קאפאוס ביי די צווייטע וועלט מלחמה

[טאמבל סאס]

כפארשטיי נישט וואס דו זאגסט

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דו זאגסט אז אן געפילען איז עס..... ...... .....
איך זאג אז אן געפילען הייבט זיך נישט אן די גאנצע מעשה. איך רעד דוקא יא געפילען

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[berlbalaguleh]

ר' בערעל

די ווייסט נישט וואס די רעדסט, עס איז קלאר געוועהן קאפאס אין די געטאס, ואת"ל זיי האבן נישט געהייסן קאפאס נאר אן אנדערע נאמען, ביסטו אויך נישט גערעכט, אבער אויף דעם וועל איך זיך נישט טענה'ן.

אישתישבי: ייש"כ פאר'ן קאמפלימענט. אבער ס'איז שוין איינמאל א נפקא מינה ווער זיי זענען געווען. און וואס זייער אפיציעלער תפקיד איז געווען. נישט נאר אין סעמאנטיקס. די קאפאוס זענען געווען ממונה דורך די נאציס ימ"ש אין די לאגער'ן צו זעהן אז די ארבעט זאלל געטון ווערן. אין די געטאס זענען נישט געווען קיין צוואנגס ארבעט פראגראמען. נאר די "אידישע" פאליציי זענען געווען די וועלכע האבן בפועל אויסגעפיהרט די באפעהלן פון די נאציס. צו כאפן טיילן פון די אידישע באפעלקערונג און זיי ברענגען צו די נאציס צו דעם באשטימטן ארט. פון דארט האבן די עס.עס. איבערגענומען. און ארויפגעלייגט די אידן אויף די טרעינס.די אזוי-גערופענע אידישע פאליציי איז באשטאנען פון די ערגסטע טייל פון די באפעלקערונג. זיי אלע זענען פון פריער געווען שמוגלערס, גנבים און איינפאכע רויבערס. זיי האבן זייער שטארק ענטוזיאסטיש געטון די ארבעט פאר די נאציס. און זיי האבן זיך באנומען צו די אידן מיט גרויס אכזריות. מיינענדיג אז די נאציס וועלן זיי און זייערע משפחות אפשוינען. אבער די נאציס זענען געווען חכמים להרע. זיי האבן שוין אנגעגרייט אנדערע גענגסטערס וועלכע זאללן אנטון דעם יוניפארם פון די אידישע פאליציי. און זיי האבן געכאפט די אריגינאלע חברה און זיי איבערגעגעבן צו די עס. עס. בבחינת ..."על דאטפת אטפוך"...!

[אישתישבי]

אבער אין דער געווענליכער שפראך היינט צו טאגס רופט מען אלע ביידע קאפאס.

זיי האבען געטוהן מער רשעות ווי נאר כאפען אידען און נעמען צו דער באשטימטער ארט.

זיי האבען גע'מסר'ט אידען ווי זיי האבען געקענט, אויף וואס זיי האבען געקענט. פאלשע פאפירן, עסען, געלט, פלענער צו אנטלויפן וכו'.

אינטרעסאנט אז די פוילישע גוים זאגען אלץ אז פוילישער גוים זענען נישט געווען אנטיסעמיטיש קעגען אידען, אוודאי איז געוועהן פוילישער גוים רשעים, זאגען זיי, אבער פונקט אזוי איז געוועהן אידישער רשעים, און עס איז געוועהן פוילישער גוים, וואס האבען זיך מוסר נפש געוועהן צו ראטעווען אידען אויך.

[berlbalaguleh]

אישתישבי: כ'האב שטארק מורא אז דער קאמפלימענט וואס דו האסט מיר געגעבן גייט ארויף אויף דיר. איינער וועלכער מישט אויס צווישן קאפאוס און אידישע פאליציי אין די געטאס איז נישט קיין היסטאריקער. ס'איז פונקט אזוי ווי להב' אויסמישן ארונים מיט זאלונים. נישט צו פארגלייכן. (נו, דאמאלס פארוואס פארגלייכסטו עס יא...?! כדי לסבר/לשבר את האוזן. אוזן זו ששמעה בהר סיני...!) אמת. ביידע זענען געווען רשעים. אבער זייערע נעמען און פונקציעס זענען געווען אינגאנצן אנדערש. און אין אנדערע צייטן . און פלעצער...!

[berlbalaguleh]

אבער אין דער געווענליכער שפראך היינט צו טאגס רופט מען אלע ביידע קאפאס.

זיי האבען געטוהן מער רשעות ווי נאר כאפען אידען און נעמען צו דער באשטימטער ארט.

זיי האבען גע'מסר'ט אידען ווי זיי האבען געקענט, אויף וואס זיי האבען געקענט. פאלשע פאפירן, עסען, געלט, פלענער צו אנטלויפן וכו'.

אינטרעסאנט אז די פוילישע גוים זאגען אלץ אז פוילישער גוים זענען נישט געווען אנטיסעמיטיש קעגען אידען, אוודאי איז געוועהן פוילישער גוים רשעים, זאגען זיי, אבער פונקט אזוי איז געוועהן אידישער רשעים, און עס איז געוועהן פוילישער גוים, וואס האבען זיך מוסר נפש געוועהן צו ראטעווען אידען אויך.

אישתישבי: פוילישע גויים עפ"י רוב זענען געווען אנטיסעמיטיש. און האבן געמסר'ט אידן פאר א קילא צוקער אדער א ליטער נאפט וואס די געסטאפא האבן צוגעזאגט פאר ברענגען אידן. זיכער, ס'געווען אויך גאר א קליינע צאל פון פוילישע גויים וועלכע האבן באמת געראטעוועט אידן מיט מסירת נפש. ווייל ווען די נאציס האבן זיי געכאפט האט מען זיי געשאסן. און אויך זייערע משפחות האבן זיי געלייגט אין קאנצענטראציע לאגערן...!

[אישתישבי]

כלומר,
רוב פוילישע גוים האבען געהאט א געלעגענהייט עס צו טוהן, לדבריך, כ'בין נאך נישט זיכער אז רוב פוילישער גוים זענען געוועהן מוסרים. משא"כ רוב אידען האבען נישט געהאט קיין געלעגענהייט, אבער, דער מיעוט וואס האט נעבעך יא, האט זיך פונקט אזוי אויפגעפירט ווי די פוילישער גוים.

[אונטער חכם]

דא איז א העתק פון דעם פאשקעוויל וואס דער ניר-בארטער רב האט געשריבען אנטקעגן דער ברך משה:

[center]הסיגעטער מבלה זמנו בדין תורות ולא ישבע כסף אלא לוקח שוחד ממוכרי בשר,
וכן רצה לסייע בארגון קארטעל של מוכרי חלב ישראל...
ועוד יותר שהוא הולך בעצמו לליציטציונים לקנות בתים ומגרשים,
לא נשכח עוד איך שירד לחיי זקן הרבנים האב"ד דזענטא ז"ל
מנהגו זה חוזר וניעור במה שהוא קבע משכנו סמוך לרבנים אחרים,
והקאפא הזה בא לגבולנו לחלק שיריים ולקבל קוויטלאך.[/center]
עכ"ל

כ'האב אויסגעלאזט עטליכע שורות על פי עצת ידידי שליט"א
נ.א. תיבת הדגושים ממני

כ'האב געטראפען אין מיינע ארכיוון נאך א פאשקעוויל, וואס א מאן דהוא האט געווארפען אויף זייער א חשובע רעבעצין, ער האט געמיינט איהר מאן, אין ציווישען זיינע ווערטער דערמאנט ער אויך דער וויכטיגע פאקט אז זי איז געוועהן א קאפאו.

סיי דער בעל הפאשקעוויל איז געוועהן זייער א חשובע בנש"ק, געטוהן שטארקע רבי'שע שידוכים, וכן דער רעבעצין.

ואי"ה וועל איך דאס מעתיק זיין.

זעהט דאס דער מציאות אז איינער איז געוועהן א 'קאפאו' נישט קיין נפק"מ ווער דאס איז געוועהן, איז עס לאחר המלחמה געוועהן א שטארקע בזיון צו ווערן אנגערופען א קאפאו.

איך זעה אז מען ברענגט דא ראיות פון פאשקעווילן, האב איך מיך דערמאנט אז עטליכע יאר צוריק איז געווען פאשקעווילן אין וויליאמסבורג קעגן א יונגערמאן פארן מעגן זיין זיין פרוי, ובתוך הדברים איז געשטאנען דארטן אז ער מאכט "איליגעל קאר סערוויס טריפס", ווייזט אויס אז אין וויליאמסבורג צו מאכן איליגעל קאר סערוויס טריפס איז אן אראפגעקוקטע זאך. [emoji1]

[berlbalaguleh]

אונטער חכם: איך מיין אז ווען ס'וואלט געשטאנען אין דעם פאשקוויל וועים ער טראגט דארט (אין די אילל ליעגל קאר סערוויס) וואלט עס געצויגן מער אינטערעס...!

ראה מעשה ונזכר הלכה. איך האב מיך דערמאנט פון א מעשה וואס כ'האב צוגעזעהן אין וויליאמסבורג. נאך מעריב. ווי א חשוב'ער יונגערמאן האט געסטאפט זיין קאר. און ווער..(בלשון רבים) איז אריי אין זיין קאר. (ס'איז נאך געוועהן פאר די תקופה פון מיני ווענס...!)

[אונטער חכם]

ר בערל איך קען נישט ליינען קיין פינטעלעך ( נישט אומזינסט הייס איך אונטער חכם) איז אפשר שייט איר אזוי גוט און זייט מסביר וואס דער "ווער בלשון רבים איז .
ייש" כ למפרע, ונא לסלוח על ההפרעה.

[berlbalaguleh]

אונטער חכם: איך זעה נישט דא קיין שום פינטעלעך. אלעס שטייט ארויסגעשריבן זייער קלאר. ווען איך זאלל ארויסשרייבן נעמען, וועללן א סאך פנים'ער פון חשוב'ע אידן וועלכע זיצן אויבן אן, רויט ווערן פאר בושה...!

[אישתישבי]

ר' בערל איר מאכט אונז א קאפ ווייטאג, אונז פארטראגן נישט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

שבת אחים: מיין טייערער געלערנטער, וועלכער ליינט שוין באלד פערציג יאר איבער דעם האליקאוסט/האלאקאוסט. און דו האסט נאך נישט באגעגנט די אידענטיטעט פון די אידישע פאליציאנטן אין ווארשעווער געטא. און אין לאדזשער געטא. דער ליטוואק פן בודאפעסט מאכט גארנישט אויף קיין מעשיות. זיי זענען ליידער געווען די גרעסטע אכזרים אויף זייערע אידישע ברודערס. מיינענדיג אז זיי וועללן זיך און זייערע משפחות קענען ראטעווען פון דעם ביטערן גורל וועלכע די פארשאלטענע נאציס, ימ"ש האבן פאר זיי אנגעגרייט. די קאפאוס זענען געווען נאר אין די ארבעטס לאגערן. נישט אין די געטאס ...!

ר׳ בערל מיין טייערע געלערנטער וואס לייענט זעקס שפראכן.
ביטע ברענג א פארלעסליכע מקור אז סאיז געוועהן דוקא ״פרייע אידן״ אטדס אזויווי ליטוואק טעהנט.

כבין זיכער אז איך בין גערעכט!

איך ליין יעצט דער יומן גיטו ווארשא פון הלל זיידמאן. קוק אויף עמ׳ 135 און ווייטער, וועסטו זע׳ען פון וועמען איז באשטאנען די אידישע פאליציאנטען.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[שבת אחים]

קען זיין. אלעס איז מעגליך. איך האב קיינמאל נישט געהערט אז סאיז דווקא געוועהן פרייע אידן. יישר כח איך וויל טאקע ליינען די בוך. ליידער קען איך צוויי פרומע אידן. איינער איז גאר געוועהן א פרומער וויזניצער חסיד. ער האט געוואוינט אין ב״פ ביז אפאר יאר צוריק. ער איז אוועק און ער האט נישט איבערגעלאזט קיין קינדער. ער איז געוועהן א זוהן פון איינע פון די חשובסטע חסידים ביים אהבת ישראל וואס איז געוועהן א שם דבר אין גאנץ מארמארש. איינע פון זיינע זוהן פארציילט מען אויך שרעקליכע זאכן איבער אים. דער אנדערע פרומע קאפאו האט געוואוינט אין בני ברק. מיין טאטע האט מיר פארציילט אז ווען ער איז געוועהן א קינד האט אים אמאל א איד פון לאגער געטראפן אין שול אין בני ברק און ער האט מיט די הילף פון נאך אפאר אידן וואס האבן אים נאך געדענקט פון זיין רשעות אין לאגער האבן אים אנגבראכן די ביינער.

בקיצור איך קען צוויי אידן פרומע וואס זענען געוועהן רשעותדיגע קאפאס.
איבעראל איז דא גוטע און שלעכטע מענטשן. סאיז ליידער דא פרומע און פרייע אידן וואס זענען שלעכטע מענטשען. די זעלבע איז אין יעדע סאסייעטי איך האב נישט געטראפן כמעט (חוץ אפשר געוויסע בודהיסטישע שבטים) וואס מזאל קענען זאגן ״אלע״ פון זיי זענען שלעכט אדער גוט. סאיז נישט פארהאנען אזא זאך דאכצעך.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

https://www.amazon.com/gp/aw/d/19817720 ... webp_QL65&
מ׳קען עס דארט באקומען

קאפוס און פאליציאנטען זענען ביסודם אנדערש. אין די לאגער, האט מען געלעבט אזא מין פאררוקטע לעבען, אז יעדער האט געקענט ווערען אן אוממענטש. זיידמאן איז אבער אין לאגער נישט געווען. ער רעדט פון די גיטו, א מציאות וואס איז בעיקר נאר געווען אין פולין. מ׳האט אלס געהאפט אויף בעסערע צייטען דעמאלס, עס זענען זאגאר פארגעקומען קולטורישע פאסירונגען אין גיטו, פוןאלע סארטען. די מומרים די אידישע פאליציאנטען זענען געגאנגען בהתנדבות צו טוהן זייער מערדערליכע ארבעט. ברם זכור אותו האיש לטוב, דער פיהרער פון דער יודענראט, אדם טשערניקאוו, וואס ווען מ׳האט געפאדערט פון איהם איבערצוגעבען אידען לרצח, האט ער גענומען זיין לעבען איידער טוהן אזא שריט.

אגב אורחא, וועל איך פארציילען א מעשה פון דער ספר זכרון אויפ׳ן שטאט סאטמאר. א איד האט געוואוינט אין ברלין. ווען די נאציס זענען געקומען צום מאכט, איז ער אנטלויפען קיין פולין. ווען די נאציס זענען דארט אנגעקומען, איז ער אנטלויפען קיין בודאפעסט. ווען די נאציס זענען געקומען קיין אונגארען, האט ער געהאלטען אז סאטמאר וועט איהם זיין בעסער, און ער איז דארט אנטלויפען. ווען די נאציס זענען ארום געגאנגען די שטאט סאטמאר אפצופיהרען די אידען צום טויט, האט מען איהם געטראפען הענגעדיג, מיט א צעטעל לעבען זיין קערפער "איך בין אנטלויפען קיין פולין, האבען די נאציס מיר נאכגעגאנגען. איך בין אנטלויפען קיין אונגארען, האבען די נאציס מיר נאכגעגאנגען. איך בין אנטלויפען קיין סאטמאר, האבען די נאציס מיר נאכגעגאנגען. איך האף אז יעצט אויך גייען זיי מיר נאכגייען". א ביטערע געלעכטער.

[אישתישבי]

אין דער בוך פין וויזעל, ברענגט ער פין זיין שטאטסמאן וואס איז געוועהן אין פוילן בשעת די נאציס זענען אריין, און עס איז אין געלונגען צוריק צו אנטלויפן און צוריק קומען, און קיינער האט אין נישט געגלייבט אויף די מעשיות וואס גייען פאר אין פוילין. און ער איז נעבעך יצא מדעתו פין עגמת נפש.

מען האט צומאל טענות פארוואס מען האט נישט געווארענט אידן אויף דעם וואס קומט, בשעת דער ביטערער אמת איז, אז קיינער וואלט ממילא נישט געגלייבט.

והראי' דיין מעשה, איינער וואס האט יא געוויסט וואס ווארט אים, האט פארשטאנען אז דער איינציגסטער וועג ארויס איז זעלבסמארד.

איך פארשטיי אז דיין הבנה אין זיין צעטיל איז געוועהן א ווערטעל, אבער איך מיין אז דער איד האט עס נעבעך געמיינט ערענסט.