיין פאזיציע פון זיין שווער

מבקש: אבער ער , ר' חיים עוזר גראדזשענסקי האט אנטוויקלט זיין אייגענע פערזענליכקייט און אנערקענונג, דורך זיינע אייגענע כוחות...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

זיין פאזיציע אלס א רב אין ווילנא, יא. אבער פאר דעם האט ער געקענט בלייבען ווי דער מרחשת. זיין פאזיציע אלס מנהיג איז זיין אייגענע געווען.

Sent from my HTC Desire 512 using Tapatalk

[mevakesh]

אין א זין וואלט איך געקענט שרייבען די זעלבע אויפן אמרי אמת
נאר ער איז געווען א חסידישע רבי ממילא וואלסטו אפילו נישט געהערט וואס איך זאג

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דא איז נישט דער פלאץ פאר אזא שמועס, אבער זאג מיר דער אמת. ווען דער אמרי אמת איז א פלעינע מענטש, וואלטען די גערער חסידים און פאליטיקאנטען איהם נישט אויסגערימט אלס א חכימא דיהודאי? אוודאי אז יא! והא ראיה די היינטיגע רבי. ט'ארוואס זאל איך גלויבען אז ער איז עפעס מער ווי דעם?

און נאך א זאך. רח"ע איז נישט געווען קיין איידעם וואס האט שפעטער געירשנ'ט א פאסט'ן. מ'האט איהם גענומען פאר'ן שידוך כדי איבערצונעמען. קומט אויס אז די פאסט'ן האט געברענגט די שידוך און נישט פארקערט.

[mevakesh]

אזוי ווי דו זאגסט דא איז נישט דער פלאץ צו פארדרייען די נושא מהעמיר ממשיך זיין זיך צו פראסקענען ביים קומענדיגע געלעגענהייט...