שו"ת זאב יטרף (וועקער נומער 9)

[וואלווי]

וואס זאלעך ענק זאגען גוטע ברודער. כ'האב עגמת נפש.

בנים גדלתי ורוממתי המה פשעו בי. נאך די שווערע מוה לברר וללבן, הער איך גריסען פון קעמפ אז מיין יואל'יש האט נאך נישט געטוישט קיין זאקען א גאנצע וואך און ווער ווייסט וואס נאך.
ס'מוז זיין אז ס'איז א זכר לחורבן, אזא בחינה ווי דער כהן הגדול אין ביהמ"ק ונשמע קולו בבואו אל הקודש, איי וואס איז מיט די יודען וואס הערן נישט גוט, מיין קדיש'ל לאזט גריסען דורך די אנדערע חושים...

[נעגעל וואסער]

הרב וואלף שליט"א, עכט הנאה געהאט פון די טיפע שפראך, בליציגע רעיונות און געשמאקע מליצות. יאך האף אז די וועסט וואן דעי ארויסגעבען שו"ת זאב יטרף לאור עולם.

[געוואלדיג]

א הערליכע תשובה, מברר להלחה דוורים אהומדים ברומו של הולם.

[וואלווי]

א הערליכע תשובה, מברר להלחה דוורים אהומדים ברומו של הולם.

געוואלדיג, ס'האבן זיך צוזאם געקליבן ביי מיר היבש אסאך כתבים און איך זיך א מגיה, כ'קלער וואלסט געטויגט. ביסט עוועילעבל?

[וואלווי]

ריכטיג. און די ערשטע תשובה איז די טעמע אליינס מער אריגענעל און הומערוס.

די קומענדיגע מאל... אין מגלין אלא לצנועין...

[לעיקוואד]

איך כאפ נישט די איידיע דא, וואס איז עס, סתם צו מאכן ליצנות פון הלכה? די שאלה וואס איך זעה דא ווערט אויסגעשמועסט נארמאל אין היינטיגע הלכה ספרים.

[וואלווי]

איך כאפ נישט די איידיע דא, וואס איז עס, סתם צו מאכן ליצנות פון הלכה? די שאלה וואס איך זעה דא ווערט אויסגעשמועסט נארמאל אין היינטיגע הלכה ספרים.

ביסט געקומען לערנען א בירור הלכה אינ'ם וועקער? די איידיע איז סה"כ א פאראדי ווי אזוי תשובות ווערען געשריבען, נישט קיין ליצנות פון הלכה און נישט קיין ערענסטע הלכה אויך נישט. אפען גערעדט, ס'איז פורים תורות פאר ווער ס'ענדזשויט עס.

[לעיקוואד]

ס'איז נישט פאני.

[וואלווי]

ס'איז נישט פאני.

מיינסט עס ערענסט עד שאין לו דין לצור על פי צלוחיתו?

אויב די פערזענליך ענדזשויסט נישט די סארט פשעטלעך, הער איך, על טעם וריח אין להתוכח, וכן כתבתי אז ס'דא וואס ענדזשויען עס יא.

די איידיע איז סה"כ א פאראדי ווי אזוי תשובות ווערען געשריבען, נישט קיין ליצנות פון הלכה און נישט קיין ערענסטע הלכה אויך נישט.

אפען גערעדט, ס'איז פורים תורות פאר ווער ס'ענדזשויט עס.

[לעיקוואד]

איך פארשטיי צו פורים תורה אבער דער איז עפעס נישט פאני און זעהט אויס צו זיין סתם א ביליגע (במובן פון cheap, ווען א בדחן האט שוין נישט קיין וויצען רעדט ער וועגן שמוציגע אינטערוועש, קינדעריש בלע"ז) וויץ אויף דער חשבון פון דער ספעציפישער הלכה. איך ווייס נישט וואס מער צו זאגן.

[דער גאלדענער אדלער]

איך כאפ נישט די איידיע דא, וואס איז עס, סתם צו מאכן ליצנות פון הלכה? די שאלה וואס איך זעה דא ווערט אויסגעשמועסט נארמאל אין היינטיגע הלכה ספרים.

ביסט געקומען לערנען א בירור הלכה אינ'ם וועקער? די איידיע איז סה"כ א פאראדי ווי אזוי תשובות ווערען געשריבען, נישט קיין ליצנות פון הלכה און נישט קיין ערענסטע הלכה אויך נישט. אפען גערעדט, ס'איז פורים תורות פאר ווער ס'ענדזשויט עס.

כ'האב עס גראדע זייער אינדזויעט, נאר ס'האט מיך ארויף געברענגט אביסעל קאשמארן פון נעפאנעק[emoji12]

[וואלווי]

איך פארשטיי צו פורים תורה אבער דער איז עפעס נישט פאני און זעהט אויס צו זיין סתם א ביליגע (במובן פון cheap, ווען א בדחן האט שוין נישט קיין וויצען רעדט ער וועגן שמוציגע אינטערוועש, קינדעריש בלע"ז) וויץ אויף דער חשבון פון דער ספעציפישער הלכה. איך ווייס נישט וואס מער צו זאגן.

יש"כ פאר די פיעדבעק.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דורכגעלערנט דיין תשובה. איך האב געוואלט שרייבען ביאורים און הסברים, נאר איך האב באמערקט אז ס׳וועט נעמען צו לאנג.

ס׳איז עפעס הערליך! קענסט זיך אריין רוקען צו דער קארלסבורגער רבנות, נאו פראבלעם!

די שטיקלעך תורה און פלפולים זענען פון אן עכטע ת"ח. חילך לאורייתא!

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[וואלווי]

קענסט זיך אריין רוקען צו דער קארלסבורגער רבנות, נאו פראבלעם!
Sent from my LG-K373 using Tapatalk

איך האב דארט חזקה אויף די חצות היום שעה סלאט אין בית הוראה. ווען די דיינים שלעפען ארויס די שמאטעס אינטערען זון אינמיטען 53 סטריט...

פאר ווער ס'איז באקאנט..

[מי אני]

איך כאפ נישט די איידיע דא, וואס איז עס, סתם צו מאכן ליצנות פון הלכה? די שאלה וואס איך זעה דא ווערט אויסגעשמועסט נארמאל אין היינטיגע הלכה ספרים.

ביסט געקומען לערנען א בירור הלכה אינ'ם וועקער? די איידיע איז סה"כ א פאראדי ווי אזוי תשובות ווערען געשריבען, נישט קיין ליצנות פון הלכה און נישט קיין ערענסטע הלכה אויך נישט. אפען גערעדט, ס'איז פורים תורות פאר ווער ס'ענדזשויט עס.

ס׳קען אפשר זיין אז די מחלוקת דא איז וועלכע טעאריע פון הומאר מ׳נעמט אן [ווי אזוי הומאר איז פועל]. @וואלווי נעמט אן (א ווערסיע פון) די אינקאנגרואיטי טעאריע, דהיינו, אז דאס וואס מאכט עפעס פאני איז דאס וואס די מח זעהט איין/אנערקענט אז עפעס שטימט נישט פון ווי אזוי עס וואלט געדארפט זיין לפי ציורה במחשבתה מעיקרא (ומעיקרא זענען די צוויי קעגנזייטיגע וועגן יא געגאנגען בחדא מחתא). אין אונזער פאל, אז די מח זעהט איין/אנערקענט אז ס׳שטימט נישט מיט ווי אזוי אן עכטע ריכטיגע תשובה/בירור הלכה אויף די שאלה דארף אויסצוזעהן.

משא״כ @לעיקוואד האלט מער פון די סופעריאריטי טעאריע אין דעם. דהיינו, אז הומאר איז בשורשו שאנדנפרויד אוו אז מ׳האלט זיך גרעסער פונ׳ם דבר הנצחק עליו. אויב אזוי, קען אויסקומען אז א חלק פון וואס מ׳לאכט אפ און מ׳האלט זיך גרעסער פון איז די חלק ההלכה פון די שאלה מעיקרא. ווען מ׳״אנערקענט״ דאס קומט מען צוריק ארום full circle און מ׳האלט זיך שוין נישט סופעריער וממילא איז דאס נישט פאני.

או יאמר אז @לעיקוואד האלט פון דר. פיטער מארטעינזאן׳ס אנטיק-עפיסטעמיק טעאריע דערין. די טעאריע לויטעט אז עס איז דא די פיזישע רעאליטעט ווי אויך די סאציאלע קאנטעקסט(ן) דערפון וואס די מח נעמט אויך אן אז עס איז א רעאליטעט פונקט אזוי, און בלענדעט/שטעלט דאס צאם מיט׳ן פיזישן רעאליטעט אלס איין רעאליטעט ממש. ווען די סאציאלע קאנטעקסט און רעאליטעט ווערט אפגעווארפן וכו׳ און אפגעטיילט פונ׳ם פיזישן רעאליטעט דורך א וויץ וכדומה, און די מח זעהט זיך איבערבלייבן מיט אך ורק דעם פיזישן רעאליטעט, ברענגט דאס א געלעכטער כדי צו ״ריבוטן״ וכעין פארגעסן די יעצטיגע רעאליטעט וכדי צוריקצוברענגען דאס צאמשטעל פונ׳ם סאציאלן קאנטעקסט און ״וועזן״ מיט די פיזישע מציאות.

יעצט, ווי ערווענט דא האט הרב סאלאווייטשיק זצ״ל גע׳טענה׳ט אז די פענאמענאלאגיע פון איד ארבעט אז דאס סאביעקטיווקע עקספיריענס וכו׳ פון הלכה (אויף זאכן) איז פועל ממש אויף די אביעקטיווע מציאות פונ׳ם מענטש ממש. קען מען אפשר זאגן לפי״ז אז מ׳קען נישט אפטיילן (עכטע) הלכה פון דעם איד׳ס פיזישע מציאות, ווייל דאס איז נאך מער ווי די אלגעמיינע צאמשטעל פון דעם סאציאלן ״וועזן״ מיט׳ן פיזישע מציאות [ס׳איז מער ווי אן ארביטרערי קאנסטראקט]; ס׳איז דעם איד׳ס פיזישע מציאות ממש (עכ״פ מה שנוגע להפענאמענאלאגיע שלו/שלה). ממילא, אם כנים אנחנו בזה אז מען קען דאס נישט אפטיילן וכנ״ל אזוי ווי ביי סתם א/דאס סאציאלע וועזן, האלט @לעיקוואד אז אין די פאל איז עס נישט פאני.

אדער איז בכלל די מחלוקת כפשטותו אין די בעניין ווייאלעישאן טעאריע דערין. דהיינו, אז עס פעהלט אויך אויס פאר עפעס צו זיין פאני אז עס זאל מער ״רוהיג״ ווען עס גייט קעגן אנגענומענע מארס וכדומה. די מחלוקת דא איז פשוט צו די ״תשובה״ גייט/טרעהט איבער די גבול.

זיגמונד פרויד׳ס מיסאטריביושאן טעאריע אין הומאר קען אויך נוגע זיין אהער. ער זאגט אז ריכטיג הומאר איז נאר ווען ס׳דא א וויקטים [טעדענשאס, א זאך/ענטיטי וואס מ׳לאכט אפ פון] און מ׳דארף דאס (צומאל) באקליידן און עפעס ״אינאקיואס״ און ״אומשולדיג״ [נאן-טעדענשאס] כדי עס זאל קענען ״דורכגיין״ צום אודיענס און זיי נישט שאקן, באליידיגן וכו׳. אין אנדערע ווערטער, ער זאגט אז (עכ״פ גאר אסאך מאל) מ׳מיינט אז מ׳לאכט פון עפעס ״אומשולדיג״ אבער אויף וואס מ׳לאכט באמת איז די ״וויקטים״ וואס ליגט באקליידעט דערין. @לעיקוואד טענה׳ט אז דא איז הלכה ממש א ״וויקטים״ ממש פונ׳ם וויץ און ער זעהט דורך די אומשולדיגע באקליידונג.

אפילו שיחתן...

‏אפשר איז דאס אליין וואס איך שרייב הומאראס...

נ.ב. איך האב יא שטארק הנאה געהאט פונ׳ם ארטיקל/״תשובה״ (ווי אויך פון די אנדערע).

[מי אני]

ס׳איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען אז דער פראנצויזישער פילאזאף דר. הענרי בּערגסאן האט אראפגעשטעלט דריי תנאים אז עפעס זאל קענען זיין ״פאני״:

1). הומאר קען נאר צושטאנד קומען אין א מענטשליכע קאנטעקסט. דהיינו, עס/די נושא מוז האבן עפעס אן אנטראפּאמארפישע שורש און שייכות.

2). הומאריסטישע לאכן קען נאר קומען בהיסח הדעת פון אנדערע עמאשענס.

3). הומאר האט בדרך כלל א סאציאלן אספעקט. עס איז מקשר צוזאמען די וואס לאכן אויף עפעס א געוויסע זאך. דאס איז בעצם אפילו ווען מ׳לאכט פון עפעס ביחידות, ווייל מ׳פילט זיך ווי א חלק פון עפעס א גרופע וואס לאכט געמיינזאם פון עפעס א געוויסע זאך וואס דאס אליין איז עפעס וואס איז מאחד לעומת א דרויסענדיגער וואס ״פארשטייט דאס נישט״ וכו׳ וכו׳.

ער האט אויך געשריבן בעיון איבער דעם אז הומאר קען צושטאנד קומען אין א פאל וואו ס׳איז דא א ״מעכאנישע אומבויגזאמקייט״. דאס איז וואו עס דארף צו זיין א בויגזאמקייט פון א סארט ״מאטעמאטישע סיסטעמאטישע״ רידזשידיטי, אבער די מעכאנישקייט ווערט ווייטער פראקטיצירט.

אין די פאל קען מען אפשר זאגן אז פאר איינער וואס נעמט אן די גאנצע מושג פון לימוד התורה פון לאחרי הכל שהיא למעלה משכל/השגה אנושיות נעמט דאס אוועק פון כלל 1), ווי אויך דאס באימה וביראה וברתת ובזיע ביי (לימוד ה)תורה קען אויך שטערן דאס׳ן עס פארוואנדלען אין הומאר - קעגן כלל 2). (אויב אזוי אבער ומה יענה אלע פורים תורות שבכל דור ודור?)

ולמעשה דא איז די שורש פון די הומאר מער אין כלל 3), וואו מ׳פילט זיך אלס א חלק פון די גרופע פון לומדים וואס פארשטייען ווי אזוי די מעכאניסטישע רידזשידיטי פון בירור הלכה ווערט עפּלייט ווייטער ווי איר גבול.

[מי אני]

1552FB5B-94D2-455D-84CB-9189D614BBC2.jpeg

דאס קען אפשר גיבן נאך א דימענציע צו די הומאר דערין איבער רעליגיע(זע דזשוריספּרודענס)...
ועיין כאן.

[מי אני]

עס איז אינטרעסאנט ווי דער עיקרים (מאמר ב פט״ז) ברענגט צו די סוּפּעריאָריטי/שאַדענפרויד טעאריע פון הומאר:
‏

כי השחוק ימשך לאדם על צד הלעג ממה שראוי להלעיג עליו, וזה כשאדם משער בזולתו חסרון מה במאמריו או במעשיו ויראה או ירגיש בעצמו יתרון באשר לא יכשל הוא במה שנכשל חברו במעשה או בדבור, ומתוך כך יתחדש השחוק דרך לעג כשיראה חברו שאינו עושה או אינו אומר מה שראוי כפי החק האנושי או כפי מדרגתו.

ובעבור זה ייוחס אליו יתברך השחוק והלעג, כאמרו יושב בשמים ישחק ה' ילעג למו, וזה לפי שרואה אותם אומרים ננתקה את מוסרותימו וגו', שהם דברים שאין מחק האדם לאמרם, כמו שאמרו רבותינו ז"ל, למה נסמכה פרשת אבשלום לפרשת גוג ומגוג, שאם יאמר לך אדם כלום יש עבד שמורד ברבו תאמר לו כלום יש בן שמורד על אביו, אלא הוה הא נמי הוה, שיראה מדבריהם שזה דבר זר בחק האדם עד שראוי להלעיג על האומר כן, ועל זה הדרך ייוחס השחוק לשם או לאדם.

ופעמים יקרה לאדם השחוק כשמרמה את חברו בדבר שהיה לחברו ליזהר בו ולא נזהר, ולפי זה תהיה סבת השחוק בכל מקום מפני היות האדם השוחק משער בעצמו יתרון דעת על האחר, בראותו את חברו נכשל בדבר סכלות או כסילות או חסרון ידיעה, ומה שאמרו חכמי חקירה שאדם שוחק בסגולה, כלומר שאין סבת השחוק ידועה, הכונה לומר שסבת התנועות שאדם עושה בעת השחוק נעלמת למה ימשכו אל השחוק והשמחה כשאדם שוחק אותן התנועות, וכן למה ימשך השחוק אל נגיעת האצילים ומשוש מקומות מיוחדים שבגוף, אבל סבת השחוק הבא לאדם על צד הלעג כבר תהיה ידועה על הדרך שבארנו ביושב בשמים ישחק.

[berlbalaguleh]

א הערליכע תשובה, מברר להלחה דוורים אהומדים ברומו של הולם.

געוואלדיג: אט פאר אזוינע תענית חלומות ווי אונז איז דער שו"ת זאב יטרף געמאכט געווארן...!

[מי אני]

זיגמוּנד פרויד האט צוטיילט צווישן צוויי סארט וויצן:

1). נאַן-טענדענשאס - סתם אַן אומשולדיגע וויץ וואו די הומאר און הנאה איז סתם אלס׳ן פאָן וואס איז דא אין זיי

2). טענדענשאס - וואו די וויץ זוכט אונטערצומינעווען א געדאנק אויף אזא נישט-מיר-נישט-דיר אופן און די הומאר והנאה דערפון איז אין דעם וואס עס צוברעכט עפעס א נאָרם וחוק און גייט דערקעגן.
דאס איז אין איינקלאנג מיט זיין מהלך בכלל אז דאס קומט אלס צושטאנד מכח דאס אונטערדרוקונג פונעם סאָבּקאַנשעס [סוּפּעראיִגאָ] און וואו עס טוהט ארויספלאצן.

[מי אני]

דר. נאָעל קעראל זאגט אז די געדאנק פון הומאר ביים מענטשהייט איז ארויסגעוואקסן צו באלוינען ווען מ׳באמערקט א טעות אין אונזער אלגעמיינע הוּריסטישע צוגאנג צו טראכטן און סאַלוון פראבלעמען. למשל, אויב איינער קומט אריין און אָרדערט א גאנצע פּיי פּיִצאַ און דער בעה״ב פרעגט אים, ״זאל איך דאס שניידן אין 8 סלייסעס אדער 4?״ ענטפערט אים דער קונה, ״4, ווייל איך בין אויף א דייעט.״…
אין אלגעמיין מאכט סענס אז 4 סלייסעס איז דאך ווייניגער ווי 8, ולכן נוגע צו א דייעט, משא״כ דא. און דאס איז פארוואס אונז טרעפן דאס הומאראס און עס פיהלט גוט צו לאכן דערויף, ווייל דאס איז געווען אַן עדעפּטעישאן וואס איז גוט/נוצליך פאר׳ן מענטש דאס אויפצוכאפן אז די הוּריסטיק ארבעט נישט דא אין אזא פאל.