די קשר פון חנוכה מיט סוכות און א תירוץ אויף די בית יוסף קשיא

[נולד מאוחר]

קוק וואס פאסירט מיט זיינע קונדער...
"סלונימסקי היה משכיל ששמר על אורח חיים יהודי, אולם שני בניו התנצרו, אחד לכנסייה הקתולית והשני לכנסייה הפרבוסלבית.‏"

[דעת תורה]

וואס איז געווארן למעשה מיט דעם "תמים"? האט ער גע'חתמ'עט אויף ר' יעקב'ס פארגעלייגטן בריוו? (די "עסקנים" און "קנאים" זענען שוין לאנג ברוגז אויף אים, כידוע אז ער איז בכלל נישט מיטגעשטאנען מיט הגרי"ל דיסקין ואנשיו'ס מערכות, אדרבה ער האט פרובירט בכל הכוחות איינצושטילן זייערע מערכות. דערפאר, אין די קנאי'שע (איבערגעשריבענע) היסטאריע ווייסט מען קוים פון רש"ס צו זאגן, כאטש למעשה איז ער געווען דער אומאפיציעלער רב און געהאט רוב מנין ובנין מיט זיך).

למעשה איז לכאורה די נקודה פון די "שווארצע" (לישכה השחורה....) בכלל נישט מופרך, אין יענע צייט אין די אנפאנג פון די לש"ק צייטונגען אין רוסלאנד איז פארגעקומען אזאלכע מיני אויפדעקונגען און "גילויים" יעדע פאר טאג, דאס איז געווען מער ווייניגער די געווער פון די משכילים דאן, און דער ציל איז געווען צו "אויפקלערן" אידן אז "עס איז בכלל נישט אזוי שווארץ / ווייס, עס איז דא א גרויסע גרעי עריע" און דאס איז געוועןלנגח בו את האדוקים וואס האבן זיך נישט געוואלט אוועקרירן קיין זיז.

צי עס איז געווען אפעקטיוו? אויבנאויף איז מסתבר אז די ארטיקלען אין די צייטונגען האבן פיל ווייניגער געגרייכט דעם המון עם ווי א אשכול אין קאווע שטיבל. און די וואס האבן יא געליינט און פארשטאנען זענען דאך מילא געווען מבינים פאר וועמען די ארטיקלען וואלטן נישט געברויכט שאטן. למעשה זעט אבער יא אויס עס האט געהאט א שלעכטע ווירקונג. (דער אמת רוב ארטיקלען זענען געווען פיל ערגער ווי אזא חנוכה ארטיקל, זיי פלעגן גריבלען אין נ"ך, און עס אפלערנען כפשטי' און אזוי עס אראפשרייבן, למשל כלפי דוד המלך און ב"ש און אזוי גאר פיל על זה הדרך). מעגליך אז דער המליץ האט פשוט געטראפן דא א מקום לגבות את חובו אויף אנדערע פיל ערגערע זאכן וואס זענען געווען באהאלטן צווישן די שורות, און דער ארטיקל האט גוט גענוצט פאר דעמאגאגיע.

בכל אופן, אויב היסטאריע האט אונז עפעס געלערנט, איז עס אז די סארט ארטיקלען אפילו עס איז נישט מיט קיין שלעכטע כוונה איז אבער דער עצם שבירת מוסכמות אין דת א שטיקל סכנה פארן המון עם, (אדער אפשר טאקע נאר ווען עס קומט מיט א בייזוויליגע כונה ווי בזמנם, ווייל בקרבו טמון ארבו) דערפאר וואלט נישט געווען קיין שלעכטע איידיע ווען אזאלכע אשכולות גייען ווען אריין אין העמק דבר כאטש עס באלאנגט נישט באמת דארט. אפשר אין א סוב פארום.

[לעיקוואד]

לגופו של חז''ס, דער דיוק אין רמב''ם איז א דיוק , הגם שקשה לבנות על דיוק כזה בניינים כאלה, איז מסתבר אז דער רמב''ם לפי דרכו וואלט פראבירט ראציאנאליזירען דער נס. אבער וואס מיינט איר הרב המגיד מכעלעם אז לעצם הנס איז נישטא וואס צו ענטפערן? ווער עס גלייבט די גמרא אז עס איז געשעהן א נס גלייבט דאך זיי, און נאמנים עליו אז די וגמרא שרייבט נישט קיין שטותים. ווידער דער וואס גלייבט נישט איז צו וואס זאל ער גלייבען בכלל לכתחילה, ער דארף נישט צוקומען צו די אלע קשיות.


למעשה טראכט איך נאר הויך, לויט דאס וואס איז גאנץ אנצונעמען אז מען איז נישט מחוייב צו גלייבען יעדער זאך אין גמרא איבער ענייני טבע והיסטאריע, כמבואר למשל לגבי שנות בית שני ועוד דברים, איז אפשר דארף מען נישט גלייבען אין די היסטאריע פון חנוכה אויך נישט, נאר דא איז שוין יא דא הלכה פארמישט וצ''ע.

[[NAMELESS]]

וואס מיינט איר הרב המגיד מכעלעם אז לעצם הנס איז נישטא וואס צו ענטפערן? ווער עס גלייבט די גמרא אז עס איז געשעהן א נס גלייבט דאך זיי, און נאמנים עליו אז די וגמרא שרייבט נישט קיין שטותים.

געשריבן האב איך "לגבי דער עצם טענה איבערן אמיתות הסיפור קומט ער זייער שטארק ארויס ואין להם באמת מענה נכונה", און די כוונה איז גאנץ כפשוטו. "אלע" מקורות פון יענע צייטן נאנט צום תקופת החשמונאים, און "אלע חוץ איינס" פון די ברייתות שפעטער וואס רעדן וועגן חנוכה דערמאנען בכלל נישט אזא נס, הלא מילתא הוא.

דער גרויסער שרייבער דער פראנקפורטער רב רבי נחום ברילל האט אויך פרובירט אין "המגיד" פון תרכ"ט צו גיסן פעך און שוועבל אויף אלע וואס גלויבן נישט אין די גאנצע מעשה, און אין א המשך אפאר טאג שפעטער, בעצומו של יום החנוכה, שיינערהייט זיך געמוזט היבש צוריקציען קומענדיג צום הכרה אז די ראיות ווארפן אין די אויגן אריין.

[לעיקוואד]

איך פארשטיי, אבער ווייטער א איד וואס גלייבט אין מאמרי חז''ל איז עם גענוג איין מאמר צו פארציילען אז עס איז געווען א נס, אפילו עס איז א שפעטערדיגע, און ער וועט געוויס זאגען אז עס איז געווען ביי זיי א מסורה אזוי, און דאס וואס שטייט נישט פריער וועט מען שוין פארענטעפערן באיזה תירוץ שיהיה, עס איז נישט אזא פירכא אויף די מעשה.

[[NAMELESS]]

גלייבן איז איין זאך און פאקטן איז עפעס אנדערש. ווען איינער פרעגט דיר "במציאות, למעשה, וואס האט אדם הראשון געגעסן ביים חטא עץ הדעת?" הייבסטו נישט אן צו ענפערן אדער א פייג, אדער א טרויב, אדער א ווייצעל, וכו' וכו', דאס הייסט נישט גענפערט. ווען ער פרעגט 'דיך' וואס דער עץ הדעת איז געווען ענפערסטו גראד "איך" ווייס נישט, פינטעל. א מאמר חז"ל ווי אמת און הייליג זי איז מיינט נאך נישט אז במציאות (הגשמי הנראה והנרגש) האט טאקע אזוי פאסירט, ווייל 'פאקטיש' קען נאר זיין אדער אזוי אדער אזוי. (אפילו אויב נעמסטו אן די multiverse theory איז אויך נאר דא די רעדע לגבי דעם specific וועלטעל וואס מיר experience'ן וואס קען נאר פארנעמען נאר איין השערה). און אז ס'איז א מחלוקת ביי חכמים איבערן מציאות, דאן איז איינס אמת, און אלע אנדערע הייליג און שקר. (דער ר"ן איז עס שיין מסביר אין דרוש החמישי נוסח ב' ושאר מקומות). יעצט ווען די גמרא פארציילט אונז א מעשה פון א פך שמן, ס'איז א גמרא, א שטיק תורה, מ'מאכט אויף איר דריי ברכות, אבער ווען זאלסט אויפוועקן א ייד פון יענע תקופה וואס איז געשטאנען אין ביהמ"ק כ"ה כסלו באותו שנה און אים פרעגן צי אזא מעשה האט ווירקליך פאסירט, וועט ער (לפי כל המקורות חוץ מאחת) אייך אנקוקען מיט צוויי אויגן און זאגן קלאר און דייטלעך פיר אותיות, ל' ה' ד' ם'...

[diff]

Lets not forget the main reason for ongoing celebration. That the misyavnim AKA otd, oifgeklert had a great downfall. Lets hope today also

[כוכב]

א מוראדיגע אשכול.
(העי, דו וועקסט אשכולות? באלד עסטע כאפן פון כוכב.)

[יאסל ראקאווער]

פארוואס מיינסטו אז די ראשונים האבן נישט געוואוסט דערפון? נאר מיליאנען קריסטן האבן געוואוסט דערפון אבער די יודן נישט? ס'איז מסתבר אז לכה"פ די ראשונים וואס האבן געוואוינט אין קאטוילישע לענדער האבן געוואוסט דערפון.

@הוגה זאלסט מיר אנטשולדיגען פאר נישט ענטפערען דיין שאלה בזמנו. איך געדענק שוין נישט פון ווי איך האב עס גענומען  צוויי חנוכה'ס צוריק ווען איך האב פארצייכענט די תירוץ אויפן בית יוסף קשיא. אבער יענע טעג האב איך אסאך עוסק געווען און די ווערק פון די גרויסע ראש ישיבה און טאלאנט רעקריוטער פון די סעמינערי לואיס פינקעלשטיין. ווי באוויסט איז ער געווען א גרויסע אוטאריטי אויף די פרושים און האט געשריבען אויף די טאפיק ביכער און פאר די הארווערד זשורנאל. זיין מאגנע"ם אפע"ס 'עקיבא' http://archive.org/stream/MN40169ucmf_3 ... 3_djvu.txt איז ביי מיר גאר חשוב און טייער, מתוק מזאז"א ונחמד מפז ומריעל עסטעיט רב . איך האף בקרוב צו מאכן חזרה דערויף און דערנאך אפשרייבען א בוך רעצענזיע. ס'איז מיר שטארק מסתבר אז ס'האט זיך מיר אזוי אויסגעקאכט פון זיינע רייד.

אבער יעצט ווען איך האב אפיר געקראצט מיין אשכול אויף די חג האורות און @ממי שאמרו אויספירליכע אשכול אויף יוסיפון, פאר @ווארט זאגער'ס און זיין אשכול viewtopic.php?p=255275#p255275 אויף די כוזרי. בין איך אנטקעגען געקומען דיין שאלה און די @הציץ ונפגה תגובה דארט viewtopic.php?p=70960#p70960
און די ווערטער וואס ער ברענגט צו פון הרב הערש גאלדוואסער איבער די אנגענומענקייט פון ספרי מקבים, דארף איך נישט מער ווי אים ציטירן

"די ווערטער פון החכם המופלג הרב הערש גאלדווארעם ז"ל, וואס ער האט געשריבן אין די הקדמה צו זיין ספר "חנוכה" (אין ענגליש ארויסגעגעבן דורך ארטסקראל).
הרב הערש גאלדווארעם האט געשריבן:
For information, we are indebted primarily to the books of Maccabees I and II the authors of which lived relatively close to the time of the miracle (in the case of I Maccabees), or drew upon contemporary sources. The authorship of these books is unknown, but they were undoubtedly written by staunchly loyal Jews. Although there is evidence that I Maccabees was originally written in Hebrew, both books were available only in Greek and Latin for over 1500 years and came down to us through gentile hands. For this reason, the two books were largely unknown to Jewish chroniclers and commentators until recent times... Despite the fact that the books of Maccabees are not mentioned in virtually any early classic Rabbinic work, we may assume that Jewish scholars would have accepted them, because they are cited by the great commentator to the Mishnah, R' Yom Tov Lipmann Heller (Tosefos Yom Tov, Megillah 3:6), and by the great halachist R' Eliyah Shapiro of Prague in his magnum opus Eliyah Rabbah to Orach Chaim 671:1. I know of only three other relatively early Jewish scholars who had access to Maccabees: R' Azariah min HaAdomim (De Rossi) in his Me'or Einayim (Imrei Binah ch. 16, 25, 25, 51, 55); and the disciple of R' Moshe Isserles, R' David Ganz (in Tzemach David, part I, year 3590). Nevertheless, it is fair to assume that such scholars would not have cited the books of Maccabees unless they were convinced of its reliability.

The reader should bear in mind that the period of Scripture was sealed prior to the events of Chanukah. No later book, even if it were historically accurate and true to the underlying spiritual theme of events it chronicled, could have been canonized. Consequently, the status of Maccabees as an apocryphal work does not, in and of itself, prove that it is not reliable."

כיוון דאתיא לידן לאמיך באדאנקען @כעלעם'ר מגיד פאר זיינע צוויי תגיבות דא viewtopic.php?p=166201#p166201 דיין ליקוט איז און איז געווען קילורין לעניים און דיר האט אוודאי @כוכב געמיינט.

[הוגה]

יישר כח פארן צוברענגען די תגובה פון הציץ, כ'האב עס נישט געזעהן ביז יעצט היות ס'איז פון פאר מיינע צייטן. דער תגובה האט אן עקסטרע חשיבות פאר מיר ווייל איך האב גוט געקענט ר' הערשל גאלדווארם ביז זיין פריצייטיגע פטירה. ער איז געווען א ידען נפלא. אבער מער ווי דעם, ער איז דאכציך געווען א טיפיקעל חרדי'שע איד, מ'האט נישט געקענט זאגן אויף אים אז ער איז אויפגעקלערט. איך האב היי יאר געזאגט פאר א באקאנטע מיינע אז לייבל וויינשטאק'ס חנוכה טעיפ איז גענומען פון די ספר המכבים, האט ער מיר באוואשן מיט א קיתון של שופכין, פארן זאגן אזא זאך.

איך האב נאר איין קשיא, הרב גאלדווארם שרייבט אז תנ"ך איז canonized געווארן איידער די נס חנוכה האט פאסירט. וויאזוי קען ער זאגן אזאנס? די נס חנוכה ווערט דאך דערמאנט אין דניאל (דאכציך). חוץ אויב מ'וועט זאגן אז עס איז אן אנדערע מעשה, כמו שכתבו כמה ממבקרי המקרא.

אגב, האסט נאך נישט פארענטפערט מיין קשיא.


.

[יאסל ראקאווער]

שר התורה מארק שפירא האט געהאט א פאסט אפאר טעג צוריק אויף די מזמורי תהילים וואס איז מתקופת חשמונאים. ער אדרעסירט דיין שאלות.
the Seforim blog: Maccabean Psalms? (and more) - http://seforim.blogspot.com/2015/02/mac ... e.html?m=1

פארשטייט זיך ס'גייט נישט באנאזאם מיט די כוזרי און @ווארט זאגער און @שיטה מקובצת ר' אביגדור מיללער'ס און אמנון יצחק'ס סברות. אבער רוח הקודש קען זיך ספראווען מיט די פראבלעמען אויך.

לגבי דיין קשיא. ס'קען זיין זיי האבן געוויסט דערפון אבער פון וויסען דערפון ביז ליינען גריכיש איז אויך מיר א גאנג.

[[NAMELESS]]

[tag]הוגה[/tag],
נס חנוכה אין דניאל?? (א רמז נבואה אויפן עתיד, אין פרק ח', לפי חז"ל. ווי קומען דא אריין די מבקרי המקרא?)
איך שיהיה, canonization פון די כתבי קודש איז געווען בימי שיבת ציון דורך עזרא הסופר וסייעתו, צוויי דריי הונדערט יאר פאר די שלטון המקבים.

[הוגה]

מ'האט אבער צוגעלייגט ספרים נאכדעם. אזוי געדענק איך. [tag]געפילטע פיש[/tag]?

[יאיר]

[tag]הוגה[/tag],
נס חנוכה אין דניאל?? (א רמז נבואה אויפן עתיד, אין פרק ח', לפי חז"ל. ווי קומען דא אריין די מבקרי המקרא?)
איך שיהיה, canonization פון די כתבי קודש איז געווען בימי שיבת ציון דורך עזרא הסופר וסייעתו, צוויי דריי הונדערט יאר פאר די שלטון המקבים.

דאס אז דניאל איז מרמז אויף שלטון אנטיוכוס איז אנגענומען ביי די מבקרי המקרא. נאר זיי האלטן אודאי אז דאס איז נישט קיין נבואה און איז געשריבן געווארן שפעטער.
די ענדגילטיגע קאנאניזאציע פון תנ"ך וואס מיר האבן היינט איז געמאכט געווארן דורך די פרושים, אסאך שפעטער ווי עזרא, נאנט צו חורבן בית שני. פון וויקי:
לדעת רוב החוקרים של ימינו חתימת הקאנון מתוארכת לשנת 70 לספירה בערך, זמן חורבן בית המקדש השני, שהיווה אחד הזרזים לקאנוניזציה. זרז נוסף לחתימת המקרא הוא העובדה שבין השנים 300 לפני הספירה עד 150 לספירה, נכתבו ספרים חיצוניים כיתתים שיצאו כנגד היהדות הפרושית וההלכה המקובלת (כמו קריאת תיגר בספר היובלים על לוח השנה המקובל), ועקב חששם של הפרושים כי ספרים אלו יוכרו כמקודשים הזדרזו לחתום את הקאנון ואף להוסיף ספרים אחרים שהיו שנויים במחלוקת, כגון קהלת, שיר השירים ומגילת אסתר, ובלבד שלא להותיר את הסוגיה ללא הכרעה.

[[NAMELESS]]

איך ווייס נישט פון וואו הערר וויקי נעמט זיינע נאמבערס, "רוב" החוקרים. כ'האב געליינט דא און דארט, צו מיר זעהן אויס די השערות לופטיגע געשעפטן (אדער גאר א קריסטליכע אינטערעסע אפצושטופן די חתימת המקרא צו די תקופה פון ישוע הנוצרי אזוי אז ס'זאל זיך גרינגער דערהערן דאס אז די ברית החדשה איז א המשך צום אלטן תורה. אויב זאלן די נוצרים אננעמען אז ס'איז געווען דארט א הפסק פון קנאפע פיר הונדערט יאר איז עס זייער נישט בא'טעם'ט דאס צונויפשמעלצן זיי ווי איינס). לערנענדיג מקרא כפשוטו, אן קיין דריידלעך און פשטים זעה איך נישט קיין שום הכרח אז עפעס וואס איז צוגעקומען צום תנ"ך נאכן תקופה פון שיבת ציון. דאס אליינס איז א שטארקע משמעות אז ערגעץ יענע צייט האט איינער אראפגעשטעלט א פוס אז דאס איז עס, עליה אין להוסיף. און אויב אמת איז דער יענער זיכער געווען עזרא הסופר. ס'איז נישט קיין מקרה אז קיין שום 'ספר' וואס איז געשריבן געווארן נאך עזרא איז לכל הדעות נישט אריין אין די כתבי קודש. וואס איז געווען פאררעכענט פאר כתבי קודש בימי בית ראשון דאס ווייסן מיר טאקע נישט (אונז האבן נישט די מקראות וואס די בני בבל האבן געהאט מיט זיך, כמדומני אז גארנישט איז פארבליבן פון זייער תורה). און דאס אז חלקים פון תהילים איז זיכער געשריבן געווארן בימי שיבת ציון איז אויך קיין שום ספק נישט (לפי פשוטו של מקרא כמובן). אבער נאכדעם, המוציא מחבירו עליו הראיה.

באשר ר' מארק שפירא'ס מזמורי תהילים פון די מקבים, איין שטארקע הכרח זעה איך האט ער, נעמליך ער איז מוכרח עפעס צו שרייבן. אויפצוקומען מיט עפעס ניי, עפעס פראוואקירענד. זולת זה קען איך נישט זעהן קיין שום משמעות פון א צל ראיה לדבריו. זיין גרעסטע געווער, דעם שטיקל צרור המור פון ר' אברהם סבע פארדרייט ער און נעמט איר ארויס פון קאנטעקס לגמרי. און אלעס געבויעט אויף א נארישע פשט אין א פערצופאלע ווארט "נתקן", און אז ר' אברהם סבע שרייבט נישט לשון בלשון ווי ר' אברהם ווילנא "העתידה להיות", און מאכט זיך לגמרי נישט וויסענדיג פון דעם פאקט אז די לעצטע פסוקים פון מזמור ל' מוז מען זיכער מפרש זיין לפי ר' אברהם סבע אז ס'איז געשריבן געווארן על פי נבואה על העתיד להיות. עיין בדבריו

[מיר'ער בחור]

ענייני דיומא

[אויבערלענדער חכם]

http://seforim.blogspot.com/2016/12/blog-post.html?m=1

[[NAMELESS]]

אזוי ווי דער וועלט איז דאך נישט קיין דומם. זאכן טוישן זיך מיט די יארן. אסאך מאל קען מען צוצייכענען איינעם א מראה מקום אין א ספר פונקטליך אויפן עמוד. אבער אז די צייט גייט אריבער און די מהדורה איז שוין נישט אין צורקעלאציע פאלן אלע מראה מקומות ארויס פון פענסטער ווערטלאז ווי א מרת קלינטאן טי-שירט אום ער"פ 2017. אזוי אויך פאסירט אפטמאל מיט להבדיל די אזויגערופענע אינטערנעט. מ'קען אנצייגען אן אדרעסס מיט די גרעסטע מאס פארזיכטיגקייט, און דאן קומען נייע צייטן און די געזוכטע בלעטער פאררוקען זיך ווי די קברים אין די מעשה ביכל און זענען שוין מער נישטא צו געפונען. דאס אקוראשט האט לא עליכם פאסירט מיט די אלע מראה מקומות וואס איך האב אנגעצייכענט צו די רעלעוואנטע מאמרים אין 'הצפירה', 'המליץ', און 'המגיד'. ובכן, אז רבים אומרים מי יראנו טוב (וואס, וואו, ווען? שוין.) לייג איך דא איבער צוויי תגובות מיט די פרישע מראה מקומות צו די ארטיקלן, בנוסף צו אסאך תיקונים און הוספות פאר דמי פיוס, מיטן האפענונג אז פון דא אין ווייטער וועלן זיי מער שוין נישט גיין אויף דאטשע עד כי יבוא שילה, בב"א

ויהי בימים ההם, פאר א קנאפע הונדרעט און צוואנציג יאר מיט א שמייס צוריק איז נאך דער אינטערנעט נישט געווען אזוי נפוץ ביים היימישען ציבור אווי היינט צוטאגס בעו"ה. אין יענע יארן זענען זיי געווען די 'קובצים' 'ירחונים' און 'רבעונים' וכל שום ובצל וואס האבן פארטרעטן דאס וואס קאווע שטיבל ואחותה וצרתה איז היינט פאר אונז יושבי חושך ואור. איז זיך דעמאלס פארלאפן א פרשה, א שערוריה אזוי צוזאגן, וואס האט אריינגעשלעפט מאמרים, מחאות, קונטרסים, תשובות, פאשקעווילן, חרמות, און וואס נישט, פונקט ווי אין די שפעטערע ת"ש יארן.

אנגעהויבן דער שטורעם האט זיך עס מיט א קורצע מאמר אינעם "הצפירה" פון כ"ח כסלו תרנ"ב אונטערן נאמען "מאי חנוכה" פונעם עורך ראשי דער גרויסער גאון און ידען רבי חיים זעליג סלאנימסקי וואו ער קומט אויף מיט א חידוש אינעם סוגיא פונעם 'פך השמן', ובכן אז אפילו נניח ס'איז אמת אז עפעס א מעשה האט פאסירט מיט א קריגל אויל, איז בכלל נישט משמע אז דער מדובר איז פון א 'נס'. ער איז מדייק פון לשון הרמב"ם ביי חנוכה ווען ער איז מעתיק די מעשה פונעם פך השמן, לאזט ער ארויס די ווערטער "ונעשו בו נס", ער פארארבעט זיך אויס א מהלך אז די כוהנים האבן זיך ארומגעזען מיט איין קריגל אויל, און פרישע סחורה קומט הערשט אן אין אכט טאג ארום, און היינט אנצינדן און דערנאך גיין שלאפן פאר די קומענדיגע זיבן טעג וועט שטארק אראפקלאפן די מאראל ביים ענטיוזיסטישע מאסן וואס די הדלקת המנורה אינעם פריש פארכאפטן בית המקדש מיט א גרויס טריאומפ לפרסומי ניסא האט געדינט פאר זיי אלץ א שטיק חיות, א תרועת נצחון. זענען זיי געפאלן אויף אן המצאה, מ'האט צוטיילט דאס אויל אויף אכט טיילן און יעדן טאג האט מען אנגעצינדן איין חלק, געברענט האט ער טאקע נאר אנפאנג נאכט 'עד שתכלה רגל מן השוק' ווילאנג מענטשען קענען אין אכט נעמען, און דערנאך, ווען דער עולם איז זיך געגאנגן שלאפן, האט זיך עס נאטורליך פארלאשן. און מיט דעם פארשטייט מען פארואס אין 'מקבים', 'פולאוויס', 'על הניסים', 'הנרות הללו', וכו' וכו' ווערט בכלל נישט דערמאנט פון אזא נס. (און ווי ער שרייבט שפעטער, "מה שבאמת ע"פ הדין, המאמין בנס השמן שהוא העקרי בנס חנוכה, הוא מעיד עדות שקר בעצמו, להיותו מאמין בלבו בנס גדול למעלה מן הטבע, ובפיו יאמר על הנסים ויודה לה' על נס אחר קטן בטבעו, והוא נצחון החשמונאים ! האין זה כמעיד עדות שקר בעצמו ? !)

אין א שפעטערע הצפירה קומט אן א מאמר מיטן נאמען 'נס מנסיון' פון "צבי פערלא" מיט נאך א באמבע, דאס מאל בשם הגאון רבי יהודה בכרך (בעל נימוקי הגרי"ב), אז אין די אלטע גירסא אין במה מדליקין איז אויך נישט געשטאנען "ונעשה בו נס" נאר "ועשו בו נסיון", און אז פשט גייט ווי סלאנימסקי, עיי"ש. אינעם זעלבן הצפירה, און אויך אין די נומער פון א טאג פריער דרוקט ער דארט בריוו וואס גוטע פריינד האבן אים מייעץ געווען נישט מער צו שרייבן אזעלעכע חידושים פאר די פשוטי המון עם, און זיין תגובה לדבריהם.

איך דארף אייך נישט פארציילן וואס פאר א צונאמי האט דא אויסגעשאסן. ס'האט זיך אנגעהויבן שיטען ברויזען בריווען הין און צוריק, (הצפירה נומ' 7,11 (וואו דער כותב המכתב פארציילט ר' חיים זעליג'ן מיט שמחה אז דער גאון רבי דוד פון נאווארדיק אין זיין ספר גליא מסכת (או"ח סימן ו') שרייבט אויך ווי אים. למעשה לא דובים ולא יער. אדרבה, דער נאווארדיקער איז מאריך בדרוש מסביר צו זיין די וויכטיגקייט פונעם נס השמן, אז אן דעם וואלט מען בכלל נישט געקענט מאכן קיין יום טוב אויפן חלק הנס פון נצחון המלחמה ווייל זיי וואלטן נישט געקענט וויסן מה יולד יום, אפשר צומארגנס וועלן די אנדערע זייט זיך גובר זיין און צוריקדרייען די מצב. איז פאדרעם געקומען די נס השמן צו ווייזן די יידן באותו הדור אז שכינה שורה בישראל און זיי האבן נישט וואס צו זארגן, עיי"ש. דער מהר"ל אין חידושי אגדות זאגט אויך אן ענדליכן געדאנק אז באמת איז דער עיקר פון חנוכה פאר די נצחון המלחמה קעגן די יוונים, נישט פאר די נס השמן. מ'מאכט נישט קיין יום טוב פארן קענען מקיים זיין א מצוה זאגט ער, הודאה והלל מאכט מען נאר פארן הצלה, און פארדעם טאקע דערמאנט נישט דער בעל הניסים דער גאנצער נס השמן בכלל. נאר די נס השמן האט אויסגעפעלט אז ס'זאל זיין א קלארע הוכחה אז די נצחון הצלחמה איז אויך געווען פון השי"ת, און נישט נאטורליך מכוחם וגבורתם פון די חשמונאים), 13, 20, און 28). אין א קורצע אנטווארט צו א חסיד וואס האט אים באווארפן מיט טענות זאגט אים חז"ס הער, דו ביסט א חסיד, איך בין פונקט אזא חסיד ווי דיר. נאר דו ביסט א חסיד פון דיין רבי'ן און איך פונעם רמב"ם. א צייט שפעטער פארציילט חז"ס אז אין ירושלים האט דער "ראש הרבנים" (רבי שמואל סאלאנט ז"ל) געבעטן מ'זאל אים ברענגן אלע הצפירה'ס אהין און צוריק און נאכן מעיין זיין האט ער געגעבן גערעכט פאר רחז"ס (אינעם ערשטען מהדורה האב איך געשריבן אז דאס וואס רבי יעקב ליפשיץ שרייבט איבער דעם "תמים הרחוק מכל תחבולות הספרות" וואס האט על פי עצתו אריינגעשטעלט א מודעה אין המליץ אז ער ציהט צוריק פון זיין שטיצע פאר חז"ס, אז דאס מיינט ער רבי שמואל סאלאנט. למעשה איז עס א טעות. רבי שמואל האט קיינמאל נישט צוריקגעצויגן, ווי עס שרייבט זיין סעקרעטאר ר' חיים מיכל מיכלין. נאר נאך גרויס דרוק פון אסאך בריוון האט זיך נאר ארויסגעדרייט אז ער האט נישט קיין צייט און ער מישט זיך נישט אריין 'לא לשבט ולא לחסד'. און אז די אנדערע רבנים און ירושלים זענען אויך געבליבן אין דער זייט. די מעשה מיטן אנאנס אין המליץ איז מיט רבי יהודה מעשיל הכהן צירקעל, רב אין באריסאוו. דאס איז געווען בתגובה צו זיינס א בריוו וואס אלכסנדרוב (זעה שפעטער) האט אריינגעשטעלט אין 'דברי שמואל' לטובתו, און מחמת גרויס דרוק האט ער זיך געמוזט אפשאקלן פון דעם).

אינעם (competition) המליץ איז מען אוודאי אויך נישט געבליבן זיצן אויף בליי, אויפן front page זענען זיי ארויס מיט א מעכטיגע קול מחאה אויף דאס וואס חז"ס מיט זיין שיטה טשעפעט די יידישע 'רגש', און איר אמונה אין ניסים וואס גיבט איר די אזוי וויכטיגע שטארקייט און האפענונג. וואס וועט דען שאדן פארן יידישען פאלק, פרעגן זיי, דאס גלייבן אין דעם נס, חוץ די לעצטע פאר קאפיקעס וואס זיי געבן אוועק צו קויפן חנוכה ליכט?. פארוואס זאל מען אפשוואכן די אמונה, און די 'עדן והעונג אשר ישבע את היהודי בהדליקו את הנרות, ואת יראת הכבוד לעמם ורגש אמונים לאלהיהם אשר אשר יביאו הנרות בלב הילדים, עד כי בארצות המערב קבעו את לילי החנוכה לחג לילדים להפיח בלבם רוח היהדות'!! (אסאך פון די מבקרים פון חז"ס ברענגן עפעס ארויס ווי כאילו אויב איז ער ווען גערעכט האט נישט קיין שום פשט מער מקיים זיין די הייליגע מצוה פון הדלקת נר חנוכה. נאך מער שרייבט איינער אז ער האט געזעהן א בריוו פון די ווילנא אומגעגענט ווי איינער רעדט זיך אפ דאס הארץ אז דאס יאר זענען אסאך נישט געקומען פורים צו די מגילה ליינען, מיט די טענה אז אויב איז חנוכה נישט געשעהן קיין נס, איז זיכער נישט פורים. עפעס וואס איז כמובן מאליו לא עלתה על לבו פון חז"ס בכלל. דאס שטיקל רמב"ם אויף וואס ער בויעט זיין בנין איז דאך אין הל' חנוכה, צוזאמען מיט די הלכות פון הדלקת נרות חנוכה. און לדברי חז"ס איז זיכער די יום טוב נתקן געווארן אויף א נס. נאר נישט די נס פון ריבוי השמן). בעיקר דרייען זיי אן אין 'המליץ' אז חז"ס האט מיט זיין מאמר אנגעמאכט א שרעקריכע חילול השם ווען עס איז באריכטעט געווארען דערוועגן אין די גוי'שע פרעסע אז ווי כאילו חז"ס איז מצדד צו די שיטות פון Stepan Iakovlevich Diminsky אין זיין אנטיסעמיטישע בוך קעגן די יידן און דער תלמוד. זיי גייען אזוי ווייטער און באשולדיגן באמת סאך מער די קנאים, וואס אנשטאט ערלעדיגן די מעשה בשתיקה דורכן מעורר זיין רבי חיים זעליג'ן איבער זיין טעות, האבן זיי אנגעדרייט א שטורעם מיט פאשקווילן בראש כל חוצות פארלאנגדיג נישט ווייניגער ווי א "חרם" אויפן 'הצפירה'. און דאס האט צוגעברענגט אז די שונאי ישראל זאלן האבן שטאף אויפן יידישן פאלק. זיי פארציילן דארט אויך אז חז"ס האט פאר'מסר'ט פאר די אינסטאנצען טייל פון די רודפים. איינס פון די שטארקע טענות אויף די קנאים איז דאס אז די פולישע צייטונג וואס האט באריכטעט איבער די שערוריה האט בתוך הדברים מבזה געווען דעם באקאנטן משומד דר. דניאל חוואלזאהן, א ייד וואס טראץ זיין שמד האט זיך עד יום מותו איבערגעגעבן במסירת נפש פאר זיינע ברידער, ובפרט פאר די פרומע ליטווישע און די חסידים.

די וויכוחים ציווישן 'הצפירה' און 'המליץ' האבן זיך אנגעהאלטן היבש לאנג לדוגמא, דא און דא פון הגאון רבי יהושע העשיל מרגליות זצ"ל אב"ד ווישנאווע זיך אנצונעמען פאר חז"ס. ער פירט אויס "סוף דבר, דברי חז"ס חיים הם למוצאיהם". דא און דא וואו רבי אייזיק ליב סטוליאר, רב אין קוזניצא ענטפערט אים אפ). אין איין אזא מאמר טענה'ט יעקב רייפמאנן אז באמת איז יא געשטאנען די נס השמן אין ספר החשמונאים, נאר די מעתיקים האבן עס שפעטער משמיט געווען.

דער מאדנער גאון רבי שמואל אלכסנדרוב פון בוברויסק איז לעומת זה ארויס זיך אנצונעמען לטובת חז"ס מיט א קונטרס אגדת פך השמן און איז שטארק פארשריגן געווארן דורך זיינע חברים מיט גאנצע חיבורים, ציווישן זיי דרך אמונה פון ר' יהודה ליפשיץ (א ברודער פון ר' יעקב ליפשיץ, דער בעל "זכרון יעקב"), אמונת חכמים פון ר' דוב בער יהודה ליב גינזבורג בשליחות פון זיין רבי'ן הגה"ק ר' שלמה זלמן פון קאפוסט. (די חסידי חב"ד האבן געלאזט דרוקן צוויי טויזענט שטיק דערפון און ארומגעשיקט בחינם פאר די 'הצפירה' ליינער. אויף וואס אלכסנדרוב האט אפגעשלאגן מיט א קונטרס 'דברי שמואל), נס חנוכה פון ר' ברוך ברויזמאן, נס פך השמן ח"א און ח"ב פון רבי אייזיק ליב סטוליאר הנ"ל. ער האט זיך קודם אנגענומען פארן כבוד פון רבי שמואל, הגם נישט אויף זיין שיטה. אבער נאך גרויס אויפברויז פון די פרומערע און חסידים בפרט האט ער פארלייקענט זיין פריערדיגע שטיצע און גע'טענה'ט אז רבי שמואל האט פארדרייט זיינע ווערטער און עס געדרוקט אן זיין רשות. די טעראר אויף אלכסנדרוב, און אויף יעדם וואס האט זיך נאר דערוואגט צו זאגן א גוט ווארט אויף אים אדער אויף חז"ס איז געווען איבער די כוחות. מ'האט זיי געשיקט פאשקווילן מיט בילדער ווי זיי זענען אנגעטוהן אין גלח'ישע קליידער און געסטראשעט אז דאס גייט מען ארומשיקן בכל תפוצות ישראל (עיין כאן, עמ' 23). דריי יאר שפעטער אין תלפיות (בארדיטשוב, תרנ"ה. חלק 'פליטת סופרים') האט רבי שמואל געמוזט זיך אביסל צוריקציען און רעדט זיך דארט אויס זיין נשמה וואס פאר א רדיפות ער ליידט זיך צוזאם וועגן זיין מאמר. א יאר דעראויף שרייבט ער שוין "ות"ל אשר שקלתי למטרפסי בהאי עלמא וכבר הודתי בפומבי על עוני זה. והנני אומר עוד הפעם כי הנני מתחרט חרטה גמורה על הבטויים הקשים הנוגעים בגוף קבלת פך השמן הנמצאים בספרי אפ"ה, ודעתי ככל שלומי אמוני ישראל בזה".

א פאר יאר דעראויף האט זיך דער בעל חידושי בר נחמני, רב (אדער מו"ץ) אין וויטעפסק, אינעם "הפלס" אויך באנומען מיט א לענגערע מאמר (ח"א און ח"ב) אויך מיטן נאמן "מאי חנוכה" שטארק אפצושטויסן חז"ס'נס השערה און ותשקוט הארץ מאה שנה...

בלעטערנדיג אהין און צוריק זעה איך אז דער עיקר שטארקע הוחכות וואס חז"ס האט אריינגעהויבן קעגן זיך איז געווען פארן לאזן הערן אז אפילו דער רמב"ם מיטן מחבר און רמ"א זענען מודה אז 'נס לא קרה לנו'. אבער חוץ מזה, לגבי דער עצם טענה איבערן אמיתות הסיפור פון די אנדערע מקורות קומט ער זייער שטארק ארויס ואין להם באמת מענה נכונה, והבוחר יבחר, או יברח.

וואס מיינט איר הרב המגיד מכעלעם אז לעצם הנס איז נישטא וואס צו ענטפערן? ווער עס גלייבט די גמרא אז עס איז געשעהן א נס גלייבט דאך זיי, און נאמנים עליו אז די וגמרא שרייבט נישט קיין שטותים.

געשריבן האב איך "לגבי דער עצם טענה איבערן אמיתות הסיפור קומט ער זייער שטארק ארויס ואין להם באמת מענה נכונה", און די כוונה איז גאנץ כפשוטו. "אלע" מקורות פון יענע צייטן נאנט צום תקופת החשמונאים, און "אלע חוץ איינס" פון די ברייתות שפעטער וואס רעדן וועגן חנוכה דערמאנען בכלל נישט אזא נס, הלא מילתא הוא.

דער גרויסער שרייבער דער פראנקפורטער רב רבי נחום ברילל האט אויך פרובירט אין "המגיד" פון תרכ"ט צו גיסן פעך און שוועבל אויף אלע וואס גלויבן נישט אין די גאנצע מעשה, און אין א המשך אפאר טאג שפעטער, בעצומו של יום החנוכה, שיינערהייט זיך געמוזט היבש צוריקציען קומענדיג צום הכרה אז די ראיות ווארפן אין די אויגן אריין.

[מיימון]

דער מגיד פון חעלם איז ספעציעל אראפגעשיקט געווארן פון גיהנום צו משמח זיין לבבות נשברות.

בי"ד של מעלה: מגיד בן חעלם שטיי אויף און טו דיין תפקיד וואס דו ביזט באפוילן געווארן נאך פון ששת ימי בראשית.

מגיד: אבער וויאזוי קען איך פארהרג'נען מיין רונדיגער ציפער פון טויזנט תגובות וואס איך האלט שוין אן פאר צענדליגער יארן.

בי"ד: גיי אראפ און טו דיין שליחות.

בת קול: הרשות ניתנה לך מפי עליון דו מעגסט גיין ביז צוויי טויזנט איידער דו קערסט זיך צוריק.

קאווע שטיבל פארזשאווערטע זיצערס: אהה, אפשר געסטו אויך א טויזנט לייקס אינצווישן?

[שמעקעדיג]

[Buddy]

ווי קען מען זעהןדעם מאמר?

אגב בבית מונקאטש יש ע"ז ארוכות וקצרות הקשר בין סוכת לחנוכה, וגם על האפיקערסים...

[בן פרצי]

ווי קען מען זעהןדעם מאמר?

https://www.bmj.org.il/assets/files/491291329323.pdf

[מי אני]

הרב אריה ליב פיינשטיין ז״ל דערמאנט די מבוכה מיט חז״ס אין זיין אלף המגן (בהקונטרס שלטי הגיבורים). ער זאגט אז מעיקרא איז בעצם נתקן געווארן הדלקת נר חנוכה שמונת ימים אלס התחדשות המלוכה להחשמונאים, וויבאלד ״כי האור הוא אות וסמל לכמה ענינים טובים לשמחה וישועה לאושר ושלום ולכן מדליקין מאורות ביום העטרת המלך ובכל שמחה רבה כידוע״. און די סומע פון אכט טעג איז געווען כעין מה שמצינו אלס פּרעצעדענט בהתורה אז זיבן טעג איז א חג און דעם אכטן טאג איז א ויברכו את פני המלך; ווי מ׳טאקע זעהט בספר המכבים וכדברי [tag]יאסל ראקאווער[/tag]. אבער די זרע בית דוד האבן נישט געהאלטן דערפון לגמרי, וויבאלד זיי האבן געהאלטן אז די מלוכה להחשמונאים גזילה היא בידם, און דערפאר האט ר׳ יהודה הנשיא, מזרע בית דוד, נישט דערמאנט חנוכה אלס א חג (ובפרט אז המנורה מרמז לבית דוד ולשלום), כי אם בעקיפין וויבאלד דאס איז למעשה נתפשט בהעם. און דאס זעלבע האט פאר די בית הלל נישט בעצם געפאלן דעם חג זייענדיג אויך מזרע בית דוד, נאר וויבאלד ס׳איז נתפשט בהעם און זיי זענען סתם אזוי געווען נוחים ועלובים האבן זיי דאס אויך מקדיש געווען.

ווי אויך זאגט ער אז דאס צי ס׳איז געווען א נס בהפך שמן איז תלוי במחלוקת בין ר׳ יהודה ור׳ יוסי. והיינו אז נאר לר׳ יהודה וואס האט געהאלטן אז ס׳איז סתם אזוי געווען כמה נסים בהשמן, נאר ער האט געהאלטן דערפון ולכן טאקע פטר בסוף פרק הכונס בחנוני בנר חנוכה. משא״כ ר׳ יוסי וואס האט סתם אזוי געזוכט ממעט צו זיין בנסים (ווי אונז טרעפן בסוכה ה. אז אליביה לעולם לא ירדה שכינה למטה מעשרה וכו׳) האט נישט געהאלטן אז ס׳איז געווען א נס בהשמן און רבינו הקדוש האט גע׳פסק׳נט ווי אים שנימוקו עמו. דער תלמוד ווידער האט יא אָנגענומען ביים נס כר׳ יהודה און אויך אלס התפשטותו בהעם.

הרב שמואל משה רובינשטיין ז״ל שרייבט אין זיין הרמב״ם והאגדה:

1330E5DA-7F1A-418C-97BD-40139ED3CC9D.jpeg

‏ער האט סתם אזוי געשריבן לגבי אגדות, ״גדול כוחן של בעלי אגדה שהם יוצרים יש מאין.״