אלטע אידישע ניגונים

[בן תמליון]

עס איז שוין דא אן אשכול איבער גוישע ניגונים אבער נישט איבער אלטע אידישע ניגונים עס איז דא אוצרות וואס ווערן שנעל פארגעסן. ביטע לייגט צו וואס איר געפינט ווערט צו פאראייביקן.

צו אנפאנגען ברענג איך דעם אלטן הארציקן לידל אויפן פריפעטשיק:

אויפן פריפעטשיק ברענט א פייערל
און אין שטוב איז הייס,
און דער רבי לערנט קליינע קינדערלעך
דעם אלף־בית.


זאגט זשע, קינדערלעך, געדענקט זשע טייערע,
וואס איר לערנט דא;
זאגט זשע נאך א מאל, און טאקע נאך א מאל:
קמץ־אלף: אָ!

לערנט, קינדער, מיט גרויס חשק,
אזוי זאג איך אייך אן;
ווער ס'וועט גיכער פון אייך קענען עברי,
דער באקומט א פאן.

לערנט, קינדער, האט נישט מורא,
יעדער אנהייב איז שווער;
גליקלעך דער וואס האט געלערנט תורה,
צי דארף א מענטש נאך מער?

http://www.youtube.com/watch?v=UUF-jHyEuNg

דער מחבר איז געווען מארק ווערשאבסקי נישט קיין פרומער איד. דער ניגון אזי אבער געווארן איינגעבאקן ביי אידן אומעטום ווי א הייליק טראדיצאנאלער לידל. זעט דא ווי דער רבי פון ליבאוויטש ברענגט א ראיה פון דעם ניגון אז מען דארף לערנען מיט די קינדער קמץ אלף אָ.

[ונבנתה העיר]

דער מחבר איז געווען מארק ווערשאבסקי נישט קיין פרומער איד. דער ניגון אזי אבער געווארן איינגעבאקן ביי אידן אומעטום ווי א הייליק טראדיצאנאלער לידל. זעט דא ווי דער רבי פון ליבאוויטש ברענגט א ראיה פון דעם ניגון אז מען דארף לערנען מיט די קינדער קמץ אלף אָ.

די ראיה איז אז מען 'האט' אזוי געלערנט מיט קינדער.

[על המחיה]

נאך א זייער באקאנטע יידישע ליד, 'א יידישע מאמע' וואס איז פארשפרייט געווארען ביי די היימישע קרייזען דורך די בארימטע חזן ר' יאסעלע ראזענבלאט

די מחבר פון די ווערטער איז א'ן אמעריקאנער ייד, נישט קיין פרימער מיט'ן נאמען דזעק יעללען Jack Yellen

איך וויל ביי אייך א קשיא פרעגן
זאגט מיר ווער עס קען,
מיט וועלכע טייערע פארמעגען
בענטשט גאט אלעמען?
מען קויפט עס ניט פאר קיין געלט
דאס גיט מען נאר אומזיסט,
און דאך אז מען פארלירט דאס,
וויפוהל טרערן מען פארגיסט!
א צווייטע גיט מען קיינעס ניט,
עס העלפט ניט קיין געוויין:
אוי, ווער עס האט פארלוירן,
דער ווייס שוין וואס איך מיין.

א יידישע מאמע,
עס איז ניט בעסער איך דער וועלט
א יידישע מאמע,
אוי וויי ווי ביטער איז ווען זי פעלט.
ווי שיין און ליכטיק איז אין הויז
ווען די מאמע איז דא:
ווי טרויעריק-פינצטער ווערט ווען גאט
נעמט איר אויף עולם הבא.
אין וואסער, אין פייער
וואלט זי געלאפן פאר איר קינד:
ניט האלטן איר טייער,
דאס איז געוויס די גרעסטע זינד.
אוי, ווי גליקלעך און רייך איז דער מענטש וואס האט
אזא שיינע מתנה געשענקט פון גאט
נאר א אלטיטשקע יידישע מאמע, מאמע מיין!

ווער איז אייך ביי דער וויגעלע געזעסן
טאג און נאכט?
און ווער האט ביי אייער קראנקן בעט
קיין אויג ניט צוגעמאכט?
ווער האט פאר אייך געקאכט, געבאקט,
געארבעט און געשקלאפט.
און ווער וואלט פאר איר קינד
אוועקגעלייגט איר לעצטע קראפט?
ביי וועמען זייט איר אלע טייער,
אלע פיין און גוט?
ווער וואלט פאר אייך געגעבן
איר לעצטן טראפן בלוט?

א יידישע מאמע ...´´

wikipedia

[ונבנתה העיר]

יאסעלע זינגט לייוו 'א אידישע מאמע'.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=dwxXdb8zU9c[/youtube]

[אברבנאל]

קינדער-יאָרן פון מרדכי געבירטיג



קינדער-יאָרן, זיסע קינדער-יאָרן,
אייביק בלייַבט איר וואַך אין מייַן זיכּרון!
ווען איך טראַכט פֿון אייַער צייַט,
ווערט מיר אַזוי באַנג און לייַד -
אוי, ווי שנעל בין איך שוין אַלט געוואָרן!
נאָך שטייט מיר דאָס שטיבל פֿאַר די אויגן,
וווּ איך בין געבוירן, אויפֿגעצויגן,
אויך מייַן וויגל זע איך דאָרט,
שטייט נאָך אויף דעם זעלבן אָרט -
ווי אַ חלום איז דאָס אַלץ פֿאַרפֿלויגן.
און מייַן מאַמע - אַך, ווי כ´פֿלעג זי ליבן,
כאָטש זי האָט אין חדר מיך געטריבן;
יעדער קניפּ איז פֿון איר האַנט
מיר נאָך אַזוי גוט באַקאַנט,
כאָטש קיין צייכן איז מיר נישט פֿאַרבליבן.
נאָך זע איך דיך, פֿייגעלע, דו שיינע,
נאָך קוש איך די רויטע בעקלעך דייַנע,
דייַנע אויגן, פֿול מיט חן,
דרינגען אין מיין האַרץ אַרייַן -
כ´האָב געמיינט, דו וועסט אַ מאָל זייַן מייַנע.
קינדער-יאָרן - יונגע, שיינע בלומען!
צ´ריק צו מיר וועט איר שוין מער נישט קומען;
יאָרן אַלטע, טרויעריקע,
קאַלטע, מרה-שחורהדיקע
האָבן אייַער שיינעם פּלאַץ פֿאַרנומען.
קינדער-יאָרן, כ´האָב אייַך אָנגעוווֹירן!
מייַן געטרייַע מאַמען אויך פֿאַרלוירן;
פֿון דער שטוב נישטאָ קיין פֿלעק,
פֿייגעלע איז אויך אַוועק -
אוי, ווי שנעל בין איך שוין אַלט געוואָרן.

[אברבנאל]

[youtube]:http://m.youtube.com/index?desktop_uri=%2F&gl=US#/watch?v=Qrub2fUwq50[/youtube]

[יידל]

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=Qrub2fUwq50[/youtube]

[ונבנתה העיר]

דער ניגון 'מיין שטעטעלע בעלז' איז מן הסתם געווען דאס מערסטע מפורסם פון די סארט ניגונים, און עס איז רעקאדירט פון אסאך גדולי הפערפארמערס, בחורים וגם בתולות.

די ווערטער זענען נתחבר געווארן דורכ'ן אקטיאר (Jacob Jacobs (1892-1972, דער מעלאדיע האט קאמפאוסד (Alexander Olshanetsky (1892-1946 וואס פלעגט צושטעלן סחורה פאר די אידישע טעאטער אויף די צווייטע ave אין מאנהעטן.

זיי האבן עס מחבר געווען אין 1932 פאר'ן אידישן שפיל 'געטא געזאנג', אין אנערקענונג פונעם באוואוסטע [בשעתה] אידישע זינגערין אייסע קרעמער, וואס איז געקומען פון בעלז [אדער 'בעלטז', די ארגינעלע כונה פונעם ניגון איז נישט אויף די באוואוסטע בעלז, נאר אויפן שטאט Bălţi אין מאלדאווע].

דא איז ווי עס זינגט עס רפי ביטון.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=IfBhQVOHaGo[/youtube]

[בן תמליון]

טומבאלאלייקע

שטײט א בחור און ער טראכט,
טראכט און טראכט א גאנצע נאכט:
וועמען צו נעמען און ניט פארשעמען,
וועמען צו נעמען און ניט פארשעמען?
טום־באלא, טום־באלא, טום־באלאלײקע
טום־באלא, טום־באלא, טום־באלאלײקע
טום־באלאלײקע, שפּיל באלאלײקע,
טום־באלאלײקע, פריילעך זאל זײן!
מיידל, מיידל, כ'וויל בײ דיר פרעגן:
וואָס קען וואקסן, וואקסן אן רעגן?
וואס קען ברענען און ניט אויפהערן?
וואס קען בענקען, וויינען אן טרערן?
טום־באלאלײ, טום־באלאלײ...
נארישער בחור, וואס דארפסטו פרעגן?
א שטיין קען וואקסן, וואקסן אן רעגן,
ליבע קען ברענען און ניט אויפהערן,
א הארץ קען בענקען, וויינען אן טרערן!
טום־באלאלײ, טום־באלאלײ...
וואס איז העכער פון א הויז?
וואס איז פלינקער פון א מויז?
וואס איז טיפער פון א קוואל?
וואס איז ביטער, ביטערער ווי גאל?
טום־באלאלײ, טום־באלאלײ...

א קוימען איז העכער פון א הויז,
א קאץ איז פלינקער פון א מויז,
די תּורה איז טיפער פון א קוואל,
דער טויט איז ביטער, ביטערער ווי גאל!
טום־באלאלײ, טום־באלאלײ...

http://www.youtube.com/watch?v=aYs6NlgcrVU

[שמעקעדיג]

וואס מיינט טום-באלא לייקע? האט עס עפעס אן אפטייטש?

[שמעקעדיג]

די תורה איז טיפער פון א קוואל,
דער טויט איז ביטער, ביטערער ווי גאל!

די טיפע תורה זאגט דאך "טוב מאוד, זה המוות"..

[ונבנתה העיר]

זה 'מלאך' המות.

[[NAMELESS]]

פאר אלע מיינע יידישע חסיד'ישיסטן דא ביים קאווע שאל, פארפאסט נישט זיך אפצושטעלן אין די יידישע לידער סטאנציע

[איך אויך]

איינע פון די אמאליגע גרויסע אידישע זינגערס איז געווען אהרן לעבעדאוו, איך האב ליב אלע זיינע שטיקלך די צוויי וואס געפילט מיר די מערסטע איז וואט קען יו מאך עס איז אמעריקע, א קאמעדיע ניגון אויף די מצב היהדות אין אמעריקע ווי מען מאכט די חתונה צוזאמען מיטן ברית צו שפארן געלט.. און א אידיש מיידל דארף א אידישען בוי, א הארצרייסנדע אפיל צו די מיידלעך זיך אפצולאזן פון די גויאישע ליבע, זיין א חזינדל אין אמעריקע איז אויך נישט שלעכט.


דאס וואס יענער שרייבט דארט:

Aaron Lebedeff (1873--1960)
In the years when the Yiddish theatre flourished in the United Stales one of the most cheerful and original personalities in Yiddish musical comedy was Aaron Lebedeff, Gifted with a lyric voice, an engaging stage presence, a unique zest for improvisation, clowning and dancing, he undoubtedly had the longest career as a juvenile song-and-dance man in the history of the New York theatre, Yiddish or English. In 1936, Variety cited him, at the age of sixty-two, as "the world's oldest juvenile"; in 1955, at eighty-two, he was still appearing in musicals in what then remained of the Yiddish theatre.

The ever-young Aaron Lebedeff was born in Homel, White Russia in 1873. As a boy he sang in the local choir, but since he showed no interest in study, his parents, who kept a clothing shop, early apprenticed him to learn a trade. The boy ran away from home to join a Russian theatre troupe touring Bohroisk. Minsk and other cities. After hard times disbanded the group, he returned to Homel, where he opened a dancing school and dabbled in amateur Yiddish theatricals. When one of the early professional Yiddish troupes, headed by Lazar Bernstein, passed through the town, Lebedeff begged for a job with the company and promptly got one - combination chorus boy, porter, wardrobe assistant and prompter. It was not long before he became a character actor, making his debut as the Pipkincr Rav in Shomer's Baal Tshuva. Then he moved over to operetta, which gave wider scope to his varied talents.

After many years on the road with travelling shows, he finally became a star in Warsaw in 1912-13, where he was known as Der Litvisher Komiker. This was the start of a lifetime career in the theatre, interrupted only by a brief period of military service in Kerensky's Revolutionary Army in Harbin, Manchuria. Eventually he gathered all his savings together to buy his way out of the army, and began a long trek to the United Stales by way of Siberia. Manchuria, China and Japan. All in all, he spent a year barnstorming in the Orient and in that time managed to master one dialect of Chinese.
Whcn he finally arrived in New York in 1920. he scored an immediate personal success at Boris Thomashcfsky's storied National Theatre in a play called Liovka Molodez. Thus began sixteen years on Second Avenue, during which he played a full season each year, never missing even a week. Ever gay, in his straw hat and faultlessly tailored clothes, he seemed to many the Maurice Chevalier of the Yiddish stage. He became famous for roles like The Rumanian Litvak, and though after awhile his vehicles assumed a typed character, the audiences loved him. The New York Times in a review in October 1932 commented that he delighted the public in roles in which he was invariably "an ingratiating provincial who is always the victim of misfortune in the first act, only to shine forth resplendent with simoleons and a slick sennet in the closing act."

At sixty-one, when he was stilt playing romantic leads (albeit wearing a hat to hide a receding hair fine), he divulged to a reporter for the New York American his formula for perpetual youth: "Dress well, eat and drink what you like, and remain constantly in love." Though he was surrounded by adoring females wherever he went, he remained happily married to the actress Vera Lebedeff (Rebecca Shehtman).

Even the rise of talking pictures and the decline of the Yiddish stage dimmed his luster only slightly, for he went on to star m Yiddish vaudeville at the National and Clinton Theatres, where Yiddish talkies and eight live acts shared the bill. To list all the ephemeral Yiddish plays in which he appeared is almost impossible. Among his notable musicals were My Malkele (1937) and Bublitchki (1938) in which he co-starred with Molly Picon, Yankele Litvak, Yoshke Chvat, Motke from Slobodke, Money Talks, (with Michael Michaclesko, 1952), The Magic Melody (1953) and My Weekend Bride (1955). In 1953 he was one of the famous Yiddish stars honored at a special anniversary performance for Israel Bonds at the National Theatre (and the only one, true to his usual form, who was called back for several encores).

It is interesting to note that Lebedeff wrote many of his Yiddish and English lyrics himself. Most of the lines virtually defy translation, for they are highly idiomatic, with a humor that is difficult to render into English. Ail the songs breathe nostalgia and are magically evocative of the Russian-Rumanian milieu and the immigrant world in New York. The allusions to food and drink are legion; the homesickness is for the village life of the vanished prewar world. For sheer exuberance and uninhibited merry-making, few performers can match Aaron Lebedeff at his best.

[איך אויך]

א ליבע ניגון פון אהרן לעבעדאוו או איי לייק שי.

[זר זהב]

א 94 יעריגער פרוי זינגט א אידישע מאמע
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=-36csndrLb8[/youtube]

[איך אויך]

קינת'ל טייערער וואס זאגסטו צו דעם לידל 'איך בין א בארדער ביי מיין ווייב' ?

[זר זהב]

אביסעלע מזל

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=UOzCXFWYlJE[/youtube]

[טאמבל סאס]

א מיקס פון אלטע רוסישע פאלקס און יודישע ניגונים. ביוטעפול!
http://grooveshark.com/#!/album/The+Unt ... al/6459142

[שבת אחים]

אוי בעלז מיין שטעטעלע בעלז,
זייער שיין און הארציג פול מיט בענקשאפט און נאסטאלגיע צו דער אלטער היים...

Yiddish Song - Belz, Mayn Shtetele Belz
קול באשה רח״ל
https://www.youtube.com/watch?v=88pCBld3TVk

[ציבעלע-קיגל]

וואס מיינט טום-באלא לייקע? האט עס עפעס אן אפטייטש?

א באלאלייקא איז א אינסטרומענט

[שבת אחים]

Somewhere Over the Rainbow - The Wizard of Oz
אויף אידיש

ארגאניאלער קליפ פון די קלאסיקל מאווי די "וויזראד אף אז" 1939
https://www.youtube.com/watch?v=PSZxmZmBfnU

אין אידיש-קול באישה
"Over the Rainbow" in Yiddish
https://www.youtube.com/watch?v=wSXVDtLptAA

Yossi Desser - Somewhere Over the Rainbow - Yiddish -איבער דעם רעגן בויגן
https://www.youtube.com/watch?v=Ge0gjARYLGE

אלטע הארציגע הערליכע קליפ -קול באשה
Over the Rainbow - Yiddish Version
https://www.youtube.com/watch?v=9nCXeq9LRws

[פארשטאנד]

קען מיר איינער אפשר טרעפן דער מחבר פון די ניגון? די ליריקס?

https://www.youtube.com/watch?v=qn5tuEh ... u.be&t=969

דאנק פון פאראויס.