אגרת הקודש פון הרב אלעזר מליזענסק - פארענטפערט ער די טענות?

[נאך א מיינונג]

מיר זענען אלע געגאנגען אין חדר, און מ'האט אונז געזאגט אז חסידות איז אונזער ארבטייל וואס מ'האט אונז אויסגעלערנט פון אונזער זיידעס, און דאס איז א חלק פון תורה, און מיט דעם וועלען מיר ווערען ערליכע אידען. די אריגינעלע מתנגדים האבען נישט געכאפט די מציאות, מ'האט זיי געזאגט ליגענט וועגען חסידים, מיר פארשטייען נישט וואס זיי האבען געמיינט וכו' וד"ל. אלע טענות זענען אפגעווארפען און אלע חרמים זענען בטל כעפרא דארעא און פערטיג. איי, עס איז נאכאלס שווער, וויאזוי דערגייט מען די ענין? גדולים וטובים האבען געשריבען שארפע זאכען? אויף אלס זאגט מען אז אין סוף נועם אלימלך איז דא א בריוו וואס פארענטפערט אלס, און מ'דארף מער נישט פרעגען.

יעצט, ערוואקסענעהייט, קען מען זיך אביסל ארייטוהן אין דער בריוו און זען צו עס האט טאקע אלסדינג פארענטפערט.

דער בריוו הייבט אן מיט די ווערטער: נידון המחלוקת שנתעוררה בעוונותינו הרבים על הרב האי הגאון החסיד המפורסם, האב"ד דק"ק זעלחאב נ"י.
דער גאון החסיד המפורסם איז באקאנט היינט אלס בערדיטשעווער רב דער קדושת לוי, וואס האט געדינט אין די שטאט זעלחאוו, איידער ער איז געווארען רב אין פינסק. די מתנגדים האבען אסאך זיך פארלייגט אויף איהם, און אסאך פון די טענות ומענות זענען געלאפען ארום איהם.

הייבען הייבט ער כאילו די שאלה איז וויאזוי האט דער אויבישטער צוגעלאזט אז אויף אזא צדיק זאל ווערען אזא מחלוקת. אויף דעם האט ער אן אריכות אז אזוי דארף דער צדיק האבען פאר זיין עליה, און מגלגלין חוב ע"י חייב, וואס רשעים פיהרען אן די מחלוקת. איי, וועסטו פרעגען אז אמאל מאכט זיך אז א גדול הדור מישט זיך אויך אריין? דאס איז וועגען איין עבירה אויף וואס ער האט עובר געווען בצעירותו און נישט תשובה געטוהן.

אנטשולדיגט, אבער דאס איז בכלל נישט צו דער זאך. גדולי ישראל האבען געזאגט אז חסידות טויג נישט. קומסטו זאגען אז דאס איז צוליעב זייער חטאת נעורים?! אזא מין זלזול אין גאונים וטובים, רעק"א מיט ר' משולם איגרא ועוד? אפשר קען מען עס זאגען אויף אלס, יעדער מחלוקת און יעדער שיטה פון סיי וועמען איז נאר אן אורזאך פון זייער חטאת נעורים? ענטפער צו דער זאך, לגופו של טענה! ובפרט אז דו רעדסט נישט אז דו ווייסט אז זיי האבען עובר געווען, נאר פון זייער התנגדות. הייסט'ס וויבאלד זיי זענען נישט גערעכט, מוז זיין עכ"ח אז זיי האבען געזינדיגט. אויב אזוי, קען מען זאגען פונקט פארקערט. וויבאלד זיי זענען יא גערעכט, האט דער אנדערע צד געזינדיגט! וואס פארא מין טענה איז דאס?

דער המשך איז נאך מער פראקטיש פראבלעמאטיש. ער דערמאנט דער ענין פון נוסח התפלה, כאילו דער ב"י האט קובע געווען א נוסח און דער רמ"א האט איינגעזען אז דאס איז נישט פאר אלעמען אבל לפני הצדיקים אלו אשר רחצו מצואתם ומדקדקים על עצמם כחוט השערה ודאי לא היה כוונתו ז"ל עליהם לבטל אורם מלהתפלל נוסחא זו שכתב הב"י.
איינער זעט דער נערישקייט אין דעם? אז 'ודאי' לא היתה כוונתו? ווער זאגט אים? אפשר האט דער רמ"א געהאלטען אז זיין נוסח איז הייליגע ווי דער נוסח פון דער ב"י?
און דער מציאות זיינער הייבט זיך נישט אן. דער רמ"א האט נישט מחדש געווען נוסח אשכנז און דער ב"י האט נישט מחדש געווען נוסח ספרד. זייט די ראשונים דאווענען בני אשכנז נוסח אשכנז, און דער רמ"א דערמאנט גאנץ ווייניג די חילוקים. דער ב"י ברענגט געוויסע נוסחאות נישט אלע, און נוסח ספרד איז נישט געבויט אויף דער ב"י, אחוץ אפשר קדושת כתר מיט נאך א פאר קלייניקייטען (איינער פון די טענות אויף חסידים איז זאגען קדושת כתר אין חו"ל, וואס דער מגלה עמוקות אין די רנ"ב אופנים זאגט אז מ'קען נישט. דער ב"י האט דאך אויך געוואווינט אין א"י, און וואס פארא ראיה איז ער? לשיטתם). דאס זיך פארלייגען אויף דער רמ"א פאר נוסח אשכנז זעט אויס א קינדערישע גרייז.
און פון דעם קומט ער צו די נעקסטע טריט. דער מחבר זאגט דאך זיין מיינונג פאר אלעמען, און דער רמ"א דינגט זיך פאר פשוטי עם, לשיטת בעל האגרת. פארוואס פיהרען זיך פשוטי עם פון בני אשכנז צו דאווענען נוסח ספרד? על זה איז ער אנגעקומען צו א געוואלדיגע תירוץ פון ויאמינו בה' ובמשה עבדו, אז כלל ישראל דארף גלויבען אין משה רבינו אחוץ דער גלויבונג אין דער רבש"ע. נאר דורך דעם אז מ'גלויבט אין משה רבינו וגם בך יאמינו לעולם, קען כלל ישראל מקבל זיין א תורה פון דער רבש"ע דורך משה רבינו, ווייל די קדושה פון משה רבינו איז משפיע אויף כלל ישראל.

הייסט'ס אז מ'האלט נישט פון דער רמ"א? מ'דינגט זיך אויף איהם? זיי האלטען אז אפילו א פשוטער איד קען דאווענען נוסח ספרד? און פאר דעם זענען די לוחמים נישט גערעכט? אוועק ווארפען א רמ"א איז א קלייניקייט? נישט אז צומאל פסקענען מיר נישט ווי דער מחבר אנטקעגען דער רמ"א, אבער דער פסיכאלאגישע תירוץ וואס ער גיבט דערצו איז בכלל נישט אין פלאץ. דער רמ"א רעדט דאך צו אידען, און דו זאגסט אז יעדער איד מוז זיין ויאמינו במשה עבדו, וואס דו טענה'סט עס גייט אויף געוויסע מענטשען וכדוגמת דער מגיד פון מעזריטש צו וועמען דער זעליחאווער רב האט זיך באהאפטען. יעצט ווילסטו זאגען אז דער רמ"א האט נישט ריכטיג געזאגט?

און צום סוף פיהרט ער אויס מיט זיין באמבע. דער וואס פארשטייט נישט זיין ווערטער, זאל תשובה טוהן און מתבודד זיין און אויפשטייען ביי חצות וכו' וכו'.

דאס איז דען א וועג פון אויפווייזען און אפענטעפרען? אז דער וואס דינגט זיך נאך זאל גאר תשובה טוהן?! ווי האט מען פון אזא זאך געהערט? אדער ווייז אויף אדער שווייג! אפשר זאלען די חסידים תשובה טון פאר'ן נישט פארשטייען די שיטה פון די גדולי המתנגדים.

איך מיין נישט איהם צו אטאקירען אזוי און דערמיט אויפווייזען אז חסידות איז נישט גערעכט. טאמער חסידות איז יא גערעכט, זענען אלע זיין ווערטער אמת, אז די וואס דינגען זיך זענען לוחם קעגען א הייליגע ליכט, און אפשר האבען זיי יא געזינדיגט. נאר ווען מען האט אונז אלס געזאגט אז די תשובה שטייט שוין דארט, איז עס מיר א פראבלעם ווייל קיין תשובה שטייט נישט דארט. ווען דאס איז די תשובה צו דעם אז גדולי ישראל האבען זיך מתנגד געווען צו חסידות, זענען מיר אין פעקעל.
איך ווייס אז דאס איז שוין נישט די נושא, נישט די אמאליגע חסידות און נישט די אמאליגע התנגדות, און צו א מחלוקת וועגען אנדערע זאכען האט עס נישט. ווען חסידות איז גערעכט, מיינט עס נישט אז רביס מעגען לעבען ווי זיי לעבען און טון וואס זיי טון, און ווען חסידות איז נישט גערעכט מיינט עס נישט אז מען דארף לאזען וואקסען א טשופ און גאלען דער בארד און חתונה האבען שפעט וכו' וד"ל. אבער דאס וואס מען האט אונז איינגערעדט אז די טענות זענען שוין אפגעווארפען פון דער דאזיגע בריוו איז בכלל נישא אין פלאץ.

אחוץ דער בריוו זענען דא א פאר בריווען פון דער בעל התניא, אבער זיי זענען לכתחילה נישט לגופו של דבר נאר זייטיגע זאכען, ווי טענות פון שמוע בין אחיכם אדער טענות אז דער גר"א האלט לכתחילה אנדערש פון חסידים. אויף די חרמים און זייער נקודות מאכט ער זיך גאנץ נישט וויסענדיג.
בלייבען בלייבט עס אז קיין תירוצים זענען נישט געשריבען\געדרוקט געווארען און מיר ברויכען בלייבען מיט די אמונה אז אזוי איז און פערטיג.

[[NAMELESS]]

אויף א מחלוקת פון נוסח התפילה איז דער בריוו גענוג גוט.

[נאך א מיינונג]

ער האלט אז איז אן ערנסטע זאך, אפילו ווען דו האלטסט נישט אזוי. נאר אויף אן ערנסטע זאך, רעדט ער נישט צו דער זאך

[berlbalaguleh]

נאך א מיינונג: דו ביסט גערעכט. ווייל ביי מיר איז נאכנישט פארענטפערט איין צענטראלע שאלה...וואס איז באמת געווען די טענות פון די ערשטע גדולי המתנגדים ובתוכם הגר"א אקעיגן דעם דרך החסידות און חסידים. די אלע תירוצים וואס מ'האט מיר געגעבן (און כ'האב געליינט) ביז היינט זענען אזעלכע תירוצים וואס די חרטומי מצרים האבן געגעבן פאר פרעה צו פותר זיין זיין חלום...!

אשר על כן. דעריבער. ביז איך באקום אן אמת'דיגן, צופרידנשטעללנדן ענטפער איז בעסער פאר מיר אז איך האלט מיך צו די שיטה פון..."נשתכחה תורת החסידות"... אדער. בעסער געזאגט. איך האב עס קיינמאל נישט עכט געוואוסט. ווייל לויט ווי איך זעה באהאלט מען עפעס פון מיר (און פון אונז אלע). ווייל ס'איז דא עפעס א צענטראלע זאך אין די אריגינאלע תורת החסידות וואס האט געמאכט אזויפיהל פון די (ערליכע?) מתנגדים ארויסגיין אזוי שארף אקעיגן די (דאמאלס) נייע שיטה...!

אויך. דערווייל (ביז איך וועל מיך דערגרונטעווען צו די אמת'ע סיבה פון די התנגדות צו חסידות. נישט די באבע מייסעס וואס מ'האט אונז איינגערעדט ווייל די חסידים דאווענען שפעט.) האלט איך אפ מיין דזשאדזשמענט איבער חסידות אלס א שיטה. בלי שום ספק אז חסידות האט זייער גוטע זאכן צו פארקויפן. אבער די עכטע סיבה פאר די שטארקע התנגדות ביניך נאכנישט דערגאנגען. און איך פרוביר נאכצו פארשן אין די היסטאריע פון 250-300 יאר צוריק בימי הבעש"ט וואס דער מהלך איז געווען. אט דאמאלס וועללן מיר בעז"ה מחליט זיין ווער ס'איז גערעכט.

אבער אין פראקטישן זין איז נישט קיין חילוק ווער ס'איז היסטאריש גערעכט. חסידים צו מתנגדים. ווייל חסידים זענען נישט קיין חסידים. און מתנגדים (ליטווע--קעס) זענען נישט קיין עכטע מתנגדים. זיי אליינס ווייסן נישט פארוואס. נאר זיי זענען אזוי ווי קוען. זיי האבן סתם פיינט חסידים שנאת חינם. דאס זעלבע קען נישט געזאגט ווערן אויף די אזוי-גערופענע חסידים. זיי האבן נישט קיין שנאה אויף קיין שום אנדערע ערליכע אידישע גרופס...!

[שמעון וואלף]

נאך א מיינונג: דו ביסט גערעכט. ווייל ביי מיר איז נאכנישט פארענטפערט איין צענטראלע שאלה...וואס איז באמת געווען די טענות פון די ערשטע גדולי המתנגדים ובתוכם הגר"א אקעיגן דעם דרך החסידות און חסידים. די אלע תירוצים וואס מ'האט מיר געגעבן (און כ'האב געליינט) ביז היינט זענען אזעלכע תירוצים וואס די חרטומי מצרים האבן געגעבן פאר פרעה צו פותר זיין זיין חלום...!

ס'איז ביי מיר נישט קיין ספק אז די טענות וואס די גדולי המתנגדים, ובראשם די ווילנא גאון, האבן געהאט קעגן חסידים, זענען געקומען דורך דעם וואס א.ג. עסקנים האבן זיי אנגעדרייט אז דא וואקסט ארויס אן אבן נגף און טאמער וועט מען נישט ארויסקומען קעגן די כת החסידים וועט משיח נישט האבן צו וועם צו קומען ווייל נאך אפאר יאר וועט גאנץ כלל ישראל זיין אפגעפארן. קען זיין ס'זענען געווען אזעלכע וואס האבן עס געמיינט ערענסט לשם שמים און אנדערע האבן עס געטון צוליב פאליטישע חשבונות, איך ווייס נישט. און נאכאמאל, איך רעדט נישט וועגן די צדיקים וגאונים שרפי מעלה, זיי האבן זיכער געמיינט לשם שמים נאכדעם וואס מ'האט זיי אנגעדרייט.

[berlbalaguleh]

שמעון וואלף: ייש"כ. יא. איך הער. (צוערשט מוז איך מיך פארענטפערן. ווייל איך בין בכלל נישט עוסק אין פילאזאפיע וואס גרעניצט זיך מיט אפיקורסות. כנוסח האפיקורסים הידועים של קאווע שטיבל. ואין צורך לפורטם.). אבער די קשיא בלייבט נאך אלץ. דער גר"א, וועלכער איז (אנגעבליך) געווען דער גרעסטער גאון אין לעצטן דור פון נאך די אחרונים, און האט געהייסן דער גרעסטער חכם אין סייענס אויך, וואס זיין פערזענליכקייט האט זיך (אנגעבליך) געגרעניצט מיט רוח הקודש, זאלל נישט קענען מבחין זיין צווישן אן אמת'ע שיטה און דרך וואס איז געקומען צו העלפן ממשיך זיין דאס אידישקייט פאר דעם המון עם פון ערליכע אידן. און זיך לאזן פארפיהרן פון אזוי-גערופענע ..."עסקנים" וועלכע האבן אן אגענדא.

אשר על כן. גנב'עט זיך מיר אריין א חשד אז ער איז (ח"ו) נישט געווען אזוי גרויס ווי מ'זאגט. יא. א וואוילער איד. א גרויסער מתמיד און גאון. אבער נישט בגדר מלאך אלוקים , וועלכער האט אויך רוח הקודש. אבער דאך נאר א מענטש. וועלכער איז אויסגעשטעלט צו די אלע מענטשליכע פעילערס און פעילינגס.

ס'איז פונקט אזוי ווי מיט בערך א הונדערט (מיט עפעס) יאר שפעטער איז געווארן דער ספליט וואס דער איד הקדוש פון פשיסחא האט אנגעפיהרט אקעיגן זיין רעבי'ן, דעם חוזה פון לובלין. מ'האט דאס פארענטפערט אז דאס איז אויך געקומען דורך שלעכטע מענטשן בעלי לשון הרע. אבער די אונטערשטע שורה איז, אז דער איד הקדוש וועלכער האט געהייסן פונקטליך אזוי ווי זיין רבי, ר' יעקב יצחק, דער חוזה פון לובלין, און איז אויך געווען פון זיינע באליבטסטע תלמידים, האט געטון א נישט ריכטיגן פאליטישן שריט., וואס האט גורם געווען גרויס צער און חלישות הדעת פאר זיין רעבי'ן. ווען נישט א פאר שטארקע חסידים און תלמידים ווי ר' נפתלי ראפשיצ'ער און נאך אנדערע וועלכע האבן מחזק געווען און בארואיגט זייער רעבי'ן, וואלט דאס חסידות צופאללן און בטל געווארן.. .!

דער סך הכול, ווען מ'לייגט ארויף די 2 היסטארישע באוועגונגען אויפ'ן באלאנס, איז, אז חסידות (לכה"פ דער טייל וואס אונז ווייסן.) איז דער בעסערער וועג. ווייל פאר אונז האט מען אייביג דערציילט די גרויסקייט פונ'ם גר"א און זיינע תלמידים. אבער פון די אנדערע זייט. די מתנגדים קרי ליטוועק-קעס, זיי האט מען אויסגעלערנט צו שעלטן, שפייען און פיינט האבן חסידים על לא דבר. סתם שנאת חינם...איך רעד נישט סתם אין די וועלט אריין לתפארת המליצה. איך קען ברענגען צענדליגע ראיות אויף די שנאת חינם פון די ליטוועק-קעס אקעיגן אזוי גערופענע חסידים...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

או כלך לדרך זה, חסידים זענען מודה אז די גדולי המתנגדים זענען טאקע גדולים. מתנגדים זענען נישט מודה אזוי אויף חסידים. דעריבער זאל בלייבען אין ספק מוציא מידי ודאי.

ערנסט גערעדט, פארוואס דארף מען באקען מעשה׳ס פון בויך? די כתבים פון די גדולי המתנגדים זענען דא, לאמיר א קוק טוהן, לאמיר אפלערנען וואס גדולי ישראל האבען געהאלטען. ווייל ביי אונז איז סוף זמן תפלה נישט אזוי וויכטיג, דאס איז א ראייה אז זיי האבען עס נישט געהאלטען פאר וויכטיג? אפשר איז די טענה אויף אונז אלע אז מיר נעמען נישט אזעלכע זאכען ערנסט?

דער עיקר טענה אויף דער ׳כת׳, אז מ׳צוטיילט כלל ישראל אין עקסטער כתים, דאס איז א זאך וואס גייט נאך אן היינט. נאר עס איז שוין צו שפעט, דאס איז שוין אינגעבאקען ביי אונז אין אן אופן אז מ׳מיינט אז אזוי איז גאר לכתחילה. דאס מאכט נישט די טענות אויס טענות, אבער ווייניגער אקטועל היינטיגע צייטען.

דאס זיך פארלייגען אויף עסקנים איז געווען די תירוץ ביי די סלאוויטא ש"ס. און רעק"א האט זיך גאר שטארק אויסגעדרוקט אויף זיי, כמבואר במכתבו המפורסם. פוק חזי וואס האט זיי פאסירט נאכדעם אלס עונש פאר אזעלכע רייד (יא, איך ווייס נישט זיכער אז דאס איז אן עונש פאר דעס, אבער אזוי זאגט מען איבער). עס איז נעריש ביז גאר צו נעמען א חתימה פון רעק"א, א בריוו פון ר׳ משולם איגרא, א חרם פון דער גר"א און כתבים פון גדולי הרבנים פון גאנץ ליטא (און דייטשלאנד אויך, עי׳ הקדמת שו"ת זכר יהוסף) און אלס אוועק ווישען מיט א זאג פון ׳עסקנים׳.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[נקודת-אמת]

נאך א מיינונג

פאר ווען דו דערוואגסט דיך צו שרייבן מיט אזא לשון מחוצפה אויף וואס פאר א קשיות האט דער מחבר הבריוו דיר נישט פארענטפערט דיינע קשיות אויף שיטת ודרכי החסידות.

גיי צו דער וואס האט דיר איינגערעדט אז אט דער בריוו איז דער אדרעס צו דיינע קשיות
(אויב איינער האט דיר טאקע אזוי איינגערעדט)
מעולם האב איך נישט געהערט אז דער בריוו דארף פארענטפערן אלע קשיות אויף חסידים בכלל און אופן בארדיטשעווער צדיק בפרט

לייגט ער אראפ אן הנחה, אז דא ליגט עפעס א תירוץ כללי,
און ער אטאקירט צדיקים פון דורות צוריק
מיט אמכלומרשטע דאגה לכבודו של הרמ"א.

איך ווייס נישט פון וואנעט נעמט זיך אזא שפל המדרגה אין דער עניין.

ולא באתי כלל לדבר לגופו של עניין, אלא אויף דער לעכעריגקייט פון עיקר צעקתו.

ולך אולי אכן תועיל להתבודד ולערוך תיקון חצות וכו'.
מחוצף מחוצף מחוצף!

[אישתישבי]

נאך א מיינונג,

די רעדסט גוט, דערווייל האט קיינער דיר נישט גענטפערט בעסער ווי די איגרת פארענטפערט לטענתך.

אדרבה,
ביטע הייב אהן ברענגען שטיקל ביי שטיקעל, לאמיר זעהן וואס דארט שטייט. אגב, די רעדסט פין די בריוו פין ר' אלעזר אדער די ברעט פין ר' זכריה מענדל?

[נאך א מיינונג]

איך מיין די בריוו פון ר׳ אלעזר.

באופן כללי, איז דאס א מין תירוץ? אז מ׳האט א טענה, גיי זאג תיקון חצות! פליז, לאז אפ מיין חוצפה און רעד צו דער זאך.

צו דיר [tag]ליטוואק פון בודאפעסט[/tag], די אלגעמיינע התנגדות איז מיר גאנץ נישט אינטרעסאנט יעצט. כאמור, מיר ווייסען נישט וואס איז דארט פארגעגאנגען, און נוסח התפלה איז גאר א קליינער פראבלעם היינט. אבער דאס ענטפערען א טענה מיט א פערזענליכע שטאך פון ׳ישובו על חטאת נעורים׳ איז א פארגייער צו וואס פאסירט היינט.

[tag]אישתשבי[/tag], איך גלויב נישט אז איך דארף אראפ ברענגען די פארווארפענע מראה מקום פון איגה"ק אין דער נועם אלימלך. לכאורה האט יעדער א קאפפי אינדערהיים, און אז נישט, קען מען עס באקומען אויף וויקיטקסט.

[אישתישבי]

[url=https://he.m.wikisource.org/wiki/נועם_אלימלך/אגרת_הקודש]דא איז א לינק[/url]

בנוגע די ערשטע חלק פין די בריוו, קומט ער בעיקר זאגן און פארענטפערן וואס איז פשט אז מען רודפ'ט א צדיק, און פארוואס מען לאזן דאס צו פין הימעל. נישט אויף די עיקר טענות.

דער צווייטע חלק ווי ער זאגט אז דער רודף, הגם ער איז אנגעקומען אדם גדול, האט ער מן הסתם חטאת נעורים וכו', איז צו פארענטפערן וואס איז פשט אז א אדם גדול רודפ'ט, ווידער נישט אויף די עצם טענות.

איך וואלט געקענט זאגן, אז די רדיפות זענען געווען א שטייגער ווי די רדיפות קעגן יואלי ראטה, כלומר, גארנישט בפרטות, נאר גענעראלע טענות, און מען ברענגט א ראיה אז יענער אדם גדול זאגט אויך אזוי, אויף דעם זאגט ער אז עס איז נישט א ראיה. און זעהט אויס אז ווייל די טענות זענען טאקע נישט געוועהן אויסגעשמועסט, האט ער טאקע נישט געענטפערט, חוץ אויף דער טענה פין נוסח התפלה, וואס איך וועל באלט שרייבן.

[אישתישבי]

דער שווערע חלק מיט דער נוסח התפלה איז אז מען ווייסט נישט היסטאריש וואס מען האט משנה געוועהן, היינט צו טאג דאווענט יעדער חסידות און אנדערע נוסח אין שמונה עשרה, אפשר רעדט ער די נוסח פין קידוש וואס שטייט טאקע אין מחבר און רמ"א.

דער יסוד פין זיין תירוץ האט דער מגיד פין מעזריטש געזאגט, עס שטייט אין מגיד דבריו ליעקב, כידוע.

דער עיקר שינוי האט לכאורה אויסגעפלאצט ביי זאגן הודו פאר ברוך שאמר. און דאס שטייט בכלל נישט אין שולחן ערוך.

[ברוך שפינוזה]

.

[ברוך שפינוזה]

ביי מיר איז נאכנישט פארענטפערט איין צענטראלע שאלה...וואס איז באמת געווען די טענות פון די ערשטע גדולי המתנגדים ובתוכם הגר"א אקעיגן דעם דרך החסידות און חסידים. די אלע תירוצים וואס מ'האט מיר געגעבן (און כ'האב געליינט) ביז היינט זענען אזעלכע תירוצים וואס די חרטומי מצרים האבן געגעבן פאר פרעה צו פותר זיין זיין חלום...!

ליין דוד אסף'ס ביאור אויף די התנגדות קעגן ברסלב אין זיין ביכל נאחז בסבך, לדעתי איז די זעלבע אמת לגבי די התנגדות אויף חסידות בכלל.

[נקודת-אמת]

קדוש יאמר לו כל הכתוב בו ובהם נזכה לחיים בירושלים הנה בהיותי פה ק"ק לזענסק מצאתי ראיתי ראי' אחת שהיא כשתים
והם הכתב והמכתב שנאמרו ונשנו על האגרתיי' הצד השוה שבהם שאלו ואלו דברי אלקים חיים,
המכתב הראשון תשובה כהלכה על גוף הכתב מה ששאל כענין איש אחד להרבני החסיד מוהר"ר אלעזר והוא בן איש אלקי הנזכר מטה
על דבר קטטות ומריבות שנתעורר על הרב האי הגאון איש האלקי קדוש יאמר לו אב"ד דק"ק זעלחוב נ"י
להשיב לו מה ששמע מאביו נ"י על דברי קטטות הנ"ל והשיב לו על פי ציווי אביו:
והמכתב השני על דברי תוכחת מגולה שנכתב להרבני החריף החסיד שלשת היוחסין מוהר"ר זכריה מענדיל נ"י
ותוכן הדברים הנאמרים במכתב השני היו להוכיח את מורינו זכריה מענדיל הנ"ל
על דבר שהיה מתנהג בחסידות וסיגוף וענה את עצמו בעינוים וסיגופים ועל ידי זה נפל על ערש דוי
והשיב לו הרבני מוהר"ר זכריה מענדיל הנ"ל על פי ציווית הרב החסיד איש אלקי מוהר"ר אלימלך נ"י אשר איתן מושבו בק"ק לזענסק ומצודתו ואור תורתו זורח מסוף העולם ועד סופו ואין אני כמסהיד עליו כי מה אני להיות משנה למלך ושם האיש אלימלך כבר יצא בעולם ואין אני יכול להבין מעשיו וקדושתו ופעולתו אפילו כטיפה מן הים אך אהבה מגלגלת השורה ובקראי במכתבים ההם ואשתומם כשעה חדא ואמרתי מתלא הדין אם לא חזית האר' אנא חזא מרבעתיה (עי' תרגו"ש למגילת אסתר),
אז אמרתי אם לא באתי כדי אם לשמוע את דבר ד' מהמכתבים הנ"ל דיים וקריתי ושניתי בה' פעמים
וכל כך חביבין עלי דברי הרב הנ"ל שטעמתי בהם טעם מן שהוריד ד' לנו מן השמים
ומתוך כותלי מכתבן ניכר שרוח אלקים דיבר בו שדבריו חיים וראיתי תועלת המכתבים הנ"ל עד אין קץ למי שיש בו נשמת רוח חיים ולקח גם הוא מעץ החיים וחי לעולם חיים הנצחיים שכתב בהם מידת טובת שיקנה אדם לבוא בהם למדריגות גדולות וגם הם שוים לכל נפש שיש בהם מוסרים רבים והנהגות טובים להכנע לבבו ליראת ד' ולהיות לנו בגלות המר הזה בין העמים קיום עד שירחם ד' עלינו ויקבץ נדחנו מבין העמים
ואזרתי כגבור חלצי וחגרתי מתנים להוציא לאור הדברים הנ"ל שהם מעט הכמות ורב האיכות וחשתי ולא התמהמהתי וזה שמו אשר יקראו לו בשם אגרת הקודש קדוש יאמר לו כל הכתוב ובהם נזכה לחיים בירושלים

[נקודת-אמת]

[center]גי"ק הגיעני ושם נאמר לשאול את פי הקודש אדוני אבי ומורי נ"י ויזרח לנצח
נידון המחלוקת שנתעורר בעוונותינו הרבים על הרב האי גאון החסיד המפורסם האב"ד דק"ק זעלחאב נ"י
שאלתי את אאמ"ו נ"י והשיב לי בזה הלשון
מה זה חידוש אצליכם כבר היה לעולמים דברים כאלו: מצינו אברהם אבינו ע"ה שהפיל אותו נמרוד לכבשן אש ויצא בשלום
וכשבא לארץ ישראל נתהווה רעב בארץ ואמרו יושבי מקום ההוא מחמת שזה המין בא אצלינו אירע לנו מקרה זה
והלך למצרים כדי להשקיט הדבר לבל יתפשט ביניהם ואלולי זאת לא היה הולך למצרים שלא אמר לו השם יתברך כי אם לך אל ארץ כנען
וזה היה מעשרה ניסיונות שנתנסה והנה לכאורה מה זה נסיון שהלך למצרים שהוא כמעט נגד ציווי השם יתברך אלא צריך לומר כנ"ל
והנה תמוה מאד וכי אפשר שלא שמעו יושבי ארץ כנען מגודל הנס שנתרחש לו באור כשדים הלא בבל קרוב הוא לארץ ישראל:
שנית בבואו למצרים לקח פרעה את אשתו וינגע ד' את בית פרעה ופירש נמצא שנעשה לו גם כן נס גדול,
ואחר כך לקח אבימלך את אשתו והנה תרי תמיהות מדכר דכירא אינשא ובוודאי נשמע בית אבימלך מזה הנס כי קרוב זה אל זה היה
כדכתיב (שמות יג, יז) ולא נחם אלקים דרך ארץ פלשתים כי קרוב הוא,
ובפרט כי דרך המלכים להודיע זה אל זה דברי חידושים ובפרט ניסים גדולים כזה אשר לא היה מיום הוסדה הארץ
וזה מצאנו ראינו שנמרוד לא נענש כי אם אחר כמה שנים אחר המעשה של מצרים,
גם פרעה לא נענש מיד ועיקר עונשו היה בצאת ישראל ממצרים בעשר מכות כאשר מצינו בספרים,
ומה שלקה פרעה מיד בקחתו את שרה זה לא היה כי אם למען מנוע אותו בל יגע חס וחלילה,
וגם אבימלך לא נענש מיד רק בעצר עצר ד' בעד כל רחם זה היה גם כן כדי שלא יאמרו מאבימלך נתעברה שרה
כי היו עצורים הזכרים והנקבות למען דעת כל עמי הארץ כי לא יצא מהם זרע כי עצר היו מכל צד,
והרשעים אלו מהם נתחרטו אחר המעשה ומהם עמדו במרדם כמו נמרוד אף שראה גודל הנס ואף אחר כך כשנשבה לוט כונתו היה על אברהם אבינו ע"ה כמבואר,
ומה לכם להשיב על כל הקושיות והתמיהות הללו הנ"ל:
אמנם אמינא לכם אנא וכך הוא האמת כשהצדיק עובד ה' מיראה ומאהבה,
ואהבה מביאה אותו כמעט לשגעון כמו שנאמר (משלי ה, יט) באהבתה תשגה תמיד, כמו שמצינו בדהע"ה (שמואל ב' ו, יד) ודוד מפזז ומכרכר בכל עוז,
והצדיק הוא הולך תמיד ממדריגה למדריגה בכל יום ויום, וקב"ה מחדש עליו חסדים בכל יום ויום בין למעלה בין למטה לפי מדרגתו,
ואין הקב"ה מחדש עליו חסדים כי אם על ידי נסיון והטעם בדבר הוא מחמת הקיטרוג כי אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב וכו' (קהלת ז, כ)
ומוצא המקטרג איזה עילה בהצדיק הנ"ל ועולה ומקטרג הגם שהשם יתברך ברוך הוא מוחל לו כי דרך הצדיק שמהרהר בתשובה תיכף
ומתחרט ומדקדק על עצמו כחוט השערה ובוודאי עשה תשובה והיאך יכול המקטרג להשטין עליו,
אך מחמת שהמקטרג עומד למעלה ואומר שאין עושה אלא כדי להשתבח ולהתפאר בעיני בני אדם
ואולם אם יעמדו עליו בני אדם לבלבל אותו לא יהיה יוכל לעמוד בנסיון והא ראיה שחטא,
ומחמת זה הקב"ה מנסה אותו להראות שעומד בנסיון ועל ידי זה השם יתברך מביא להצדיק למדריגה גדולה יותר בכל פעם
וזה דאמרינן בגמרא (ברכות לד ב) במקום שבעלי תשובה עומדין אין צדיקים גמורים כו',
וזה כמו זר נחשב שהצדיק מתחילה שלא חטא לא יוכל לעמוד במחיצת הבעל תשובה שעבר ושנה ועשה תשובה באחרונה ויהיה מחיצתו לפנים מהצדיק הזה הנ"ל
אלא כן הוא כוונת הגמרא על הצדיק אשר עובד ד' באהבה ומדקדק על עצמו ועושה תשובה בכל רגע
והקב"ה מושך עליו חסדים על ידי נסיונות למען הביא אותו למדריגה גדולה,
ובמקום הצדיק הזה שהוא בעל תשובה כנ"ל אין צדיקים גמורים יכולים לעמוד,
היינו הצדיקים שאינם מרגישין בחטא קל לעשות תשובה בכל רגע אין יכולים לעמוד שם
מחמת שאין עושה תשובה על עבירות קלות אין ראוי לבא לידי נסיון מחמת הקטרוג שיש לו בו אחיזה
והנסיון הזה שמנסה אותו השם יתברך רובא דרובא הוא על ידי בני אדם רעים כי מגלגלין חוב על ידי חייב כמאמר חז"ל (שבת לב א),
וכמאמר הכתוב (הושע יד, י) וצדיקים ילכו בם ופושעים יכשלו בם,
והפירוש הוא כך כמו דאמרינן בגמרא (מכות י ב) כאשר יאמר משל הקדמוני והאלקים אנה לידו, זה הרג שוגג וזה הרג מזיד והקב"ה מזמן אותם לפונדק אחד כו',
וזה הצדיק עשה איזה עבירה ושגג ועשה תשובה ואף על פי כן צריך כפרה על ידי נסיון כנ"ל וזה עשה עבירה במזיד ולא עשה תשובה הקב"ה מביאם לפונדק אחד,
דהיינו שמביא נסיון לצדיק הזה על ידי זה שלא עשה תשובה ועשה עבירה במזיד. זה נהרג, שהרגו את עצמו.
וזה הצדיק גולה, דהיינו יסורים וצערו נחשב לו גלות, ומה שאין הקב"ה מענש את החייב מיד למען צדיקים ילכו בם כו', ולמען סמות עיני רשעים,
ומה שנענשים אחר כך כמו שנענשו נמרוד וחביריו הוא מחמת שהעונש בא מאיליו ששקר אין לו רגלים והרע הורג את עצמו וכל זמן שהקב"ה יכול להצילו באיזה זכות מציל אותו,
ואחר כל הנסיונות נסה השם יתברך לאברהם אבינו עליו השלום לעקוד את בנו כדי לעמוד זכותו ואפרו צבור על גבי המזבח לדורי דורות,
כן יזכו כל עובדי השם אשר יש להם מתנגדים ועומדים עליהם בשקרים ודברי ריבות ועינינו רואות צדקתם אשר נענים בתפילתם כמו בדורות ראשונים
נזכה שאנחנו נאכל פירותיהם וזכותם יעמד לנו
ואפשר שנמצא איזה גדול הדור גדול בתורה וגדול ביחוס והוא גם כן מתקוטט
ואפשר מחמת שעשה איזה חטא ושכח לעשות תשובה או חטאת נעורים שצריך לזה תשובה גדולה והכנעה גדולה
ומי לנו גדול מדוד המלך עליו השלום היה מתפלל תמיד על חטאת נעורים כאמור חטאת נעורי כו' (תהלים כה, ז),
ומה לי לעשות שההכרח מביא אותי לידי דברים אלו כדי להצדיק את הצדיק דמעיקרא על ידי תשובות אדוני אמ"ו נ"י:
ושאלתי אאומ"ו נ"י שיאמר לי מפני מה משנים הנוסחאות שבתפילה
והשיב לי כך הלא הבית יוסף ז"ל שהוא ראש לכל הפוסקים הוא ז"ל מביא אלו הנוסחאות
ואחר כך בא הרמ"א ז"ל שהוא גם כן ראש לכל הפוסקים איזן וחיקר כל התיקונים על מכונם בפני כללות ישראל וראה בנוסחא זו שהוא אור גדול ואין העולם כדאי להשתמש בו והעמיד לנו נוסחא אשכנזית שהוא דבר השוה לכל נפש כערכנו אבל לפני הצדיקים אלו אשר רחצו מצואתם ומדקדקים על עצמם כחוט השערה וודאי לא היה כוונתו ז"ל עליהם לבטל אותם מלהתפלל נוסחא זו שכתב הבית יוסף ואלו ואלו דברי אלקים חיים:
ואם תקשה לך הלא יש כמה אנשים שאינם במדריגה זו כאשר כתבתי ואף על פי כן מתפללים נוסחא זו ומתחברים לחסידים עליונים וגם הם נקראים בשם חסידים
הנני אומר לך הנה מצינו בשירת הים שכתוב (שמות יד, לא) ויאמינו בד' ובמשה עבדו, ומה לנו מזה שישראל האמינו במשה,
הגם שהשם יתברך הבטיח למשה וגם בך יאמינו לעולם, מה לו למשה רבינו מזה וכי רצונו היה שיאמינו ישראל בו הלא לא היה חפץ רק שיאמינו בד':
אמנם התורה הקדושה השמיענו בזה דבר גדול והוכרחו על כרחם להאמין במשה:
דהנה כוונת המקום הי' שהוציאנו ממצרים שנקבל התורה והוכרחו לצרוף כצרוף הכסף מזוקק שבעתים ולכך הי' כל אלו המאורעות קריעת ים סוף ושאר כל הניסים,
ומשה רבינו עליו השלום היה מקדש עצמו עד שבא למדריגת הנבואה ועלה למרום והוריד התורה לישראל:
והנה כל ישראל לא הי' יכולים בוודאי שיהיו כולם במדריגה זו של משה ושיקבלו התורה על פי מדריגת הנבואה:
אך מחמת שהאמינו במשה והתקשרו בו והוא היה משפיע עליהם רוח קדושה והיה כאלו הם גם כן במדריגה זו
ועל ידי זה יכלו כולם לקבל התורה על ידי אחדותם והתקשרתם במשה והנמשל מובן מאליו:
ומי שאינו מאמין לדברי אני אומר לו כך מתחלה ישוב על חטאת נעוריו ויתבודד בעצמו וישים אל לבו
כמה פעמים הלבין איזה אדם אף אחד מבני ביתו
וכמה פעמים אמר שקר אף בדברי הבאי ושאר דברים אשר הם מבוארים בספרי היראה ולעשות עליהם תשובה גדולה וחרטה גדולה:
והגאוה עולה על כולם:
ושמעתי פעם אחד פירוש על פסוק מפי אאמ"ו נ"י ולא ידעתי אם מדיליה אמר זאת או בשם איזה ספר
דכתיב (תהלים מה, יב) ויתאו המלך יפייך, ומקודם כתיב (שם, יא) ושכחי עמך ובית אביך:
והפירוש הוא כך כשתשכח עמך ובית אביך ויחוסך וגאותך מי את אז ויתאו המלך מלכו של עולם את יפייך:
וידקדק על עצמו כחוט השערה לקיים הכל כמבואר בפוסקים ובפרט בשולחן ערוך אורח חיים ובספרי מוסר אשר עודנה חיים בגן עדן:
אחר כך יתפלל נוסחא זו של הבית יוסף ז"ל ובוודאי יטעום בה טעם ולא יהיה יכול להתאפק מלהתפלל נוסחא זו אף שיהיו מתקוטטים עמו לא יחוש ויסבול הכל:
וכך אמר אאמ"ו נ"י אם תרצו להשגיח בדברי אלו תראו שדברי כנים ואמיתים:
ומי שיש לו עוד ספיקות וקושיות על עובדי השם יתברך אני נותן לו עצה שישב בבדידות ויפשפש במעשיו כמבואר לעיל
אף שלא ביארתי אפס קצהו מחמת שקצרה היריעה מהכיל אתן לו עוד עצה שיתחיל ללמוד תורה לשמה בכל אופנים בלי פניה
ויקום בחצות לילה תמיד לבכות על עונותיו אשר עשה מנעוריו עד היום במר נפש
וילמוד תורה לשמה והתורה יזכיר לו כל עונותיו ותסמר שערות בשרו והתורה תלמדנו לעשות תשובה:
ועבירה שהיה כמצחק בעיניו יעמוד גדולה בעיניו ותסמר מפחד בשרו ואז יתרצו לו כל הספיקות ושב ורפא לו ויראה מעלות הצדיקים העובדים את ד' באמת:
אהובי אחי אל תשגיח על דברים קרים האלו מקראום אשר בין לילה היה ובין לילה אבד ועיני ראו אשר כמה יצאו מהעולם שלא בזמנם בעוונותינו הרבים מחמת המחלוקת כאלו
וחבי כמעט רגע ותראה נפלאות מחמת שהשקר אין לו רגלים וצדיק באמונתו יחיה ורק שתשגיח היטיב בדברי למען לא תהיה מכת שמסמים עיניהם חס וחלילה אהובי אחי
אלו הייתי רוצה לכתוב הכל מה שאאמ"ו נ"י אומר על הצדיקים אלו קצרה היריעה מהכל,
שכך אמר מה שאתה רואה אותם הצדיקים עובדות שלהם בנגלה הוא כטיפה מן הים נגד הפנימיות שלהם
קיצר הדבר שמשמרים את עצמם שלא לצאת חוץ שלא יעמדו במקום הטינופת מחמת גודל מחשבות קדושות שלהם,
וכתבי האר"י זלה"ה הם אצלם כמפתח ופותחים בהם מעיינות החכמה ויחודים גדולים ואף שמדברים עם בני אדם מחשבתם תמיד ברוממות אל ובשאר יחודים,
וכשלומדים הגמרא הקדושה ממש אש אוכלת אותם מגודל אהבה וקדושה ונפתח להם מעיינות החכמה הן בנגלה והן בנסתר,
וכך אמר אאמ"ו נ"י ששמע מרבו ז"ל ואמר האיש כזה המזכיר התנא ואין רואה אותו הוא תמיה גדולה עליו,
וגם הצדיקים אין עוברים חצות לילה בשינה כי אם מעט בשנה איזה לילות קצרים,
ותמיד הם מתאוננים על גלות וצרות ישראל עם כללות השכינה ומתפללים עליהם תמיד במסירות נפשם באמת ובתמים,
ומי יוכל להעלות על הכתב שאר הדברים אשר שמעתי מאאמ"ו נ"י,
אהה על המבוכה זאת ראה עם מי מתקוטטים אהה על נפשינו בודאי אלולי זאת אין כל אומה ולשון הי' יכולים לשלוט בנו
מחמת גודל התפילות שלהם במחשבות קדושות איעצך ברח אל מקומך ועשה תשובה שלימה אם בארזים נפלה שלהבת מה יעשו איזובי קיר
ואל תבלבל מחשבתך בדברים אלו כי זה קיצור נפש,
וכך אמר אאמ"ו נ"י היחודים אשר הם עושים קודם אכילתם ותשובות שקודם אכילתם הלוואי שנהיו אנחנו עושים זאת בעת התפלה,
ותוכל להתבונן בשכלך הזך תכליתן האיך מגעת וזו בחול ובשבת אף פשוטי בני אדם כערכי יכולים להבין הקדושה שבהם,
וסיפר לי אא"מ נ"י שיש ביניהם צדיקים שאין יכולים לנגן ואף על פי כן קולם ערב ומתוק, יותר מצוף ודבש בעת תפלתם ובודאי אין זה פשוט גודל חידוש הזה:
והייתי רוצה לגלה לך כמה חידושים שסיפר אאמ"ו נ"י מהצדיקים רק ששמעתי פירוש על פסוק אחד מכבוד אאמו"ו נ"י ובשביל זה מנעתי את עצמי
וכך אמר אאמ"ו נ"י פירוש על פסוק (תהלים קמה, ד) דור לדור ישבח מעשיך,
כי איתא בגמרא (עי' קידושין עב ב) עד שלא שקעה שמשה של עלי זרחה שמשה של שמואל עד שלא שקעה שמשה של רבי כו',
כי אין הדור ריק מן הצדיקים בכל דור ודור רק שאין מאמינים רק מי שיש לו נשמה קדושה ולא טנפה בעבירות
הגם שמביאין להם ראיה מן הצדיקים ומדורות הקדמונים אומרים בזה הלשון אנו מאמינים בחכמים קדמונים שהיה להם מדריגת רוח הקדוש
אבל עתה בדור הזה בלתי אפשר להיות זאת, וכן בכל דור ודור אומרים כך כמו שמצינו בשאול המלך עליו השלום
כידוע אהובי אחי יהי לבך בטוח כי גם בימי הקדוש האר"י ז"ל היו גם כן מתקוטטין עמו וזהו פירוש הפסוק דור לדור ישבח מעשיך,
רצה לומר דור שהוא עתה מודים בעצמם שהדורות שהיו לפניה' הי' להם מדריגת וזהו ישבח מעשיך,
שמשבחים ומודים שגדולים מעשה ד' שנותן לצדיקים אבל לא בדור הזה,
וזהו פירוש הגמרא (חולין ז ב) גדולים הצדיקים במיתתם יותר מבחייהם, כי בחייהם היו מתקוטטים עמהם ואחר מיתתם כולם מודים ומשבחים אותו שהיה לו מדריגות הנ"ל,
ובשביל זה מנעתי את עצמי מלהודיע כל הנ"ל כתבתי מה ששמעתי מפי אאמ"ו נ"י
ותמכתי יתדותי עליו שבודאי אם היו נותנים לו כל חללי דעלמא לא היה מוציא דבר שקר מפיו ואין דבר אחד מדבריו יוצאין לבטלה,
וכך אמר לי אבי שבקל כל אדם יכול לבא למדריגה זאת רק שיהא למדן בגמרא עם פירוש רש"י על כל פנים אף אם אין מפולפל כל כך
ואם הוא מפולפל יותר טוב ורבים שתו ולא ישתו מחמת שאוחזין החבל בשני ראשין שפורשין עצמם מהעולם בשביל אהבת עולם
ורודפין אחר הכבוד והממון חביב עליהן יותר מגופן ונשמתן וזה מבלבל אותן מכל מחשבות טהורות ואין מועילין בזה כלום
כי בודאי למי שהשם יתברך רוצה בעשרו ממילא בא לו העשירות בלי עמל וגם הכבוד
אף שמראים בעצמם ענוה גדולה זה הכל בשביל הכבוד שהוא במקום מרה ובמקום חיותם ממש,
ואי אפשר להעלות הכל על הכתב רק החכם ומי שרוצה ד' לקרב אותו יבין בשכלו.
ושמעתי מגדול אחד שאמר זה היצר הרע של עבודה זרה אנשי כנסת הגדולה הרגו אותו (יומא סט ב),
זהו תמיה גדולה האיך אפשר להרוג המלאך שהוא גוף נקי זך ורוחני
אלא רק שהעבירו מאומנתו ראשונה אם כן מה הוא אומנתו עתה הלא כל מלאך נברא לאיזה שליחות
אלא שנותנין לו אומנות הממון לבלבל בני אדם ברדיפת ממון ועושר שזהו קרוב לעבודה זרה בעוונותינו הרבים
רק צריך להיות וותרן בממון כמו שמצינו ביעקב אבינו עליו השלום שהיה וותרן בממונו ונתן חומש מכל
כמו שנאמר (בראשית כח, כב) וכל אשר כו' עשר אעשרנו לך, ואף על פי כן הקפיד על פכים קטנים ששכח (חולין צא א),
וזהו חכמה גדולה אף שהדברים אינן כפשוטן אבל הפשוט גם כן אמת וזהו צריך סיוע גדולה והוא עיקר בעבודת השם יתברך העובדים באמת
ואם תרצה לשאול מה זאת אהבה ביניהם שממש מניחין ממון על זה כדי לראות זה את זה ויש להם געגועין גדולים זה על זה וששים ושמחים בהם יותר מבאביהם,
אני אומר לך מה ששמעתי פירוש על פסוק מאאמ"ו נ"י ואף שאינני זוכר כל כך על בוריו אף על פי כן כמדומה לי שתנוח נפשך בזה
וזהו (ישעי' נו, ג) אל יאמר בן הנכר הבדל יבדילני ה' מעל עמו, ודקדק על הלשון שכפל הבדל כו'
ואמר חקירה אחת להבין מפני מה יש שני צדיקין השוין במעשיהם הקדושים ומחבבין זה את זה עד מאד
ולעומת זה יש ב' רשעים שעושין מעשים רעים רעה של זה כרעה של זה זה מוסר ממון כו' וזה גם כן וזה מוסר את זה וזה את זה למה אין אוהבין זה את זה,
והשיב על הצדיקים לא קשה מידי ואמשול לך משל כשיש שני עבדים אצל מלך וכל זמן שהעבדים עובדים את המלך באמת ובתמים ובאהבה גדולה ושלימה
מצפה תמיד שיהא המלך בשמחה ובתענוגים גדולים ולא יהיה לו צער משום אדם וכאשר רואה שאיזה אדם משמח המלך ומביאו לתענוג אוהב מאד לאיש הזה
ואם היה יכול ליתן לאיש ההוא כל חללי דעלמא היה נותן לו עבור שמשמח את המלך
וזהו בלתי אפשר שיהא אהבת העבד במלך שלימה כי אם בהפריד והפריש עצמו מכל וכל מן העולם הזה ועניו בעיניו וכלא נחשב יהיה
כמו שאמר משה רבינו ע"ה (שמות טז, ז) ואנחנו מה, ואילולי זאת שהוא במדריגה זאת לא היה לו שמחה כל כך מתענוגי המלך משמחתו
ומחמת שמחשב במחשבתו להיות לו לעצמו גם כן תענוגים ושמחה ועושה בשביל תענוג שלו אין אהבה שלימה למלך
וכשהוא במדריגה זאת להיות כל מחשבתו על המלך לבדו הוא נחשב בעיניו לכלום כנ"ל
וכשרואה איש אחד משמח את המלך אוהב אותו וחביב עליו יותר מגופו מחמת שהוא בעיניו כלא נחשב וכל מה שעושה למלך קטן בעיניו כאלו אינו עושה כלום
וחבירו גם כן סובר כך ומחמת זה אוהבים זה לזה עד אין קץ ותכלית:
ושני הרשעים השונאים זה את זה הוא מחמת שאין אדם עובר עבירה אלא אם כן יצר הרע בוער בו
וכל אדם יצרו תקפו לחטוא ויצר הרע מסמא את עיניו וסובר לפעמים שעושה מצוה
אבל כשרואה חבירו עובר עבירה זו בעצמה שעשה הוא נבזה בעיניו כי על עצמו ניסמית עיניו ולא על חבירו וכשחבירו עושה עבירה רואה את שפלותו:
וזהו פירוש הפסוק ואל יאמר בן הנכר, שנתנכרו מעשיו לאבינו שבשמים הבדל יבדילני מעל עמו הן מצדיקים והן מרשעים אני נבדל והיינו כפלי הבדלות,
כי מהצדיק בודאי הוא נבדל שאין לו שמחה מזה שהצדיק משמח אלקים ומהרשע אני נבדל גם כן ושונא אותו בראותו שעובר עבירה כי רואה בשפלותו כנ"ל ובמעשיו הרעים:
אל יאמר כן כי אין לך דבר שעומד בפני התשובה והקב"ה מקבלו:
ואם תרצה לומר אם הצדיקים שונאי בצע מדוע לוקחים ממון מבני אדם אף אם היה נותנים להם כל היום:
אהובי אחי יש לי בזה כמה טעמים כמוסים אשר אי אפשר להעלותם על הכתב:
אך הפשוט הוא גם כן אמת שמעולם אין מניחים ממון בקופסא ולא לן אצלם אף לינה אחת הממון
רק מוציאים אותם לצורך עניי ישראל ולצורך בתולת ישראל להשיאם כי אין מצוה גדולה מזאת כעת אשר בעוונותינו הרבים נגזר גזירה בגבולינו כידוע
ואאמ"ו נ"י אמר שהגזירה הזאת בודאי לא היה כח בידם לגזור כי אם מחמת הקטטות שהיה על הצדיקים והדפיסו אגרת מכוערים
ואף בעת ששולחים אגרת ההם אהובי אחי מנע עצמך מלהסתכל בו
כי כך אמר אאמ"ו נ"י מי שמסתכל בו ומשמח בו לא יזכה לראות בנחמות ציון ושמחת לויתן ובחופת הצדיקים
או שנותנין ממון לפדיון שבוים ומחזיקים לומדי תורה שאין משגיחין עליהם אחרים להחזיקם כמבואר בספר חסידים שנכון לעשות כך,
וזה פירוש הפסוק (משלי יא, כא) יד ליד לא ינקה רע,
רצה לומר כשלוקח מיד ונותן ליד אחר עושה טובה לזה שלוקח ממנו שהרע המקטרג עליו למעלה לא ינקה אותו מנכסיו מלשון (פסחים כב ב) פלוני יצא נקי מנכסיו,
כל זה כתבתי בקצור נמרץ, ותקח אזני שמץ מדברי אאמ"ו נ"י ואין פי יכול לדבר את כל ונוכחת דברי אאמ"ו נ"י בפרט להעלות על הכתב,
ואם יחפוץ וישתוקק לבו הטהור דברי פי קדשו פי חכם חן ישיב פעמי מרכבותיו לכאן ויערב נא שיחו ואמריו הנעימים מנופת צוף וכל טעם[/center]
[left]ה"ק אלעזר במהור"ר אלימלך נרו יאיר כאור הבהיר בשחקים[/left]

[נקודת-אמת]

[center]גי"ק הגיעני והנה מה שמחשב אהובי דודי שמרוב הסיגופים נחליתי, האמת יורה דרכו וסהדי בשחק שאינו כך שמעולם לא עשיתי סיגופים כאלו כלל ומקוואות לפעמים היה לי בעת הצורך כשהייתי בריא וחזק היטב אבל כשהרגשתי בעצמי שום רפיון כח לא הייתי הולך במקוה כלל:
ומ"ש אהובי דודי שאני פורש עצמי מדרכי אבותי הקדושים, לא ידענא פירוש הדברים אדרבה אני הולך בעקבי החסידים הקדושים אנשי השם מופתי הדור אשר בזכותם אנו קיימין בגלות המר והנמהר הזה:
והנה אהובי דודי אם ארצה לבאר היטב פרטי מעשיהם הטובים והנהגותיהם הקדושים תקצר היריעה מהכיל.
והנה אספר לאדוני דודי קצת מעלת הנהגותיהם הקדושים בדרך כלל וזה אינו אלא כטיפה מן הים בראש כל מחשבותיהם תמיד להשלים רצון הבורא יתברך שמו בלבב שלם ולעבדו באמת בלי שום תערובת הנאת עצמם כלל ובלי שום גיאות והתרוממות אדם כלל ברצון השם יתברך ברוך הוא והם תמיד עוסקים בתורת השם לשמה ללמוד על מנת לקיים גם כוונתם בלמודם לזכך ולטהר עצמם ומחשבותם כדי שיוכלו להתפלל בלי שום מחשבה זרה כלל ועל ידי זה תפלתם עולה בכוונה גדולה מאד גם כוונתם בלמודם למען טהר עצמם ומחשבותם שלא יבא להם שום הרהור ביום כדי שלא יבואו ליד טומאת קרי בלילה חלילה:
כשלומדין הגמרא הם מלבישין עצמם פחד ורעדה ואימה ויראה גדולה מהשם יתברך ברוך הוא ותורתם מאירה בפניהם:
כשמזכירין שם התנא או שאר בעלי השמועה מציירים בשכלם כאלו התנא ההוא עומד בפניהם חי אם שורש אורו ממרכבה העליונה
כדרך שמבואר בירושלמי (שבת פ"א ה"ב) שצריך לצייר לעצמו הבעל השמועה כשמזכירין אותו,
ועל ידי זה נופל עליהם פחד ויראה גדולה מהשם יתברך עד אין קץ ותכלית ואהבת התורה ואורה בוער בם בלי הפסק כשהולכין מלימודם כזה נעשים להם ניסים ונפלאות כמו בדורות הראשונים ומרפאים חלואים וממשיכים השפעות על כל ישראל: והם הנקראים עיני העדה המשגיחים תמיד הצטרכות העדה ומתחננים להם כל צרכם הן לנפש והן לגוף בקיצור הם מקדשים עצמם כל כך עד שנתבטל מהם כח התאוה הגשמי ואין להם שום תאוה וחמדה לשום תענוג עולם הזה
ומידי דברי במדה הזאת זכור אזכרנו לטובה לפני אהובי דודי מה ששמעתי פעם אחת מגדול אחד שבהם פירש על פסוק אחד (ויקרא כו, ג) אם בחוקותי תלכו, וכתיב (שם, ד) ונתתי גשמיכם בעתם, פירש רש"י ז"ל בלילי שבתות, פירוש כי אדם צריך לקשר עצמו כל כך במחשבותיו הטהורים תמיד בעבודת השם יתברך ברוך הוא עד שמגיע למדריגה זו שיתבטל החמדה מגופו כל עיקר ולא יהיה לו שום תאוה לתענוגי העולם הזה הן אל אכילה ושתיה ומשגל והן שאר תענוגי האדם כמו הכבוד וכדומה לו אך כשהוא במדריגה זו אין יכול לקיים מצות עונה האמורה בתורה המוטלת על אדם בחיוב ותירץ לזה שהשם הטוב ברחמיו הגדולים מרחם על האדם כזה שהוא במדריגה זו ויתן לו בעת הצורך הגמור כח גשמי ותאוה לזמן ההוא בלבד כדי שיהיה יכול לקיים המצוה ואחר כך חוזר למדריגתו הראשונה אשר היה בו מקדם ונשאר בביטול כל חמדת ותאוה הגשמי כאשר פעל בעצמו על ידי מעשיו הטהורים ומחשבותיו הקדושים ולפי זה פירוש הפסוק מובן מעצמו אם בחוקותי תלכו, והיינו כמו שכתבתי לעיל שהצדיק הולך במחשבות והשם יתברך תמיד בלי הפסק עד שבא למדריגה זו שיתבטל ממנו כח התאוה כנ"ל ונתתי גשמיכם בעתם, הבטיח השם יתברך שיתן לו גשמיות חדש לעת הצורך לקיים עונה דאורייתא
ועל זה כתב רש"י היינו בלילי שבתות, שהוא עונת תלמיד חכם, היש חיך מתוק מזה האמת יורה דרכו שאין אתי השגה כל כך להשיג עד היכן מגיעין במחשבותיהן הטהורים אך זאת ידעתי בבירור בעזרת השם יתברך ודרשתי וחקרתי היטב על כל זה ולא ראיתי מהם שום התרוממות וגיאות או דבר שקר וחנופה לאדם או חימוד ממון או שידברו חס וחלילה איזה דיבור קל שיגיע להם הנאה גופניות מכח הדיבור ההוא, וזה כמה שנים שאני שרוי אצלם ולא ראיתי מהם שום דבר שיפלות, ומעולם לא לן אצלם ממון בקופסא אפילו לילה אחד, ותמיד כל ימיהם עוסקים בתורה ומצות ומעשים טובים להשיא יתומים ויתומות ואלמנות ולהתיר אסורים ולפדות השבוים ולרפא החולים ולנחם אבלים ולגמול חסדים עם כל אנשים ולהכניס אורחים ולקבל את כל אדם בסבר פנים יפות ולרחם על אביונים ומצטערים תמיד בצרות ישראל ועוסקים בתורת ד' לילה ויום ומחדשין חדושין דאורייתא ומגלין רזי תורה וסודותיה וכל דבריהם מתוקין מדבש ונופת צופים כשאומרים איזה דבר תורה או יראה או דבר חידוש אז נופל על אדם השומעה מהם יראה ופחד מאימת השם יתברך ברוך הוא, בלילה איני יכול להשיג מה שפועלים ועד היכן הם פועלים בגודל היחודים והעובדות שעושים מחצות לילה ואילך אך זאת הנראה לכל גודל קדושתי' ניכרים מתוך מעשיהם ומפעלם, בראש מים סמוכים למטתם כל הלילה תיכף כשיגיע חצות לילה הם נעורים משנתם באימה וחרדת הגוף מאוד ורוחצים ידיהם ומטהרים ומנקים עצמם ומפנין עצמם היטב כדרך שכתוב בשולחן ערוך (או"ח סי' ב, ו), והכל באימה ויראה ופחד:
אחר כך יושבין על הארץ ואפר מקלה על ראשיהם ובוכים בלב נשבר ונקרע על שנים עשר קרעים על גלות השכינה וצרות ישראל ועול הגלות וגזירות המלך ומתפללים עליהם שירחם השם הטוב על עמו הקודש מהרה ויטה לב המלך ויועציו ושריו עליהם לטובה להצילם מכל צרה ומיני חלאים ויסורים ומשעות רעות ושלא יצטרכו עם הקודש זה לזה ולא לעם אחר ושיהיה פרנסתם מזומן להם קודם שיצטרכו להם בריוח בלי טרדה ולהפך את לבבם ליראה ולאהבת השם ולהסיר לב אבן מקרבם וליתן להם לב בשר למען ידעו כולם ויכירו גדולת הבורא ורוממותו הגדולה ויעבדוהו בשמחה,
ואחר כך לומדים גמרא ותוספות עם מפרשי ש"ס ופוסקים ראשונים ואחרונים ורמב"ם ז"ל ואחר כך עוסקים בספרים הנסתרים כמו הזוהר הקדוש ודומה לו כתבי האר"י ז"ל וגם כן לומדים ארבע שולחן ערוך מכל אחד שיעור, ותנ"ך ואחר כך הם מתחילין התבודד עצמם בינם ובין קונם ולהכין עצמם אל התפילה כי ראו כי יבא יום והם מפרישין עצמם מכל מחשבות צורך הבלי הזמן כלל:
רק דבקים עצמם ומחשבותם ונר"נ באהבה גדולה ורוממות אל ומחשבין שפלת אדם וסופו ונותנים לפני עיניהם יום המיתה בלי ידיעה מקודמת, ומדבקים עצמם עד שמגיעים קרוב להתפשטות הגשמיות כדרך שכתוב בשולחן ערוך (או"ח סי' צח, א) מעלות התפלה איך צריכה להיות,
ובוער בלבם אהבה גדולה עד שנראה האור בפניהם ואימתם מוטלת על הבריות ובעלי עבירות בורחים מפניהם מגודל הפחד המגיע מהם מרוב קדושתם ויראת שמים, יאמין לי אהובי דודי דברים הללו כי במדינתינו כבר ידוע לבני אדם למאות ולאלפים מפורסמים ובמופתים ניגלים הם מתפללים ופועלים בתפלתם כמו בדורות הראשונים ולפעמים אפילו בדיבורם לבד פועלים כמו בהתפלה כדרך שנאמר (איוב כב, כח) ויגזור אומר ויקם לך,
אם היה רוצה אהובי דודי להיות בכאן הייתי מראה לו הכל במופת ובחוש הראות וכעת יאמין לי על נאמנות כי עדיין אין אני מוחזק בשקר חלילה וראוי להאמין לי שיש ביניהם צדיקים כאלו שיכולים כמעט להחיות מתים בתפלתם אשר עיני ראו ולא זר שהביאו להם כמה פעמים חולאים אשר היו ביאוש כולם ועל ידי תפלתן הזכה חזרו לבריאתם כבראשונה כדרך כל הארץ בקיצר כמעט שאינם בזה העולם כלל רק תמיד הולכים במחשבתם בעולמות העליונים וזה נראה מהם שמרוב דביקותם אינם שומעין לפעמים מה שבני אדם מדברים אליהם והולכים על הארץ בגופם ונשמתם דבוקה למעלה וכשרואים איזה בן אדם שאינו הגון מרגישים תיכף בו איך ומה הוא ולפעמים יודעים בבירור איזה עבירה שעשה ומחזירין רבים בתשובה שלימה בלי שום תערובת גיאות והנאות צורך אדם כלל רק מחמת אהבה ויראה גדולה ורוממות הבורא ברוך הוא וברוך שמו,
מה אכתוב לאדוני דודי יש ביניהם צדיקים כאלו שיודעים אם יבא איזה כאב או חולה חס וחלילה לאדם הם נודרין בעדן לצדקה ומקדימין תפלה לצרה ולפעמים ניצול האדם ההוא מן הכאב ולפעמים בא הכאב ההוא לזמן שקבע הצדיק הנ"ל בלי שום איחור וקידום כלל,
וזה נסיתי בעצמי ובדידי הוה עובדא כמה פעמים שיש צדיק אחד במדינתינו שהוא יודע ומרגיש בי תמיד קודם היסורים ואמר בפירוש למחר בשעה זו יהיה לי כך ונודר צדקה בעדי ועל פי רוב פעל בתפלתו וצדקותיו עד שנצלתי מהם ואם לא היה בי כולה נשאר מקצתו למען דעת צדקו דברי אמת ואפילו כשהייתי כמה פרסאות ממנו מה לי לספר גודל מעלותיהם מי יוכל לספר כי דבר שאין סוף הוא, הם תמיד מפרסמין גנותיהם ומביישין עצמן ברבים אם יש להם איזה מחשבות פסול או אם דיברו איזה דיבור קל בלא קדושה או אם הלכו איזה פסיעה אחת בלא קדושה הם מפרסמין ומגלין תיכף הדבר ההוא כדי לבייש עצמן וחוזרין תיכף בתשובה שלימה כאלו עשו עבירה חמורה חס וחלילה מעבירות שבתורה ואין חילוק ביניהם כלל,
ותמיד רואין חוב לעצמם וזכות לחבירו וחבורתן נאה מאד לשמים ולבריות שיש ביניהם אהבה גדולה כל כך יותר מאהבת אב על בנו ובעל עם אשתו ויש להם אחדות גמור זה עם זה כמעט כיס אחד לכולם ואין חילוק ביניהם לבניהם אל בני חבריהם כמעט שאין ניכר מי הם אביהם של הבנים מגודל האהבה ואחדות זה עם זה וזה הכל מרוב השתוקקותם ואהבתם להשלים רצון הבורא ברוך הוא בלב שלם אשר בלבם תמיד, כשבאים ב' בני אדם לדבר זה עם זה אזי אין שומעין מהם רק אהבה ויראה ורוממות אל וגדולתו ותורתו הקדושה, ומסייעין זה לזה בעבודת השם יתברך ברוך הוא באמת וכל אחד מהם שפל בדעתו וחבירו גדול ממנו אצלו ולומדים זה לזה בעבודת הבורא ברוך הוא ותורתו הקדושה ואינם מתפארים בעצמם בשום מדה טובה שיש בהם ותמיד הם חוזרים בתשובה כל ימיהם כמעט שאפילו רגע אחד אינן הולכין בלא הרהור תשובה בלבבם ויש להם מוכיח היושב בלבם תמיד ומוכיחין זה לזה בתוכחת מגולה ואהבה מסותרת,
והם מקיימין השולחן ערוך מה שכתב בהתחלתו (או"ח סי' א, א) שויתי ד' לנגדי תמיד, וממש השם הויה ברוך הוא אינו זז מנגד עיניהם כלל של אש מאיר להם והם תמיד רואים אותו וכדרך שנאמר (שמות יג, כא) וה' הולך לפניהם כנ"ל ואם לפעמים השם הויה חס וחלילה אינו מנגד עיניהם או שרוא' שם אחר כמו שם אלקים או אדנ"י יודעים בבירור שיש התגברות הדינים חס וחלילה בעולם העליון ומנדרין תיכף צדקות ומרבים בתפלתן ובקשות ויחודים גדולים מאוד עד שחוזרים ורואים השם הוי"ה ברוך הוא ויודעים בבירור שנתהפך לרחמים וזה שאמרו בגמרא (סוכה יד א) צדיקים מהפכין מדת הדין למדת הרחמים:
ובכן אהובי דודי יכתוב לי פירוש הדברים שכתב אלי שאני פורש עצמי מדרכי אבותי הקדושים,
הכי ראוי לפרוש חלילה מדרכי הצדיקים כאלו ואיך היו באמת אבותי
כי נתגדלתי ונתרבתי אצל כבוד דודי הרב הגאון החסיד הגדול איש אלקים מופת הדור רבן של כל בני הגולה ה"ה אב"ד דק"ק ניקלשפורג הבירה והמדינה יצ"ו,
ידעתיו שכל הנהגותיו היה כך ומוטל עלי לילך בעקבותיו הטהורים
כדרך שאמרו בגמרא (ב"ב קי א) רוב בנים הולכין אחר אחי האם,
ובכן אהובי דודי יפרוש לי במכתבו כדרך שאמרו (יומא נט א) ילמוד סתום מן המפורש,
כ"ד אהובו ב"א דורש שלומו ומצפה לטובתו וחפץ בהצדקו. הק' זכריה מענדיל[/center]

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: טאקע דו וואס דו ביסט דער ליטוואק בה' הידועה וויל איך אז דו זאלסט מיר געבן אן אמת'ע גוטע סיבה . א זאך וואס איז עולה על הדעת. ניט קיין באבע מייסעס. פארוואס רוב גדולי ישראל פון יענע תקופה זענען געווען אזוי שטארק להשמיד ולהרוג אויף די (דאמאלס) נייע כת החסידים. אמת, נישט מקפיד זיין אויפ'ן זמן תפילה (וואס איז אויך א שקר אז די חסידים האבן אלס פרינציפ מזלזל געווען דערין. נאר אין געוויסע פעלער האבן זיי נישט געהאלטן אז ס'איז עק וועלט. א שטייגער ווי עסן חמץ אום פסח אדער מחלל שבת זיין. אבער דער פאקט בלייבט דאך, אז דער בעש"ט הק' און זיינע תלמידים האבן נישט געהייסן פאר זייערע תלמידים און חסידים אז זיי זאללן ח"ו עובר זיין אויף א מצוה קלה בשאט נפש. נאר אין געוויסע אויסנאמס פעלער ביי געוויסע אומ'וויסנדע יחידים האבן זיי שוקל געווען אז אפילו אויב יענער פשוט'ער איד וועט יעצט נישט אזוי שטארק מדקדק זיין אויף געוויסע הידורים בפרטי קיום המצוה איז נישט געפערליך. לויט זייער וויסן און איצטיגן שטאנד. אבער זיי האבן ח"ו נישט געהייסן אדער ארויסגעוויזן קיינמאל קיין שום זילזול בקיום המצוות אדער עובר געווען אויף א מצוות לא תעשה. און דער תירוץ אז ס'איז געווען אין די נאנטע תקופה נאך די כ"ת ש"ץ און פראנקיסטן. דאס איז אויכעט א באבע מייסע. וואס איך האב אלס יונגל אפגעקויפט. איז דאך אבער דא עפעס א זאך אדער מהלך אין דעם דאמאלס'דיגן דרך החסידות וואס מ'פארציילט נישט פאר אונז. נעה. מ'באהאלט פון אונז. וואס ס'האט ארויסגעברענגט דעם גרויסן צארן אויף די חסידים אין יענע צייט. אט דאס וויל איך דערגיין...! Please. Something that makes sense.

[אישתישבי]

בערעל
וויאזוי ווייסטו דאס אז מען האט נישט מזלזל געוועהן אין סוף זמן תפילה אין פרינציפ?

[berlbalaguleh]

אישתישבי: איך בין מאמין באמונה שלימה אז דער בעש"ט הק' איז געווען אן ערליכער איד (נישט אזוי ווי די אפיקורסים). און ער און זיינע תלמידים האבן נישט מזלזל געווען אין קיין שום מצוה קלה שבתורה או מדרבנן. צו פארבייגן אמאל מאמענטאל אין די דירעקטע קיום המצוה אדער בדיעבד אין א נויטפאל הייסט נישט מזלזל געווען . כמו שאמרתי. איך מוז לויפן צום באס א גוטן טאג...!

[א איד]

מען דארף פארשטיין, אז דער בעש"ט האט מחדש געווען זיין דרך, קורץ נאכן זיך ענדיגן ספראווען מיט שבתי צבי ימש"ו, און זיי האבן מורא געהאט פון א יעדע נייע דרך, אז ווער ווייסט וואס דאס גייט ארויסברענגען, אין ש"ץ אליינס האטמען זיך לכתחילה אויך טועה געווען, און געמיינט אז ער איז ערליך.
בנוסף לזה האט מען דאך גובה עדות געווען אויף חסידים שלא בפניהם, אז זיי האבן געגעסן תשעה באב (און מען האט נישט פארציילט אז עס איז געווען ת"ב שחל בשבת), און אז זיי האבן געטאנצן מיט מיידלעך אין ביהמ"ד (און מען האט נישט פארציילט אז עס איז געווען א קליינע מידל אונטער דריי יאר שמחת תורה).
און ליהוי ידוע אז דער בעש"ט האט געדאווענט וותיקין און נישט שפעט, און די צדיקים וואס האבן געדאווענט שפעט, האבן געהאט זייערע הלכה'דיגע סיבות פארוואס זיי האבן געמעגט, ווי עס ווערט שוין געברענגט אין גמ' חסידים הראשונים היו שוהין שעה אחת, און די גמ' ברענגט שוין אז עס איז געווען וואס האבן זיך פארזוימט לענגער אויך, און זיי האבן בשום אופן נישט געלאזט זייערע חסידים זיך אפלערנען דערפון, און גאר מקפיד געווען אויף די וואס האבן פרובירט נאכצומאכן, וכידוע המעשה מהרה"ק מריזין, מיטן פויער וואס די ווייב האט עם געלאזט ווארטן און געגעבן די זעלבע פארדארבענע בונדלעך.
און אז מען רעדט שוין איז באקאנט די מעשה מיטן בעל התניא, ווען ער איז באפרייט געווארן פון תפיסה, און דער מתנגד האט עם מצער געווען, מיט קשיות וחירופים אויף די חסידים, ובתוך דבריו האט ער עם פארגעהאלטן הלמאי די חסידים האבן משנה געווען און זיי זאגן כתר, און נישט נעריצך, און וויאזוי דער פוילישע חסיד האט עם אפגענטפערט, און דערלאנגט מנה אחת אפים [פשוטו כמשמעו] דו פראסטער אינג ווער ביזטו זיך אריינצומישן בין הרים וגבעות, וואספארא שטיין מען זאל לייגן אויפן קעניג'ס קרוין, וד"ל

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מ'דארף צוטיילן די נושא אין צוויי - א. די חילוקי דעות אין עקרונות און אלקות. ב. די חרמים אויף דער כת.

די ערשטע איז דער טעמע פון א מאמר וואס איך האב געשריבען פאר דער לעצטע וועקער אלס תגובה צום מאמר פון יוסף אלבוים\הוגה. מחמת חוסר המקום איז עס אפגעשטופט געווארען צום נעקסטן וועקער.

די צווייטע איז גאר אן אנדערען נושא, וואס מ'קען נאר וויסן פון אזעלכע ווי דובנוב ודעימיה און די נוסחאות פון דער חרם. בערל זוכט א בחינה פון שבור את החבית ושמור את יינה. מ'זאל ברענגען די טענות אויף אן אופן אז די מחרימים בלייבן גערעכט און די מוחרמים אויך!

מ'דארף קודם וויסען וואס עס מיינט א קהלה. מיר זענען זייער שטארק אמעריקאניזירט, און מיר פארשטייען נישט וואס עס מיינט א קהלה וואס אלע קהל'ישע זאכן זענען אונטער דער פיהרערשאפט פון דעם ציבור. קוק די מעשה פון דער גר"א מיט דעם משכיל, וואס פאר'ן חטא פון זאגען אז די חכמי המדרש האבן נישט געקענט פשט, האט מען איהם איינגעזצט און גאנץ שטאט האט איהם געגעבן א שפיי אויפ'ן וועג צום איין און איינציגסטן מנין מנחה. און אין יוראפ איז אויך שטארק אראפ די כח און אחריות פון א קהלה אין די לעצטע יארן, אי צוליב דער טיילונג, אי צוליב דער גייסט פון פרייהייט פון די גוי'ישע גאס, ועוד סיבות.

מיין איינדרוק פון די חרמים ומכתבים איז אז די צווייטע דור פון חסידים האבן געגרינדעט א כת, א גרופע וואס פיהרט זיך אויף עקסטער מיט מנהגים און שיטות. די מנהגים האבן קיינעם נישט געשטערט, אבער דאס זיך אפטיילן פונ'ם כלל איז גאר געווען די פראבלעם. געדענק אז דער גר"א האט נישט געהאט קיין פראבלעם מיט'ן זיך נוהג זיין אנדערש ווי דער אנגענומענע מהלך, און ווילנא קהל זענען געווען בראש המחרימים. אין אלע חרמים, תוך די ים פון מליצות און קללות, רעדן זיי בעיקר פון דער זיך אפטיילען פון דער כלל.

די מעשה מיט'ן עסן תשעה באב איז א בזיון נאכצוזאגען. איינער מיינט אז מ'רעדט טאקע פון אזעלכע וויסטע עמהארצים אז מ'געדענקט ניטאמאל ווען תשעה באב איז געווען?! איך האב אויך געהערט די מעשה אלס אינגעל, אבער עס מאכט נישט קיין שום סענס. לדעתי, איז עפעס אנדערש געשען. דאס איז א השערה, נישט קיין מעשה, שפרינג נישט אויף מיר. אין די חרמים דערמאנען זיי פיהל ערגערע מעשיות ווי מיידלעך טאנצן, עיי"ש. נאר וואס דען? אין יענע צייטן האט מען געמוזט זיין א חלק פון די קהלה, אנדערש איז מען אן אויסוואורף. א זינדיגער האט אויסגעקוקט ווי נחום ראזענבערג זעט אויס אין ווסמב"ג אן א האטליין צו א וועבסייט. ווען די כת האט זיך געגרינדעט, האט מען שווער צוזאמען געשטעלט א מנין, און יעדער איז געווען איינגעליידענט. די זינדיגערס אין שטאט האבען געטראפן ווי צו באלאנגען. מ'האט זיך פארגלייזט די אויגען און מ'איז שוין א לעגיטימער מעמבער פון סאסייעטי. איי, יעדער געדענקט דאך וואס דו האסט נעכטן געטוהן? ניין, איך בין א חסיד! איך פאר צו יענע און יענע צדיק! אוודאי זענען זיי נישט געווען די עיקר חסידים, און די חסידים האבן גוט געוואוסט וואס די חברה זענען, נאר לצורך הענין האט מען עס פארקוקט. מ'האט דאך געדארפט יעדעם אריין.

די אלע נוסח התפלה ענינים זענען געווען די וועג פון אויסדרוקן אז דאס איז א נייער כת וואס פיהרט זיך נישט אין איינקלאנג מיט די קהלה אדער די קהלה סיסטעם.

למעשה האבען חסידים געזיגט. קהלות זענען גענצליך פארטיליגט געווארן, און א גייסט פון פרייהייט האט געהערשט. רבנים האבען פארלוירן זייער מאכט, און די משכילים האבן פיהל צוגעהאלפן שפעטער. אזוי אז מיר ווייסן שוין נישט על מה יצא הקצף, אידישקייט קומט נאטורליך מיט אן איש כל הישר בעיניו יעשה.

[שמעקעדיג]

איך רייב מיך די אויגן און איך גלייב נישט וואס איך ליין, אוי לעינים.
"נאך א מיינונג", יא עס איז א חוצפה צו שרייבן אזעלכע דברי נבלה, פארשטייסט נישט די אמאליגע צדיקים?? גיי פרעס נאך אפאר סלייסעס פיצא אפשר וועסטו קלוגער ווערן.
יא איך סאונד שוין גענוי ווי דער בריוו, איך ווייס....
עס איז זייער פשוט, גראבע יונגען משוקע אין תאוות קענען נישט פארשטיין צדיקים וואס האבן זיך גע'הרג'עט פאר'ן רבש"ע כל ימי חייהם. אפגעזעהן ווי קלוג מען איז.
נעקסט קעיס?