די בלע"ז'ן פון רש"י. וואס זענען זיי?

[berlbalaguleh]

וואלווי: ייש"כ. אבער נישט איך זאג דיר א יישר כח. נאר די קאמפעני פריטאו לעי פאטעיטא טשיפס. ווייל דו האסט זיי געגעבן א פרי קאמערשל אויף קאווע שטיבל. וואו הונדערטער טויזנטער ליינערס און שרייבערס זעהן דאס. צווייטנס, ווייס איך נישט וואס דו האקסט א טשייניק מיט אבער...דו מיינסט זיכער אובער קאר און לימוזין סערוויס. ווייל ס'טוטצעך לעצטנס אין די נייעס איבער זיי...!. דריטנס יין שרף איז גערעכט. ביי מיר איז יי"ש אייביג גערעכט. ספעציעל שבת אינדערפריה ווען איך מאך קידוש אין ביהמ"ד און ביי מיר אינדערהיים...!

[וואלווי]

אבער...

יין שרף: ייש"כ. ס'איז טאקע אינטרעסאנט. אבער....

לחייים ר' בערעל..

[דער גאלדענער אדלער]

ר' בערל: די וואכעדיגע פרשה קאפיטל י"ג פסוק ו' רש"י ד"ה סרה, דישטולוד"א בלע"ז
וואס מיינט??

[דער גאלדענער אדלער]

ר' בערל: ווייטער איו פסוק ז' רש"י ד"ה כי יסיתך, אמיטר"א בלע"ז.
וואס מיינט

[דער גאלדענער אדלער]

ר'בערל: נאכאיינס, זעלבען פסוק רש"י ד"ה חיקך, אפיקייד"א בלע"ז.
וואס מיינט???

[berlbalaguleh]

דער גאלדענער אדלער: ייש"כ. איך גיי דיר בלי"נ ענטפערן על ראשון ראשון... נאר אקדמות מילין איידער הייב אן צו שפרעכן...אזוי ווי מיין רבי אין חדר פלעגט צו זאגן...וויל איך דיר באדאנקען. דו שפארסט מיר ארבעט נאכצוקוקן די פסוקים איבער (נישט אובער) די גאנצע פרשה און זוכן וואו רש"י הק' האט געזאגט א בלע"ז ווארט...דאס איז 50% פון די ארבעט. איך וועלל מיך בלי"נ טיילן מיט דיר מיט די רווחים...! אבער מיט די לייקס, זיכער...

[berlbalaguleh]

ר' בערל: די וואכעדיגע פרשה קאפיטל י"ג פסוק ו' רש"י ד"ה סרה, דישטולוד"א בלע"ז
וואס מיינט??

דער גאלדענער אדלער: אין מיין חומש . תורה תמימה, מהדורת ..."מסורה"... געדרוקט אין ארץ ישראל, שטייט א ביסל אנ'אנדערע בלע"ז ווארט..."דישטורנור"א" וואס ליינט זיך אויף אלט פראנצויזיש אזוי..."Desturnire"...=Off the beaten path...!

דאס פאלט זייער גוט אריין אין רש"י'ס פשט אין פסוק אויפ'ן ווארט ..."סרה"..."דבר המוסר מן העולם. ולא היה ולא נברא. ולא ציויתיו לדבר כן"...!

דאס איז פון זעלבן שורש ווי אן ענליך ווארט אין פ' וישב אויפ'ן פסוק..."ויט אליה יהודה"...זאגט רש"י..."דישטורני"ר"..."Destourner"...= to make a detour...!

[אישתישבי]

הייסט אז יהודה איז געוועהן א.ט.ד.

אל קנא טייטש א פאשינעט גאט?
גאר אינטערעסאנט.

[berlbalaguleh]

ר' בערל: ווייטער איו פסוק ז' רש"י ד"ה כי יסיתך, אמיטר"א בלע"ז.
וואס מיינט

דאס ווארט וואלט זיך געליינט...Amittre/Emittre...איז נישט אין באנוץ אין די היינטיגע פראנצויזישע שפראך איז דא א ווארט פאר פראוואקירן/פראוואצירן..."Susciter"...!

הערה כללית: אין די כתבי יד פון רש"י הק' וועלכע זענען אדורך א סאך וואנדערונגען אין פארשידענע נאציאנאלע לייברעריס, איז א סאך מאל דא קליינע שינויים אין די בלע"ז ווערטער. וואס דער בעל עגלה ובזמן קריב טוט איז, פרובירן צו טרעפן אן ענליך ווארט אין די היינטיגע שפראך וואס שטימט לויט די כללים פון גראמאטיק פון פראנצויזיש וואס ווערט היינט גערעדט...!

למשל. אין די פריערדיגע פרשה פ' עקב אויפ'ן פסוק ..."שמוע בין אחיכם"...זאגט רש"י ..."אודנ"ט"...Audant...פונ'ם שורש..."אודיא"...דאס ברענגט זייער גוט ארויס דעם מעסעדזש וואס רש"י וויל דא איבערגעבן..."לשון הווה"...אבער דאס ווארט ווערט נישט באנוצט אין די היינטיגע שפראך. נאר ס'איז דא אנ'אנדער ווארט..."Ecouter"...from the root word for ...Accoustics"..!דאס איז אויך טייטש ..."אויסהערן. אבער דאס אנדערע ווארט (וואס רש"י ברענגט) איז א סאך קלארער...ברענגט שטערקער ארויס דעם מעסעדזש פון רש"י הק'...!

[berlbalaguleh]

הייסט אז יהודה איז געוועהן א.ט.ד.

אל קנא טייטש א פאשינעט גאט?
גאר אינטערעסאנט.

אישתישבי: מ'קען זאגן פארקערט. אז די א.ט.ד.'ס האבן געמאכט א דיטאור...!

וואס מיינט א ...."פאשינעט" גאט...?!

[דער גאלדענער אדלער]

"דער גאלדענער אדלער: אין מיין חומש . תורה תמימה, מהדורת ..."מסורה"... געדרוקט אין ארץ ישראל, "

ר' בערל; כ'האב דעם דעת מקרא חומש פון מוסד הרב קוק, און דארט זעה'כ טאקע אסאך ווי דע בלע'זן זענען אנדערש פון די "היימישע" חומשים, כ'מיין אז דארט איז מער אקוראט, זיי לייגן מער א דגוש אויפן אוטענטישקייט

[berlbalaguleh]

ר'בערל: נאכאיינס, זעלבען פסוק רש"י ד"ה חיקך, אפיקייד"א בלע"ז.
וואס מיינט???

ביי מיר אין חומש שטייט..."אפקיט"א, בלע"ז"...ס'איז דא אן ענליך ווארט אין פראנצויזיש וואס מ'רעדט היינט. ..."Affective"...=Emotionally dependent...

דאס איז זיך זייער גוט מתיישב מיט רש"י'ס פשט...! מ'דארף געדענקען אז קליינע שינויים האבן געקענט געשעהן פאר 2 סיבות. איינס. די מעתיקים (טרענסקרייבערס, בלע"ז) אין משך פון די יארן האב נישט גוט נאכקאפירט. מעגליך געמאכט טעותים מיט אן אות. די צווייטע סיבה קען זיין אז די מענטשן האבן געטוישט די אויסשפראך אין פארלויף פון די יארן...כדאמרן...!

[berlbalaguleh]

"דער גאלדענער אדלער: אין מיין חומש . תורה תמימה, מהדורת ..."מסורה"... געדרוקט אין ארץ ישראל, "

ר' בערל; כ'האב דעם דעת מקרא חומש פון מוסד הרב קוק, און דארט זעה'כ טאקע אסאך ווי דע בלע'זן זענען אנדערש פון די "היימישע" חומשים, כ'מיין אז דארט איז מער אקוראט, זיי לייגן מער א דגוש אויפן אוטענטישקייט

דער גאלדענער אדלער: ייש"כ. די חומשים און אנדערע ספרים וועלכע זענען געדרוקט דורך דעם מוסד הרב קוק זענען זיכער מער מדוייק. ווייל דארט זיצן אידן תלמידי חכמים. מיט א סאך ידיעות בכל המקצועות. משא"כ ביי אונז היימישע... שוין...!

[דער גאלדענער אדלער]

"דער גאלדענער אדלער: אין מיין חומש . תורה תמימה, מהדורת ..."מסורה"... געדרוקט אין ארץ ישראל, "

ר' בערל; כ'האב דעם דעת מקרא חומש פון מוסד הרב קוק, און דארט זעה'כ טאקע אסאך ווי דע בלע'זן זענען אנדערש פון די "היימישע" חומשים, כ'מיין אז דארט איז מער אקוראט, זיי לייגן מער א דגוש אויפן אוטענטישקייט

דער גאלדענער אדלער: ייש"כ. די חומשים און אנדערע ספרים וועלכע זענען געדרוקט דורך דעם מוסד הרב קוק זענען זיכער מער מדוייק. ווייל דארט זיצן אידן תלמידי חכמים. מיט א סאך ידיעות בכל המקצועות. משא"כ ביי אונז היימישע... שוין...!

ר' בערל; כ'וויל נאר וויסן וואס איז געבליבן סטאק אין אייער פעדער נאכן צו ענדיגן דעם ווארט "שוין...!" המתחיל ... אומרים לו גמור

[berlbalaguleh]

דער גאלדענער אדלער: ס'איז דא געוויסע אידן וועלכע האבן פון זייער גירסא דינקותא א סענסיטיוויטעט צו די אלע גוטע זאכן ווי ר' סענדער דער דייטש, הרב ישראל מ. סופר און הרב ש.ב. מרגליות. און ווען איך שרייב עפעס איבער די עניינים גייט זיי די בלוט פרעשור שטארק ארויף. אזוי ווי ביי מיר איז עס אייביג ארויפגעגאנגען ווען איך האב געליינט די שטוינענדע מאמרים פון הרב דייטש זכותו יגון עלינו....!

[דער גאלדענער אדלער]

ר' בערל: כ'גרייט אך שוין צו פארן מארגענדיגן חומש רש"י שיעור אפאר בלע"ז'לך, כדי ווען איך גיי לערנען זאל איך נישט מפסיק זיין אין פרעגן דעם רבין, נאר תוך כדי לערנען זאל עס פארן ווי אשרי יושבי.

קאפיטל י"ד פסוק ד-ה רש"י ד"ה ואקו.. אשטנבו"ק.

פסוק ו' רש"י ד"ה פרסה, פלנט"א.

פסוק ט"ז רש"י ד"ה התנשמת, קלב"א שורי"ץ.

פסוק י"ח רש"י ד"ה דוכיפת, ובלע"ז הרופ"א.

ע"כ פאר מארגן

[berlbalaguleh]

דער גאלדענער אדלער: ייש"כ. דו האסט מיר געגעבן האומווארק. נאר פונקט היינט ביניך געווען א ביסל ביזי אויף מיין דזשאב מער ווי געווענטליך. די קינדערלעך זענען געפארן אויף טריפס. און די בעלי עגלות האבן געדארפט שמייסן די פערד אז זיי זאללן פארן. אבער יעצט ב"ה איז מען שוין צוריקגעקומען בשלום. וועללן מיר זיך ארויפשארצן (דאס איז א ווארט פאר הער לאשיצער שליט"א) די ארבל פונ'ם העמעד וואס איך האב נישט. (אלע מיינע העמעדער זענען נאר מיט קורצע סליווס). און אז מ'זעהט א מענטש מיט קורצע סליווס אום חנוכה זאלל מען וויסן אז ס'איז אדער בערל בעל עגלה. אדער... שמואלי ד---. און נעמען ארבעטן אויף די בלע"ז ווערטער פון רש"י אויף די פרשה...!

[berlbalaguleh]

ר' בערל: כ'גרייט אך שוין צו פארן מארגענדיגן חומש רש"י שיעור אפאר בלע"ז'לך, כדי ווען איך גיי לערנען זאל איך נישט מפסיק זיין אין פרעגן דעם רבין, נאר תוך כדי לערנען זאל עס פארן ווי אשרי יושבי.

קאפיטל י"ד פסוק ד-ה רש"י ד"ה ואקו.. אשטנבו"ק.

פסוק ו' רש"י ד"ה פרסה, פלנט"א.

פסוק ט"ז רש"י ד"ה התנשמת, קלב"א שורי"ץ.

פסוק י"ח רש"י ד"ה דוכיפת, ובלע"ז הרופ"א.

ע"כ פאר מארגן

דער גאלדענער אדלער: לאמיר גיין אין די רייע...אויפ'ן ווארט ..."ואקו" זאגט רש"י ..."אשטנבו"ק"...אין די היינטיגע פראנצויזישע שפראך איז גארנישט דא ענליכעס... דאס איז א בארג ציג...."מאונטעין גאוט"..."Chevre de Montagne" (Shehvre de Montanye) = a Mountain Goat...!

רש"י ד"ה פרסה..."פלנט"א"...בלע"ז...אין די היינטיגע שפראך איז דא אזא ווארט. אבער ס'גייט צוזאמען מיט נאך 2 ווערטער. מסתמא כדי מבחין צו זיין צווישן דעם ווארט ..."זוילן" און א פלענט/פלאנצונג..."Plante de pied"...(plawnte de piey)=Sole of the foot...(ברוך שכיוונתי. ווייל איך האב מיך א סאך געמוטשעט צו טרעפן דאס ווארט.)

פסוק ט"ז. אויפ'ן ווארט ..."והתנשמת"...(פלעדערמויז/בעט)...זאגט רש"י..."קלבא שוריץ"...אין די היינטיגע שפראך ווערט עס אנגערופן..."Chauve Souris"...(Showve Suri)..The word Souris = Mouse...!

הערה: ביי דעם ווארט קענסטו זעהן די שוועריגקייט פון ליינען דעם בלע"ז ווארט ריכטיג אויף פראנצויזיש...ווער (וואס קען נישט רעדן פראנצוזיש) וואלט געחלומ'ט אז דאס ווארט ..."שוריץ" ליינט זיך ...שרי"... אזוי ווי שרי פריעדמאן, למשל... ...אט דאס איז איינס פון די הויפט שוועריגקייטן אין מפענח זיין די בלע"ז ווערטער פון רש"י הק'...!

[berlbalaguleh]

אין פ' ראה. קפיטל י"ד פסוק י"ח. ד"ה דוכיפת.. זאגט רש"י ..."הרופ"א" בלע"ז...אזא אדער ענליך ווארט אין די היינטיגע שפראך האביך נישט געטראפן. אבער דאס קען אפשר מיינען א ווילדע טוירקי... וואס איז פון די עופות טמאים. דאס רופט זיך אויף פראנצויזיש..."Dinde de Sauvage"...Sauvage = Wild...!

נ.ב.: איך האב יא געטראפן א ווארט וואס קען זיין ענליך צו רש"י'ס ווארט..."הרופ"א"..."Huppe"...In English..."Hoopoe"...
דאס קען שוין האבן אן ענליכקייט צו דעם בלע"ז ווארט וואס רש"י ברענגט אראפ...!

דער גאלדענער אדלער: תזכה למצוות. דו האסט מיך געמאכט אדורכלערנען א פאר פסוקים חומש מיט רש"י...יישר כח... :

[דער גאלדענער אדלער]

ר' בערל: מסכת סנהדרין דף ל' ע"ב סוף עמוד אין רש"י ד"ה בארירן יושרמ"א בלע"ז.
דעפענישן ביטע

[berlbalaguleh]

דער גאלדענער אדלער: ייש"כ. איך גיי באלד ארויסנעמען א גמרא און א ביסל אדורכלערנען דארט וואו דו האסט אנגעצייכנט...!

[berlbalaguleh]

ר' בערל: מסכת סנהדרין דף ל' ע"ב סוף עמוד אין רש"י ד"ה בארירן יושרמ"א בלע"ז.
דעפענישן ביטע

דער גאלדענער אדלער:איך האב שטארק נאכגעזוכט אין פארשידענע "סאורסעס אוו רעפערענס" און איך האב נישט געטרפן אן ענליך ווארט. כ'האב אויך געטרייט אלע שמות הנרדפים פאר אלערליי וועפאנס. ס'איז דא א סאך נעמען. קיין איינס מעטשט נישט די בלע"ז ווארט פון רש"י...!

ס'איז אויך מעגליך אז דאס איז בכלל נישט קיין ווארט אויף פראנצויזיש. ס'זעהט אויס ענדערש צו זיין ספאניש. לויט'ן אויסלייג פונ'ם ווארט...!

נאר איך געב נישט אויף. און דו זאלסט אויכעט נישט אויפגעבן. מ'וועט נאך זוכן ווייטער. און מ'האפט בעז"ה צו טרעפן אן ענטפער. דערווייל א יישר כח. דו האסט מיך געמאכט לערנען 2 בלעטער גמרא מיט רש"י. דף ל, ע"ב. און דף מ"א ע"א. אויך נאכקוקן אין ערוך...! און להבדיל אין גוגל טרענסלעיט. וואס ווען ס'קומט צו שווערע ווערטער איז ער ווערד א זעץ אין ד'רערד...! ס'איז מסתמא דא א העכערע לעוול טרענסלעיטינג עפפ. אדער וועבסייט. וואס איז אויף א קאלידזש לעוול. דאס זוך איך...!

[דער גאלדענער אדלער]

ר' בערל: מסכת סנהדרין דף ל' ע"ב סוף עמוד אין רש"י ד"ה בארירן יושרמ"א בלע"ז.
דעפענישן ביטע

דער גאלדענער אדלער:איך האב שטארק נאכגעזוכט אין פארשידענע "סאורסעס אוו רעפערענס" און איך האב נישט געטרפן אן ענליך ווארט. כ'האב אויך געטרייט אלע שמות הנרדפים פאר אלערליי וועפאנס. ס'איז דא א סאך נעמען. קיין איינס מעטשט נישט די בלע"ז ווארט פון רש"י...!

ס'איז אויך מעגליך אז דאס איז בכלל נישט קיין ווארט אויף פראנצויזיש. ס'זעהט אויס ענדערש צו זיין ספאניש. לויט'ן אויסלייג פונ'ם ווארט...!

נאר איך געב נישט אויף. און דו זאלסט אויכעט נישט אויפגעבן. מ'וועט נאך זוכן ווייטער. און מ'האפט בעז"ה צו טרעפן אן ענטפער. דערווייל א יישר כח. דו האסט מיך געמאכט לערנען 2 בלעטער גמרא מיט רש"י. דף ל, ע"ב. און דף מ"א ע"א. אויך נאכקוקן אין ערוך...! און להבדיל אין גוגל טרענסלעיט. וואס ווען ס'קומט צו שווערע ווערטער איז ער ווערד א זעץ אין ד'רערד...! ס'איז מסתמא דא א העכערע לעוול טרענסלעיטינג עפפ. אדער וועבסייט. וואס איז אויף א קאלידזש לעוול. דאס זוך איך...!

ר' בערל א יישר כח פארן ארויסהעלפן, תשועה ברוב יועץ זאגט דער חכם.

שטעלט אייך פאר אז פארן פרעגן איין בלע"ז'ל האב איך געמאכט לערנען צוויי בלעטער גמרא, שטעלט אייך פאר אויב פרעג איך אייך א שורה רש"י אדער צוויי גרויסע רש"יס וואלט איר ווען געדארפט אפלערנען א האלבע מסכת