הקטן האט געשריבן:שבת אחים האט געשריבן:הקטן האט געשריבן:שבת אחים האט געשריבן:איה״נ. איך האב טאקע זייער רחמנות אויף די בעל חיים. און טאמער עס איך פלייש פיל איך שלעכט און אין מיין געוויסן פיל איך ווי איך באגיי ״א אומרעכט״.
פארוואס?!?
אנדערע בעל חיים פילן נישט אז זיי באגייען אן אומרעכט ווען זיי עסען דיך!
קודם כל,
די בעלי חי׳ וואס עסען אנדערע בעל חי׳ זענען דאך טאקע ״חיות״ אן קיין consciousness.
...
...
דריטענס:
וועלכע חי׳ הארגט מענטשען? כמעט קיינער נישט. דא דארטן, אבער וואס פארגלייך איז דאס וואס מיר טוהן צו חיות? מיר טעסטן אלע קרענק אויף זיי, מיר ניצן זיי אויס פאר אלע אונזערע בענעפטין, איך וויל גארנישט האבן מיט דעם צוטוהן. איך האלט נישט פון דעם.
מה זה consciousness???
דאס איז סך הכול א מיסטעק וואס האלט זיך נאך אינמיטען איוואלווען
און איז זיכער גארנישט מחייב!
don't fall for it
די לייב טוט די בעסטע וואס ער קען, צי פרעזערווען זיך - אז ער עסט נישט קיין מענטשן איז ווייל ער בענעפיט נישט פין דעם, איז עסט ער אנדערע בעלי חיים, איז וואס? פארדעם האט ער בא דיר קרעדיט?
פארוואס זאל נישט דער מענטש טון די בעסטע וואס ער קען צי העלפן די homosapien
פארוואס נישט ניצן אלע סארט מיטלען וואס מיר קענען נאר, די לייב האט זיין ציין פאר זיין tool און די האסט שכל פאר דיין tool
נאך אלעם איז דאס די law of the jungle
"סערווייוועל אף די פיטעס" האט אינז געברענגט ביז אהער, פארוואס זאלסטו ברעכן די קייט און יעצט סטאפן
אנטשולדיגט מיר טייערער הקטן איך פארשטיי ממש נישט וואס איר רעדט, וואס האט עסען פלייש היינטיגע צייטן מיט ״סורווייוועל אף די פיטיס״?
סאיז דא בערך א האלבע ביליאן מענטשען אויף דער וועלט וואס לעבן איבער אן אנרירן קיין בעל חי׳ אדער א שטיקל פלייש. אלזא איז עס בכלל נישט אין די בחינה פון סורווייעל נאר ענדערש אין די בחינה פון איכא דרכא אחרינא... רוב בודהיסטן זענען וועגעטעריענס, און די נומבערס פון vegetarians and vegans שטייגן דראסטיש פון יאר צו יאר.
ווען איך וואלט וועין געלעבט אין די ווילדערנעס אן קיין עקסעס צו קיין לאקאלע מארקעטס און געשעפעטן און איך וואלט געוועהן אזוי הונגעריג ווי די בעלי חיים וואלט איך אויך מסתמא זיך אויפגעפירט ווי די בעל חי׳ און געשחטן און צופליקט דאס ערשטע הינדל וואס איך באגעגן כדאי איבערצולעבן, דעס מיינט טאקע סורווייוועל אף די פיטיס. אבער די מעשה איז דאך גאר אנדערש, איך וואוין אין א ריזיגע שטאט וואס הייסט ניו יארק ווי אויף א יעדע ווינקל ממש איז דא געשעפעטן וואס מקען זיך איינהאנדלן כל דבר טוב אן הארגענען אדער פייניגן קיין שום באשעפענישן. אלזא האט דאס גאר ווייניג צוטוהן מיט סורווייוועל נאר מיט געוואוינהייט פון עסען פלייש פאר דורי דורות.
לאמיר אייך געבן א משל כדאי איר זאלט פארשטיין די פשוטע חילוק פון סורווייועל אף די פיטיס און וויאזוי אונז הומאנס פירן זיך היינט אויף צו בעל חי.
לאמיר זאגן אז סאיז דא צוויי פעלקער אויף די וועלט וואס הייסן עמון און מואב.
זיי ביידע קאנקרירן מיטן צווייטן אויף עסען און מלחמה ברעכט אויס צווישן זיי, יעדער פרובירט זייער בעסט בייצוקומען די אנדערע פאלק און צונעמען זייערע פעלדער און בהמות, יעדער ברענגט זייער בעסטע און שטערקסטע וואפן, נאך א לאנגע וויילע פון געפעכטן שטעלט זיך ארויס אז עמון איז למעשה שטערקער ווי מואב און עמון הארגעט זיי אויס אין די מאסן און באזיגט ענדליך מואב.
אט דאס איז די נארמאלע סדר פון נאטור און סורווייעל אף די פיטס, ווער סאיז שטערקער געוואונט.
לאמיר געבן א אנדערע ביישפיל, וואס געשעהט אויב איינע פון די פעלקער, לאמיר זאגן אז מואב איז מעהר אינטעליוקטשיול און פארגעשריטן און זיי האבן דיוועלעפט עלקטעריק, טעכנאלגיע און סייענס. ווידער עמון איז גאר גאר צוריקגעשטאנען און קענען נישט קיין פשוטע מאטאמאטיקס און ווייסן נישט בחייכון צוזאגן. און די קלוגע מואב קומט אריין צו עמון מיט פארגעשריטנע פליגערס, טאנקן און באמבעס, און זיי נעמען איבער דאס לאנד און נעמען אלע עמונים פאר שקלאפן פאר טויזענטער יאהרן און מאכן אויף זיי גרויזאמע מעדיצינישע עקספערעמנטס ווי להבדיל אלף הבדלות מענגלע ימ״ש מיט זיינע גרויזאמע עקספערעמענטן אויף אידישע צווילינגס ביי די האליקאוסט. עמון קען זיך נישט דיפענדען ווייל מואב האט די קלוגשאפט און טעכנאלגיע אלזא האבן זיי די אויבערהאנט.
אט די ביישפיל איז ענדליך צו וואס מיר טוהן היינט מיט די בעלי חי׳ מיר דאנמירן און געוועלדיגטן אויף זיי און נוצן זיי פאר אלע אונזערע געברויכן, ענטערטענמענט, און פאר סייענטיפישע עקספערימענטן, מיליאנען חיות ווערן אנגעשטעקט א יאר מיט אלע פארשידענע מיני קרענק און כאלערעס אין אמעריקע אליינס. א יעדע סייענטיסט וואס האט נאר געוואלט וויסן אויב עפעס א כעמיקל אדער א פוד-קאלירינג שאדט פאר די מענטשען האבן זיי עס געטעסט און פראבירט אויף חיות קודם. גאר אסאך פון די עקספערימנטס איז איבערגעטריבן און זייער קאנטראווערסיול הגם איך בין א גרויסע חסיד פון קאנטעמפּערערי סייענס און איך באנוץ זיך מיט זייערע ריסורדזש און מעדיצינען, האלט איך אז אסאך פון די עקספערימענטס איז צו גרויזאם און איך אליינס וואלט קיינמאל נישט אטיילגענומען אין אזא ארבעט. למעשה ווערט פון יאר צו יאר מעהר awareness אין די סייענטיפישע קאמיונטי, און היינט צוטאגס האבן זיי טאקע אפגעשטעלט אסאך שטודיעס וואס איז געוועהן צו פיל פיין פאר די בעלי חי׳, יעדן טאג און יעדעס יאר ווערט עס בעסער און בעסער, נייע רעגוילאציעס קומען צו וויאזוי זיך צו באנעמען מיט די בעלי חי׳ אז די שטודיעס זאלן זיין מיט א מינאמלע צער און שאדן פארן די חיות. רובא דרובא היינטיגע סייענטיסן האלטן טאקע אז מ׳דארף זיך אויפפירן צו די בעל חי מיט מעהר רחמנות און נישט מאכן קיין מעדיצינישע שטודיעס פאר אונז מענטשען אויף זייער חשבון.
ארויסצוברענגן ווי נעריש און מינדערוויכטיג געוויסע פון די שטודיעס זענען וועל איך אייך געבן איין קליינע ביישפיל וואס די פרעסטישפולע American Museum of Natural History אין מאנהעטן האבן געטוהן פאר צוואנציג יאהר נאכאנאד ביז בערך 1975 ווען ענימעל רייט ארגאנזאציעס האבן עס ענדליך אפגעשטעלט.
זיי האבן גענומען 40 זכרים קעטץ אריינגעלייגט אין cages דערנאך האבן זיי געגעבן א איינשפריץ פארן די קאטץ וואס הארגעט אפ געוויסע פון זייערע ברעין-צעללס און מאכט די קאטץ ׳הייפערסעקסיול׳. דערנאך האבן זיי אריינגלייגט די קאטץ אין גאר א טונקלע ׳יחוד שטיבל׳ מיט א Rabbit (וואס איז גאר פון אנדערע משפחה און זיי זענען זיך קיינמאל נישט משדך) און זיי האבן געמאכט אז די קעטץ זאל ברידן מיט די ראביט. וואס זיי האבן געהאט פונדעם ווייסט קיינער נישט עד היום הזה, אבער עכ״פ דעס איז זיכער אז סאיז נישט עטיקל דעס צוטוהן ספעציעל אז סברענגט נישט קיין שום נוצן פאר די וועלט, און די גרעסטע חוצפה פונדעם איז אז סהאט געקאסט די שטייערצאללער א נישטיגע סומע פון $430,000 על לא דבר.
דעס איז נאר אחת מיני אלף פון משלים וויאזוי אונז מענטשען באנוצן זיך מיט חיות פאר אלע אונזערע צוועקן, און אפילו אסאך מאל פאר לויטערע נישטיקייט וועלן מענטשען מצער זיין חיות.
כדאי ענק נישט צו פארעקלן האב איך אויסגעוועלט גאנץ א שיינע ביישפיל וואס איז נישט אזוי גרויזאם, סאיז דא מיליאנען ערגערע עקספירעמענטס וואס איז טויזנט מאל ערגער און מעהר אכזריותדיג ווי די אויבענדערמאנטע געשיכטע אפגערעדט אין דריטע וועלט לענדער.
אינטערסאנט ווי איר מאכט אזוי אוועק די גאנצע נושא פון צער בעל חיים ווען געווענטליך זענט איר א שטארקע אדוואקאט פאר די תורה און פאר קריעשאניזם.
א ערליכע פרומע איד דארף געדענקן אז צער בעל חיים איז לויט רוב שיטות א דאורייתא, עכ״פ א דרבנן האלט יעדער אז סאיז.
די תורה האט פארשטאנען אז מ׳דארף אכטונג געבן אויף חיות און אויף זייערע געפילן.
אין קיצור שלחן ערוך ווערט געבערענגט:
"אָסוּר מִן הַתּוֹרָה לְצַעֵר כָּל בַּעַל חָי. וְאַדְּרַבָּא, חַיָב לְהַצִּיל כָּל בַּעַל-חַי מִצַּעַר, אֲפִלּוּ שֶׁל הֶפְקֵר, וַאֲפִלּוּ שֶׁל נָכְרִי. אַךְ אִם הֵם מְצַעֲרִין לְאָדָם, אוֹ שֶׁצָּרִיךְ הָאָדָם לָהֶם לִרְפוּאָה אוֹ לִשְׁאָר דָּבָר, מֻתָּר אֲפִלּוּ לְהָרְגָן, וְאֵין חוֹשְׂשִׁין לְצְַעֲרָן, שֶׁהֲרֵי הַתּוֹרָה הִתִּירָה שְׁחִיטָה..." (ספר קצור שו"ע סימן קצא - איסור צער בעלי חיים ואיסור סירוס, סעיף א)
אין די תורה שטייט:
"לֹא תַחְסֹם שׁוֹר בְּדִישׁוֹ"
(דברים, כ"ה, ד')
"כִּי תִרְאֶה חֲמוֹר שֹׂנַאֲךָ רֹבֵץ תַּחַת מַשָּׂאוֹ וְחָדַלְתָּ מֵעֲזֹב לוֹ, עָזֹב תַּעֲזֹב עִמּו "
(שמות, כ"ג, ה')
"אך בשר בנפשו דמו לא תאכלו"
(ספר בראשית ט, ד)
(אבר מן החי)
די רמב״ם זאגט אז די טעם פארוואס דער אייבישטער האט געהייסן מזאל מקריב זיין קרבנות נאכדערצו א עולה וואס קיינער האט נישט הנאה פונעם פלייש איז ווייל אין יענע פארצייטישע קולטורן האט מען ליידער געהארגעט מענטשען פאר קרבנות צו זייערע געטער. א שטייגער ווי די צודרייטע פאלק, די Aztecs וואס האבן געלעבט אין מעקסיקא ביז אין די 1520 יאהרן, ווי זיי פלעגן עמטליך מקרב זיין אויפן מזבח זייערע אייגענע קינדער, די בכורים. אין איין נאכט ווען זיי האבן געבויעט זייער נייע טעמפל האבן זיי מקריב געוועהן אויפן מזבח אזא 80,000 פון זייערע אייגענע קינדער, און דערנאך האבן זיי ארויסגענומען די הארץ פון די קרבנות און עס געגעבן צועסען פאר די קענגליכע פאמילע (קאניבאליזאם)...
אלזא דער אייבשטער האט נישט געוואלט אז די אידן זאלן מקריב זיין חלילה אייגענע מענטשען האט ער איינגעפירט אז מזאל מקריב זיין בהמות אנשטאט. די רמב״ם פירט אויס אז וויבאלד למעשה היינטיגע צייטן פעלט עס נישט אויס דארף מען טאקע נישט מקריב זיין קייין קרבנות. (ריכטיג?)
איך זאג אז אויב וועט מען היינטיגע צייטן מחנך זיין אונזערע קינדער און אריינפרעגלן אין זיי אז אפילו א בעל חי׳ טאר מען נישט מצער זיין וועלן די קומענדיגע דורות מאכן א קל וחומר, חיות טאר מען נישט מצער זיין, כ״ש מענטשען טאר מען זיכער נישט מצער זיין און מיר וועלן אנקומען צו א בעסערע וועלט מיט א שטארקע consciousness פון נישט מצער זיין קיין שום בעלי חי.
ס׳געפעלט מיר ווי איר שרייבט:
מה זה consciousness???
דאס איז סך הכול א מיסטעק וואס האלט זיך נאך אינמיטען איוואלווען
און איז זיכער גארנישט מחייב!
don't fall for it
סאיז אמת אז consciousness האלט זיך אין איין טוישן לויט די דורות, היינטיגע עטיקס איז גאר אנדערש ווי 150-200 יאר צוריק, אפגערעדט 1000-2000 יאר צוריק ווען מענטשען זענען בכלל נישט געוועהן נארמאל.
איך קען דיר נאר זאגן מיינע אינערליכע געפילן. איך בין נישט אנגעקומען צו די החלטה ווייל איך בין נתפעל געווארן פון פיטער זינגער אדער פון ליבעראלע ׳וועסטערן פילאספיע׳
איך בין אנגעקומען צו דעם דורך מיינע אייגענע עקספירענס:
איך פלעג אמאל ציטערן פון הונט פונקט ווי אלע חסידים. די לעצטע פאר יאר האב איך מיך באקענט געמאכט מיט הונט און קעטץ, איך האב מיך אסאך געדרייט מיט מענטשען וואס האבן פעטס אינדערהיים און פאר אפאר חדשים צייט האב איך געלעבט מיט צוויי גרויסע שווארצע פיטבול הונט. וויפל איך האב גארנישט געוואוסט און פארשטאנען צו קיין בעל חי׳ בין איך נתפעל געווארן מעהר און מעהר ווי קלוג און ענדליך הונט זענען באמת צו אונז מענטשען. אוואדי זענען זיי ווייט פון אונזער קלוגשאפט אבער מיט געוויסע זאכן זענען זיי גארנישט אנדערש ווי אונז, זיי האבן געפילן, זיי ווילן פראטעקטן זייער בעה״ב און מאכן לעבן פונקט ווי אונז, ווען זיי זענען אין צער קען מען עס באמערקן זייער גרינג. איך פלעג ביינאכט אהיימקומען פלעגן זיי טאנצן און שפרינגן אויף מיר פאר פרייד און זיך געשפילט מיט מיר און ארויסגעוויזן בלינדע ליבשאפט און געטריישאפט אפילו איך בין נישט געוועהן זייער בעה״ב. מקען האבן גאנצע קאנווערסעישאונס מיט זיי וואס זיי פארשטיין. איינמאל איך האב עקספירענסט די ליבשאפט צו חיות האב איך געטוישט מיין מיינוג איבער די וועג וויאזוי מיר הומאנס-די קלוגסטע חי׳ פירן זיך אויף צו אנדערע אומבאהאלפענע בעל חי׳, די וועג וויאזוי מיר האדעווען אויף טשיקענס מיט קיען איז אוממענטשליך און דארף א גרויסע תיקון.
איך זאג נישט אז מ׳דארף אויפהערן צו עסען פלייש און איך האב נישט קיין טענות צו קיינעם וואס עסט פלייש. וואס איך זאג יא איז אז אפילו מ׳עסט פלייש זאל מען לכה״פ געדענקן אז אין די פראסעס וויאזוי מ׳האדעוועט אויף די בהמות זאל זיין מיט יושר און מיט מיטגעפילן פאר אנדערע בעל חי, צער בעלי חיים איז א וויכטיגע זאך.
