היסטאריע פון דעם שטריימל

[שמעקעדיג]

איך וואלט אים היינט אויפגענומען פאר מיין רעבבע........

[גוטזאגער]

נו ווער זאגט אז ער האלט אז סאיז נישט שיין?...

[הרב_שלום]

פארוואס גייען אלע סאטמערע בחורים מיט א רעקל שבת, איז דאס נישט א וואכענדיגע לבוש

[איחוד פעלד]

ווייל די בגדי צמר זענען חסידים נישט געגאנגען, און בחורים האט דער רבי געהאט ווי אינדערהיים אלס ראש ישיבה און רב, נישט אלס רבי. האט ער זיי געלאזט גיין בגדי צמר.

[גוטזאגער]

זייט ווען מאכט א שטריימעל מער הייס ווי סתם א היט? (אויב עס איז נישט שווערער ווי סתם א היט)נאך א מזל איך בין געוואר געווארען יעצט בעפאר די ווינטער וועל איך כאטש זיין אביסעל מער ווארעמער..נאר וואס דען דו שעמסט דיך פון די גוי וואס זעט דיר אינמיטען זימער,ווינטש איך דיר אן פון די גוי זאלסט דיך טאקע שעמען און שטיין ווייט, אבי מרעדט זיך אפ.. אויב דו קענסט נישט האבען שייכות מיטען גוי לכבוד די שטריימעל, טוט דאך די שטריימעל אויף איר ציהל, איך האב געהערט א שיינע רמז, שטריימעל איז נוטריקן שטר ה' מעל

[gehlungen]

פארוואס גייען אלע סאטמערע בחורים מיט א רעקל שבת, איז דאס נישט א וואכענדיגע לבוש

I think they started to wear bekishes. At least on occasions like chasines vch"l !

[נס קאווע]

א שטריימעל איז נישט חלילה א מלבוש פין גוים.
די מלך האט גוזר געווען א גזירה אויף אידען צו טראגען א ביליגער מלבוש אויף דעם קאפ.
און ווען די גזירה איז בחסדי השי"ת בטל געווארען האבען די אידען דאס אנגעטוהן שבת אלץ א זכר צום נס.

חס וחלילה צו זאגען אויף א בגד קדוש ווי א שטריימעל וואס דער סוד איז א ענין פין א קרוין צו טראגען שבת, זכר צו די עדים וואס די אידען האבען פארלוירען ביים עגל.

אויב איז דער שטריימל אזוי שלעכט פארוואס טוט מען עס נאך אלס אהן? אויב איז אזא שיינער מלבוש לזכר הנס וואס איז אזוי שלעכט געווען מיט די גזירה?

[קאווע טרינקער]

א שטריימעל איז נישט חלילה א מלבוש פין גוים.
די מלך האט גוזר געווען א גזירה אויף אידען צו טראגען א ביליגער מלבוש אויף דעם קאפ.
און ווען די גזירה איז בחסדי השי"ת בטל געווארען האבען די אידען דאס אנגעטוהן שבת אלץ א זכר צום נס.

חס וחלילה צו זאגען אויף א בגד קדוש ווי א שטריימעל וואס דער סוד איז א ענין פין א קרוין צו טראגען שבת, זכר צו די עדים וואס די אידען האבען פארלוירען ביים עגל.

אויב איז דער שטריימל אזוי שלעכט פארוואס טוט מען עס נאך אלס אהן? אויב איז אזא שיינער מלבוש לזכר הנס וואס איז אזוי שלעכט געווען מיט די גזירה?

"בגד קדוש"??????????!!!!!!!!
הלמאי איז דער כהן גדול נישט אריין מיט דעם אין קדשי קדשים?


זכר לנס?????????

ווען איך וואלט געהאט כוח
וואלט איך געלאפאן אין גאס
און וואלט געפרעגט מענטשען
וואס איז די ענין פון שטריימעל?

אז 99 פראצענט עולם האט קיין אנהונג נישט איבער די גזירה, וואס פארא זכר איז דאס?
שטעל דיך פאר אז א אוכל מצה בלילי פסחים האט קיין ידיעה נישט איבער מצרים, מאכט ער א "זכר" צו א זאך וואס ער ווייסט ניטאמאל?

כ'מיין שוין צייט פאר די "עם חכם ונבון" אויסצוטוהן די "רחיים על צאוורו", און זיך אנטוהן ווי א נארמאלע מענטש. זיך מאכן א שטיקל פרעזור, לכבוד שבת.
פארוואס שניידן וויידלעך פון בעלי חיים ווען מ'קען מקיים זיין "זה קלי ואנוהו" מיט די אייגענע האר וואס דער בורא באשיינט יעדען מענטש.

יעדעס מאל ווען איך קוק מיך אין שפיגעל - שבת מיטן שטריימעל אויפן קאפ, אדער איך זעה א איד מיט א שטריימל, הייבט זיך מיין בלוט-פרעשער?
ר' איד!! וואס האט איר אויפן קאפ? פארוואס? פארווען?
דו טראכסט וואס דו טוסט? אדער די FOLLOWS פשוט קול מבשר?

האלאוו? איך רעד צו דיר!!!
וואס איז דאס אויף דיין קאפ??????

[וויליאמסבורגער]

"יאיר" פון אוצר החכמה פארום ברענגט פון וויקי זייער אינטערסאנטע סברות וועגן די אפשטאם פון די ווארט שטריימעל

מקובל כי מקור השטריימל בפולין, אשר בה העשירים והמכובדים היו נוהגים להקיף את המגבעת שלהם בפרווה של צובל, כאות לייחוסם, וכך התקבל השטריימל כלבוש חג גם אצל יהודים פשוטים.
הסופר ש"י עגנון העלה סברה שמקורו של השטריימל בגזרה של מלך פולין, לפיה יהודי יהיה חייב לקשור לכובעו בשבתות וחגים זנב של חיה טמאה. השתדלנים היהודים הצליחו לדחות גזרה זו לאחר גיל הנישואין, והתחכמו לה על ידי כריכת הזנב מסביב לכובע.
גרסה נוספת מתייחסת לגזרת הלבוש שבה נדרשו היהודים להתלבש באופן הדומה לסגנון לבושם של בני המקום. בליטא בחרו רבני היהודים להציע לעדתם ללבוש את הלבוש האירופאי. ואילו בארצות מזרח אירופה הציעו הרבנים לקהילתם את סגנון הלבוש של הקוזקים, מתוך כוונה כי כך לא יסחפו עם הקדמה ויתבוללו.
סברה המקובלת יותר בחוץ לארץ היא שהשטריימל מגיע מרוסיה. על פי סברה זאת, כאשר הצאר הרוסי הוציא צו שעל גברים יהודים נאסר לחבוש כיפה (הגברים הרוסים באותה תקופה חבשו את השטריימל בגלל האקלים הקר), היהודים עטפו סביב הכיפה פרווה על מנת להסתירה.
יש הטוענים כי מקור השם שטריימל הוא מהמילה הלועזית "שטרמנקל", שפירושה שיער עבה. ויש טוענים שעיטור הראש בזנבות חיה נכפתה על היהודים לביזיונם וכי מקור השם במילה 'סְרָאם' אשר פירושה בשפות הסלביות – ביזיון. ישנם חוקרים הטוענים כי שמקור המילה באנגלית – straw – קש, והאמנם כך נראות שערות השטריימל. 'שְׁטְרַיְים' ביידיש הוא פס, ו'שְׁטְרַיְימְל' נאמר בלשון הקטנה. בפולנית stroj פירושו כיסוי ראש.
יש מסורת אצל החסידים המציינת בהלצה שהמילה 'שבת' הינה גם ראשי תיבות של שטריימל במקום תפילין (כאמור בשבת חובשים על הראש שטריימל אך לא מניחים תפילין). (ויקי)

[טעפל]

ס'וואלט געוועהן אינטערסאנט צו ברענגען בילדער פון די עוועלאציע פונעם דינעם בעש"ט שטריימל ביזן היינטיגען דריישטאקיגען שטריימל (און ביז אפאר יאהר ארום אנהייבען ברענגען די בילדער וואו ס'גייט צוביסלעך אראפ נידריגער און נידריגער, וואס אזוי וועט זיכער זיין).

[קאווע טרינקער]

http://www.jewishnews.co.uk/ask-the-rab ... democracy/

As a final point of interest, there are any number of furs contained within the shtreimel, whether 13, 18 or 26, all numbers that have significance in Judaism. These shtreimels will also be especially commonplace in Jerusalem

אזעלכע שטותים צו רעדן.

[פריש וואסער]

לדעתי העניי' איז דער הסטוריה םון שטריימלעך ווי דער הסטוריה פון קרוינען, און דערפאר האבן אידן אייביג מקשר געווען די שטריימל מיט א "כתר", ואבאר דברי:
אז מקוקט אויף יעדע קרוין (crown, נישט קיין circlet, וועלכע ווערט אנגערופן "עטרה"), זעהט מען אז עס האט אינדערמיט אזא "קאפל" פון סאמעט (געווענטליך רויט).
די סיבה דערצו איז, ווייל דער מקור פונעם קרוין איז דאס קאפל! עס האט זיך אנגעהויבן ווען די אייראפישע מלכים וועלכע פלעגן גיין רויטע קאפלעך, (ווי די קארדינאלען) און לאות חשיבות האבן זיי אנגעהויבן דאס באצירען ארום און ארום (אזוי ווי מיר טוען פאר קליינע קינדער'ס קאפלעך), שפעטער האט די באצירונג באקומען א ישות בפני עצמה (אזוי ווי עס הייבט זיך שוין אהן א סטייל ביי אונז, לכבוד שבת), ביז עס איז איז נולד געווארן דער אייראפישער קרוין, א פנים חדשות.
די זעלבע מיטן שטריימל, עס האט זיך אנגעהויבן ווען מ'האט געוואלט באצירן די וואכעדיגע קאפל מיט פעל לכבוד שבת, און פון דארט ביזן שטריימל איז היסטוריה.

[קאווע טרינקער]

על רגל אחת כל תורת החסידות: פונעם טפל האט מען געמאכט אן עיקר.

[הק זעמל]

ווער סוועט זעהן מיין שטריימעל וועט מיך הייסען אנטוהן א היט לכבוד שבת סזעהט נעבעך אויס ווי א טייער פון א קאר אדער בעסער ווי א האלב גבאקן חלה

[berlbalaguleh]

ווער סוועט זעהן מיין שטריימעל וועט מיך הייסען אנטוהן א היט לכבוד שבת סזעהט נעבעך אויס ווי א טייער פון א קאר אדער בעסער ווי א האלב גבאקן חלה

נו, דו קענסט דיך ווענדן צום קרן חתנים פון מאנרא אדער קרן חתנים ד'באבוב (וועלכע, ווייסיך נישט.) און זאגן אז דו ביסט א חתן תורה. ספעציעל יעצט פאר שבועות. און זיי זאללן דיר ספאנסארן א שטריימל.. הצלחה רבה...!

[אונטער חכם]

הסופר ש"י עגנון העלה סברה שמקורו של השטריימל בגזרה של מלך פולין, לפיה יהודי יהיה חייב לקשור לכובעו בשבתות וחגים זנב של חיה טמאה. השתדלנים היהודים הצליחו לדחות גזרה זו לאחר גיל הנישואין, והתחכמו לה על ידי כריכת הזנב מסביב לכובע.

אויב איז טאקי עגנון דער מקור פון די מעשה איז מסתבר אז ער האט פשוט געזוכט ליצנות צו מאכן און געוויסע האבן עס אפגעקויפט פאר גוט געלט און נאך געמאכט א זכר לנס דערפון.

[שבת אחים]

סקען זיין אז די מקור נעמט זיך פון עפעס א גזירה אין פולין. ס'איז אבער מעהר מסתבר אז ס'איז פשוט געוועהן אין סטייל פאר טויזנט יאהר צוריק צוגיין מיט א ווארימע היטל געמאכט פון חיות-האר. פונקט ווי היינט וועלן ווייבער גיין מיט א מינק-קאוט אין שבת, ווייל ס'איז א טייערע און חשובע מלבוש. למעשה שפעטער ווען די קולטור האט זיך געענדערט און מ'איז שוין נישט געגאנגען מיט די מינע היטלעך האבן די מעהר-פרומערע אנגעהאלטן צו די שבת'דיגע מלבושים און נישט געוואלט עס טוישן -א שטייגער ווי ווייסע-זאקן, שווארצע-זאקן, אידיש און אלע אנדערע געוואוינהייטן וואס זיי זענען פאר'עקשנ'ט צו חלילה טוישן - ווייל "חדש" איז אסור מן התורה, און דאס ווערט א חלק פון זייער קולטור און אידענטיטעט. ווידער די מעהר מאדערנע האבן זיך געטוישט זייערע מלבושים צו די היינטיגע אדער דעמאלטסדיגע מאדע.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אינטרעסאנט אז קיינער ברענגט נישט די מקור, וואס איך געדענק מימי ילדותי.
דאס איז ווייל א הוט אום שבת קען זיין א פראבלעם פון א אהל, טאמער זי איז א טפח ברייט. דעריבער איז מען געגאנגען די שטריימעל וואס איז נישט קיין אהל. פאר דעם זענען אפילו בחורים אין ירושלים געגאנגען שטריימלעך. די וואס גייען הוטען, גייען טאקע שיף, צוליב די טעם. עס טוט זיך א סוגיא אויף דעם, אבער אכ"מ.

[אונטער חכם]

סקען זיין אז די מקור נעמט זיך פון עפעס א גזירה אין פולין. ס'איז אבער מעהר מסתבר אז ס'איז פשוט געוועהן אין סטייל פאר טויזנט יאהר צוריק צוגיין מיט א ווארימע היטל געמאכט פון חיות-האר. פונקט ווי היינט וועלן ווייבער גיין מיט א מינק-קאוט אין שבת, ווייל ס'איז א טייערע און חשובע מלבוש. למעשה שפעטער ווען די קולטור האט זיך געענדערט און מ'איז שוין נישט געגאנגען מיט די מינע היטלעך האבן די מעהר-פרומערע אנגעהאלטן צו די שבת'דיגע מלבושים און נישט געוואלט עס טוישן -א שטייגער ווי ווייסע-זאקן, שווארצע-זאקן, אידיש און אלע אנדערע געוואוינהייטן וואס זיי זענען פאר'עקשנ'ט צו חלילה טוישן - ווייל "חדש" איז אסור מן התורה, און דאס ווערט א חלק פון זייער קולטור און אידענטיטעט. ווידער די מעהר מאדערנע האבן זיך געטוישט זייערע מלבושים צו די היינטיגע אדער דעמאלטסדיגע מאדע.

דארפסט נישט צוקומען צו טויזנט יאר צוריק, מען פלעגט אזוי גיין אין רוסלאנד פאר צוויי הונדערט יאר צוריק.

[רביה''ק זי''ע]

ס'האט מיר געזאגט איינער, אז א געוויסע רבי וואס זיין חסידות ציילט זיך איבער טויזנט משפחות האט איהם געזאגט, אז ווען ער קען ווען, וואלט ער מבטל געווען די 'חסידישע לבוש'.

[קורקלענד]

פון וואנעט ווייסט ער אז ער קען נישט?

[berlbalaguleh]

א שטריימעל איז נישט חלילה א מלבוש פין גוים.
די מלך האט גוזר געווען א גזירה אויף אידען צו טראגען א ביליגער מלבוש אויף דעם קאפ.
און ווען די גזירה איז בחסדי השי"ת בטל געווארען האבען די אידען דאס אנגעטוהן שבת אלץ א זכר צום נס.

חס וחלילה צו זאגען אויף א בגד קדוש ווי א שטריימעל וואס דער סוד איז א ענין פין א קרוין צו טראגען שבת, זכר צו די עדים וואס די אידען האבען פארלוירען ביים עגל.

אויב איז דער שטריימל אזוי שלעכט פארוואס טוט מען עס נאך אלס אהן? אויב איז אזא שיינער מלבוש לזכר הנס וואס איז אזוי שלעכט געווען מיט די גזירה?

נס קאווע: דו קענסט זיין זיכער אז די שטריימלעך אין די צייטן פון די פוילישע פריצים מיט 200 יאר צוריק האבן נישט אויסגעזעהן אזוי ווי די היינטיגע 4 שטאקעדגיע שטריימלעך, וועלכע זענען שוין העכער פון די ספאדיקס...! זיי האבן ענדערש אויסגעזעהן ווי א וויידל פון א הערינג פיש...! קוק נאר אויף אלטע פיקטשערס. אפילו פון תיכף נאך די צווייטע וועלט מלחמה...! די ערשטע נארמאלע שטריימלעך זענען געווארן פאבריצירט דורך די קעפעטש שטריימלעך פאבריק אין ניו יארק. אין די אנהייב '60'גער יארן...!