אינטערוויו מיט הגאון ר' יששכר כ"ץ - וועקער #14

[berlbalaguleh]

א טרעפליכן ענטפער צו לבי ובשרי און צו ליטוואק פון בודאפעסט: לויט ווי איך האב אפגעליינט דעם אינטערוויו מיט הרב יששכר כ"ץ, אז כאטש ער האלט אז פרויען קענען (און זאללן) עולה זיין לתורה און קוואליפיצירן צו זיין שליחי/שליחות ציבור, ציעט ער די ליניע ביי איסורי דאורייתא. אזוי ווי למשל עדות זאגן ביי א בית דין. משא"כ זיין באס..."הרב"... אבי ווייס האט נישט קיין שום גדר אדער אפהאלט. ביי איהם איז אינגאנצן הותרה הרצועה...!

[רביה''ק זי''ע]

ס'האט גארנישט מיט דאורייתא אדער דרבנן צוטון, דאס אז פרויען קענען עולה זיין לתורה איז א בפירושע גמרא, און דאס אז פרויען קענען נישט זאגן קיין עדות איז אויך א בפירושע גמרא.

[גדליה]

רב ליטוואק,
כבין מסכים מיט טייל פון אייערע נקודות אבער איר מאכט עפעס א רושם כאילו אז בריסק (די ריכטיגע נישט די פאלטשע) האט א מאנאפאלי אויף די תורה.

[גדליה]

אין אלגעמיין האביך שטארק הנאה געהאט פון ר' יששכרס חידושים, יישר כח. קריטיק על איך לאזען פאר אנדערע.

[יששכר כץ]

ליטוואק

איך האב געלערנט אין ישיבת מצוינים פאר איין יאר, אהיים געפארען, חתונה געהאט און א ווייילע שפעטער בין איך צוריק געגאנגען קיין א״י און געלערנט אין ר׳ אברהם יהושע סאלוויציק׳ס ישיבה.

דיינע איבריגע הערות זענען נישט אזוי קלאר, מיט אנטשולדיגונג.

[berlbalaguleh]

ס'האט גארנישט מיט דאורייתא אדער דרבנן צוטון, דאס אז פרויען קענען עולה זיין לתורה איז א בפירושע גמרא, און דאס אז פרויען קענען נישט זאגן קיין עדות איז אויך א בפירושע גמרא.

רביה"ק זי"ע: נו. ער איז מקיים ביידע בפירוש'ע גמרות...לאל.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

רב ליטוואק,
כבין מסכים מיט טייל פון אייערע נקודות אבער איר מאכט עפעס א רושם כאילו אז בריסק (די ריכטיגע נישט די פאלשע) האט א מאנאפאלי אויף די תורה.

ניין, איך האב נישט אזוי געזאגט צו געהאלטן. איך האב נאר געמיינט אז דער אנשטעל פון הרב כ"ץ איז כאילו ער האט געלערנט און ער איז געווען א חלק פון דער בריסקער 'קהלה' מיט חומש שיעור און די השקפה טאראראם וואס טוט זיך דארט, און פון דארט איז ער אריבער. דערווייל איז מצויינים א פיינע ישיבה געווען, אבער עס איז נישט דאס. עס איז אזוי ווי גיין לערנען אין ישיבת ארץ הצבי המכונה 'אטיק'ס'. יא, ר' אפרים איז געווען דבוק אין בריסק, אבער די ישיבה איז נישט בריסק.

יעצט זעה איך אז ער טענה'ט אז ער האט יא געלערנט ביי ר' אברהם יהושע נאכ'ן חתונה. אין דעם אינטערוויו לאזט ער אויס די חלק פון זיין געשיכטע, מעגליך נישט כאפענדיג די חילוק וואס איך האב דא געמיינט......

[יששכר כץ]

רביה״ק,

זע דעם לינק ווי איך בין מאריך אביסל מער ווי דאס וועקער אינטערויאו ערלויבט: https://kavvanah.wordpress.com/2017/09/ ... rview/amp/

לאז מיר וויסן דיין מיינונג.

[ונתנהתוקף]

ליטוואק ברענגט ארויס אז מאדערנע ארטאדאקסן נעמען אידישקייט צו גרינג.

פין די ארטיקעל אין וועקער פין רב כץ זעהט מיר אויס אז מען קען זאגען, כל מצוה שקבלו עליהם המ"א מדקדקין בה יותר מהחרדים. זי נעמען נישט גרינג אידישקייט, נאר מסורה, בעת וואס חריידיזים לייגט א דגוש אויף זאכען וואס האבן מיט אידישקייט גאר ווייניג. צ ב.ש. קאפעל לבוש שפראך. שמם לשונם לבושם איז ביי זיי אויך אנדערש פין גוים. חרדים האלטען זיך צו א סטייל פין גוים פין צוויי הונדערט יאר צוריק.

ווי אויך, דאס אז זיינע תשובות זענען "אונגארישע" תשובות, איז לכאורה א מעלה, איך זעה נישט פארוואס למשל לגבי זייגען אין שוהל, דארף מען דן זיין צו דער חלות פין זייגען האט מיט דער חפצא פון דער ברוסט, אדער דער גברא פין דער קינד. מען איז דן פין מראה מקומות, און די צדדים ההיתר והאיסור.

ווען מען רעדט פין מתיר זיין "איסורים" וואס זענען נישט אמת'ע, נאר מורגל, איז נישטא אין דעם קיין גרויסע פלפולים צו מאכן.

[ונתנהתוקף]

ז. דאס וואס ער טענה׳ט אז ער איז בעיקר געטריבען דורך א שיטה"ק פון גלייכבארעכטונגען פון פרויען, האט ער בכלל נישט אויפגעוויזען. דאס אז פרויען זענען פטור פון תלמוד תורה איז א דרשה אין פסוק, דאס קען נישט הענגען אויף א קולטור. דאס אז היינט לערנען זיי יא גמרא, איז א שיטה פון הרב סאלאווייציק אבער איך ווער צו נערוועז פון מיין פאון דאס אויסצושרייבען. מיט גלייכבארעכטונגען האט עס נישט

אחר נשיקת אחוריך הקדושה, איר זאגט קלאר אז פרויען זענען "פטור" פין לימוד התורה, און ביי אונז איז עס אסור, א שטיקעל חילוק, און אוודאי האט עס מיט גלייכבארעכטיגונג, מיט וואס דען?

[רביה''ק זי''ע]

רביה״ק,

זע דעם לינק ווי איך בין מאריך אביסל מער ווי דאס וועקער אינטערויאו ערלויבט: https://kavvanah.wordpress.com/2017/09/ ... rview/amp/

לאז מיר וויסן דיין מיינונג.

די גאנצע פאוסט דארט איז געבויעט אויף סברות פון פריוואטע מענטשן, ווער בין איך אריינצורעדן?

איך ווייס נישט ווער ס'איז גערעכט, מעגליך גאר אז ביידע זענען נישט גערעכט. בכל אופן, ווילאנג מ'איז דן מיט סברות אן קיין קלארע הוכחות האב איך נישט וואס צוצולייגן.

[רביה''ק זי''ע]

#@%$&*, איר זאגט קלאר אז פרויען זענען "פטור" פין לימוד התורה, און ביי אונז איז עס אסור, א שטיקעל חילוק, און אוודאי האט עס מיט גלייכבארעכטיגונג, מיט וואס דען?

גראדע די גמרא זאגט עס אלס איסור, ס'נאר אינטערעסאנט פארוואס מ'האט פונקט דא אנגענומען ווי ר' אליעזר וואס איז שמותי, קעגן בן עזאי. נאכדערצו וואס אונז האבן א מעשה רב פון דריי הונדערט תנאים (איך פארשטיי אז ס'איז א גוזמא, אבער דאך) וואס האבן געלערנט תורה מיט ברוריה בת חנינא בן תרדיון (פסחים סב:).

[יששכר כץ]

רביה"ק,

די שרייבסט אז "עס קען זיין אז ביידע זענען נישט גערעכט." וואס וואלט געווען א דריטע אפציע?

[יעקב מענטש]

נישט געליינט דעם ארטיקל.

איך קאן רבי יששכר שליט"א אויפוואקסענדיג אין איין ביהמ"ד בית יוסף צבי דושינסקי, אבער דאס איז קודם שיחטא, לאחר שיחטא ברויך איך ליינען דעם ארטיקל...

@ליטוואק.

איז די ציהל מיטן שרייבן א תשובה צו ווייזן גאונות? אדער איז עס צו מברר זיין א הלכה לאמיתו, לידע את המעשה אשר יעשה?

בכלל דיין גאנצע attitude ווי דער תחום פון שרייבן תשובות איז א 'פארמעסט' צווישן גדולים, קוקט עפעס נישט אויס תורה'דיג.

אבער דאס קען זיין א תוצאה פון מיינע אונגארישע גענעס.

[יעקב מענטש]

ז. דאס וואס ער טענה׳ט אז ער איז בעיקר געטריבען דורך א שיטה"ק פון גלייכבארעכטונגען פון פרויען, האט ער בכלל נישט אויפגעוויזען. דאס אז פרויען זענען פטור פון תלמוד תורה איז א דרשה אין פסוק, דאס קען נישט הענגען אויף א קולטור. דאס אז היינט לערנען זיי יא גמרא, איז א שיטה פון הרב סאלאווייציק אבער איך ווער צו נערוועז פון מיין פאון דאס אויסצושרייבען. מיט גלייכבארעכטונגען האט עס נישט

אחר נשיקת אחוריך הקדושה, איר זאגט קלאר אז פרויען זענען "פטור" פין לימוד התורה, און ביי אונז איז עס אסור, א שטיקעל חילוק, און אוודאי האט עס מיט גלייכבארעכטיגונג, מיט וואס דען?

יז אמרו חכמים, כל המלמד את בתו תורה, כאילו לימדה תפלות. במה דברים אמורים, בתורה שבעל פה. אבל תורה שבכתב, לא ילמד אותה לכתחילה; ואם לימדה, אינו כמלמדה תפלות.

קוקט נישט אויס פון רמב"ם אז לערנען מיט פרויען איז אזוי גלייך

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך וועל מיר מסביר זיין מן המאוחר אל המוקדם, פון די לעצטע טענה וואס איך האב געלאזט הענגען.

הרי"ד סאלאווייציג האט עטליכע מאל זיך ערקלערט פאר'ן לערנען גמרא מיט מיידלעך. נישט ווייל מיידלעך און אינגלעך זענען אייניג, נישט ווייל עס קומט זיך די גמרא לערנען ערפארונג פאר מיידלעך, נאר פונקט ווי דער חפץ חיים האט מתיר געווען און זאגאר געשטיצט און געשטופט בית יעקב. הרי"ד סאלאווייצ'יג האט געהאלטן אז די איינציגסטע סיבה צו האלטען תורה איז דורך אן אינטעלעקטואלע באציאונג צו אידישקייט. ווען יעדער גייט סייווי אין סקול, און מ'לערנט זיך כלערליי חכמות, וועט מען נישט האלטען אידישקייט ווען עס איז סתם אן אלטע טראדיציע פון מאמע צו טאכטער. עס מוז קאנקורירן מיט די דרויסענדיגע וועלט וואס איז שוין אריין געקראכן, דעריבער דארף מען די אינטעלעקט פון גמרא זיי צו האלטען ביי אידישקייט.

און באופן כללי, גלייכבארעכטיגקייט איז גארנישט באשטעטיגט צו פאראורזאכן צופרידענע ערפארונגען. פארצייטענס האט מען געהאלטען אז מ'דארף קעהר נעמען פון פרויען, מ'דארף זיי באשיצען און ארויסהעלפן. אוודאי זענען געווען פיל מענטשן וואס האבען גענוצט זייער מאכט צו באקריוועדען און וויי צו טון פרויען, אבער חז"ל זענען אריין געקומען מיט תקנות צו באלאנסירען די אויסקומפף. מ'קען גארנישט איבערצייגען אז די היינטיגע וועג איז בעסער, און עס זעט אויס אז ביי ראביי כ"ץ איז עס פונקט אזא שיטה"ק ווי די סאטמארער וועג פאר זייער אנהענגערס. עס איז גארנישט מער אויפריכטיג צו אינטעלעקטואל.

[ונתנהתוקף]

פונקט ווי רב סאלאווייטשיק האט געקענט לערנען מיט פרויען תורה פאר סיבות, קען רב כץ מתיר זיין צוליב סיבות פין גלייך בארעכטונג.
דאס איז אמאהל זיכער, אז חרדים וואס האבן מתיר געווען לערנען מיט פרויען, אבער מיט גבולים, די גבולים האבן נישט קיין יסוד אין הלכה, נאר מיט האלטען די פרויען אינדערויסן פין די פאלד.

[יעקב מענטש]

פונקט ווי רב סאלאווייטשיק האט געקענט לערנען מיט פרויען תורה פאר סיבות, קען רב כץ מתיר זיין צוליב סיבות פין גלייך בארעכטונג.
דאס איז אמאהל זיכער, אז חרדים וואס האבן מתיר געווען לערנען מיט פרויען, אבער מיט גבולים, די גבולים האבן נישט קיין יסוד אין הלכה, נאר מיט האלטען די פרויען אינדערויסן פין די פאלד.

דער פריערדערמאנטער רמב"ם מאכט יא א חילוק פון א דאורייתא ביז א דרבנן.

רב סאלאווייטשיק אדער רב כ"ץ אדער רבי משה פיינשטיין, קענען נישט 'מתיר' זיין עפעס וואס איז אסור אדער פארקערט, ער קען דיר נאר זאגן וואס ער האלט די די הלכה זאגט באופן כזה, מותר, אסור, מותר בשעת הדחק וכו'

אויב דארפסטו פשוט אן אומר מותר, קענסטו גיין נאך ווייטער און נעמען זיין פריינד'ס פסק אז די גאנצע אינטערשיד צווישן מאן אין פרוי אין הלכה איז מער נישט אפפליקעבל

Rav Ethan needs to embrace a robust egalitarianism which encompasses the entire Halakhic corpus, one that believes that every gender based distinction in Halakhah is sociological, not biological. According to Rav Ethan, whenever we encounter a gender based distinction, in Chazal or the Torah, it is not about women per se, but instead is referring to someone who is part of a trio of individuals “known to be adjunct or second-class citizens in the larger Greco-Roman world in which the Sages lived” (the other two being minors and slaves). It is not gender essentialist and would therefore not apply to the women of our time.

איז דא א סיבה אז בשר וחלב זאל זיין אסור?

[יששכר כץ]

"איז דא א סיבה אז בשר וחלב זאל זיין אסור?"


כלומר?

[פרייוויליג]

ד. זיין בליק אויף די מעלות פון חרדים איז אויך גאנץ קינדעריש און אויבערפלעכליך. פארקויפען ד׳ מינים אין גאס איז נישט קיין יסוד אין חרדישיזם. איך בין נישט קיין קלענערע חרדי ווי סיי וועמען, און איך האב נישט קיין קינדער זכרונות פון שטילע געסער אום שבת נאכמיטאג, אדער גאס כפרות שלאגען. די חסרון פון מאדערן ארטאדאקס איז אז זיי נעמען אידישקייט גאר גאר גרינג. דאס האט נישט מיט די חיצוניות פון שווארצע קליידער אדער מוזיק אין גאס ביי שמחת בית השואבה.

איך בין שטעקן געבליבן ביי די ווערטער. וואס מיינט נעמען אידישקייט גאר גאר גרינג? עס איז אזוי ווי זאגן אז די חסרון פון די חסידים אז זיי נעמען אן אידישקייט גאר גאר שווער. אידישקייט איז בלויז איבער הלכה. איז דאס אן הלכה? עס איז נישט גרינג אדער שווער, עס איז אן הלכה. איז דאס לפנים משורת הדין איז דאס ווייטער נישט קיין הלכה נאר השקפה. נעמט ער קולות פון יעדעם איז דאך ידוע וואס חז"ל זאגן. נעמט ער די הלכה וואס איז להיתר איז דאס ווייטער הלכה. נעמט ער אן געוויסע קולות להלכה איז דאס ווייטער להלכה. אידישקייט איז נישט איבער שווער אדער גרינג, גוט אדער שלעכט. עס איז איבער וואס חז"ל האבן געזאגט און וואלטן געזאגט.

עס איז דא אן אינטערנאציענאלע imbedded קראנקהייט ביי אידן פון סיי וועלכע קרייז, אז אידישייט איז איבער גרינגקייט אדער שווערקייט. אויב די הלכה פארבאט עפעס איז דאס א שווערע אידישייקט, אויב פארקערט איז דאס א גרינגער אידישקייט. אויב איינער טוט עפעס מיט לייכטזיניקייט אדער נגד הלכה איז דאס נישט קיין "גרינגער איד" נאר קעגן הלכה.

הלכה איז פאר יעדעם, איבעראל, ביי סיי וועמען, ווען אימער, לפי המצב ולפי הזמן, לפי הרוח ולפי השעה, עס ווענד זיך, עס טוישט זיך, עס איז אפהענגיק עס איז אומאפהענגיק, און עס varied. נישט דא קיין קל און עס איז נישט דא קיין גרינגקייט.

[יעקב מענטש]

"איז דא א סיבה אז בשר וחלב זאל זיין אסור?"

כלומר?

אויב זאל איך קענען זאגן אז בשעת מתן תורה איז געווען אזא גלויבונג אז עסן בשר וחלב איז נישט געזונט, און מיט די היינטיגע פארשונג שטעלט זיך ארויס אז ס'איז נישט פראבלעמאטיש, איז מעגליך צו זאגן אז דער איסור איז מער נישט דא? (כדוגמא די חילוקי דינים וואס די תורה שטעלט אוועק צווישן מאן און ווייב)

[ליטוואק פון בודאפעסט]

@ליטוואק.

איז די ציהל מיטן שרייבן א תשובה צו ווייזן גאונות? אדער איז עס צו מברר זיין א הלכה לאמיתו, לידע את המעשה אשר יעשה?

בכלל דיין גאנצע attitude ווי דער תחום פון שרייבן תשובות איז א 'פארמעסט' צווישן גדולים, קוקט עפעס נישט אויס תורה'דיג.

אבער דאס קען זיין א תוצאה פון מיינע אונגארישע גענעס.

ניין, אבער מ'קען נוצען זיינע תשובות צו זען זיין סטאנדארד אין לערנען. ווען מ'זעט די תשובות אין קובץ זרע יעקב פון סקווער צו פארטיידיגען מנהגי טשערנאבל, אדער אין גנת וורדים אויף זייערע נושאים, זעט מען גלייך וואספארא יונגערמאן האט עס געשריבען און ווי ווייט ער קען לערנען. נישט ווייל דאס איז זיין ציל ביים שרייבען (אפשר), אבער דאס איז נאכאלץ קענטיג צו יעדעם.

די תשובות פון הרב כ"ץ פאסן טאקע פאר קובץ זרע יעקב. אסאך מראה מקומות אבער ווייניג תוכן. א 22 פעידזש תשובה מיינט נישט 22 דפים פון תוכן, עס איז גאנץ לייכט אנצופילן פאפירן מיט העברעאישע ווערטער, וכן כתב וכעין זה כתב וע"ע און נאך אזעלכע ווערטער וואס גיבען נישט צו צום נושא.

ועוד, פאר וועמען שרייבט מען א תשובה? אן עם הארץ קען נישט ליינען א תשובת חתם סופר, ווייל ער האט געשריבן פאר ת"ח כערכו. הרב כ"ץ שרייבט אויך פאר אנשים כערכו, און זיין תשובות דארפען אראפברענגען די לשון המשנה און גמרא, ווייל ער רעדט צו מענטשן וואס האבען נישט די אלגעמיינע ידיעה אין א פשוט'ע גמרא. א תלמיד חכם'ס תשובה איז קענטיג אין יעדער ווארט זיינער, מ'קען עס ניטאמאל ליינען אז מ'קען נישט די סוגיא.

אז דו ווילסט זיך איבערצייגן, קוק אין די נייעם הבו"ש אין די תשובה וועגען באבוב. 200 פעידזשעס, און פשוט איבערגעקייט די פשוט'ע מראה מקומות וואס יעדער וואס האט אמאל געטראכט פון די סוגיא קען.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ד. זיין בליק אויף די מעלות פון חרדים איז אויך גאנץ קינדעריש און אויבערפלעכליך. פארקויפען ד׳ מינים אין גאס איז נישט קיין יסוד אין חרדישיזם. איך בין נישט קיין קלענערע חרדי ווי סיי וועמען, און איך האב נישט קיין קינדער זכרונות פון שטילע געסער אום שבת נאכמיטאג, אדער גאס כפרות שלאגען. די חסרון פון מאדערן ארטאדאקס איז אז זיי נעמען אידישקייט גאר גאר גרינג. דאס האט נישט מיט די חיצוניות פון שווארצע קליידער אדער מוזיק אין גאס ביי שמחת בית השואבה.

איך בין שטעקן געבליבן ביי די ווערטער. וואס מיינט נעמען אידישקייט גאר גאר גרינג? עס איז אזוי ווי זאגן אז די חסרון פון די חסידים אז זיי נעמען אן אידישקייט גאר גאר שווער. אידישקייט איז בלויז איבער הלכה. איז דאס אן הלכה? עס איז נישט גרינג אדער שווער, עס איז אן הלכה. איז דאס לפנים משורת הדין איז דאס ווייטער נישט קיין הלכה נאר השקפה. נעמט ער קולות פון יעדעם איז דאך ידוע וואס חז"ל זאגן. נעמט ער די הלכה וואס איז להיתר איז דאס ווייטער הלכה. נעמט ער אן געוויסע קולות להלכה איז דאס ווייטער להלכה. אידישקייט איז נישט איבער שווער אדער גרינג, גוט אדער שלעכט. עס איז איבער וואס חז"ל האבן געזאגט און וואלטן געזאגט.

עס איז דא אן אינטערנאציענאלע imbedded קראנקהייט ביי אידן פון סיי וועלכע קרייז, אז אידישייט איז איבער גרינגקייט אדער שווערקייט. אויב די הלכה פארבאט עפעס איז דאס א שווערע אידישייקט, אויב פארקערט איז דאס א גרינגער אידישקייט. אויב איינער טוט עפעס מיט לייכטזיניקייט אדער נגד הלכה איז דאס נישט קיין "גרינגער איד" נאר קעגן הלכה.

הלכה איז פאר יעדעם, איבעראל, ביי סיי וועמען, ווען אימער, לפי המצב ולפי הזמן, לפי הרוח ולפי השעה, עס ווענד זיך, עס טוישט זיך, עס איז אפהענגיק עס איז אומאפהענגיק, און עס varied. נישט דא קיין קל און עס איז נישט דא קיין גרינגקייט.

עס איז גאר זיס צו זען ווי מ'הענגט אויף די מאדערן ארטאדאקס אלס וואס מענטשן וואלטן געוואלט זאל זיין אמת. הרב כ"ץ ווייסט אבער יא די אמת, און ער זאגט עס קלאר. זיי זענען נישט פונקט אנדערש סאצילאגיש, און זיי גייען נישט שווארצע קליידער ותו לא. זיי קוקען אן מצוות אלס א קליינע חלק פון לעבן און צוליב דעם קומען זיי אן ביי עבירות און צומאל 'נאר' וואקעלדיגע קולות. עס איז נישט פונקט, עס איז בעצם אזוי. זייער מהות איז אז אידישקייט איז נאר א קליין חלק פון לעבן. איך ווייס נישט צו דאס איז א תוצאה אדער א סבה פאר די עמהארצות וואס הרב כ"ץ באקלאגט אין זיין אינטערוויו, אבער די מציאות איז זיכער אזוי.