שיטות בהנהגת העולם, און וועלכע שטימט מיט די תורה (אפגעטיילט)

[וואלווי]

איך האב מיך נישט אנגענומען פאר די תורה, די תורה וועט זיך אליינס דארפן פארענפערען ווייל איך פארשטיי נישט די מיתות בי"ד בכלל מיט נאך א סאך זאכען, און נישט אלעס דארף איך קענען פארשטיין.

איך האב געטרייט מסביר זיין די אהב"י לשי' שבת. דער אהב"י איז געווען א "מענטש" ווי מ'רופט עס (מ'רעדט נישט פון קדושה וטהרה דא...), און מענטשליכקייט קומט נישט ווייל אזוי שטייט אין שו"ע יו"ד הל' צדקה. אז מ'האט א גוט הארץ איז מען א מענטש, ס'דא היכי תמצא'ס פון "בעלי צדקה" יודען וואס זענען גרעסער אומ'מענטשען ווי נישט נישט "בעלי צדקה" גוים.

[וואלווי]

למשל, ס'באקאנט וואס מ'פארציילט אז די אהב"י פלעגט צו צורייסען א סטעמפ ווען ער פלעגט שיקן א בריוו דורך א שליח און נישט מיט געהעריגע פאסט. פארוואס האט ער דאס געטוהן? ווייל ער האט נישט געוואלט אז די רעגירונג זאל שאדן האבן. איי, ער האט זיך בכלל נישט באניצט מיט זיי? דאס איז נישט די פאונט, ווייל ער האט פארשטאנען אז מ'דארף צו שטייער געבן פאר די ריעגירונג אפילו אן א ריטורן, פשוט פאר מענטשליכקייט כלפי אנדערע ברואים וויל זיי דארפן האבן געלט צו אפערירן, און דאס איז ביי גוים גאר!

דאס הייסט הומעניזם.

[berlbalaguleh]

וואלווי: די תורה דארף נישט אונזער פארענטפערונג. אבער דער פאקט איז אז די ארבע מיתות בית דין זענען אין יענע צייטן באטראכט געווארן ווי די מערסטע היומאניסטישע. (Humane)...פאר ווער ס'איז נתחייב געווארן . אזוי ווי די גמ' זאגט אין מס' סנהדרין..."ברור לו מיתה יפה"...! אויך דא אין אמעריקע האט מען געמיינט אז די עלעקטריק טשעיר איז די בעסטע וועג (מיט די ווייניגסטע צער) צו געבן טויט שטראף פאר וועם ס'קומט זיך. אבער מ'האט אויסגעפונען אז דאס איז אייינס פון די ערגסטע שטראפן פאר קרימינאלן. און די מערסטע אכזריות'דיג.ביז דער יו.עס. סופרים קאורט האט עס פארבאטן. זענען זיי געגאנגען צו אבער ס'איז ..."געז"...אדער ניעדלס. און צום סוף האבן זיי אויסגעפונען אז דאס איז אויך אכזריות'דיג. און מ'האט אינגאנצן געסטאפט צו געבן טויט שטראף אין אמעריקע אבער ס'איז דא קעיסעס וואו דער מערדער האט זיך אויפגעפיהרט מיט גרויס אכזריות. און מ'קען זיך נישט רעכענען מיט זיינע געפיהלן. למשל. ביי דעם פאל פון דעם אידישן קרימינאל גראסמאן. וועלכער האט דערשאסן א פרוי פון די פארק פאליס. ס'איז נישט דא קיין שום לימוד זכות אויף איהם. ער האטציך גאנץ זיכער פארדינט טויט שטראף...!

[רביה''ק זי''ע]

די אהבת ישראל האט קיינעם נישט געצוואונגען צו צורייסן סטעמפס אדער געבן צדקה, משא"כ די לינקע חברה ווילן צווינגען יעדעם איינעם צו געבן צדקה.
רוף עס וויאזוי דו ווילסט, צווינגען יענעם צו טון וואס דו האלטסט פאר ריכטיג איז אומריכטיג.

[קורקלענד]

[tag]וואלווי[/tag]. ווילסט זאגן אז ס'איז הומאניזם צו געבן צדקה געזונטערהייט, ווילסט זאגן אז יעדער האט א זעלבסט התחייבות, זאל שוין זיין אזוי אויך.

אבער אין בפועל צווינגן איינער צו געבן, אדער בעסער געזאגט בפועל נעמען פון יענעם שלא ברשות איז קיינע הומאניזם. פארשטייט זיך לויט מיין קליינע שכל....

[אונטער חכם]

שוין , האמיר שוין נאך א טענה אויף די תורה, היתכן מען צווינגט מענטשן צו געבן צדקה.

[רביה''ק זי''ע]

וואלווי: די תורה דארף נישט אונזער פארענטפערונג. אבער דער פאקט איז אז די ארבע מיתות בית דין זענען אין יענע צייטן באטראכט געווארן ווי די מערסטע היומאניסטישע. (Humane)...פאר ווער ס'איז נתחייב געווארן . אזוי ווי די גמ' זאגט אין מס' סנהדרין..."ברור לו מיתה יפה"...!

ס'ביי מיר כמעט א זיכערע זאך אז די חייבי מיתות בי"ד האבן געוואלט מ'זאל זיי 'הרג'נען, משום כמה טעמים.

טראכט אריין, וועלכע נארמאלע מענטש וואס רייכערט שבת און צוויי מענטשן קומען איהם זאגן "אז דו גייסט ווייטער רייכענען גייט מען דיך 'הרג'נען" און ער ווייסט אז זיי גייען עס טאקע טון, וועט נישט גלייך אפלאזן די ציגארעטל.
און דאכצעך מיר אז די הלכה איז אז ער דארף אויך ענטפערן "איך ווייס, אבער איך רייכער ווייטער".

[רביה''ק זי''ע]

שוין , האמיר שוין נאך א טענה אויף די תורה, היתכן מען צווינגט מענטשן צו געבן צדקה.

וואס איז די קשיא? אויב דו גלייבסט טאקע אז גאט האט אזוי באפוילן, ווי איז שייך צו פרעגן קשיות?

[וואלווי]

[tag]וואלווי[/tag]. ווילסט זאגן אז ס'איז הומאניזם צו געבן צדקה געזונטערהייט, ווילסט זאגן אז יעדער האט א זעלבסט התחייבות, זאל שוין זיין אזוי אויך.

אבער אין בפועל צווינגן איינער צו געבן, אדער בעסער געזאגט בפועל נעמען פון יענעם שלא ברשות איז קיינע הומאניזם. פארשטייט זיך לויט מיין קליינע שכל....

באנו למחלוקת, היומניזם כלפי roe vs. wade.

הומעניזם איז נישט קליר קאט אזוי ווי די עקסטרימס פון סאשעליסטס און ליבערטעריענס. ווי איינער וויל וואס וויניגער איינטיילען און דער אנדערער וואס מער. הומעניזם איז א רעיון פון רעספעקט און סאשעל דזשאסטעס עד כדי כך אז ס'איז ווי רעליגיע און דאס איז קובע.

ס'איז א שטיקל בחינה פון א שיטה אז ס'נישט דא קיין שיטה, אדער א קפידה נישט מקפיד צו זיין.

ממילא, ווען ס'קומט צו עבארשען טיילט זיך עס אויף צווי. רעספעקט איך דער לייף, אדער די מאמע'ס טשויס. י"א כך וי"א כך. והכי נמי לדידן, ס'איז נישט קיין סתורה צו פארשידינע למעשה'דיגע פעולות אויב ס'איז כדי אוועק צו שטעלען עיקוואליטי פאר די מינאריטי און דיפריווד.

לשיטתך, זענען היומעניסט דא צו אבאלישען טעקסעס בכלל?

[berlbalaguleh]

וואלווי: די תורה דארף נישט אונזער פארענטפערונג. אבער דער פאקט איז אז די ארבע מיתות בית דין זענען אין יענע צייטן באטראכט געווארן ווי די מערסטע היומאניסטישע. (Humane)...פאר ווער ס'איז נתחייב געווארן . אזוי ווי די גמ' זאגט אין מס' סנהדרין..."ברור לו מיתה יפה"...!

ס'ביי מיר כמעט א זיכערע זאך אז די חייבי מיתות בי"ד האבן געוואלט מ'זאל זיי 'הרג'נען, משום כמה טעמים.

טראכט אריין, וועלכע נארמאלע מענטש וואס רייכערט שבת און צוויי מענטשן קומען איהם זאגן "אז דו גייסט ווייטער רייכענען גייט מען דיך 'הרג'נען" און ער ווייסט אז זיי גייען עס טאקע טון, וועט נישט גלייך אפלאזן די ציגארעטל.
און דאכצעך מיר אז די הלכה איז אז ער דארף אויך ענטפערן "איך ווייס, אבער איך רייכער ווייטער".

רביה"ק זי"ע: אנטשוליגט. אבער דו מישט אויס צוויי מעשיות. דעיס וואס דו זאגסט אז ער דארף ענטפערן אז ער ווייסט אז ס'איז שבת און אז מ'טאר נישט רייכערן אום שבת. דאס איז א (פאלשע) מעשה'לע וואס מ'פארציילט אויפ'ן הייליגן בארדיטשעווער רב זצ"ל. אז ער איז אמאל שבת אינדערפריה געגאנגען אויפ'ן גאס צום ביהמ"ד ווען ער האט באגעגנט א פושע ישראל רייכערן א ציגארעטל. דער בארדיטשוב'ער רב האט איהם באגריסט מיט א ברייטן גוט שבת, און ער זאגט צו איהם..ר' איד, איהר ווייסט זיכער נישט אז היינט איז שבת . ענטפערט דער פארשוין. יא. רבי. איך ווייס אז היינט איז שבת...אבער איהר ווייסט זיכער נישט אז מ'טאר נישט רויכערן אום שבת...ניין. רבי. איך ווייס אז מ'טאר נישט רויכערן אום שבת...אפשר האט אייך דער דאקטער געזאגט אז ס'פעלט אויס צו רייכערן וועגן אייער געזונט...ניין. דער דאקטער האט מיר געזאגט אז רייכערן שאדט צו מיין געזונט. און דאך רייכער איך...! האט דער בערדיטשוב'ער רב אויפגעהויבן די הענט צום הימל און געזאגט..."רבוש"ע קוק וואספארא אמת'דיג פאלק דו האסט. איך געב איהם אריין פארשידענע תירוצים. און דער איד וויל נאר זאגן דעם אמת...! אבער אט די מעשה איז פאלש און שקר. ווייל ס'איז באוואוסט אז דער בארדיטשוב'ער רב איז געווען א גרויסער מוכיח. מ'האט איהם אפילו פארטריבן פון א שטאט (זעליחוב) ווייל ער האט זיי געזאגט צופיעהל מוסר...!

[רביה''ק זי''ע]

איך זעה נישט פארוואס די מעשה מוז זיין שקר. ער האט גאנץ גוט געוואוסט אז פאר א מחלל שבת בפרהסיא וועט קיין מוסר נישט העלפן, האט ער עס פרובירט צו מאכן אויף א שיינעם אופן.

[רביה''ק זי''ע]

לשיטתך, זענען היומעניסט דא צו אבאלישען טעקסעס בכלל?

אויף וויפיל ס'פעלט נישט אויס.

בד"ו, איך האב קיינמאל נישט דורכגעטון humanism. איין זאך ווייס איך, צווינגען יענעם צו טון וואס איך האלט איז ריכטיג, איז אן אפגעפרעגטע זאך.

[berlbalaguleh]

רביה"ק זי"ע: הגע בעצמך. די (עכטע) רבי זי"ע אויב ער וואלט געזעהן א מחלל שבת רייכערן א ציגארעטל בפהרסיא אויפ'ן גאס אום שבת. וואלט ער געשמייכלט צו איהם. אדער גוט אנגעשייגעצט...! כל שכן דער בארדיטשוב'ער רב וואס איז געווען דער מרא דאתרא אין די שטאט בארדיטשוב...!

[רביה''ק זי''ע]

יעדע זאך האט זיך זיין צייט און פלאץ. איין זאך ווייס איך, איך טייל קיינעם נישט איין וואס צו טון, סיידן יענער וואלט געוואלט אז איך זאל איהם אויפמערקזאם מאכן.

[berlbalaguleh]

נו, דו ביסט דאך נישט דער בארדיטשעווער רב. אדער די סאטמער'ע רבי...!

[וואלווי]

לשיטתך, זענען היומעניסט דא צו אבאלישען טעקסעס בכלל?

אויף וויפיל ס'פעלט נישט אויס.

נו, דאס איז טאקע די געדאנק פון נעמען פון איינעם צום צוויטען, עכ"פ די ביסעל וואס מ'דארף. צו נעמען by law צו פיטערען מענטשען אין דיסטרעס (צדקה בלע"ז) שטימט מיט היומעניזם, ווי לאנג מ'איז נישט עקסטרים ווי סאשעליזם צו צונעמען אלעס און זיך נישט זארגען פאר היומען ביאינגס ווי ליבערטעריענס.

[רביה''ק זי''ע]

טאקע נישט, און בארדיטשובע רב איז אויך נישט געווען סאטמארע רב, גברא אגברא קרמית?

[berlbalaguleh]

רביה"ק זי"ע: דו מאכסט מיך שטארק שמייכלען. א גוטע נאכט...!

[רביה''ק זי''ע]

ווי לאנג מ'איז נישט עקסטרים ווי סאשעליזם צו צונעמען אלעס און זיך נישט זארגען פאר היומען ביאינגס ווי ליבערטעריענס.

ליבערטעריענס (איך עכ"פ) זארגן זיך זייער שטארק פאר יעדע יומען ביאינג און זיי זענען פונקט פארקערט פון עקסטרעם אין אזא בחינה ווי זיין עקסטרעם נישט עקסטרעם.

[רביה''ק זי''ע]

רביה"ק זי"ע: דו מאכסט מיך שטארק שמייכלען. א גוטע נאכט...!

it's my pleasure

[וואלווי]

ווי לאנג מ'איז נישט עקסטרים ווי סאשעליזם צו צונעמען אלעס און זיך נישט זארגען פאר היומען ביאינגס ווי ליבערטעריענס.

ליבערטעריענס (איך עכ"פ) זארגן זיך זייער שטארק פאר יעדע יומען ביאינג און זיי זענען פונקט פארקערט פון עקסטרעם אין אזא בחינה ווי זיין עקסטרעם נישט עקסטרעם.

גערעכט, אוועראל זענען היומעניסטס גלייך מיט שיטת ליבערטעריענס נישט צו באדערען דאס מענטשהייט, אבער די חילוק איז ביי ליבערטעריענס איז עס אן אידילאגיע פון פרייהייט און רעכטן, משא"כ ביי היומעניסטס איז עס במקום א רעליגיע אז רעספעקט פאר היומען ביאונגס איז קובע די גלויבינג פון הימענס, קומט אויס אז רעספעקט קען אמאל איבערוועגען פרייהייט.

עכ"פ, ליבערטעריענס זענען אפשר וויניגער רעסטריקטיוו און ווייט פון עקסטרעמיזם, אבער מצד שני פון אביסל מער רעסטריקשען מאכן זיך היומעניסטס מער צו טוהן פאר אנדערע היומען ביאונגס.

[רביה''ק זי''ע]

אז מ'רעדט שוין פון איינטיילן אנדערע מענטשן וואס צו טון, א נקודה למחשבה. (מתוך א קליפ פול מיט שטותים)

והא לך לשון קדשו:
“Be it so. This burning of widows is your custom; prepare the funeral pile. But my nation has also a custom. When men burn women alive we hang them, and confiscate all their property. My carpenters shall therefore erect gibbets on which to hang all concerned when the widow is consumed. Let us all act according to national customs.[To Hindu priests complaining to him about the prohibition of Sati religious funeral practice of burning widows alive on her husband’s funeral pyre.]”

[רביה''ק זי''ע]

גערעכט, אוועראל זענען היומעניסטס גלייך מיט שיטת ליבערטעריענס נישט צו באדערען דאס מענטשהייט, אבער די חילוק איז ביי ליבערטעריענס איז עס אן אידילאגיע פון פרייהייט און רעכטן, משא"כ ביי היומעניסטס איז עס במקום א רעליגיע אז רעספעקט פאר היומען ביאונגס איז קובע די גלויבינג פון הימענס, קומט אויס אז רעספעקט קען אמאל איבערוועגען פרייהייט.

וכבר אמר החכם:
(you shouldn't be making a religion out of you religion" (Brackin Kirkland" והוא עמוק מאד.

עכ"פ, ליבערטעריענס זענען אפשר וויניגער רעסטריקטיוו און ווייט פון עקסטרעמיזם, אבער מצד שני פון אביסל מער רעסטריקשען מאכן זיך היומעניסטס מער צו טוהן פאר אנדערע היומעניסטס ביאונגס.

אויב ס'קומט אויפן חשבון פון אנדערע מענטשן - למשל רייכע מענטשן - איז עס לדעתי נישט קיין מעלה, אדרבה.