ר' פרחיה זלע"ה - עובדות און אנעקדאטס

[גדליה]

דאס יהדות החרדית און נעוו יארק איז נאך היפש צוטרייסעלט פון די ביטערע בשורה פין די פלוצינגדיגע פטירה פון ר' פרחיה זלע"ה.
ר' פרחיה האט ווי באקאנט געלעבט א מיסטריעזע לעבן, אין אסאך יודן האבען עם דעריבער נישט געקאנט אזוי גיט, אייגענטליך כמעט קיינער האט אים נישט ארויסגעהאט, פארדעם איז שווער צו באשרייבען געהעריג זיין תולדות.
כ'וויל דא בעטען דעם עולם מ'זאל צאמקלייבען ווער ס'ווייסט עובדות אין אנעקדאטען נאך דעם גברא רבא וועלכע האט זיך אזוי פריצייטיג געזעגענט פון אונז, נאכדעם וואס ער האט זוכה געוועזען אז שמעתתיה מיבדדרין בבי מדרשא, דא קאווע שטיבעל איז געווען א שטיקעל אכסניא של תורה ווען דרעוילעם האט נושא ונותן געווען אין זיינע דברי חכמה שנאמרו בהשכל ובדעת ובתמהון לבב.
כמובן מזאל נאר דערציילען אמת'ע מעשיות, אזוי ווי ר' פרחיה זלע"ה איז געוועזן א איש אמת וועט ער זיכער וועלען מ'זאל דערציילען נאר אמת'ע מעשיות נאר אזוי ווי מ'קען דאך נישט אלעס פעסטשטעלען, בעטען מיר ס'זאל עכ"פ פעסען די באקאנטע ליטמעס טעסט פאר סיפורי צדיקים, אז אויב ס'וואלט געקענט זיין אמת דעמאלץ איז עס זיכער אמת.
מיר וועלען אנהייבען מיט די שמועות וואס דרייען זיך ארום איבער זיין פטירה, מ'זאגט אז שוין לאנגע יארען וואס ער רעדט וועגען זיין טויט, אין ער טענה'ט אז ער האט זיך קיינמאל נישט געשראקען פון שטארבען. ווען איינער האט עם געפרעגט צו ער האט נישט מורה פון די עונשים אוףי יענע וועלט האט ער געגעבען א זאג, "די רגע מ'קומט ארויף אויף יענע וועלט באגעגענט מען זיך מיט א גרויסע סיין 'color war'!"
א אנדערע מאל האט ער געזאגט אז ער זאגט יעדע צופרי יענע לשם יחוד וואס איז מבטל אלע דיבור מחשבה ומעשה וואס מ'טוהט נאר במשך די טאג וואס איז נישט צי די ווילען פון ג-ט ברוך הוא, במילא זאל מען עם אריינווארפען אזא לשם יחוד'ל אין קבר אריין אין ווען ער וועט קומען אויפ'ן עולם האמת וועט ער דאס צייגען און דעס וועט מאכן נאלל אלע זיינע חטאים.
מ'בעהט די עולם ווער ס'קען צוגעבען, ר' פרחיה זלע"ה אידאך געווען א באקאנטע מענטש ער האט זיך געדרייט איבעראל, ער איז געווען א גרויסע שמועסער אין ס'דא אסאך מאמרים פון עם וואס דרייען זיך אין גאס, אשר על כן וועט זיין א גרויסע ענין מ'זאל נאכדערציילען אלץ וואס מ'האט געהערט, אין אפשר וועט מען קענען צאמקלייבען עפעס צי דרוקען.
אגב, ס'דרייען זיך ארום קלאנגען אז ר' פרחיה זלע"ה האט איבערגעלאזט א גאנצע בינטעל חידושים אין אלע מקצועות הויה אין ס'איז פארשווינדען געווארען ביי די שמונה. אויב איינער ווייסט עפעס פרטים ביטע זיך מעלדען צי די מורישים.

[שמעון וואלף]

What are you smoking, my friend?

[וואלווי]

א פיינע סערווינג פון חמין במוצ"ש און ס'געווארן אן ופרח לו איש האמת אין זיבעטן הימעל אריין...

[גדליה]

What are you smoking, my friend?

אז כ'על דיר זאגען עסטו וויסן?

[נולד מאוחר]

ער האט אמאל זוך אויסגעדריקט אזוי,
זאל מען מיך ליברשט פיינט האבן פאר ווער איך בין, ווי איידער מיך ליב האבן פאר ווער איך בין נישט.
כהאב עס אליינס געהערט פון איינער וואס קען זיין נעפיו
זיעוכי זאל ער איינרייסען אויבן פאר אונז.

[גדליה]

שארף ווארט ר' נולד!
פראביר ארויסצודערווישען נאך זאכען פון יענע נעפיו

[שמעון וואלף]

ווער ס'האט נישט געזעהן ווי ער ווארפט זיך איבער די קאפ מיט'ן טלית ביים זאגן והלא מי רגלים יפין לה, וועט נישט פארשטיין וואס מ'האמיר פארלוירן.
דאס בעסטע און שענסטע נעמט מען פון אונז.

[וואלווי]

די דינסט אין שטוב פלעג תמיד עדות זאגען אז נאך פאר די צוויי יאר איז פרחי'עלע געווען אזא זריז אז אזוי ווי מ'האט נאר אנגערירט דאס זיידענעם פעמפער'ל, תומ"י איז געווען א בחינה פון אשפישטיתא דפרחי' אויף אלע זייטען אזש ער האט געשפריצט אויף אלע זייטן א יפוצו ממש ולא עבר חצי היום והעבירו משם תילי תילי ווייפס וואס איז געווען גענוג צו באגראבן די גאנצע וועג פון סיגוט ביז ביטשקוב בלי שום גוזמא כלל וכלל...

[גדליה]

ר' פרחיה איז אמאל געגאנגען אויף די גאס אין ער האט עוסק געווען אין א שווערע רמב"ם וואס זיין גאנצע קאפ איז געלעגען דערינען. אינמיטען האט ער געוואלט נאכקוקען די לשון פון די רמבם אבער אזוי ווי ס'איז געווען אינמיטען די גאס, אין קיין בעסמעדרעש איז נישט געווען האט ער ארויסגענימען די סמארטפאון אין אריינגעלייגט אין גוגעל מורה נבוכים חלק פלוני פרק אלמוני און האט אנגעהויבען לייענען.
אינמיטען לייענען האט ר' פרחיה געווען אזוי אריינגעטוהן אז ער האט אריינגעקראכט אין א בוים און ער איז אראפגעפאלען. אלע מענטשען זענען געקימען צולויפען און געהאלפען עם אויפהייבען. ווען ר' פרחיה איז געקומען צו זיך האט ער געזאגט, "שוין גארנישט אזוי סמארט!"
ווען ער איז אהיימגעקומען האט ער זיך אריינגעלייגט אין דעוועלאפען א עפפ וואס קען דעטעקטען א בוים און ס'שיקט תיכף ארויס א ווארענונג אזוי ווי יענע מיני פארפלייצונג ווארענונגען, וואס דריזעלט זייער שטארק.
זלע"ה.

[גדליה]

ווער ס'האט נישט געזעהן ווי ער ווארפט זיך איבער די קאפ מיט'ן טלית ביים זאגן והלא מי רגלים יפין לה, וועט נישט פארשטיין וואס מ'האמיר פארלוירן.
דאס בעסטע און שענסטע נעמט מען פון אונז.

איר מישט אויס. דאס איז א מילקשעיקע מנהג
זייטס נישט מטיל דופי אין ר' פרחיה זלע"ה

[וואלווי]

ווער ס'האט נישט געזעהן ווי ער ווארפט זיך איבער די קאפ מיט'ן טלית ביים זאגן והלא מי רגלים יפין לה, וועט נישט פארשטיין וואס מ'האמיר פארלוירן.
דאס בעסטע און שענסטע נעמט מען פון אונז.

איר מישט אויס. דאס איז א מילקשעיקע מנהג
זייטס נישט מטיל דופי אין ר' פרחיה זלע"ה

בעיני ראיתי ווי ער ווארפט זיך זייער שטארק ביי מי רגלים יפין לה

[קטלא קניא]

מ'דארף מוחה זיין אז שועלים המחבלים את הכרמים האבן זיך אהער אריינגעכאפט און טרייבן ליצנות ווען ממש מתו מוטל לפניו. גדולים צדיקים במיתתם יותר מבחייהם ומובטחני אז פונקט ווי ר' פרחיה האט זיך געמאכט כאסקופה הנדרסת בחייו און מקיים געווען ונפשי כעפר לכל תהיה בכל נימי נפשו איז זיכער אז ער איז אויך נישט מקפיד ווען ער איז אויבן און נהנה מזיו השכינה.

מיר האבן געהאט דער זכיה צו זיין ביים לויה ווען ממש רבבות אנשים נשים וטף האבן זיך איינגעזאמלט אין די פריע שעות און כאטש ס'איז געווען חושך על פני תהום האט מען איינגאהאלטן אלע גדרי הצניעות ולא קרב זה אל זה כל הלילה. די נשים זענען געשטאנען ביים זייט אין א ווינקל בשעת די מענער האבן אפגעשטעלט אלע טראפיק.

א רייע מספידים האבן מדגיש געווען דעם נפטר'ס מדת הפשטנות. מען האט מעיד געווען אז טראץ זיין גדלות בפרט בנסתר האט ער געהאט א בלויער און נישט א ברוינער טלית בארטל. איינער האט דערציילט אז ווען זיינע מעריצים האבן אים געוואלט קויפן אן עטרה פארן חלק אחוריים וואס האט געקאסט א הון תועפות מחמת דער לענג האט ר' פרחיה בשום אופן נישט געוואלט מקבל זיין. בדמעות שליש איבער א קראכנדיגן מייק וואס האט געפיפן יעדער מאל דער מספיד האט ווידער אויסגעבראכן אין געוויין האט מען דערמאנט די עבודה וואס ר' פרחיה האט אמאל אראפגעלייגט ביי א מנחה אויף א 747. די פאסאזירן האבן געמיינט אז ס'איז טורביולאנץ אבער די צייטונגן האבן איבערגעגעבן אז דער פילאט האט נאכדעם דערציילט אז ער פארשטייט נישט וואס האט פאסירט און אז אין פופציג יאר פון פליען האט ער נאך קיינמאל אזוינס נישט בייגעלעבט. ווי יונה אויפן שיף האט מען געוואלט ר' פרחיה אראפשטעלן ווען ס'האט זיך אויסגעשטעלט אז ער אנטלויפט קיין ליזענסק נאך מען האט אים געהייסן מן השמים פארן קיין תל-אביב אנצוווארענען די ציונים ימ"ש. דער פילאט איז גאר געווארן א בעל תשובה נאך דער מעשה.

ר' קטלא גם בתוך הבאים און אויך אונז האט מען געבעטן זאגן א פאר ווערטער. נאך מסרב זיין און זיך פרואוון אויסצודרייען אז מיר האבן זיך נישט געגרייט און טרחא דציבורא און במקום גדולים אל תעמוד תרתי משמע סיי דער נספד און סיי די אנדערע מספידים האבן מיר מסכים געווען בתנאי אז ס'מעג זיין גאר בקיצור. מיר האבן דערמאנט די מעשה רב בביהמ"ד של גוים כשחל שב"ק ביום ג' כמובא בסדר עולם ופרץ שם מהומה בעת שיר של יום כשצד אחד צעק צדיק כתמר יפרח וצד שני זעקו לעומתם לא ידעו ולא יבינו בחשכה יתהלכו ונכנסו גוים בהיכל והוכו כל השמנים בכריסם ובשאר מקומות ור' פרחיה העמוד צלותהון דישראל מפלל ומעתיר בעד עמו. ואותו מנין של ותיקין היה שכידוע התפלל ר' פרחיה כל ימיו עם נץ החמה ועזבו הגוים את בית הכנסת לאחר שר' פרחיה צעק בכל כוחו כי אתה תנחל בכל הגוים ונפל עליהם פחד ורעדה וינוסו מן המקום. ויקונן ר' פרחיה וישא משלו ויאמר, נצחו ערלים את הותיקין.

און אזוי ארום האבן מיר אויסגעפירט ער זאל זיין א מליץ יושר און בלע המות לנצח און דער עולם האט אזוי געלאכט אז מ'האט זיך ביי אונז געבעטן ומחה ה' דמעה מעל כל פנים ונאמר אמן.

[אישתישבי]

דער עולם לאכט אזוי, אז ומחה ד' דמעה איז כפשוטו ממש

[חסיד פון ליטא]

ר' פרחיה איז געווען פון די גרעסטע קעפ אין שטאט, ער פלעגט דאווענען ותיקין יעדן טאג ביי חצות היום נאכן זיך מכין זיין אפאר שעה כמבואר בשו"ע, זיין התלהבות ביי ומותר האדם מן הבהמה איז געווען עפעס שלא מעלמא הדין'דיג, זיין מנהג איז געווען זיך צו אויסשפרייטן אויף דער ערד ווי א בהמה און ער פלעגט קלאפן מיטן לינקע האנט אויף די מקום הזנב צייגנדיג פאר אלע אז ער איז נישט פון יענע סארט באשעפענישן, צולייגנדיג אז ער איז נאך א גרעסערע מדרגה ווי אן עולה תמימה.

זיין מידות טובות איז געווען להפליא, ווען ער פלעגט גיין הכנות האט ער שטענדיג מיטגענומען צוויי גלאז וואסער, אזוי אז טאמער גיסט זיך איינס בטעות אויס ביים טראפקעווען פאר עצירות, זאל דאס הייליג וואסער אריינרינען צום שכן אז ער זאל עס קענען נוצן לקינוח.

ביים שבת סעודה פלעגט ער זיך צעפייערן ביי די ווערטער 'יחבק לה בעלה' און מיט אזא תנועה'לע נעימה צוגעלייגט' וביסודא דילה' בשעת זיין אויגן האבן נישט אוועקגעקוקט פונעם אשת חיל.

[והאיש משה]

ס'קומט פאר גרויסע auction אויף פילע כתבי ידות וואס איז געפונען געווארען, לכאו' מחמת ענוותנותו האט ער באלד נאכ'ן שרייבן געלייגט און שמות, און א אנטיק קאלעקטער האט געלייגט א יד דערויף, אדער גאר האט סתם א גנב געלייגט א יד?? זאלען די יורשים זען וואס שנעללער צו לייגן אן עיקול... אדער דין תורה...ווייל וואס א שעה פליהט די פרייז ארויף...

https://www.kedem-auctions.com/

[חסיד פון ליטא]

ר' פרחיה זללה"ה פלעגט האלטן צוויי טאג שבת און יו"כ מיום עמדו על דעתו הקלושה (כלשונו), ווען איך האב אים אמאל אנגעפרעגט פשט דערין האט ער באלד ארויפגעצויגן זיין זיסער בא'חנ'טער שמייכל און גענומען דרייען דעם פינגער, זאגענדיג דערביי אז אזוי ווי אין יאפאן אידעך א ספק לויט כמה פוסקים וועלכע טאג עס איז, און מיר ווייסן דאך אז בא סנחריב ובלבל את האומות קומט דאך אויס אז זינט דאן איז איבעראל א ספק יאפאן ממילא מוז מען עפ"י הלכה האלטן צוויי טאג.

[חסיד פון ליטא]

ר' פרחיה זללה"ה פלעגט משמש זיין ברבנית יעדעס מאל ס'אים איינגעפאלן א קישוי עצומה, נאך געציילטע מינוטן פלעגט ער זאגן מיט זיין באקאנטע צחות לשונו, אז ס'נישט דא מער קיין קושי' ברויך מען נישט קיין תירוצים.

[berlbalaguleh]

שארף ווארט ר' נולד!
פראביר ארויסצודערווישען נאך זאכען פון יענע נעפיו

גדליה: ס'אהרט מיך נישט ווען ער רייסט איין דא אונטן, אויכעט...!

[דאכצעכמער]

דאס יהדות החרדית און נעוו יארק איז נאך היפש צוטרייסעלט פון די ביטערע בשורה פין די פלוצינגדיגע פטירה פון ר' פרחיה זלע"ה.
ר' פרחיה האט ווי באקאנט געלעבט א מיסטריעזע לעבן, אין אסאך יודן האבען עם דעריבער נישט געקאנט אזוי גיט, אייגענטליך כמעט קיינער האט אים נישט ארויסגעהאט, פארדעם איז שווער צו באשרייבען געהעריג זיין תולדות.
כ'וויל דא בעטען דעם עולם מ'זאל צאמקלייבען ווער ס'ווייסט עובדות אין אנעקדאטען נאך דעם גברא רבא וועלכע האט זיך אזוי פריצייטיג געזעגענט פון אונז, נאכדעם וואס ער האט זוכה געוועזען אז שמעתתיה מיבדדרין בבי מדרשא, דא קאווע שטיבעל איז געווען א שטיקעל אכסניא של תורה ווען דרעוילעם האט נושא ונותן געווען אין זיינע דברי חכמה שנאמרו בהשכל ובדעת ובתמהון לבב.
כמובן מזאל נאר דערציילען אמת'ע מעשיות, אזוי ווי ר' פרחיה זלע"ה איז געוועזן א איש אמת וועט ער זיכער וועלען מ'זאל דערציילען נאר אמת'ע מעשיות נאר אזוי ווי מ'קען דאך נישט אלעס פעסטשטעלען, בעטען מיר ס'זאל עכ"פ פעסען די באקאנטע ליטמעס טעסט פאר סיפורי צדיקים, אז אויב ס'וואלט געקענט זיין אמת דעמאלץ איז עס זיכער אמת.
מיר וועלען אנהייבען מיט די שמועות וואס דרייען זיך ארום איבער זיין פטירה, מ'זאגט אז שוין לאנגע יארען וואס ער רעדט וועגען זיין טויט, אין ער טענה'ט אז ער האט זיך קיינמאל נישט געשראקען פון שטארבען. ווען איינער האט עם געפרעגט צו ער האט נישט מורה פון די עונשים אוףי יענע וועלט האט ער געגעבען א זאג, "די רגע מ'קומט ארויף אויף יענע וועלט באגעגענט מען זיך מיט א גרויסע סיין 'color war'!"
א אנדערע מאל האט ער געזאגט אז ער זאגט יעדע צופרי יענע לשם יחוד וואס איז מבטל אלע דיבור מחשבה ומעשה וואס מ'טוהט נאר במשך די טאג וואס איז נישט צי די ווילען פון ג-ט ברוך הוא, במילא זאל מען עם אריינווארפען אזא לשם יחוד'ל אין קבר אריין אין ווען ער וועט קומען אויפ'ן עולם האמת וועט ער דאס צייגען און דעס וועט מאכן נאלל אלע זיינע חטאים.
מ'בעהט די עולם ווער ס'קען צוגעבען, ר' פרחיה זלע"ה אידאך געווען א באקאנטע מענטש ער האט זיך געדרייט איבעראל, ער איז געווען א גרויסע שמועסער אין ס'דא אסאך מאמרים פון עם וואס דרייען זיך אין גאס, אשר על כן וועט זיין א גרויסע ענין מ'זאל נאכדערציילען אלץ וואס מ'האט געהערט, אין אפשר וועט מען קענען צאמקלייבען עפעס צי דרוקען.
אגב, ס'דרייען זיך ארום קלאנגען אז ר' פרחיה זלע"ה האט איבערגעלאזט א גאנצע בינטעל חידושים אין אלע מקצועות הויה אין ס'איז פארשווינדען געווארען ביי די שמונה. אויב איינער ווייסט עפעס פרטים ביטע זיך מעלדען צי די מורישים.

טייערע עסקנים, סדרנים! קינדערגארטן: דער רבי איז ארויס פון קלאס! ביטע מען דארף ווי שנעלער א גוט'ן דאקטער פאר דעם צורידערטער, נישט דער ערשטער מאל וואס דער גיסט אויס דא זיין קיטון של שופכין, ביטע נעמט קער פון אים

[ונבנתה העיר]

ווען איינער האט עם געפרעגט צו ער האט נישט מורה פון די עונשים אוףי יענע וועלט האט ער געגעבען א זאג, "די רגע מ'קומט ארויף אויף יענע וועלט באגעגענט מען זיך מיט א גרויסע סיין 'color war'!"

ס'גייט שוין אן אפאר יאר.

[גדליה]

@דאכצעכמער
קיתון קומט מיט א ת'

[גדליה]

ר׳ @קטלא קניא
א גרויסן שכויעך פאר די ווארעמע דיבורים, כ׳האב אייך געזעהן ביי די לויה און געוואלט צוגיין, אפשר אפילו מאכען א סעלפי (כ׳בין א פען אייערערס, ווי מ׳רופט עס - מיט א פתח העכער די פא אויף אייער יידישיסטישע גרעמער). נאר כ׳האב געטראכט אז ס׳פאסט נישט אינמיטען א לויה. שפעטער האבעך געהערט אויסרופען אז ר׳ פרחיה האט געבעטען מ׳זאל כאפען וואס מער סעלפיס ביי זיין לויה ווייל ס׳איז א טובה פאר די נשמה (פון די בעל הסעלפי) אבער ביז דעמאלטס ביסטו שוין אוועקגעגאנגען.
אגב ר׳ קטלא וואסי פשט אז מ׳האט באערדיגט ר׳ פרחיה׳ן ביים גדר פון בית החיים? על פי צוואתו צי וואס?

[יין שרף]

דאך ידוע ער'ז אלץ געווען א פורץ גדר..