א דערויסענדיגערס בליק אויף חרדיזם

[mevakesh]

סיסטעם!
א גרויס חלק פון קאווע שטיבעל איז פארנומען מיט די פראבלעמען פון דעם סיסטעם
פארשטייט זיך אז קאווע שטיבעל איז נישט געבוירען אין א מדבר נאר עס רעפלעקטירט א געוויסע שטרעמונג ביי דעם חרדישן ציבור
אסאך זענען אנגעווייטאגט און מיט רעכט אויפן שמאלע אויסגעטרעטענע וועג אין וואס אונזער געזעלשאפט ווערט געפיהרט
עס איז אבער אינטערעסאנט צו הערן אז עס איז דא אביסעל א ברייטערע בליק וויאזוי דאס אנצוקוקען
דער שוין היינט באוואוסטער ישראלי פראפעסער בני בראון וואס האט ארויסגעגעבן א בוך אפאר יאר צוריק אויפן חזון איש האט לעצטנס געשריבען צוויי ארטיקלען אין דעם רייכן מוסף שבת פון מקור ראשון איבער חרדים
איך וועל פרובירען איבער צוגעבן זיינע עיקר פונקטן און איך בין נייגעריג צו הערן וואס דער עולם האט צו זאגן אויף דעם
דער עיקר יסוד וואס ער לייגט אראפ איז אז יעדער באוועגונג גייט נאטורלעך דוירך אפאר שטאפלען ביז עס זעצט זיך
די ערשטע זאך וואס געשעהט איז די באוועגונג ווערט געבוירען
נאכדעם ווערט מען אריינגעצויגען אין מערכות און געפעכטן איבער די רעיונות און איבער די ערכים אויף וואס מען שטעלט זיך
דער דריטע שטאפעל איז ווען מען הייבט אהן צו בליען
נאכדעם קומט דער שטאפעל ווען דער בליען איז שוין נישט דא אזוי שטארק און דער באוועגונג דארף זיך נארמאליזירען
דער לעצטע שטאפעל איז נאך דער באוועגונג האט זיך נארמאליזירט הייבט מען זיך אהן צו בענקן צו די ארגינעלע זאך
א ראיה צו די אלע שטאפלען ברענגט ער פון חסידות
קודם איז עס געבוירען ביים בעל שם נאכדעם האט זיך אנגעהויבען די פייערדיגע מחלוקת מיט די מתנגדים
נאכדעם האט חסידות געהאט גוטע יארען ווען מען האט געבליעט לדוגמא קוצק און אנדערע פון ת"ר תקופה און נאכדעם האט זיך עס נארמאליזירט
דאס זעלבע צולייגט ער ביי חרדיזם דער געבורט פון דעם איז ערגעץ פארן קריג ווען דער חזון איש האט אנגעהויבען טוהן (אין אמעריקא איז עס לכאורה נאבן קריג ) נאכדעם האט זיך אנגעהויגען די מלחמות מיט די פרייע רעגירונג
אין די זיבעציגער יארן האט חרדיזם געבליעט אויף א גרויסע פארנעם און דער שטערקסטע אספעקט פון דעם איז געווען די בעלי תשובה באוועגונג וואס איז זיך צוואקסען דעמאלטס
ביז אין די לעצטע צוואנציג יאר וואז די ברען און ארגענאלקייט האט נאכגעלאזט און יעצט האלטן מיר ביי די נארמאליזאציע שטאפעל און דאס איז היבש ווייטאגלעך אבער צום סוף וועט זיך עס בארוהיגען און זיך אוועקשטעלן אויף א נארמאלען אופן
דאס איז מער ווייניגער זיין טעאריא וואס ער לייגט אראפ
געוועסע נקודות וואס ער שרייבט איז נישט די זעלבע אין אמעריקא און בכלל דער אמעריקאנע חרדיזם איז אנדערש פון די ישראלישע מיט א סך פרטים אבער באופן כללי איז דאס איין באוועגונג
ער באווארעט אין מיטן זיינע ווערטער אז ער ווייסט אז די אויפגעקלערטע חרדים גייען בכלל נישט זיין צופרידען פון זיין פאזיטיווע בליק אבער דאך האלט ער אז דאס איז דער אמת
און טאקע די וואכן נאכדעם איז געווען אפאר מאמרים אנטקעגן און צווישען זיי איז געווען דר. שלמה טיקוצינסקי וואס איז א געוועזער ליטוואק וואס האט זיך שארף געקריגט מיט איהם

איך בין אינטערעסירט צו הערן וואס דער עולם האט צו זאגן

חלק א

חלק ב


מאמרי תגובה

[moshav zekeinim]

ליידער האלט איך אויך אז ער איז גערעכט, חרדיזם וועט איבערלעבן און רובם וועלן זיך רעלאטיוו נארמאליזירן (חוץ א מיעוט עקסטימיסטן). עס וועט אויך עקזיסטירן א גרויסער טייל גאר לינקע חרדים נוסח פארשעי אין מאנסי.

אן קיין שמעלץ טאפ, א נייער גייסט, גזירת שמד, אדער עת חירום, וועט חרדיזם אנגיין פארעווער. כן נראה לענ"ד

[mevakesh]

מושב דו פארפעלסט די נקודה
איך גיי נישט אריין צו חרדיזם איז ריכטיג אדער נישט
אבער למעשה איז דא יעצט אזא מהלך און יעצט ווי אונז שטייען איז דא אסאך פראבלעמען אבער עס איז נאך אלס מעגליך אז חרדיזם איז א פאזיטיווע זאך נאר עס גייט יעצט אדורך א נאטורליכע ווייטאגליכע נארמאליזאציא און צום סוף וועלן זאכן זיך אויסגראדען

[[NAMELESS]]

פאר די ליטאים און די טיילונג'ניקעס זענען די ארטיקלען גוט. אבער ביי (ארגינעלע) חסידים האט מען זיך געזארגט פאר יעדן אידיש נפש ווי אן עולם מלא, ממילא די חילוק וויאזוי חרידיזם וועט זיך אינפארמירן איז אין גאנץ א קליינע אינטערעסע. די זארג איז אבער וואס וועט זיין מיט די אלע ארויסגעפאלענע.

[moshav zekeinim]

מבקש, אקעי איך האב מיך באצויגן צו חלק הקיום פון חרדיזם, אבער אטאמטיש וועט עס ווערן פאזיטיווער (חוץ עס קומט אפיר א שטויס כאריזמאטישע טיראנישע ראדיקאליסטן). צו עס איז מעיקרו א פאזאטיווער זאך, דאס לאז איך פאר די בריסקער צו אנאליזירן, איך קוק מיטן פשטות אויף גאנצן בילד, און עס איז נישט גוט, מילד גערעדט.

בן אדם, אז מען רעדט פון ווערן בעסער רעדט מען דאך ווארשיינליך בעסער אינעם גרויסן בילד וואס רעכנט אריין דעם אטד קריזיס. בכל אופן איז עס א גאר וויכטיגער נקודה צו נעמען אין באטראכט.

[moshav zekeinim]

בן אדם, די אלטע ארויס געפאלענע וועלן מיט די יארן זיך ארגאניזירן צו פארשידענע שטערמונגען וואס וועט זיין א ישועה פאר די צוקומפטיגע ארויסגעפאלענע, און לויט א חזיון פון א נארמאלע חרדיזם, וועלן חרדים עס מער טאלערירן און נישט צוגיין דערצו אזוי ברוטאל. וגר חרדי עם אחיו ה׳אטד בשלום. ליבעראלע חרדיזם ווי די פארשעי מאוומענט אען מאנסי וועט האבן א מקום בעולם החרדי, און די חומות הברזל וועלן לויזער ווערן.

[זבולון]

עס איז זייער אן אינטרעסאנטע נושא.

צו פארזאגן עתידות איז זייער גרינג, אויסער אויב מוז עס מקוים ווערן אויך, דעמאלס איז עס שוין היבש שווערער.

די פונקטליכע דעפינאציע פון חרדיזם איז נישט קלאר. בני בראון לשיטתו אז דאס איז אלעס נאר געשעהן נאכן קריג, אין שפיץ פונעם חזון-איש, ער רעדט לכאורה פון עפעס גאר אן אנדער חרדיזם וואס מיר רעדן. (וואס איז בעיקר געבויעט אויף לערנען אהן ארבעטן אדער א מקור פרנסה, וואס לגבי דעם איז דער אמעריקאנער חרדי אנדערש ווי דער ישראלי).

חרדיזם איז נישט קיין יש מאין, עס איז נישט באשאפן געווארן א נייע רעליגיע, עס איז סך-הכל א געוויסע מהלך ווי אזוי זיך צו באגיין מיט נייע טשאלענדזשעס וואס איז נישט געווען בעפאר.

ווען מיר רעדן פון דעם אונטערגאנג פון חרדיזם, רעדן מיר נישט פון די אידישע רעליגיע חלילה, און אויך נישט פון ארטאדאקסיע. אין אלגעמיין. אין פאקט, עס זענען פארהאן אסאך ארטאדאקסישע אידן וואס זענען הויפזעכטליך נישט קאטעגארירט אונטער חרדים.

אזוי ווי יעדע מאוומענט, קען מען פרעדיקטן אז די עקסטרעמיסטן וועלן לויפן מער רעכטס, און אויטאמאטיש וועלן די דיפערענצן פון די צוויי עקן אינעם ברייטן ספעקטרום ווערן שטערקער און שארפער, אז עס וועט אפציעל אדער אומאפציעל ווערן צוטיילט און צוויי, בשעת וואס די עקסטרעמיסטן וועלן קלעימען אז זיי זענען די אטענטישע תנועה, נעמענדיג אלע פריערדיגע גדולים צו זייער זייט, דורכן אונטערשטרייכן נקודות וואס וועלן סופארטן זייערע געדאנקען און צענזארירן דאס וואס איז אקעגן זיי.


אין ביאלאגיע ווייסן מיר אז כדי צו דעפינירן צוויי ביאלאגישע לעבנס אלס אנדערע מינים, איז עס נאר ווען זיי קענען נישט האבן קיין קינדער צוזאמען. קען זיין דאס זעלבע איז אויב מיר ווילן מגדיר זיין א טיילונג, דאן איז עס נאר אויב מ׳קען זיך שוין מער נישט משדך זיין צווישן זיך.

[יעקב מענטש]

לאמיך פרעגן א דומע קושיא, קען מיר איינער געבן די פונקטליכע דעפיניציע פון חרידיזם ? (איך מיין עס ערנסט)

מיין בעקגראונד: איך בין א סאטמערע אינגערמאן, דאווענט 3 מאל א טאג, פרובירט זיך צו פיהרן לויטן שלחן ערוך וכו' מיינט דאס אז איך בין א חרידי ?

[mevakesh]

דער שרייבער שטעלט אוועק צוויי הויפט שטריכן פון א חרדי
1-דאס אוועק שטעלן לערנען אלס דער יסוד פונעם לעבן און מוותר זיין אויף א פשוטע גשמיותדיגע לעבן
2- זיך מבטל זיין צו גדולי התורה אין כמעט יעדע הינזיכט אין לעבן לאו דוקא הלכה

אזוי איך האב שוין באמערקט אויבן און זבולן האט אויך באמערקט איז דער אמעריקאנער חרדיזם היבש אנדערש מיט ביידע פונקטן
ביי אונז איז געהעריג איינגעפיהרט צו גיין ארבעטן אבער נאך אלס דאכט זיך פאלן מיר אויך אריין אין די קאטעגאריא פון אנקוקן לערנען אלס דער שפיץ

לגבי ביטול צו דעת תורה וועלן אוודאי אסאך שרייען אז ביי אונז אין סאטמער איז דאס נישט דא
אבער לדעתי איז עס נישט ריכטיג ווייל הגם עס איז נישט דא דער ביטול צו רביס ווי ביי חסידים אין אלגעמיין איז אבער דא א ביטול צו דער פרומער שטרעמונג ביי איינעם איז דאס רבי זלמן לייב פילאפ אין ביי אן אנדערען רבי טודרוס און אזוי ווייטער

[קאמענטירער]

מיר איז אינטערסאנט צו טראכטען צו איז שוין געשען עפעס שפאלטען אינעם חרדישן סטרוקטור? דאס הייסט סהאט זיך שוין טאקע געטוישט פרטים דא און דארט אבער קען מען עס באטראכטען כאילו א שטרעמונג שפאלט?

[יעקב מענטש]

דער שרייבער שטעלט אוועק צוויי הויפט שטריכן פון א חרדי
1-דאס אוועק שטעלן לערנען אלס דער יסוד פונעם לעבן און מוותר זיין אויף א פשוטע גשמיותדיגע לעבן
2- זיך מבטל זיין צו גדולי התורה אין כמעט יעדע הינזיכט אין לעבן לאו דוקא הלכה

1) אויב גלייבסטו אז דאס איז די סיבה פארוואס אונז זענען אראפגעקומען אויף די וועלט לעשות רצונו ולעבדו, דארף דאס אוודאי זיין יעדעמ'ס שטרעבן, איז דאס א 'חרידישע' שיטה, אדער א 'אידישע' שיטה ?.
אוודאי דארף מען זיין פראקטיש אז אונז זעמיר פארט נישט קיין מלאכים, און אונז לעבן אויף די גשמיותדיגע וועלט ווי מ'דארף ארבעטן צו קענען האבן וואס צו עסן און לעבן, אבער וואס זעמיר אונז 'מחשיב' בשיטה ? אוודאי נאר עבדות ה'. וואס האבן רוב עכטע גדולים (עכ"פ פון פאריגען דור) געטוהן ?
איז דא א אנדערע 'אידישע' שיטה וואס האלט אנדערש ? (איך פרעג נישט רעטאריש)

2) די ביטול צו די רבנים (עכ"פ) אין סאטמער, איז עפ"י רוב וואס איז שייך הלכה, אדער השקפה אדער מסורה, קיינער גיבט נישט אויף זיין לעבן פארן רבי'ן נוסח העלבראנץ, ניין ?
אדרבה, גיב א דוגמא וואס דו מיינסט.


איז די חילוק פון חרידי צו א נישט חרידי פשוט אז דער לעצטער איז נישט אזוי נזהר און מחמיר אין הלכה ? אדער מישט זיך מער מיט די גאס ?

[moshav zekeinim]

אויב קען מען דעפינירן חרדיזם אין איין זאץ וואלט איך עס פארגעשטעלט: "דער טשורדזש דאמינאציע שטייט העכער ווי דער ציווילער לעבן".

[mevakesh]

אויב קען מען דעפינירן חרדיזם אין איין זאץ וואלט איך עס פארגעשטעלט: "דער טשורדזש דאמינאציע שטייט העכער ווי דער ציווילער לעבן".

איך בין נישט זיכער אז דאס איז אן ארגינעלע באשטאנדטייל פון חרדיזם עס איז מסתבר אז דאס איז בעיקר צוליעב דעם נארמאליזאציע וואס מיר גייען אדוירעך וואס דאס ברענגט א אטאמאטישע רעאקציע פון באשיצן די געזעלשאפט פונעם יחיד וואס פרובירט זיך צו נארמאליזירען אבער עווענטועל ווען כס וועט זיין סטאביל וועט יא זיין מקום פאר אינדעווידואלען ציווילען לעבן

[moshav zekeinim]

אויב דאס געשעט, דאן מזל טוב, חרדיזם איז אונטערגעגאנגען. טאמער דער טשולנט יאכנע דאקטערינע גייט אונטער איז אויס חרדיזם. עס קען ווייטער זיין היימיש און רעליגיעז, אבער דער חרדיזם וואס מיר קענען וואס טוט קאנטראלן און פארקריפלען א ציווילע לעבן איז דאס נישט.

[moshav zekeinim]

חרדיזם כיום באשטייט גלייך ווי אנדערע פארצייטישע באוועגונגען, פון זיך זארגן פארן "טובה פונעם פאלקס פארקערפערונג" וואס כידוע איז אזא מהלך ע"פ רוב א טראגעדיע פארן אינדעווידועל.

[שבת אחים]

א היינטיגע ׳ניו יארק טיימס׳ ארטיקל איבער פוטסטעפס און אטד״ס.
The High Price of Leaving Ultra-Orthodox Life

Young adults who decide to abandon their cloistered Jewish communities have only one another — and a single organization — to help them navigate the alternate reality of modern-day New York.
https://mobile.nytimes.com/2017/03/30/m ... -life.html

[מי אני]

אינ׳ם שמועס פונ׳ם עוואלוציע פון חרדיזם, דאס איז הרב סליפקין׳ס מאמר פון איר התייסדות.

http://www.zootorah.com/RationalistJuda ... aredim.pdf


Sent from my iPhone using Tapatalk