גאאאוועד אדער ראאאוועד? שטימט!

[גדליה]

צווישן די אלע מחלוקת'ן ביי כלל ישראל, איז אין די לעצטע פאר יאר צושטאנד געקומען א פרישער מחלוקת: די הכתרה פון פוסק הדור.
ווילאנג הרב וואזנער איז געווען בחייו האבן אלע מודה געווען אז דער טיטל באלאנגט פאר אים. ער איז למעשה געווען דער גרעסטער משיב פון דור און עס קומט אים. וואס איז יושר איז יושר.
נאך די פטירה פון דעם פריערדיגן פוסק הדור איז ענטשאנען א טיפע ריס אינערהאלב די יהדות הצרופה. צד מהרז"ל האט באלד געקרוינט הגאון ר' יצחק טוביה ווייס, דעם גאאאוועד פון ביד"צ עדה החרדית אלס פוסק הדור. נאר ס'האט נישט ממש געשטימט ווייל אלע תשובות פון גאאאוועד זענען ליידער פארברענט געווארן נאך פאר זיי זענען געשריבן געווארן. האט מען זיך באנוצט מיט אנדערע טיטלען אן מיטלען, כ"ק מרן הגאאאוועד שליטע, ירושלימ'ער רב, מרא דארעא דישראל, רבא דעמיה מדברנא דאומתיה, וכו' וכו'.
צד מהר"א האט אוודאי נישט מודה געווען אין די פסיקת הדור פון גאאאוועד שליטא. און פאר עטליכע יאר זענען זיי געווען פאריתומט אן קיין איינעם וואס זאל זיין פוסק הדור. ענדליך לכבוד די גרויסארטיגע קינות אין די רוימישע קאלעסיום האט מען באשלאסן אז יעצט איז די צייט! הגאון ר' משה שטערנבוך שליט"א, סגן נשיא וראב"ד דעדה החרדית, וועט דינען אין דעם פאסטן אלס פוסק הדור. דא דארף באמערקט ווערן אז ווארשיינליך איז א גרויסע עיכוב געווען ווי אזוי מ'רופט אים. הרב ווייס קען מען רופן ירושלימ'ער רב, אמער ער גייט דאך אפילו א קאפטן. אבער רב שטערנבוך, וואס קיין גאלדענע קאפטן גייט ער נישט, קיין פעלץ פארמאגט ער נישט, און רב איז ער אויך נישט, איז וואזוי קען מען אים רופן. אמאל פלעגט מען אים טאקע מהאי טעמא רופן בלויז שר התורה, אבער איז מען יעצט טאקע געפאלן אויף די המצאה אז מ'גייט אים רופן ראאאוועד ירושלים. כנראה אז ירושלים באשטייט פון א בית דין שטיבל פון צען טפחים ערגעצוואו אין דעם הייליגן שטאט.
עניוועי, דער עולם דארף טשוזן זייטן און אויסקלויבן א פוסק הדור ווילאנג ס'איז נאך עוועילעבל. איך בין שטארק נבוך. פאלגנד זענען די צדדים:

ערשטער קאנדידאט - הגאון ר' משה שטערנבוך שליט"א:
א. האט פראדוצירט צענדליגער בענדער לומדישע חיבורים אין אלע חלקי התורה
ב. הייסט א גרויסע עילוי
ג. א ערנסטע בעל צורה וואס ציט א בליק מיט זיינע שארפע אויגן
ד. גאנץ מעסיג בעניני קנאות
ה. איינציגע חרדישע גדול וואס איז אויך א וויצע פרעזידענט

צווייטער קאנדידאט - הגאון ר' יצחק טוביה ווייס שליט"א
א. ירושלימ'ער רב (וויכטיגסטע עסעט!!!)
ב. פירט זיך בגינוני אדמורות, פארמאגט א קאפטן, א פעלץ, א הויז בחור, א גבאי, ליינט קוויטלעך וכו' וכו'
ג. נישטא קיין איין שטיקל געדרוקטע חידוש אין גאנצן כדור הארץ (אויסער איין שאלה צו רבי מענדל זילבער וואס כ'האב געטראפן אמאל פארווארפן אין מאזני צדק)
ד. איידעלע איינגעדארטע גוף, ווי ס'פאסט זיך פאר ירושלים של מעלה
ה. גאר שטארק קנאיש געשטימט, אן קיין שום פשרות.

חברה, ס'איז צייט צו שטימען!

[רביה''ק זי''ע]

אין די לעצטע פאר יאר זינט די קנאים האבן אפגעמאכט אז ר' משה שטערנבוך איז א 'רעפארם ראביי', כלשונם, האט הרב ווייס אויך איבערגענומען די ראב"דשאפט, ויקרא שמו בישראל 'גראב"ד'.

[ארי נוהם]

די אשכול איז גאנץ וויציג, אבער אירע פרטים הונקען גאר שטארק אונטער, אזש ס'טוישט די צורת הדברים:


א. די טיטל פוסק הדור אויף הרב וואזנער איז הערשט געווארן סוף ימי חייו, און טאקע אין טייל אויך אדאנק די ארונים וואס האבן אים מכתיר געווען מיט דעם, זייענדיג א חסיד פון זייער רבי.

ב. ער איז נישט געווען דער גרעסטער משיב הדור. ר' מנשה הקטן, יאקע רב, ר' נתן געשטעטנער, צאנזע דומ"ץ, און נאך א ליסטע פון רבנים האבן אויך משיב געווען מיט אסאך בענדער. הרב וואזנער'ס מעלה איז געווען זיין גלאטקייט, נישט שרייבן צו לאנגע מערכות ווען ס'פעלט נישט אויס, און דאס האט אים פארוואנדלט אלץ פוסק וואס מציטירט מער פון אנדערע משיבים.

ג. אפיציעל האט דער גאב"ד מסודר'דיגע תשובות, חידושים, און הערות בכל מקצועות התורה, אנגעהויבן ביי ש"ס און געענדיגט ביי הערות על סדר ד' חלקי שו"ע. ער געט עס נישט ארויס בחייו ווי געוויסע האבן זיך געפירט (און ער איז א שרעקליכע עקשן וועם מ'קען נישט איבערצייגן עס ארויסצוגעבן להראות להעמים יופיו וכו'). כ'נעם נישט אחריות אויף דעם, אבער כ'האב עס געהערט פון עטליכע אידן וואס האבן זיך געדרייט ביי אים. אין זיין ספרים שטוב זענען דא בענדער מכתבי ידיו.

ד. כ"ק מרן הגאב"ד איז א טיטל וואס א פריערדיגער האט שוין געקריגן (טיילנדיג אן ענליכן גורל ווי דער היינטיגער גאב"ד), ה"ה ר' משה אריה פריינד. ער איז דער ערשטער - חוץ סאטמער רב - וואס בנוסף צום גאב"ד'שאפט איז ער געווען א גאנצע רבי מיט חסידים, אויף וועם ס'האט געפאסט אזא טיטל. ונוסף גם הוא, הרי"מ דושינסקי, אז ער איז געווארן אן אדמו"ר, ועכשיו אכשר דרא ואיתמחי גאב"ד מיט חזקה ג' פעמים, אז דער גאב"ד איז א שטיקל רבי'לע מיט קוויטלך ושאר מרעין בישין.

ה. נישט ארוינים און נישט זאלוינם האבן געזוכט א פוסק הדור. סך הכל, ווען די ארוינם האבן געזיכט צו פראסקען דעם גאב"ד פארן פירן די מערכה קעגן גלובנציץ, האבן זיי געקרוינט ר' משה שטרנבוך אלץ שר התורה, און נאכהער אלץ פוסק הדור, כי זה דרכם כסל למו אז מ'פראפאגאנדירט ביז דער עולם גלייבט די ניי באשאפענע פאקטן.

ו. ר' משה שטרנבוך גייט טאקע נישט מיט די גאלדענע קאפטן, אבער ער גייט מיט א גאלדענע בעקישע אין ספעציעלע זמנים. ספעלט אים גארנישט פון די סארט זאכן, סך הכל איז הרב ווייס נישט פון בריסקער חדר, קען ער טראגן דעם היינט צוטאגיגן חסידישן/אלט-ליטווישן בגד הנקרא קאפטן, ווידער בריסקע חברה האבן קיין שייכות מיט א קאפטן, טראגט ער א בעקישע וואס קען טאקע אויך זיין גאלד.

ז. ר' משה שטרנבוך האט געשריבן פילע חיבורים בכל מקצועות התורה, און פארט האט ער נישט אזא אנגעזעענע נאמען אין די וועלט פון פוסקים. א פסק פון ר' ניסים קרליץ, ר' דוד פיינשטיין, ר' מרדכי גרוס, הרב שרייבער, ר' פישלע, ר' משה שאול קליין, הרב שפרן, וכו' וכו', טראגט פיל מער געוויכט ביי יעדן וואס ליגט אין סיי וועלכע נושא. דער סיבה איז פשוט, ר' משה שטרנבוך איז טאקע אן עילוי, אבער זיינע פסקים הייסן אביסל קרום און ער איז נישט קיין גלאטע מענטש. זיין מועדים וזמנים האט מצליח געווען ווייל ער האט מחדש געווען די מושג פון האבן גוטע בירורים איבער אלע טשיקאווע זאכן פאר יעדן יום טוב, אבער זיינע אייגענע תשובות זענען נישט אזוי גלאט. והיינו טעמא דדורכפאל אז ער איז נישט געווארן גאב"ד זעלבסט בשעתו, ואכהמ"ל.

ח. כ'האב קיינמאל געהערט אז ער האט א צורה, וכ"ש "ערנסטע בעל צורה". זיינע שארפע אויגן וואלט איך ענדערש באצייכנט אלץ עילוי'שע אויגן, א צורה האט ער בכלל נישט.

ט. מעסיג בעניני קנאות איז אן אומריכטיגע טיטל. ער איז א בריסקער, און האט אנגענומען זייער קו בענין דת ומדינה. מיט סאטמאר האט עס געארנישט. נאכמער, ווען ס'האט זיך געטון די מצעד הגאוה אין ירושלים, איז ער ארויסגעקומען די מערסטע ווילד און שארף, און דארט האט מען געזען די שטריכן וואס מ'זעט נישט געווענליך. ועוד יש לדון בזה, באהבתו להגאב"ד וקנאות הגאב"ד ואין מגלין אלא ליודעי דבר, בבחינת יהיב חכמתא לחכימין.

י. סתם להודיע בשער בת רבים, קיין זאלויני בין איך נישט (ודרוש דרשתי כמה פעמים בענין בראקעליס און פאטעטאס סענטער פאריגע יאר), און מער פון דעם - איך פערזענליך האב מער א נטיה לצד הראב"ד און גארנישט צום גאב"ד, אבער פאקטן זענען פאקטן.

[שמעקעדיג]

נאר כדי להשלים הבילד, הרב וואזנער ז"ל איז אויך נאר געווארן געקרוינט פאר פוסק הדור נאכ'ן פארלירן ר"מ בראנדסדארפער ז"ל, וועלכער דער בלאט האט יארן לאנג באטיטלט אלס פוסק הדור, צוליב זייערע אגענדעס.

[גדליה]

שלומים מרובים, כטל וכרביבים, לרבינו בבית הקפה, תרשיש שוהם וישפה, ארי שבחבורה, שר התורה, הרב הבקי ארי נוהם י"נ
מכתבו קיבלתי בדבריו המלאים זיו ומפיקים תוגה, בהערות המחכימות משולבות בפז, והנה יפה העיר כדרכו של תורא, אך יש לי להשיב עליהן אחת לאחת. ואכתוב בלשון יידיש כדי שיבינו הקוראים.

א. אין הכי נמי, אזא טיטל עקזיסטירט נישט בעצם. דאס קומט פון צדיק הדור, וואס רבי נחמן האט אויסגעטראפן, אז ס'איז דא איין צדיק וואס ער איז די גרעסטע צדיק פון דור (איינער קען צוטרעפן ווער?). אין גמרא טרעפן מיר גדול הדור גראדע, אבער דאס מיינט טאקע די גרעסטע פון דור. ווי אזוי ווערט מען פוסק הדור? דאס פרובירן מיר דא אויסצוגעפינען יעצט.
ב. גרעסטער משיב איז לאו דווקא בכמות. איך קען דינגען א גאנצע מכון זיי זאלן מיר אפשרייבן פופציג טויזנט בענדער תשובות. תשובות מיינט אמת'ע תשובות אויף אמת'ע שאלות וואס טראגן א געוויכט ביי די וואס לערנען איר. יעצט למעשה זענען די תשובות פיל מיט פשוט'ע זאכן וואס זענען ידועים לכל בר בי רב. די געציילטע חידושים זענען אינגאנצן נישט צו די זאך, במחכ"ת הרמתה. ווי אזוי האט ער זוכה געווען צו אזא הצלחה איז מיר שוין יארן א פליאה.
ג. איך האב דייקא געשריבן "געדריקטע". אז די באהאלטענע כתבים וועלן ארויסקומען וועט מען קענען זען וואס דארט טוט זיך. מעגליך אז דא וועט נתגלה ווערן א גאון אדיר וואס דער עולם האט אונטערגעשאצט צוליב זיין ענווה, אדער אפשר וועט דאס געבן א שטיקל בליק אויף זיין עקשנות נישט ארויסצוגעבן בחייו.
ד. וואסארא פארגלייך. הרב פריינד איז געווען א רעכט חסידישע אדמור, און רב אין סאטמאר יורשלים. הרב דושינסקי איז טאקע געווארן א אדמור אבער ער האט געהאט א אייגענע קהילה, האט עס א שטיקל פשט. אבער פארוואס פאסט זיך פאר'ן גאבד א פעלץ? ווייל ער קוקט איבער חלפים און פסק'נט שמאטעס?
ה. נו, אזעלכע זאכן שרייבט מען נישט ארויס בפירוש.
ו. אמת, אמת. כ'האב פארגעסן אויסצורעכענען.
ז. רב שטערנבוך איז טאקע נישט אזא אנגענומענע פוסק, און פארדעם איז דער טיטל טאקע היבש אומבאלומפערט. גראדע כ'ווייס נישט צו זיינע פסקים איז קרום אבער ס'איז מיר סתם מאדנע די גאנצע תשובות והנהגות. אסאך נארישקייטן. סיי די שאלות סיי די תשובות. מועדים וזמנים איז א עכט חריפיש לומדיש ספר אויפ'ן אמאליגן ליטווישן שטייגער. ער האט אינגאנצן נישט מחדש געווען די בירורים אויף יום טוב. פאר אים איז געווען מקראי קודש פון גאון עולם שליט בכל מכמני תורה, מרא דארעא דישראל, רבי צבי פסח פראנק זצ"ל, נאכדעם איז געווען המועדים בהלכה פון דעם גאון און בקי הרב זעווין. הכלל, ר' משה שטערנבוך איז נישט סתם אויפגעקומען מיט א שיינע חידוש, ער איז אמת'ער שארפער למדן.
ח. על טעם וריח. אין מיינע אויגן ווען כ'וויל זיך מצייר זיין ווי אזוי רבי יוחנן האבן אויסגעקוקט טראכט איך פון הרב שטערנבוך. א בעל בשר מיט א הויכן שטערן, ברענענדיגע שארפע אויגן און א פארקניפטע געלע בארד.
ט. מ'רעדט דאך מעסיג, רעלאטיוו. כ'מיין הרב שטיינמאן, דער ביטערער ליטווישער עקסטרעמיסט פון בני ברק, איז דאך אויך געווען א "מעסיגער". אבער אדרבה, לאמיר הערן דיינע דיונים, במקום שאמרתי להאריך.
י. ש'כח.

ובזה אשים קאנטשיק למילי

[גדליה]

נאר כדי להשלים הבילד, הרב וואזנער ז"ל איז אויך נאר געווארן געקרוינט פאר פוסק הדור נאכ'ן פארלירן ר"מ בראנדסדארפער ז"ל, וועלכער דער בלאט האט יארן לאנג באטיטלט אלס פוסק הדור, צוליב זייערע אגענדעס.

יא. טאקע פארגעסן צוצייענען. הרב בראנדסדארפער, (אנטשולדיגט, הגאון הגדול בעל קנה בושם שליט"א) האט פאר געציילטע יארן געטראגן דעם פוסק הדור קרוין אויף די בלעטער פון פרעסטישפולן אומאמפהענגיגלאזער ארגאן פון די מענטשהייט און מארס.

[קלונימוס]

ב. ער איז נישט געווען דער גרעסטער משיב הדור. ר' מנשה הקטן, יאקע רב, ר' נתן געשטעטנער, צאנזע דומ"ץ

נאר אויסצוקלארן, צאנזע דומ"ץ מיינט איר רב שעכטער, ישיב יצחק?

[ארי נוהם]

שלומים מרובים, כטל וכרביבים, לרבינו בבית הקפה, תרשיש שוהם וישפה, ארי שבחבורה, שר התורה, הרב הבקי ארי נוהם י"נ
מכתבו קיבלתי בדבריו המלאים זיו ומפיקים תוגה, בהערות המחכימות משולבות בפז, והנה יפה העיר כדרכו של תורא, אך יש לי להשיב עליהן אחת לאחת. ואכתוב בלשון יידיש כדי שיבינו הקוראים.

א. אין הכי נמי, אזא טיטל עקזיסטירט נישט בעצם. דאס קומט פון צדיק הדור, וואס רבי נחמן האט אויסגעטראפן, אז ס'איז דא איין צדיק וואס ער איז די גרעסטע צדיק פון דור (איינער קען צוטרעפן ווער?). אין גמרא טרעפן מיר גדול הדור גראדע, אבער דאס מיינט טאקע די גרעסטע פון דור. ווי אזוי ווערט מען פוסק הדור? דאס פרובירן מיר דא אויסצוגעפינען יעצט.
ב. גרעסטער משיב איז לאו דווקא בכמות. איך קען דינגען א גאנצע מכון זיי זאלן מיר אפשרייבן פופציג טויזנט בענדער תשובות. תשובות מיינט אמת'ע תשובות אויף אמת'ע שאלות וואס טראגן א געוויכט ביי די וואס לערנען איר. יעצט למעשה זענען די תשובות פיל מיט פשוט'ע זאכן וואס זענען ידועים לכל בר בי רב. די געציילטע חידושים זענען אינגאנצן נישט צו די זאך, במחכ"ת הרמתה. ווי אזוי האט ער זוכה געווען צו אזא הצלחה איז מיר שוין יארן א פליאה.
ג. איך האב דייקא געשריבן "געדריקטע". אז די באהאלטענע כתבים וועלן ארויסקומען וועט מען קענען זען וואס דארט טוט זיך. מעגליך אז דא וועט נתגלה ווערן א גאון אדיר וואס דער עולם האט אונטערגעשאצט צוליב זיין ענווה, אדער אפשר וועט דאס געבן א שטיקל בליק אויף זיין עקשנות נישט ארויסצוגעבן בחייו.
ד. וואסארא פארגלייך. הרב פריינד איז געווען א רעכט חסידישע אדמור, און רב אין סאטמאר יורשלים. הרב דושינסקי איז טאקע געווארן א אדמור אבער ער האט געהאט א אייגענע קהילה, האט עס א שטיקל פשט. אבער פארוואס פאסט זיך פאר'ן גאבד א פעלץ? ווייל ער קוקט איבער חלפים און פסק'נט שמאטעס?
ה. נו, אזעלכע זאכן שרייבט מען נישט ארויס בפירוש.
ו. אמת, אמת. כ'האב פארגעסן אויסצורעכענען.
ז. רב שטערנבוך איז טאקע נישט אזא אנגענומענע פוסק, און פארדעם איז דער טיטל טאקע היבש אומבאלומפערט. גראדע כ'ווייס נישט צו זיינע פסקים איז קרום אבער ס'איז מיר סתם מאדנע די גאנצע תשובות והנהגות. אסאך נארישקייטן. סיי די שאלות סיי די תשובות. מועדים וזמנים איז א עכט חריפיש לומדיש ספר אויפ'ן אמאליגן ליטווישן שטייגער. ער האט אינגאנצן נישט מחדש געווען די בירורים אויף יום טוב. פאר אים איז געווען מקראי קודש פון גאון עולם שליט בכל מכמני תורה, מרא דארעא דישראל, רבי צבי פסח פראנק זצ"ל, נאכדעם איז געווען המועדים בהלכה פון דעם גאון און בקי הרב זעווין. הכלל, ר' משה שטערנבוך איז נישט סתם אויפגעקומען מיט א שיינע חידוש, ער איז אמת'ער שארפער למדן.
ח. על טעם וריח. אין מיינע אויגן ווען כ'וויל זיך מצייר זיין ווי אזוי רבי יוחנן האבן אויסגעקוקט טראכט איך פון הרב שטערנבוך. א בעל בשר מיט א הויכן שטערן, ברענענדיגע שארפע אויגן און א פארקניפטע געלע בארד.
ט. מ'רעדט דאך מעסיג, רעלאטיוו. כ'מיין הרב שטיינמאן, דער ביטערער ליטווישער עקסטרעמיסט פון בני ברק, איז דאך אויך געווען א "מעסיגער". אבער אדרבה, לאמיר הערן דיינע דיונים, במקום שאמרתי להאריך.
י. ש'כח.

ובזה אשים קאנטשיק למילי

עפ"ר זענען די ענטפערס גוט, הגם אויף געוויסע נקודות קען מען זיך דינגען (פוסק הדור האט מען שוין געשריבן אויף ר' משה פיינשטיין ועוד. די פעלץ פון היינטיגן גאב"ד איז פשוט ווייל ס'געווארן אזא מנהג נאכן האבן די צוויי גאב"ד'ס בעפאר אים וואס האבן אויך אנגעהויבן א רביסטעווע. מועדים וזמנים איז קיין פארגלייך מיט די אנדערע ספרים וואס זענען א ספר'ל לעומת אן ערנסטער סעריע ספרים וואס באנעמען אלצדינג בעניני החגים. די דיונים וואס איך מיין און איך וויל נישט ארויסשרייבן, האט צוטון מיט א מעגליכע שטרייט על שלא נתמנה להיות הגאב"ד, הגם כ'נעם נישט אחריות אויף דיזן סברא)

איין וויכטיגע זאך: די שרייבסט "אין מיינע אויגן ווען כ'וויל זיך מצייר זיין ווי אזוי רבי יוחנן האבן אויסגעקוקט טראכט איך פון הרב שטערנבוך. א בעל בשר מיט א הויכן שטערן, ברענענדיגע שארפע אויגן און א פארקניפטע געלע בארד". אפגעזען אז ר' יוחנן איז בפשטות קיין בעל בשר נישט געווען, אולי זיין שוואגער ריש לקיש יא, איז אבער קלאר מפורש אין גמרא אז קיין בארד האט ער נישט געהאט בכלל...

ב. ער איז נישט געווען דער גרעסטער משיב הדור. ר' מנשה הקטן, יאקע רב, ר' נתן געשטעטנער, צאנזע דומ"ץ

נאר אויסצוקלארן, צאנזע דומ"ץ מיינט איר רב שעכטער, ישיב יצחק?

יא.

[שמעון וואלף]

די בלאט האט שוין באטיטעלט ר' משה אלץ פוסק הדור נאך בחייו פון רב וואזנר. ס'שוין געווען עטליכע מאל וואס זיינע פסקים זענען געווען לרוח פון די ארונים און דאס קוואליפיצירט שוין צו באקומען די טיטל.
איך דערמאן מיך ווען רב וואזנר איז אוועק און דער איד האט נישט געשריבן צווישן די טיטלן אז ער איז געווען פוסק הדור, האבן לצים געזאגט אז זיי ווילן נישט וויי טון ר' משה שטרנבוך...

יעצט לגבי רב ווייס, ער האט טאקע נישט ארויסגעגעבן קיין ספרים אבער דאס איז זיכער אז ער האט צענדליגע יארן עוסק געווען אין הוראה און געדינט אלץ א פוסק בד' חלקי שו"ע. אלץ חבר בי"ד אין אנטווערפן האט ער געפירט דין תורות, מסדר געווען גיטין, חליצות, הכשרים, מקוואות און אלץ ארום. דינען אין א שטאטישע בי"ד איז נישט די זעלבע ווי זיין א מו"ץ פאר יונגעלייטליך.
איך האב זיי ביידע נישט פארהערט אבער ר' משה איז אויסגעריפן אלץ עילוי נפלא און די גאב"ד איז א שטילע איד וואס מ'ווייסט נישט פון אים צופיל.
נישט קיין נפק"מ ווי הייליג און גרויס ר' משה איז, איז ער פארט א בשר ודם, און ווען מ'האט אויפגענומען רב ווייס פאר רב און נישט אים (כאטשיג ער וואלט געדארפט איבערנעמען זייענדיגט די עלטצטע חבר ביד"ץ) האט עס אים מיט זיינע קינדער געבאדערט און דאס איז פשט פון די לעצטיגע רייבערייען דארט.
יעצט צום ענין פון פוסק הדור. איך ווייס באמת נישט וואס דאס מיינט אבער איך קען פארשטיין אז ס'זאל זיין געוויסע וואס באקומען די טיטל. למשל רב וואזנר, ר' פישל הערשקאוויטש אדער ר' יחזקאל ראטה זיי זענען רבנים וואס רוב מורי הוראה האבן גענומען שימוש פון זיי, דאס מיינט עפעס. אבער סתם שרייבן אסאך תשובות איז לא מעלה ולא מוריד

[ליטוואק פון בודאפעסט]

הרב ווייס איז בעיקר פאפולער געווארען אלס מגיד שיעור אין ישיבת הרמה אין לאנדאן (שלעזינגער׳ס). ווען ער איז פון דארט געפארען קיין אנטווערפען האט זיך די ישיבה מער ווייניגער פארמאכט.

דאס דיינות אין א שטאט איז נישט ווי א שמאטע קוקער מו"צ אין ברוקלין. אבער פון דארט ביז פוסק הדור איז נאך דא א גאנג. פיהרען גיטין און חליצות מאכט נישט אזא טיטעל, איז דער ר׳ יענקל ליכטער א פוסק הדור? עס איז א קענטעניס וואס איז אביסל מער ווי סתם הלכות שבת, אבער פוסק הדור דארף צו מיינען דער וואס קען אליינס אויפקומען מיט א חידוש להלכה, וואס אנדערע נעמען אן.

די אלע נעמען וואס מ׳ברענגט דא זענען לאו דוקא גלאטער ווי הרב שטערנבוך. איך מיין, מ׳זעט גענוג קרומקייטען אין עמק התשובה אויך.

Sent from my LG-K373 using Tapatalk

[יואליש]

די רילעשינשיפ פון די שטיבל אין עדה החרדיות מיטן קוויטעל שרייב-שטוב פון סאטמאר אין ברוקלין איז קאמפלאצירט. דער ראב"ד איז שוין געווען א הערא פאר די ברך משה-חסידים-הנקרא-ארונים לאגער ווען ער איז געקומען צו הילף מיט א היתר פארן קרית יואל סקול דיסטריקט ווען דער דאמאלסדיגער גאב"ד ירושלים / הוניאד מיטן רעבעצין טארים (ווען משה דער גבאי האט פארלוירן איינפלוס צו גבאים פאגעל און גאנץ) האט נישט דערלאגט די פארלאגטע שטיצע. ווען ס'איז געקומען צו געבן אן איסור אויף מוסדות בני יואל אין ק" פינעף יאר פריער האט נאך דער גאב"ד מנחת יצחק מיטן ראב"ד הוניאד דערלאגט די פולסטע און פאראייניגטע שטיצע. עכ"פ דער היינטיגער ראב"ד פון אפריקע איז געווען לאיאל דורכאויס. אז מ' גייט צוריק צום ראב"ד פריינד'ס אינגע יארן אלס ר"י אין יטב לב אין ירושלים טרעפט מען א פשוט'ע פארבאט אויפן ר"י - געקומען פון רבין'ס שטוב ווי די הייליגע רעבעצין אלטע פיגא איז געווען מער משפיע ווי מקבל - פון חלילה עולה זיין שישי אדער האבן א שטענדער אדער זאגן ה' מלך.

די היסטאריע איז לאנג און פיל מיט מאכט און איינפלוס געראנגלן.

[יואליש]

דאס ברענגן עדה החרדיות טיטלן קיין ניו יארק אלס א סמל פון שטיצע פאר א סאטמאר אדמורות איז אויך נישט פרעצעדענטלאז. גאב"ד מנחת יצחק איז געקומען צום ברך משה'ס הכתרה. שפעטער, דאכט זיך אים מ"ט, איז דער גאבד-ובית-דינו געקומען אין א גרויסע פאמפע פון א נסיעה מיט א קבלות פנים און טראסק (עכ"פ אין די סאטמאר'ער געוויסן) מכלומרשט צו זיכן שטיצע פאר קרן הצלה, וועמען'ס גרינדונג טראגט א באזינדערע מקום חשוב אין די סאטמאר'ע סייק פון די מ יארן. די אלייענס צווישן די עדה החרדיות מיטן ברך משה'ס אדמורות בכלל און מיט סאטמאר'ס ירושה צו זיין די פאן טרעגער פון תורות הקנאות האט געזאלט קלאר געמאכט ווערן למען ידעו. שפעטער אין די נ יארן האט סאטמאר ווידער פרובירט א קרן-הצלה-אין-ארמארי-מיטן-גאבד-ובית-דינו. אבער דאן איז שוין די סובטעקס געווען אז די אלייענס קרעדיט וועט גיין צו בנו בכורו, וועמען'ס קלעטער צום טרוין איז שוין געקומען אונטער פרעשור פון קוויטעל-שרייבן-שטוב.

עכ"פ, היוצא לנו מזה, אז פאר א סאטמאר מיינד אויפגעוואקסן און די ל', מ' יארן איז א נסיעה פון עדה החרדיות קיין ניו יארק מיט א מכלומרשט קנאי'שע אגענדע איז די נויטיגע שטיצע א סאטמאר אדמורות ברויך. נישט ניו יארק איז מחזק די הנהגה אין ירושלים, נאר פארקערט.

[איסר האטלקי]

ווען מ'האט אויפגענומען רב ווייס פאר רב און נישט אים (כאטשיג ער וואלט געדארפט איבערנעמען זייענדיגט די עלטצטע חבר ביד"ץ) האט עס אים מיט זיינע קינדער געבאדערט און דאס איז פשט פון די לעצטיגע רייבערייען דארט.

די רייבערייען גייען שוין צוריק זיבעציג יאר ווען זיי האבן געלערנט צוזאמען אין ישיבה...

[אישתישבי]

סוף כל סוף ברויך מען נעמען אין אכט אז דער גאב"ד און דער ראב"ד קריגן זיך אין עניני הלכה. ער האלט ווי רש"י און ער ווי דער רבינו תם. דער שאלה איז, פארוואס מהר"א און מהרז"ל האבן גענומען דער מחלוקת פאר זיך!! וואס קענען זיי אריינרעדן אין די גרויסע ענינים.

[אונטער חכם]

איין זאך זעה איך זיכער , קאווע שטיבל איז לעבט שוין היינט נאר אויף צימעס.

[berlbalaguleh]

נאר כדי להשלים הבילד, הרב וואזנער ז"ל איז אויך נאר געווארן געקרוינט פאר פוסק הדור נאכ'ן פארלירן ר"מ בראנדסדארפער ז"ל, וועלכער דער בלאט האט יארן לאנג באטיטלט אלס פוסק הדור, צוליב זייערע אגענדעס.

שמעקעדיג: מילא ווען מ'זאגט אויף ר' משה האלבערשטאם אדער אויף ר' שלמה זלמן אויערבאך ..."פוסק הדור"...ניחא. אבער הרב וואזנער'ס איינציגע קוואליפיקאציע פאר דעם טיטל (וכבודו במקומו מונח.) איז, אז ער איז געווען אין די סאטמאר'ע מחנה די לענגסטע פון אלע אנדערע רבנים...בשעת ר' משה האלבערשטאם און ר' שלמה זלמן האבן זיך נישט געמישט און זענען קיינמאל נישט ארויסגעקומען מיט באמבאסטישע דערקלערונגען בעניני קנאות... זיי האבן זיך געהאלטן בד' אמות של הלכה...!

[יעקב מענטש]

@ יואליש.

נעכטן הער איך אז הרב שמואל אויערבאך ז"ל האט אפגעהאלטן דעם טאטן פון גיבן א היתר אויפן סקול דיסטריקט, צולייגענדיג אז אזא שאלה באלאנגט פאר א מזרחי רב.

איך ווייס נישט צו ס'איז אמת אדער נישט, אויב יא, לייגט דאס צו נאך א רינגעלע צו דעם גאר לאנגן קייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ביסט מיט אלעמען?

[גדליה]

עפ"ר זענען די ענטפערס גוט, הגם אויף געוויסע נקודות קען מען זיך דינגען (פוסק הדור האט מען שוין געשריבן אויף ר' משה פיינשטיין ועוד. די פעלץ פון היינטיגן גאב"ד איז פשוט ווייל ס'געווארן אזא מנהג נאכן האבן די צוויי גאב"ד'ס בעפאר אים וואס האבן אויך אנגעהויבן א רביסטעווע. מועדים וזמנים איז קיין פארגלייך מיט די אנדערע ספרים וואס זענען א ספר'ל לעומת אן ערנסטער סעריע ספרים וואס באנעמען אלצדינג בעניני החגים. די דיונים וואס איך מיין און איך וויל נישט ארויסשרייבן, האט צוטון מיט א מעגליכע שטרייט על שלא נתמנה להיות הגאב"ד, הגם כ'נעם נישט אחריות אויף דיזן סברא)

איין וויכטיגע זאך: די שרייבסט "אין מיינע אויגן ווען כ'וויל זיך מצייר זיין ווי אזוי רבי יוחנן האבן אויסגעקוקט טראכט איך פון הרב שטערנבוך. א בעל בשר מיט א הויכן שטערן, ברענענדיגע שארפע אויגן און א פארקניפטע געלע בארד". אפגעזען אז ר' יוחנן איז בפשטות קיין בעל בשר נישט געווען, אולי זיין שוואגער ריש לקיש יא, איז אבער קלאר מפורש אין גמרא אז קיין בארד האט ער נישט געהאט בכלל...

וועגן פוסק הדור: איר זענט גערעכט אז דער טיטל איז נישט ממש ענטשאנען אין די לעצטע צען יאר. עס איז אביסל עלטער ווי דעם, מערסטנס א האלב יובל. אבער אפילו אמאל האט מען דאס גענוצט זעלטן און אויף גאר גרויסע מענטשן, ווי דו דערמאנסט, ר' משה, ר' שלמה זלמן, רב אלישיב, רב עובדיה. דהיינו, רבנים וואס ממש די גאנצע חרדישע וועלט רעכנט זיך מיט זייערע פסקים און איז מחשיב זייערע ספרים. אויך האט מען דאס נישט געשריבן אויף יעדן פלאקאט וכדו'. נאר אמאל האט מען זיך געקענט אויסדרוקן למשל ומי יבא אחרי המלך, מרן פוסק הדור הגר"מ פיינשטיין זצ"ל. ס'איז נישט געווען א טיטל ווי הגה"צ אדער כ"ק אדמו"ר וואס איז אומאפטיילבאר פון דעם מענטש.
יעצט קלער איך אפשר צו מאכן א גרינטליכע אנאליז און אפשרייבן א קורצע עסיי איבער די היסטארישע עוואלוציע פון "פוסק הדור".
המועדים בהלכה איז אריגגנעל געשריבן געווארן אין צייטונגען, איז עס אביסל המון עמיש געשריבן, אבער מקראי קודש איז גאר אן ערנסטע סעריע ספרים, גארנישט הינטערשטעליג פון מועדים וזמנים און מסתמא היבש בעסער.
מיט רבי יוחנן האב איך זיך טועה געווען, ייש"כ פאר אנמערקן. די גמרא אין בבא מציעא פד רעדט ארום וועגן רבי יוחנן'ס צורה און דערמאנט אז א געוויסער חלק פון זיין גוף איז געווען זעלטן גרויס. אבער אביסל פריער דערמאנט די גמרא אז ר' שמעון בן אלעזר און א אנדער אמורא זענען יא געווען זייער פעש (וידועים דברי הגמ' ריש השוכר על ר"א ברבי שמעון) האב איך אויסגעמישט די יוצרות.
וואו שטייט אז ר' יוחנן האט נישט געהאט קיין בארד?

[גדליה]

@ יואליש.

נעכטן הער איך אז הרב שמואל אויערבאך ז"ל האט אפגעהאלטן דעם טאטן פון גיבן א היתר אויפן סקול דיסטריקט, צולייגענדיג אז אזא שאלה באלאנגט פאר א מזרחי רב.

איך ווייס נישט צו ס'איז אמת אדער נישט, אויב יא, לייגט דאס צו נאך א רינגעלע צו דעם גאר לאנגן קייט.

איך האב שוין געהערט יארן צוריק אויף רש"ז אז ער האט נישט געוואלט געבן א היתר אויפ'ן סקול דיסטריקט און געזאגט אז ס'פאסט פאר מזרחי. כ'ווייס נישט צו ס'אמת אבער די הוספה פון רבי שמואל האב איך קיינמאל נישט געהערט.

[גדליה]

די רילעשינשיפ פון די שטיבל אין עדה החרדיות מיטן קוויטעל שרייב-שטוב פון סאטמאר אין ברוקלין איז קאמפלאצירט. דער ראב"ד איז שוין געווען א הערא פאר די ברך משה-חסידים-הנקרא-ארונים לאגער ווען ער איז געקומען צו הילף מיט א היתר פארן קרית יואל סקול דיסטריקט ווען דער דאמאלסדיגער גאב"ד ירושלים / הוניאד מיטן רעבעצין טארים (ווען משה דער גבאי האט פארלוירן איינפלוס צו גבאים פאגעל און גאנץ) האט נישט דערלאגט די פארלאגטע שטיצע. ווען ס'איז געקומען צו געבן אן איסור אויף מוסדות בני יואל אין ק" פינעף יאר פריער האט נאך דער גאב"ד מנחת יצחק מיטן ראב"ד הוניאד דערלאגט די פולסטע און פאראייניגטע שטיצע. עכ"פ דער היינטיגער ראב"ד פון אפריקע איז געווען לאיאל דורכאויס. אז מ' גייט צוריק צום ראב"ד פריינד'ס אינגע יארן אלס ר"י אין יטב לב אין ירושלים טרעפט מען א פשוט'ע פארבאט אויפן ר"י - געקומען פון רבין'ס שטוב ווי די הייליגע רעבעצין אלטע פיגא איז געווען מער משפיע ווי מקבל - פון חלילה עולה זיין שישי אדער האבן א שטענדער אדער זאגן ה' מלך.

די היסטאריע איז לאנג און פיל מיט מאכט און איינפלוס געראנגלן.

א גרויסן ייש"כ פאר די היסטארישע אינפארמאציע. ס'פעלט אביסל קלארקייט אבער.
ווער איז פאגעל און גאנץ?
דער חילוק צווישן א איסור אויף בני יואל און מתיר זיין סקול דיסטריקט איז לא קרב זה אל זה. סקול דיסטריקט איז געווען א חידוש וואס כמעט אלע פרומע רבנים האבן געהויבן מיט די ברעמען דערויף. משא"כ בני יואל איז געווען א נארמאלע פארשטענדליכע זאך אז די רבנישע אויטאריטעט האט עס געזען אלס א מרידה במלכות. אינדערהיים איז אזא איסור געווען א טאג טעגליכע ערשיינונג.
ביטע זייט מער מרחיב איבער'ן פארבאט און ווי אזוי דאס פלעכט זיך אריין אין די גאנצע פאליטיק.

[berlbalaguleh]

@ יואליש.

נעכטן הער איך אז הרב שמואל אויערבאך ז"ל האט אפגעהאלטן דעם טאטן פון גיבן א היתר אויפן סקול דיסטריקט, צולייגענדיג אז אזא שאלה באלאנגט פאר א מזרחי רב.

איך ווייס נישט צו ס'איז אמת אדער נישט, אויב יא, לייגט דאס צו נאך א רינגעלע צו דעם גאר לאנגן קייט.

יעקב מענטש: היינט זוכט מען ארויסצו קראצן א יעדעס ביסעלע קנאות צו ס'איז אמת אדער דמיון אויף הרב שמואל אויערבאך ז"ל. אבער דער פאקט בלייבט אז הרב שמואל אויערבאך ז"ל איז קיינמאל נישט געווען קיין קנאי אין דעם זין פון סאטמאר'ע רבי זי"ע. ער האט אייביג גענומען געלט פאר זיינע מוסדות בשתי ידיים (געזונטערהייט.) און אפילו בשעת ער איז ארויס אקעיגן די גזירת הגיוס, איז ער נישט ארויס מכח קנאות. נאר אז ס'איז ביטול תורה. (לשיטתו.). אזוי אז ער האט געהאט זיינע מאטיוון , אבער דאס אלעס האט נישט געשטאמט פון קנאות און התבדלות...!

און לגבי זיין טאטע. הרב ר' שלמה זלמן אויערבאך זצ"ל. קען די מעשה נישט זיין ריכטיג. ווייל ער האטציך קיינמאל נישט געמישט אין פאליטיק. יהיה מה שיהיה. ער האט כמה פעמים דערקלערט, כלשונו הזך והמתוק..."אז ער לאזט די וועלט פאליטיק פאר די גרויסע רבנים. זאללן זיי פיהרן די וועלט. ער ווילל נאר בלייבן בד' אמות של הלכה"...!

[איש את רעהו]

[tag]berlbalaguleh[/tag]
האסט נישט געזעהן די הגדת עדות
א שאאד

אינזער בודאפעסטער מעג עס אויך זעהן
viewtopic.php?f=4&t=12344