רביה''ק זי''ע האט געשריבן:קורקלענד האט געשריבן:קענען אלגעברע מאכט נישט אזוי אויס פארן געהאלט. וואס מאכט בעיקר אויס איז צו קענען קענען אלגעברע. א גרויסע חלק פון אונזער געזעלשאפט קוואליפיצירט צו קענען קענען אלגעברע.
אישתיבי האט גע'טענה'ט אז רוב בחורים קענען נישט מיטהאלטן די שיעורים אין ישיבה. אויף דעם ארויף האב איך געזאגט, אז פאר א הייסקול דיפלאמע דארף מען קענען שווערערע זאכן ווי א שיעור אין ישיבה, צום ביישפיל אלדזעברע. מאכט סענס?
הגם עס איז א באזונדערע שמועס, רוב בחורים קענען מיטהאלטן, אבער זיי האלטען נישט מיט. שרייבען נישט שיעורים, די שיעורים ווערען נישט פארהערט אויף קיין שריפטליכע בחינות, איך רעד וועגען עיון שיעורים.
ישיבה קטנות געבען גאר ווייניג בחינות אויך, כל שכן ישיבה גדולות.
די עיקר סיבה, ווייל מען לערנט נישט מיט קיין ציל ווי מען דארף אנקומען, עס איז נישטא קיין אנגענומענער קאריקיולעם וואס מען דארף קענען. יעדער ישיבה לערנט אמאהל דער מסכתא אמאהל יענער, און איינער לערנט אביסל שולחן ערוך איינער מער, איינער טיפער, איינער מער אויבערפלעכליך.
אינדערהיים, זענען ישיבות געוועהן געאייגענט אויסשטעלן רבנים דיינים, האט מען געלערנט יורה דעה אורח חיים דערנאך חושן משפט, מיט אינגע בחורים האט מען געלערנט חולין און די בבות און מועד, מען האט עס געקענט אויסענווייניג, און מען האט זיך גענומען צו הלכה, משלים געוועהן אבן העזר, און האסט געהאט ביי די אכצען, די בחורים מיט כלים, האבן שוין געקענט האבן רבנות פאזיציעס און פסק'נן שאלות.
היינט איז אפיציעל די תכלית פין ישיבות צו לערנען "טראכטען", און ממילא איז דא די גאנצע ב"ש מיט שיעורים וכו', און אפילו די מוצלחים זענען אזוי האלב געבאקן אהן אסאך ידיעות. אוודאי איז דא יחידים וואס זענען מצליח, אבער עס איז אייגענע האראוואניע און לימודים, נישט די לימודים אין ישיבה.
יא יא, עס איז א פאקט, אונזערע ישיבות, חוץ וואס זיי לערנען נישט לימודי חול צוצוגרייטן די קינדער אויף א לעבען פין פרנסה אין די גוי'אישע וועלט, לערנט מען אויך נישט אויס וויאזוי צו זיין א איד, מיט גענוג ידיעה אין הלכות וואס זענען נוגע טאג טעגליך. מען לערנט? טראכטען!!!
און איך רעד שוין נישט וואס מען לערנט נישט אויס וויאזוי מען דארף האנדלען ווי א איד, ווען מען מעג יא טוהן א זאך וואס זעהט אויס ווי א צווייטער פארלירט, ווען נישט, ווען מען מען מוז האלטען ווארט, ווען עס איז לפנים משורת הדין, וכו' עס איז דא אהן א שיעור, און אינגעלייט קענען גיין אין ביזנעס, מיט גארנישט, נאר זייער קאנשינס, אמאהל איז דער קאנשינס מענטשלעך וועט ער זיין א מענטש, אמאהל איז דער קאנשינס אוממענטשליך, און מען ווינדערט זיך וויאזוי איז אויסגעוואקסן א רשע וואס פירן זיך אזוי אויף, און דער תירוץ איז, דער חינוך. קיינער האט אין קיינמאל נישט געזאגט אז אויסקראסען א אגענט צו דער זעלבער מוכר איז א שאלה.
