ירידת הדורות: דער מושג, די מקורות, און דער באדייט (וועקער11)

[לעיקוואד]

עס האט מיר שוין היייט אהיימקומענדיג אפגעווארט פון אמאזאן דער נייער וועקער, מיט מיין ארטיקל איבער ירידת הדורות.

געווענטליך ווען עס קומט אן א זאך וואס איך האב אליינס געשריבען האב איך נישט קיין געמיט דאס איבערצוקוקען, איך האב מורא איך וועל שוין טרעפן די טעותים וואס איך האב געמאכט און עס וועט זיין בושות, נו ענדערש זאל א צווייטער דאס ליינען און פרעגן קשיות ענדערש ווי איך זאל מאכן בושות פאר זיך אליינס.. בפרט טאמער איז אן ארטיקל בעיקר געבויט ארויסצוברענגען א געדאנק, טראכט איך געווענטליך נו דער געדאנק איז דא, אוודאי קען מען אויף דעם פרעגן קשיות און תירוצים והבוחר יבחר. איך קען דאך נישט איבערטראכטען דער זעלבער זאך טויזנט מאל..

דער ארטיקל איז אבער אנדערש וויבאלד עס ענהאלט ווייניגער מסקנות ווי עס פראבירט צו געבן א מסגרת פאר א שאלה וואס ליגט אינטער זייער אסאך אנדערע שאלות, און וואס איך האב נישט געטראפן נאכנישט קיין נארמאלער שמועס וואס זאל מסדר זיין קלאר אפילו וואס די נושא איז, און ברענגען די עיקר מראי מקומות. די חלק פון מאמר וואס איר ליינט איז דער רעזולטאט פון מיין זיך מוטשען אפאר טעג צו כאפן וואס דער געדאנק רעדט זיך פון בעצם, און דאס געבן מער א קלארער פרעימווארק מיט וואס צו ארבעטן. דאס האב איך געטוהן בעיקר מיט די הקדמה פון פיר קשיות און אביסעל אין דער המשך. און אנגעהויבען מסביר זיין עטליכע געדאנקן מיט וואס מען קען מסביר זיין די מחלוקת און אנדערע געדאנקן וואס קומען ארויס פון דעם. ווי אויך דרך אגב פארשטיין נאך אפאר זאכן.

למעשה שוין נאכן אריינגעבן דער ארטיקל צום דריק איז מיר נתעורר געווארן נאך צדדים וואס מען קען אפשר טראכטן, און נאך שורשים און מקורות וואס מען דארף אריינברענגען אין דער מסגרת מסביר צו זיין. עס איז מיר אבער נישט אויסגעקומען קיין צייט איבערצושרייבען עטליכע חלקים און איבערארבעטן נאך, און דאס וואס איז דא איז שוין זייער וויכטיג און חשוב . א חלק האט מיר דער עורך [tag]אבטולמוס[/tag] געהאלפן צולייגען און אויסקלארען כדרכו בקודש כדי עס זאל נישט זיין קיין חסרון ממש אין דער ארטיקל, אבער עס איז נאך דא מקום צו קלערן און אפשר אויפקומען מיט נאך יסודות וואס מען קען דא ווייזען.

ווי געשריבען סוף ארטיקל, קומט נאך אי"ה נעקסטע מאל נאך א גאנצע חלק בעיקר ארומצורעדן דער נושא פון ירידת הדורות אין תורה וואס איך האב בכלל נישט אנגערירט, און מסכם זיין מער קלאר די תשובה צו די פיר קשיות, בשילוב וויכטיגע מראי מקומות און מקורות מספרים וסופרים אין דער ענין. איך האף אויך צו האבן די פלאץ דארט אוסקלארען מער אין דער מסקנה די מחשבות וואס איך האב געהאט אויף דער ערשטער חלק זייט איך האב עס געשריבען.

ממילא בעט איך פון יעדער איינער וואס האט הערות און הארות קשיות און חקירות אדער אנעקדאטן אויף וואס איך האב געשריבן עס מיטטיילען דא, און טאמער איז דא א וויכטיגע חידוש וואס איך האב נישט געטראכט וועל איך עס נאכברענגען אין חלק ב' בשם אומרו (אדער שלא בשם אומרו, וויאזוי איר ווילט..)

נ.ב. מען מוז נישט פארציילען פון די גמרות אם הראשונים כמלאכים וכו', איך ווייס.. און וועל זיך מטפל זיין מיט זיי אין חלק ב'.
אויך האב איך שוין עטליכע מאל געשריבען דא וועגן ירידת הדורות און וואס עס שטייט דארט ווייס איך שוין אויך.. ובחיפוש ימצאם המחפש.

[לעיקוואד]

איך כאפ יעצט קען זיין דער אשכול באלאנגט אין וועקער אפטיילונג. אויב די מנהלים ווילן קענען זיי עס דארט אריבערפירען.

[הוגה]

[justify]דעם שבת בין איך אנגעקומען צו ליינען דער געוואלדיגע ארטיקל בעיון רב. איך וויל עס נישט אנרופן ארטיקל ווייל עס איז א סאך מער פון דעם, עס איז א שטיק מח/שכל, א יעדע ווארט איז מחשבה. אזויווי אלעמאל האט יצחק נישט איבערגעלאזט קיין סאך וואס צוצולייגן, ער דעקט דאך אלעס פון אלע זייטן. איך וויל נאר ארויפברענגן איין קליינע נקודה למחשבה, עס איז מעגליך שוין אנגערירט געווארן אינעם ארטיקל אבער נישט באריכות.

עס זענען דא אסאך אויסדרוקן וואס מיר פארשטייען צו מיינען גוט אדער שלעכט אבער בעצם איז עס נישט קיין איינס. עס איז נאר גענוצט ווי א שפראך מיטל כדי אז מיר, אנשים מוגבלים, זאלן זיך קענען אויסדרוקן און פארשטיין איינער דעם אנדערע. לדוגמא, "רוחניות איז אויבן גשמיות איז אונטן". וואו איז דער אויבן און וואו איז דער אונטן? עס איז נאר א וועג זיך אויסצודרוקן. ומשום איזה סיבה שהוא מיינען מיר אז אויבן איז גוט און אונטן איז שלעכט אבער בעצם איז דאס נישט אזוי. נאר היות מיר ווילן בשעתן זיין דא "אונטן" שטרעבן פאר "העכערקייט", האט אונזער שכל אפגעמאכט אז העכערקייט איז בעסער ווי "נידעריגקייט". א קורצע בליק אין ספרי עבודה ומחשבה וועט אייך אבער מגלה זיין אז די גאנצע תכלית איז דא "אונטן" און נישט דארט "אויבן". מען קען אין דעם מאריך זיין מיט מערערע דוגמאות ווי אויך הסברים וראיות. הנוגע לנו איז אז די אלע אויסדרוקן און ווערטער זענען סך הכל כלים כדי אז מיר זאלן קענען מוציא זיין געוויסע געדאנקן מכח אל הפועל און נישט מער.

די זעלבע איז מיט ירידת הדורות. די רגע וואס מיר הערן די ווארט ירידה, אסאסיעיטין מיר עס מיט עפעס נעגאטיוו, עס הייבט זיך אבער נישט אן. אונזער דור ווערט אנגערופן אין ספרות היהדות "עקבתא דמשיחא". בפשטות קוקן מיר עס אן ווי א נחות דרגא. די אבות אדער די דור המדבר זענען געווען די קאפ, די דור דעה, מיר זענען די "נידעריגסטע". דערווייל איז עס (מעגליך) פונקט פארקערט. מיר זענען די יסודות אויף וואס גאנץ כלל ישראל במשך הדורות זענען געשטאנען. מיר זענען דער דור הגאולה אין וועלכע משיח ווערט נתגלה. א קורצע בליק אין די ספרים צייגט אוז אז דייקא אונזער דור מיט אלע נסיונות ומכשולות, מיט אלע "נידעריגע" עררייכונגען איז די תכלית בריאת העולם. יא, אמאליגע דורות האבן געדינט די באשעפער מיט פ"ד תעניתים רצופות וואס מיר קענען דאס נישט, אבער מיר דינען גאט מיט א זאפטיגע ריב סטעיק, עפעס וואס דורות ראשונים האבן נישט משיג געווען.

איין מאל וואס מיר זענען דאס מכיר איז אונז גרינגער צו פארשטיין די דאזיגע ווערטער וואס ווערן גענוצט. ירידת הדורות מיינט נישט ווייניגער, ערגער, א גרעסערע רחמנות. ירידת הדורות מיינט קלענער פינגערס, מער טעכנעלאגיע, ווייניגער שעות פון תורה ועבודה וכדומה. פארשטייט זיך אז געוויסע, במשך הדורות (לדוגמא, ווי עס זעהט אויס פון די נודע ביהודה וואס ווערט אראפגעברענגט אינעם ארטיקל) האבן עס אפגעטייטשט כפשוטו, אבער עס איז לכאורה נישט אזוי.

מיר קוקן ארויס בכליון עינים אויפן פרק ב'.

.[/justify]

[כוכב]

דער ארטיקל איז א מהודרה ב' פון לעיקוואדס פילאזאפיע ארום דער מושג פון ירידת הדורות. דערנאך וואס לעיקוואד האט שוין געווידמעט פיל טינט אין שטיבל צו טענה'ן אויף דער מציאות פון ירידת הדורות אז עס איז נישט וואר, האט ער אצינד זיך גענומען צו דער טעאריע דערפון אנצוצייגן פארוואס עס איז פעלערהאפטיג.
מיט א צייט צוריק האב איך אנגעזאמלט איבעראל ווי לעיקוואד רעדט איבער ירידת הדורות אין א באזונדערן אשכול מיט'ן נאמען "לעיקוואד" איבער "ירידת הדורות".

[פרייוויליג]

יצחק איז א יחיד במינו מיט זיין מוח און פעדער. איך האב געשלינגען מיט דארשט יעדער ווארט.

[אספקלריה]

איך האב זייער הנאה געהאט פון די ארטיקעל, און בפרט פון די אופן וואס די ארטיקעל איז געשריבען געווארען,
סאיז א געשריבען באופן שאלת חכם, פרובירענדיג צו פארשטיין א אנגענומענע מושג פון אלע זייטען.

בעיקר הדברים מיין איך אז סאיז נישט קיין חוקרישע מושג.
סזעעט מיר אויס מער ווי א סארט הרגשה וואס גדולי תורה און גדולי רוח האבען געהאט אז ווי ווייטער מאיז פון די עצם הדבר ווערט די דביקות שוואכער.
די גמרא און מי שמתו פרעגט שוין די שאלה אביסעל, די גמרא ענטפערט אז די פריערדיג האבען געהאט א שטערקערע דרגא און מסירות נפש.
זעעט מען אז מרעדט נישט דא פון קיין כמות און אידישקייט מרעדט פון א געוויסע דרגא און איכות,
זיין דבוק און דברים נפשיים האט נישט קיין שייכות מיט די הבנת הדברים,סהאט א שייכות מיט ווי שטארק מגעט זיך אוועק דערפאר,און ווי שטארק סאיז נוגע די מענטש. (קיינער גייט נישט זאגען אז מהאט אבעסערע שלום בית אויב מלערענט אפ די עומק הענין פון שלום בית, שלום בית קומט דורך התמסרות פאר די ווייב מיט א נאמנות און א פשטות, נאכדעם קומט די אהבה וכ״ו)
ממילא קען מען פארשטיין אז ווי נענטער מאיז געווען צו קבלת התורה, צו מקדש ראשון , צו תקופת הנבואה ,אלץ מער דבוק איז מען געווען צו די עצם הדברים,און סאיז געווען הדברים שמחים כנתינתם.
הגם סאיז זעכיר געווען בעסערע און שוואכערע דורות, אבער בכלליות ווערט מען מער ווייטער פון זיין דבוק און דברים נפשיים פון יהדות.

מען קען אוכט צולייגען נאך א נקודה, רב לעווי האט גערעדט פון די נקודה אז די וועלט איז מער עדווענסד, סקען זיין אז ווי מער די וועלט ווערט עדוועינסד,אלץ מער ווערט מען פארטוהן און חומריותדיגע ענינים, און הרגשת הרוח ווערט ווייניגער, אזוי ווי יעדע דבר רוחני געשענט נאר מיט התמדה בדבר באופן תדירי, אוב איינער האט אמאל געטוהן און מעדעטאציע פארשטייט אז ווי מער מופשט א מענטש איז און ווי מער כוחות מלייגט אריין אלץ מער דבוק קען א מענטש זיין.
איך זאג אלץ פארשטייט זיך באופן אפשר כפי הרגשת לבי

[אספקלריה]

ועוד יש לומר
לויט די פסוק און קהלת מי יודע רוח בני אדם עולה למעלה ורוח הבהמה וכ״ו למטה די מענטשעס רוח בענקט און ציהט צו העכערס,צו מער משמעות מער טיפקייט,מער אמת,מער ריינקייט.מילא איז בטבע הדברים וועט יעדע איש רוח שטרעבן צו עפעס העכיר פון די פריערדיגע דורות,משטרעבט צו א העכערע ריינקייט וואס אפילו א גאר גרויסער וועט ציען צו עפעס העכיר ווי ער איז.

[עזרא]

איז בכלל דא אזא זאך ווי דורות? (און נאך דערוועגן)

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אינטרעסאנט אז דער מחבר פון דער ארטיקל ווייסט צו ברענגען א חידוש פון דער חז"א אז עס עגזיסטירט אזא זאך ווי א דור, אבער וואס דער חזו"א שרייבט להדיא אויף ירידת הדורות אין גשמיות ברענגט ער נישט. אין אמונה ובטחון שרייבט דער חזו"א גאר שארף קעגען די בעלי דמיון וואס טראכטען אז היינט זענען מיר קלוגער ווי אמאל. די אלע ערפינדונגען צייגען נישט אויף די חכמה פון די דור, ווארום אלס איז געבויט אויף די הנחות פון פריערדיגע. ווי אויך אז מ׳האט פארשטאנען בעסער די סכנה פון פארשפרייטען די אלע חידושים אויף א גשמיות׳דיגעלעוועל. עיי"ש ותמצא נחת.

דאס אז בזמן התנאים האבען זיי געהאט א מהלך פון פאבריצירען וויין, וואס רש"י האט נישט געוואוסט פון דעם דארף אויך זיין א שטיקל באווייז.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[לעיקוואד]

פארשטייט זיך איך ווייס פון דער אמונה ובטחון. דער שטיקל חזון איש האב איך נישט געברענגט צו טענהן אז ער האט נישט פון ירידת הדורות. פארקערט יענער בריעף רעדט אויך פון ירידת הדורות. איך האב עס נאר געברענגט צוליב דער הגדרה.
דער אמונה ובטחון - וואס איז באופן כללי צע'ג ביותר- האט נישט קיין שייכות מיט דער חלק וואס איך האב גערעדט אין חלק א, עס וועט בל"נ אויסגעשמועסט ווערן דערוועגן אין חלק ג'.אין חלק ב וואס וועט זיין איה אין דער פסח וועקער איז אויך דא א שמועס וועגן נאך א חזון איש בנוגע ירידת הדורות.

[שמערל]

דאס אז בזמן התנאים האבען זיי געהאט א מהלך פון פאבריצירען וויין, וואס רש"י האט נישט געוואוסט פון דעם דארף אויך זיין א שטיקל באווייז.

און דאס אז בזמנינו האבן מיר א מהלך אנצוקומען צו די לבנה, וואס חז"ל האבן נישט געוואוסט פון דעם, איז נישט מער ווי א שטיקל באווייז פארקערט?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

פאר דעם דארף מען קוקן אין דער אמונה ובטחון.

באופן כללי, די חכמה פון דער וועלט איז אריבער א ריזיגע שלאף, און עס האט זיך דערנאך אויפגעוועקט. אונזער היסטאריא ווייסט בעיקר פון די פארשלאפענע צייטען. די חכמי אתונא ודעימיה האבען געהאט קוואלען פון חכמה, לאו דוקא אויף אונזער שטייגער, וואס מ'קען נישט באשטעטיגען אז די היינטיגע חכמים זענען העכער. זיי זענען פשוט אנדערש.

[גדליה]

א. אפשר זאגט איר אונז נאך אביסל פון די קוועלער פון חכמה וואס האט געשפרודלט אין אתונא/אטענס? (אויסער די שווארצע קעז פון די ווייסע ציגעלע חכמה).
ב. אויב היינט טראכט מען אנדערש מיינט דאס נישט ירידת הדורות נאר אז די קולטור האט זיך געטוישט.
ג. ווער זאגט אז ירידת הדורות גייט אויך אן ביי גויים?
ד. אפשר מיינט ירידת הדורות סתם אז אמאל זענען געווען גרויסע צדיקים נביאים בעלי רוח הקודש און היינט האבן מיר דאס נישט? וכן משמע פשטות הגמרא שידעו למסור נפשם על קידוש השם. איז דאך פשט אז אין חכמה זענען אונז אפשר גרעסער נאר אין צדקות נישט.

[גדליה]

דאס זייט איר גערעכט אז די חכמה איז דורך א לאנגע צייט וואס סאיז געווען טויט אין דער טונקעלער מיטלאלטער און די פריערדיגע חכמים זענען בעצם נישט געווען שוואכער נאר זיי האבן פשוט נישט געהאט די פארגעשריטנקייט. אבער כאמור זע איך נישט דא א ענין פון ירידת הדורות נאר אדרבה די דורות שטייגן כננס על גבי ענק ולכן הלכה כבתראי והדברים עתיקים

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מיר האנדלען דא א מאמר אין דער וועקער. דארט איז אויסגעשמועסט געווארען א געוויסע זאך, און אויף דעם רעאגיר איך.

[גדליה]

איך האב געליינט דעם וועקער מאמר און איך רעאגיר אויף אייער רעאקציע.

[יאסל ראקאווער]

ווען די האסט באצייכענט די שיטת הנודע ביהודה אויף די ענין פון נתקטנו הביצים און נישט נתגדלו בנין אדם. האב איך מיך דערמאנט ווען איך בין געווען אין פראג איז מיר די שול געווען גאר מאדנע וויל די שטענדער און די בימה (און די בענק און טירן) זענען געווען מאדנע נידריג. שפעטער ווען איך האב שפאצירט און די מיזיאן האב איך ווייטער באטראכט די פעינטינגס. ס'איז דא דארט א גאנצע סעריע פון פעינטינגס וואס האט צוטוען מיט די חברה קדישא און איז געמאלט און די 1700s די פראג עמך אידן זענען טאקע באמת געווען קלענער און קורצער ווי אונז. איז גאנץ שייך אז די ביצים פון די הינער זענען אויך געווען קלענער. אפשר פון מעלנארישמענט. על כל פנים נתגדלו בני אדם איז פראקטיש נישט געווען די מציאות וואס די נוגע ביהודה האט געזען מיט די אויגן.

דא איז א לינק צו די פעינטינגס. איין פעינטינגס זעט מען רב פלעקעס (די גרויסע תלמיד פון די נודע ביהודה) האלטן א הספד. (קינדליין פון פסח שרייבט אז דאס בילד איז רבי אליעזר פלעקעלס..)

https://www.google.com/search?q=prague+ ... IBegQIABAl

[אספקלריה]

א ייש״כ [tag]לעיקוואד[/tag] פארען חלק ב׳ פונעם ארטיקעל.
סאיז ווי מזאגט בלע״ז “שפייז פארען מחשבה״ מקען אסאך טראכטען און שרייבען אויף דעם.
סאיז מיר אריינגעקומען א געדאנק, אפשר מיינט די פשוטע אפטייטש פון ירידת הדורות, א דור שפעטער א דור אראפ פון די פריערדיגע דור,״ א שפעטערע דור״ און ממילא פארשידענע ביטוים פון ירידת הדורות מיינט פשוט צוזאגען נשתנו העיתים מחמת מהאלט אסאך דורות אראפ פון ווען די מציאות איז געשריבען געווארען.
למשל ווען סשטייט די לשון לגבי תעניתים,מיינט עס צוזאגען אז מהאלט אסאך דורות ווייטער פונעם ארגינעלען תקנה און זאכען זענען אנדערש לאו דווקא בתורת ירידה.
ווי למשל דיע נקודה פון תענית ווייס איך נישט צו סמיינט צוזאגען אז מאיז שוואכער בעצם מחמת די וועלט ווערט שוואכער,לכאורה די סיבה פארוואס סאיז שווערער צו פאסטען היינט איז ווייל מלעבט מער באקוועם און מאיז ווייניגער אויסגעשטאט פאר אומבאקוועמליכקייט.
סאיז דא א שיינע בריוו פון סטייפלער,ווי ער לייגט אראפ די טעגליכע לעבן פון אכציג יאר צוריק,וואס האט געמיינט וואשען וועש,אנגרייטען עסן וכ״ו זיין נקודה איז אז מענטשען האבען זיך פון אלץ קינד צוגעוואונט זיך צו מוטשען און זעען פרי עמלם, און זיי האבען געקענט מער סובל זיין,און געהאט א גרעסערע קעפעסיטי פארען טאג,זיי האבען אריינגעלייגט מער כוחות אנצוקומען העכער און לעבן,און זיי זענען אנגעקומען העכער און מער (פארשטייט זיך ער באציהט זיך צו אנקומען און תורה ומדריגות בעבודה)
עכ״פ סאיז מעגליך ווען מנוצט ירידת הדורות ביי תענית מיינט מען פשוט שפעטערע דורות וואס פארנעמען נישט קיין תעניתים מחמת די וועלט ווערט מער און מער א באקוועמערע פלאץ פאר די מענטשהייט און מאיז נישט אויסגעשטעלט פאר תעניתים און סמיינט נישט אלץ ירידה בעצם.

[לעיקוואד]

@יאסל יא גערעכט. אין הכי נמי די ראיה איז נישט אזוי ווייט פון דעם וואס דער נודע ביהודה זאגט נישט אז מענטשען זענען גרעסער געווארן, דאס וואלט סתם אזוי נישט מסתבר געווען. דרך זעהן מיר פון זיין לשון אז ער ניצט דער געדאנק פון א ירידת הדורות בגשמיות.

די זעלבע לגבי וואס @אספקלריה שרייבט. קען טאקי זייין אז ביסט גערעכט און דאס איז וואס עס ליגט אינטער דעם בעצם. די פוסקים אבער זאגן נישט היות והעולם באקוועם יש להקל נאר היות שנחלשו וכו'. עס קען זיין אז הדין דין אמת מטעמך אבער די נוסח ווייזט נישט אז זיין האבן דאס געמיינט. בכלל איזה דאס אז דער עולם איז באקוועם נישט קיין טעם מיקל צו זיין..
און בעצם שער מציאות איז פארקערט. די פוסקים המקילים האבן דווקא געלעבט אין דער אמאל וואס איר זענט מתאר און נישט היינו ממש , כפי שכתבתי.
לעולם ר יוחנן ראחמיסטריוקער וואס איך האב דארט מצטט געווען טייטשט אזויווי אייך, נאר מטעם אחר.

[אספקלריה]

.

די זעלבע לגבי וואס @אספקלריה שרייבט. קען טאקי זייין אז ביסט גערעכט און דאס איז וואס עס ליגט אינטער דעם בעצם. די פוסקים אבער זאגן נישט היות והעולם באקוועם יש להקל נאר היות שנחלשו וכו'. עס קען זיין אז הדין דין אמת מטעמך אבער די נוסח ווייזט נישט אז זיין האבן דאס געמיינט. בכלל איזה דאס אז דער עולם איז באקוועם נישט קיין טעם מיקל צו זיין..
און בעצם שער מציאות איז פארקערט. די פוסקים המקילים האבן דווקא געלעבט אין דער אמאל וואס איר זענט מתאר און נישט היינו ממש , כפי שכתבתי.
לעולם ר יוחנן ראחמיסטריוקער וואס איך האב דארט מצטט געווען טייטשט אזויווי אייך, נאר מטעם אחר.

אוודאי איז נישט די טעם ווייל דער עולם איז היינט מער באקוועם,די טעם איז אלץ נחלשו,איך זאג נאר אז די נחלשו קומט מחמת מווערט אויפגעצויגען אויף אן א באקוועמרע אופן אוטאמאטיש איז מען שוואכער און מקען ווייניגער פארנעמען.
און אפילו און די צייטען פון די פוסקים איז מען שוין געווען אסאך מער עדווענסעד ווי טויזענט יאר פריער בזמן המשנה וגמרא.
מענין לענין לגבי הסיבה פון פרויען,די גמרא זאגט אז נאר נשים חשובות זענען מחויב בהסיבה,און שו״ע ווערט געברענגט פון תוספות, הנשים שלנו כולן חשובות,וואס לכאורה האט עס צוטוהן מיט א די מאדערענע וועלט אז פרויען זענען געווארען מער באפרייט פון די מענער (אסאך ראשונים נעמען אהן די יסוד הפטור ווייל א פרוי קען נישט ווייזען חירות בפני בעלה,און אינדעם הינזיכט זענען נשים שלנו כולן חשובות,אנדערע מערקען אהן אז נאר די חכמי אשכנז ברענגען דעם דין אז נשים שלנו חשובות,אבער די חכמי ספרד רמב״ם,רמב״ן,רשב״א,ר״ן ברענגען נישט דאס ווייל און יענע לענדער איז נאך זאכען געפארען אויפען אלטען אופן אפילו ביז לעצטענס.
(א שטייגער ווי די חרגמ״ה וואס איז אוכט נאר געווען און אשכנז לטובת הנשים)

[לעיקוואד]

לגבי הסיבה - דאכציך אז נשי אשכנז בזמן הראשונים האבען געהאט א געוויסע חשיבות - כלומר זעלבסשטענגידקייט כלפי בעליהם - וואס אפילו אין אשכנז אליינס שפעטער איז נישט געווען אזויפיל. לויט וואס איך האב געליינט פון היסטאריקער. איך ווייס נישט צו מען קען דאס אנרופען 'מאדערן', אבער אוודאי דער 'נשים שלנו חשובות' איז וועגן א פאקטישער טויש אין דער סדר החיים ומעמד הנשים פון זמן ראשוני אשכנז לגבי זמן חז"ל, אזויווי אסאך אנדערע זאכן.

באופן כללי וואס איך מין איר פראבירט צו זאגען איז אז אסאך מאל איז ירידת הדורות אין הלכה אן ענליכע געדאנק פון 'נשתנו הטבעים'. וואס אמאל מיינט עס כפשוטו אמאל איז עס מער נשתנו ידיעת הטבעיים אבער עכ"פ דער נקודה איז אז דער השתנות אין דער מציאות איז גורם א השתנות פון די הלכה אדער צואגנג. דאס איז זייער א ריכטיגע באמערקונג לגבי מיין שמועס, דהיינו אז אפילו מיר האלטן נישט 'ירידת' הדורות איז אבער 'השתנות' הדורות זיכער דא, און דער השתנות האבען פוסקים באמערקט און האבען דאס גערופן א ירידה לפי דרכם און לויט דעם גע'פסק'נט. און לאמיר נישט זיך טועה זיין אז טאמער האבן מיר נישט ליב ירידת הדורות מיינט דאס אז אלעס בלייבט די זעלבע. ייש"כ אויף דער הערה.

[אספקלריה]

סאיז מיך געווען אינטרעסאנט וואס די שרייבסט אז בזמן הראשונים איז מעמד האשה געווען נאכמער ווי שפעטער,איך האב אביסעל ארומגעסעירטשט איך זעע ער טענה׳ט אזוי
http://www.daat.ac.il/daat/kitveyet/mic ... nuch-2.htm אבער זיינע ראיות זענען אינטרעסאנטלעך.
ער ברענגט א תרוה״ד אז סאיז דא אמאל וואס ברויך באקלאפען דעם ווייב.
אויב מעגליך צייכענט צו מער מקורות.

[לעיקוואד]

קוק למשל דאס אין די מקורות

https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7 ... 7%99%D7%9D