ארי אויסטערליץ טראגעדיע

[אייז קריעם]

א באנדע פסיכאלאגן דרייען זיך דא! איינער טענהט סקווירא איז שולדיג, א צווייטער שרייט ליזענסקער האבן דאס אנגעמאכט, און דער דריטער לייגט דאס אן גאר אויף א געוואוקס.

באדעם ליין איז, יעדער ספינט עס וויאזוי זיינע געדערים דרייען זיך. מען קען נישט בלעימען סקווירא אויף יעדע סואיסייד פונקט ווי מען קען זיי נישט בלעימען פאר יעדער וואס איז געווארן קראנק און געשטארבן.
א מענטש איז געבויעט פון א קאמליצירטע קאמבינאציע פון לייף עקספיריענסעס און איין פאקטאר אליין איז נישט מכריע.

בד"ו, מענטשן זענען דורך דעם לאגער און זיך נישט געשאסן. חוץ טאמער ווילסטו זאגן אז נאר די געזינסטע זענען געבליבן לעבן. אבער דאס איז א נושא פאר זיך.

[קורקלענד]

ק"ש איז א מקום צו שמועסן און פארברענגען. יעדער קען שרייבן כל מיני סברות אויף וואס מען וויל פון קאלטור, רעליגיע, השקפה, חסידות, חרדית, דת וחלופיהן. אבער ס'איז דא זיכער נישט קיין פלאטפארמע פון וואו צו פירן עקסקלוסיווע אגענדעס און פרובירן צו פארשטילן און פארשעמן סיי וועם פאר סיי וועלעכע סיבה.
האסט אן אגענדע אונטער צו ברענגען חרידיזם מאך אן אשכול און רעדט דיך אויס געב דיך אויס און שרײַב וואס דיין הארץ וויל, אבער קומען און פארדרייען יעדע צווייטע אשכול צו דיין אגענדע איז זייער נישט יושר'דיג.

נ.ב. איך וויל דיר דערמאנען אז דא איז דא אסאך חברי השטיבל וואס זענען נישט אויפן זעלבן בלאט ווי דו און אזוי ווי דו פארשטייסט אז דו האסט רעכט צו טראכטן און האלטן וואס דו ווילסט און ווי אזוי דו ווילסט האבן זיי אויך די זעלבע רעכטן ווי דיר. ממילא האלט איך אז ס'נישט יושר'דיג סתם צו אטאקירן מענטשן ווייל זיי האלטן אנדערש.

[moshav zekeinim]

אז דו מעגסט פארדרייען יעדער איינציגסטער אשכול מעג איך פארדרייען יעדער צווייטער אשכול

[moshav zekeinim]

באדעם ליין איז, יעדער ספינט עס וויאזוי זיינע געדערים דרייען זיך. מען קען נישט בלעימען סקווירא אויף יעדע סואיסייד פונקט ווי מען קען זיי נישט בלעימען פאר יעדער וואס איז געווארן קראנק און געשטארבן.

דו מאכסט די זאך במזיד פיל מער קאמפליצרט ווי עס איז. דא רעדט מען פון א יונגערמאן וואס האט זיך מאיזה סיבה צואמפערט מיט דער ביג באס, ער האט געכאפט א גוטן טרעט פון די סקווירא שטיוול, און עליכע יאר דערויף נישט גוט אפגעשניטן. מען דארף נישט זיין קיין גרויסער מפלפל און קאנספאריקער צו ציען א קשר צווישן זיין טויט און סקווירא.

[ישראל גלויבער]

באדעם ליין איז, יעדער ספינט עס וויאזוי זיינע געדערים דרייען זיך. מען קען נישט בלעימען סקווירא אויף יעדע סואיסייד פונקט ווי מען קען זיי נישט בלעימען פאר יעדער וואס איז געווארן קראנק און געשטארבן.

דו מאכסט די זאך במזיד פיל מער קאמפליצרט ווי עס איז. דא רעדט מען פון א יונגערמאן וואס האט זיך מאיזה סיבה צואמפערט מיט דער ביג באס, ער האט געכאפט א גוטן טרעט פון די סקווירא שטיוול, און עליכע יאר דערויף נישט גוט אפגעשניטן. מען דארף נישט זיין קיין גרויסער מפלפל און קאנספאריקער צו ציען א קשר צווישן זיין טויט און סקווירא.

שני דברים
איינס, דו גייסט נישט דערלעבן אונטערצוברענגן חרדיסיזם.
שנית, דיינע ווערטער טוישן נישט קיין מציאות, מענטשן, לייענער, אפשר אנסקריבלען אפאר בלעטער דא יא..
צו שרייבן העסע און ברעכאץ, וועסטו שנעל פארעקלן די סביבה. ממילא האלד יור הארסעס!

[moshav zekeinim]

גלויבער טייערער, איך בעט דיר יעצט זייער קלאר, הער אויף צו טראלן אויף מיינע תגובות. איך קום דא מיט ארגומענטן קומסטו מיט חסידישע אייער ווארפעריי.
ווילסט ציען א געזונטער ארגומענט ביסטו מער ווי וועלקאם.

[ישראל גלויבער]

מושב עקלדיגער, מיר זענען גלויביגע בני אברהם יצחק ויעקב, און מיר האסן נישט קיין אייגענע ברודער אפציעל, מיר האבן צומאל ווייטאג!
דו מושב וואלסט מיט צוואנג געברויכט טוישן דיין שאנדע נאמען צו דופן עקומה.. וואס א סארט חלבנא אינעם שטיבל, וואס זאל אפציעל שטרייטן קעגן אונזער געמיינדע? אפציעל זאגן איך וויל צעקלאפן אלע חרדים די יסודות.
ווילסט אויפמערקן ווייטאגליכע נושאים ביסטו ווייטער וועלקאם, ווילסטו אונז אריינכאפן אין דיין מרה שחורה זאק, היו לא תהיה

[סאשי פיש]

גלויבער דו פארלעצט דו תקנות פון קאווע שטיבעל

[איסר האטלקי]

אוודאי איז מיין כוונה אונטערצוברענגען חרדיזם.

דערמאנסט מיך פון די מעשה מיט די כעלעמ'ע וואס האבן פרובירט צו שטופן דעם בארג כדי גרעסער צו מאכן די שטאט, ווען זיי זענען געווארן הייס פון אזויפיל שטופן האבן זיי אויסגעטון זייערע קליידער און ווייטער געשטופט, ביז איין גנב האט אפגעצויגן מיט אלע קליידער. ווען זיי האבן זיך אויסגעדרייט און באמערקט אז מען זעט שוין נישט די קליידער זענען זיי געווארן מלא שמחה אז מען האט שוין גערוקט דעם בארג אזוי ווייט, מען קען שוין אפילו נישט זען די קליידער...

לענינינו, דעם בארג גייסטו נישט קענען שטופן, ניטאמאל קיין פיס ווייטער. אויב זעסטו מיטאמאל אז חרידיזם איז אונטערגעגאנגען, מען זעט עס מער נישט פאר די אויגן, דאן זאלסטו וויסן אז דו ביזט שוין גוט אין די ערד!! און דאן איז שוין העכסט צייט אז דו זאלסט זיך אויך נעמען דאס לעבן...

אגב, איך בין מיך מקבל לעילו נשמתך הטהורה, אז נאך וואס דו שיסט דיך/ הענגסט זיך/דערווערגסט זיך/שפרינגסט/ צום טויט וועל איך אויסשרייען דא און אויף אלע מקומות וואו חרדים דרייען זיך נאר, אז די סיסטעם איז שולדיג, עס האט גארנישט געהאט מיט דיר צוטון, בלי נדר.

אויך, געדענק מיטצונעמען די רעזולטאטן פונעם אלטוועלטליכן 'חרידיזם סיסטעם אינוועסטיגאציע', און זאלסט עס צייגן פארן בית דין של מעלה.

[יהודי פשוט]

מושב זקנים איך האלט אז די ביסט שולדיג אין די גאנצע אויסטערליץ מעשה....פרעג מיך אפ.....

[moshav zekeinim]

נישטא ווער עס זאל לאכן. די לעצטע פאר וואכן אין ניו יארק אליין זענען צענדליגע חרדים ארויס פונעם סיסטעם. חרדיזם ברעכט לעצטנס אונטער ווי קיינמאל בעפאר. אין די לעצטע יאר אליין האט זיך אטד פארטאפלט. די גרעסטע קעפ ביי חרדים זיכן דעם וועג ארויס פון דעם פלאץ. די געליטענע זיצן מער נישט מיט פארלייגטע הענט אזויווי אמאל. יונגע שנוציקעס געוועזענע חרדים הייבן אן פירן גרויסע ביזנעסער, מאכן קאנעקשנס.

באהאלט ווייטער דיין קליינעם חרדישן מוח אין דיין אויסגעגרעפסטן טעלער טשאלענט, יאכנע אויס א האלבער שטאט מיט נאך א טיץ פארביטערטע חרדים.

האלא, די וועלט ריקט זיך פאראוס, די קעפ שטיק לאזן די דום קעפ פון אינטן איבערקייען די ראפאגאש פון די אונגארישע באבעס און קאשע פון די פוילישע דריבקעס.

[moshav zekeinim]

מושב זקנים איך האלט אז די ביסט שולדיג אין די גאנצע אויסטערליץ מעשה....פרעג מיך אפ.....

ןוגיכ ןיכ'םוןמבןוי'ירקןעב עןוביע וןרקיעב רןיערעןוירק רביקןויערוןרקעעא''ריעס רעןיע]םרעישעילשעער

[יהודי פשוט]

מושב זקנים: ווען די ענדיגסט ברעכן געדענק צו פלאשן

[שלמה המלך]

גלויבער דו פארלעצט דו תקנות פון קאווע שטיבעל

דיך פארשטיי איך אינגאנצען נישט! מילא דעם נבילה סרוחה ענפער איך אפילו נישט עס איז אסור צו פארהאנדלען, ענטפערען, אדער בכלל זיך קימערן מיט א משומד, איך בין גארנישט באזארגט יבא בעל הכרם ויכרות את הקוצים... וואטש ענד סי, אבער די? גלויבער האט מער אטאקירט פערזענדליך ווי דעך מנובל הידוע פונעם מושב באקיינעם? ער האלט אין איין אטאקירען יעדער ציווילער בירגער דא, און דיך באדערט גארנישט ער פארלעצט די תקנות! גלויבער שטערט דיך זייער שטארק??
דער אפיקורס כאפט גארנישט - און די אויך נישט זעט אויס - אז זיין גאנצער עקזיסטענס דא איז פון די סבלנות פון די חרידיזם, זאל ער פרובירן אזוי צו רעדן און זייערע שטיבלעך מ'וואלט שוין לאנג צושפלערענט זיין שמוציגען מח, אבער דא לאט מען איהם סרח'נען ווי א סוער פלענט און מ'איז איהם נישט חוסם...
עכ"פ קיק איבער אלע אשכולות ווי ער גרעפעצט אדער אפילו נאר און דעם אשכול קיק ווער עס פארלעצט די תקנות פאר די נעמסט דיך אויף א אומשולדער מענטש וואס האט געשריבען פשוט צו דער זאך און מילד!

[איסר האטלקי]

באהאלט ווייטער דיין קליינעם חרדישן מוח אין דיין אויסגעגרעפסטן טעלער טשאלענט, יאכנע אויס א האלבער שטאט מיט נאך א טיץ פארביטערטע חרדים.
.

מילא איך שוין, אבער דו, יא דו אפגעריסענער, כ'מיין צו זאגן: אויפגעקלערטער, קענסט מיר זאגן וואס דו טיסט דא? גיי לעק דיך צו די חברה! האלאו, זיי האבן קאנעקשענס, גיי אהין, זיי וועלן קייען דיינע שטרוי ימיט דיר אינאיינעם.
דא, אין קאווע שטיבל, מיט פארביסענע חרידים זיצטו אפ??? כ'מיין, האסט טאקע נישט געטראפן בעסערס וואו צו גיין? און איך דארף דיר גלייבן אז עס קומט פאר יום טוב מיט די אטד, האהאהא... ב"ה ס'איז יא דא ווער ס'זאל לאכן מיט מיר.

[ישראל גלויבער]

נישטא ווער עס זאל לאכן. די לעצטע פאר וואכן אין ניו יארק אליין זענען צענדליגע חרדים ארויס פונעם סיסטעם. חרדיזם ברעכט לעצטנס אונטער ווי קיינמאל בעפאר. אין די לעצטע יאר אליין האט זיך אטד פארטאפלט. די גרעסטע קעפ ביי חרדים זיכן דעם וועג ארויס פון דעם פלאץ. די געליטענע זיצן מער נישט מיט פארלייגטע הענט אזויווי אמאל. יונגע שנוציקעס געוועזענע חרדים הייבן אן פירן גרויסע ביזנעסער, מאכן קאנעקשנס.

באהאלט ווייטער דיין קליינעם חרדישן מוח אין דיין אויסגעגרעפסטן טעלער טשאלענט, יאכנע אויס א האלבער שטאט מיט נאך א טיץ פארביטערטע חרדים.

האלא, די וועלט ריקט זיך פאראוס, די קעפ שטיק לאזן די דום קעפ פון אינטן איבערקייען די ראפאגאש פון די אונגארישע באבעס און קאשע פון די פוילישע דריבקעס.

איך זע פונקט פארקערט, לעצטענס האבן חרדישע שטערנס באקומען גאנץ פיינע דערגרייכונגען, אין אסאך געביטן, איך רעדט שוין נישט וועגן מנשה לוסטיג'ס נייע פילם, וואס ווערט אומגלויבליך אויסגעלויבט אין די גרעסטע פלעצער אין די וועלט, און אפילו ליפא שמעלצער איז באמת אויך נישט קיין א.ט.ד. נאר פשוט איינער וואס האט זיך אביסל געעפענט די פאסיק, און פונקטליך ווער פון די אטד זענען אזוי סוקסעספול אז עס זאל טרייבן אונזער ציבור אהין איידער צום זעלבסטמארד?

[[NAMELESS]]

משמועסט עפעס אז ליפא דערנענטערט זיך צוריק צו סקווירא...

[moshav zekeinim]

ליפא שמעלצער איז מסתמה נישט דער פרייער אטד, אבער ער איז אויסדרוקליך נישט קיין חרדי, ער פירט דאך אן אפענער מלחמה קעגן זיי. איינער וואס אידענטיפיצירט זיך היינט מיט ליפא איז אויף די אנטי חרדי זייט. רוב שטערנס פון וועמען דו רעדסט, זענען אנטי חרדים. למשל יהודה גרובייס כאטש ער גייט א חרדישער לבוש איז ער קעגן די חרדישע שאאטוטן. ד.ה. ער איז א "קולטורעליעזער חרדי", אדער "חרדי מיט א טוויסט".

גאנץ חרדיזם שטייט יעצט פאר א גורל'דיגער ווענדונג פונקט, ליפא שמעלצער און הרב מנדל רוטה ודומיהן האבן אפגעמאכט נישט צו אנטלויפן פונם חרדישן געמיינדע, נאר פשוט לויז צו מאכן די ענגע כללים פון וואס חרדיזם באשטייט. פון צווייטן זייט שטייען ראבינאווישלעך און צימערמאן'ס ודומיהן און פראבירן ענגער צו מאכן. און אינדערמיט שטייען די שיינע אידן און ווארטן צו זעהן ווער עס האט די אויבער האנט, ולאורם ילכו.
עס איז קיין ספק נישט אז חרדיזם האלט פאר א טראנסשיפט ווי קיינמאל בעפאר.

[קומזיץ]

איך וויל רעאגירן צו מושב'ס תגובות , אזוי ווי די האסט שוין ארויסגעברעגנט אסאך מאל אז די ביסט דא מיט א אגענדע אין א ציל אראפצורייסן חרדיז'ם , איך גיי נישט אריין און די נושא אויב חרדיז'ם איז אינגאנצן א שלעכטע זאך אדער ס'איז א גיטע סאוסייעטי וואס ס'איז דא שלעכטע מענטשן וואס טוען שלעכט'ס מיט א קאווער אפ פון די סיסטעם , אבער אפילו לשיטתך אויב ביסטו ממשיך אזוי וועסט די ביילד קענען רעדן צו דיר אליין!! , פון א פלאטץ וואס יעדע אשכול איז געוועהן נאך א טוץ פון ידועות נאך א מהלך המחשבה איז עס געווארן א פריוואטע געפעכט פון איין ניק מיט די אנדערע ... אין דעיע חלק איז אסאך דיר צו פארדאנקען .
און אויב די מיינסט אז איינער גייט טוישן זיין מהלך המחשבה אויף חרדים צוליב דיינע תגובות , אויב עפעס איז עס נאר אויף להיפך , קיינער קומט נישט דא פארברענגען אויף קאווע שטיבל כדי צו ווערן אטד , עס איז דא אנדערע פלעטצער וואס איז געמאכט פאר דעם יא, ס'איז אמת אז מ'האט ליב צו האקן אויפן סיסטעם און מפראבירט צו פארעכטן בכלל און בפרט די פראבלעמען פון די סיסטעם , אבער פון דעם ביז א אגענדע און זיין פארנומען אגאנצען צייט מיט העסליכע תגובות קעגען חרדים וואס כמעט אלע שרייבערס דא זענען א חלק דערפון ,ברענגט עס נאר ארויף א קאנטער אטאקע אז דעיע מושב קען מען גארנישט גלייבן ער איז משוגע לאותו דבר און אפילו א נארמאלע ארגומענט וועט מען אויף נישט אנעמען ,
איז מושב אלס רעספעקט פאר די חברים דא און פאר אייער טובה וואלט געוועהן א גיטע זאך אז די ביסט נישט מגיב יעדע אשכול פון חרדים מיט העסליכע תגובות
הצלחה רבה

[moshav zekeinim]

דיין באבן זאלסטו איינרעדן אז איינע פון די חרדישע קנאים'לעך דא וואס רייסן מיר אונטער זענען אינטרעסירט אין אן אינטעליגענט ווארט.

גיי נאר אריין אינעם היסטאריע אפטיילונג, טרעף מיר דארטן איינע פון די ניקס, איסר איטלקי, קורקלענד, נאך א מיינונג, איש את רעהו, ישראל גלויבער, יהודי פשוט.

[ישראל גלויבער]

איך בין גראדע נישט קיין חרדי, אבער איך בין משפחה מיט היבש חרדישע משפחות, און כ'זע נישט וואס דו שפרייטסט אויס א שמעקעדיגע האנטוך אויף גאנץ יהדות החרדית, אויסער אז דו שטונקסט אליינס

[ישראל גלויבער]

משמועסט עפעס אז ליפא דערנענטערט זיך צוריק צו סקווירא...

כ'האב עס אויך געהערט, אבער איך גלייב עס נאכנישט. וואס גראדע האט ער נישט קיין פראבלעם איין שיינעם טאג צוריקצוגיין צו זיי - נישט וואוינען אבער מיטהאלטן.
ער שעמט זיך נישט פון קיינעם היינט.

[moshav zekeinim]

איך בין גראדע נישט קיין חרדי, אבער איך בין משפחה מיט היבש חרדישע משפחות,

דו ביסט נישט קיין חרדי?