שלא עשני ליטוואק

[שקד]

ס'היינט שוין אזוי, אז בא השואה ובילבל הכל.. ס'דא וואס זאגן נשתכחה, און ס'דא וואס זאגן חזרו ונזכרו..
אבער כדי ס'זאל נישט פארגעסן ווערן דעם אלט'ן חסידישער ברכה - שלא עשני ליטוואק - ברויך מען דא פארצייכענען די אמאליגע און אויך היינטיגע ערפארונג און לעגענדעס פון ביידע זייטן.

וועל איך אנהייבן מיט איין עפיזאד;
איינער קומט אריין אין א 'ליטווישער שול' און פרעגט; מעג מען נעמען דא א קאווע?
ליטוואק; ס'איז נישט אזוי פשוט! די קאווע געהערט פאר'ן ציבור, און ס'איז א שיילע פון גזילה בלי דעת פונעם גאנצן ציבור..

גייט יענער אריין אין א חסידישע שטיבל און פרעגט - דאס אויבערדערמאנטע. זאגט מען עהם; אוודאי.. ס'דאך דעם ציבור'ס.. נעמט אייך גערן..

[ליפא]

דאס איז נישט אן עפיזאד ס'איז א וויץ פון א בדחן

[שקד]

דאס איז נישט אן עפיזאד ס'איז א וויץ פון א בדחן

מה פתאום? ס'איז א מעשה שהיה. אפשר דארף מען שרייבן מעשה שהווה, ווייל ס'מעשים בכל יום.

[גדליה]

אפשר אין בבל.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מעשה באיש אחד, וואס איז אריין צו א ליטווישע ישיבה, און ער זעט א מענטש וואס מוטשעט זיך שטארק, מיט א פארקוועטשטן שטערן און אן אנגעצויגענעם מינע. פרעגט ער אים, "וואס שטערט דיר?"
"איך האב א רשב"א וואס איך פארשטיי נישט. איך מוטשע זיך און מאטער זיך, און איך טרעף נישט קיין וועג ארויס"

דער זעלבע מענטש גייט אין א כולל אין ווסמב"ג אדער מאנסי, און ער זעט א חסידישער יונגערמאן שטראלט פון שמחה.
"וואס איז דאס?"
"איך האב א קשיא אויף א רשב"א. יעצט איז מיין ספר מיט איין דף דיקער"

א ראש ישיבה איז אמאל אריין צו א ביהמ"ד אין א פרעמדן שטאט. ער האט געדאווענט אין ווינקל, אבער פונקט האט איינער פון זיין געוועזענע תלמידים אים באמערקט און ער האט געבעטן דער גבאי זאל אים מכבד זיין מיט אן עליה. דער גבאי האט געמוזט אפזאגען, ווייל איינער האט געהאט יארצייט יענער טאג. שטייט דארט א דריטע מענטש און ער ברומט אונטער די וואנזע, "דער ראש ישיבה קען נישט קומן אן א כיבוד?"

שוב מעשה, ווי א צוציק א יורש לבית טווערסקי\הגר\רוקח\טייטלבוים איז אריין אין ביהמ"ד אוף שחרית אין א פרעמדן ארט, מיט נאר פיר גבאים ווייל ער רוט זיך אפ. עס איז געווען ראש חדש, אבער ער האט נאר גענומן איין עליה, און ניטאמאל געכאפט הלל פאר זיך. די גבאים האבען מפליג געווען בגודל ענוותנותו, "זעסט דער שפלות הרוח פון רבי׳ן? ער מאכט גארנישט קיין טאראראם פון זיך"

[אישתישבי]

ליטוואק וו"ס שקד.

פיינעלי האט ליטוואק געטראפן א בעל פלוגתא. גוד לאק.

[שקד]

כ'גיי אריבער צו מיין שכן, א ליטוואק און כ'בעט עהם ער זאל מיר בארגן א פלעשל מילך.
איי.. זאגט דער ליטוואק - די מילך איז פון 'וויק' און ס'געהערט פאר'ן קטן וואס קען נישט מקנה זיין בתורת מתנה.. ממילא ס'איז א שיילע..

[berlbalaguleh]

דאס איז נישט אן עפיזאד ס'איז א וויץ פון א בדחן

ניין. ס'איז א מעשה שהיה. און איך וועלל דיר פארציילן א שענערע מעשה. מיין חבר האט עס מיר דערציילט. היות. מיט א 2 יאר צוריק האט ער אנגענומען א זומער דזשאב צו דרייוון א באס אין א זומער קעמפ פון א ליטווישע ישיבה. און אלס א טייל פון די קאנדישאנס (אויסער די ריזיגע געהאלט וואס זיי האבן ..."צוגעזאגט...") איז געווען אז ער קען עסן פון די קעמפ.!

זיצט ער זיך אזוי איין טאג אין די קעמפ לאנטש רום און עסט זיין פראנקפורטער מיט מאסטערד. קומט צו א חשוב'ער בחור אדער יונגערמאן. און ער פרעגט ביי איהם. אויב ער באלאנגט צו די ישיבה/קעמפ. מיין חבר. א שטיקל לץ האט געזעהן אז ס'איז דא סחורה. זאגט ער איהם אז ניין...ער איז פונקט דא אדורכגעפארן און ר'האט געזעהן אז מ'געט צו עסן. האט ער אפגעסטאפט...! זאגט איהם דער חשוב'ער בחור/ יונגערמאן אז...ס'איז א ש'עילעה פון געזעילעה...! עד כאן הסיפור...!

[צפור בודד]

אלעס שיינע דזאוקס נאר חסידים האבן טאקע א צוגאנג פון שלי שלך ושלך שלי, וואס די משנה זאגן איז אן עם הארץ.

אין דער חסיד'ישער ישיבה וואו איך האב געלערנט געדענק איך איז געווען א בחור וואס איז געקומען פון געיטסהעד און ער האט פארגליכנט ווי ביי אונז אז מ'לייגט אראפ א שטיקל מזונות ווערט עס באלד נעלם און דארט איז געווען א כללית'דיגע פרידזידער וואו מען האט זיך אויפגעשריבן דער נאמען און קיינעם איז נישט איינגעפאלן צו נעמען וואס געהער נישט זיינס.

חסידים זענען ווארעמער, מער וועלקאמינג און בעסער אויסגעקאכט (פאן אינטענדיד) אין הלכות אכילה נאר זיי האבן זיך אויך זייערע פראבלעמען.

[berlbalaguleh]

ציפור בודד: אבער דארט וואו ס'איז דא הונגעריגע אידן (או. קעי. שבת אחים. מענטשן. אזוי ווי אפריקאנער אמעריקאנער, היספאנישע, לאטינאס, אזיאטן און נאטיווע געבוירענע אמעריקאנער) דארף מען זיך נישט גריבלען אין הלכה'דיגע חקירות. נאר מ'געט קודם צו עסן פאר דעם הונגעריגן און נאכדעם קענמען זיך גריבלען און חקרנ'ען...!

דו האסט שוין אמאל געזעהן אז אין סאטמאר אדער פאפא אדער וויזשניץ אדער קלויזנבורג זאל מען זיך גריבלען און חקרנ'ען בשעת ס'קומט א הונגעריגער איד (יא. און אפילו א גוי) אויב ער מעג עפ"י הלכה עסן פון די שפייז וואס ס'ליגט דא אינדרויסן... אדער טרינקען די קאווע...!

איך מיין אז אין סדום זענען אויכעט געווען אזעלכע "תלמידי חכמים"... וועלכע האבן גע'חקר'ט און זיך געגריבלט אין די ר' חיים'ס און ר' שמעון שקאפס אויב דער "אורח"... קומט זיך צו עסן פון אונזער שפייז. ס'זענען געווען סברות לכאן ולכאן, און די מסקנא איז געווען אז ער מעג יא. נאר ביז די אלע פלפולים און ראיות און סברות און בירורים האבן זיך געענדיגט איז דער ארימאן נעבעך אויסגעגאנגען פאר הונגער...!

[שקד]

מ'זאגט נאך א ביישפיל פון עלטערע חסידים; ווען א יוד קומט צוגאסט אין שטאט, און ער דארף שוין גיין פון דא, און כאפן דעם באן וואס פארט יעדע ליאדע מינוט.
דער ליטוואק וועט עהם פרעגן; אפשר קען איך אייך מאכן א קאווע? ניין! זאגט דער גאסט, איך דארף לויפן כאפן דעם באן.. אפשר דאך.. ניין, איך מוז לויפן..
שוין, זאגט דער ליטוואק, איך האב פראבירט מיינס.
דער חסיד באמערקט ווי דער גאסט פאקט שוין פעק, כאפט ער דעם קעסל און ווארעמט אן א קאווע, און זאגט דעם גאסט; אט האט איר דא, איך מאך אייך א קאווע..
ניין! איך מוז לויפן כאפן דעם באן..
זאגט דער חסיד; גוט איך לויף מיט אייך מיט, און כ'וועל אייך ברענגן מזונות אויך ביז צום באן..

[גראף]

שוין נו. מיט לויפן צום באן מיט מזונות איז שוין אפשר ביטול תורה וואס שטייט העכער...

Sent from my SM-G950U using Tapatalk

[berlbalaguleh]

אלעס שיינע דזאוקס נאר חסידים האבן טאקע א צוגאנג פון שלי שלך ושלך שלי, וואס די משנה זאגן איז אן עם הארץ.

אין דער חסיד'ישער ישיבה וואו איך האב געלערנט געדענק איך איז געווען א בחור וואס איז געקומען פון געיטסהעד און ער האט פארגליכנט ווי ביי אונז אז מ'לייגט אראפ א שטיקל מזונות ווערט עס באלד נעלם און דארט איז געווען א כללית'דיגע פרידזידער וואו מען האט זיך אויפגעשריבן דער נאמען און קיינעם איז נישט איינגעפאלן צו נעמען וואס געהער נישט זיינס.

חסידים זענען ווארעמער, מער וועלקאמינג און בעסער אויסגעקאכט (פאן אינטענדיד) אין הלכות אכילה נאר זיי האבן זיך אויך זייערע פראבלעמען.

ציפור בודד: דו האסט נישט געכאפט דעם ריכטיגן פשט אין די משנה אין מס' אבות. ווען די משנה זאגט אז אויב איינער האלט..."שלי, שלך. ושלך שלי"... איז ער אן עם הארץ. צוערשט איז דא 2 פשטים אין דעם ווארט ..."עם הארץ"...לויט איין פשט מיינט דאס אן עוורידזש מענטש.. אבער אפילו לויט די מיינונג אז עם הארץ מיינט א פראסטער מענטש, איז אויך דער פשט אז ווען איינער רעספעקטירט נישט זיין חבר'ס פרייוועסי. ד.מ. ער קען זיך אנרוקן צו זיין חבר'ס הויז און זיך נעמען באלבאטעווען כאילו ער איז ביי זיך אין שטוב. משא"כ ווען ס'קומט צו געבן עסן פאר הונגעריגע מענטשן. אדער ווען איינער האט בטעות גענומען א רעלאטיווע קלייניגקייט פון זיין חבר. הייסט ער נאכנישט קיין גנב אדער גזלן. און אזוי ווי מ'האט שוין געשמועסט איז דא א באשיינפערליכער קולטורעלער דיפערענץ צווישן די חסיד'יש ערצויגענע מענטשן מיט די ליטוויש'ע מענטשן. אז מ'איז נישט מקפיד אויב דער אורח טרינקט א קאווע אין ביהמ"ד. אדער ער עסט צוזאמען מיט דעם רעגולערן ציבור. וחילופיהן ב'ליטא...א מעגליכער לימוד זכות (לימיט זכות) קען זיין אז אין די ליטא האט געהערשט גרויס עניות. אדער איז עס א סטעיט אוו מיינד. ווארלד וויו. אדער אוטלאאק אן לייף... בכל אופן. די מידה פון נדבנות איז נישט פון וואס די משנה רעדט...!

[רביה''ק זי''ע]

מ'דארף קודם טייטשן דעם ווארט ליטוואק, ווען ראפשיצער רב האט געזאגט אז יעדע ליטוואק האט א צלם אין הארץ, האט ער געמיינט צו זאגן יעדער וואס גייט מיט א קנייטש? איך קען גענוג מענטשן מיט ברייטע הוטן וואס שטייען גארנישט הונטערשטעליג אין דעם פרט.

[berlbalaguleh]

רביה"ק זי"ע: ס'איז נישט דער קנייטש אויפ'ן הוט. נאר וואס מ'האט אין הארץ...!
נאר לגבי דעם ווערטל אז א יעדער ליטוואק האט א צלם אין הארץ. דאס ווערטל האט א המשך...וואס איך האב געהערט פון א ליטוואק... (ר' יצחק לערנער, ע"ה). אז אויב מ'וועט אויפשניידן א ליטוואק'ס הארץ וועט מען זעהן אז ער האט א צלם. און אויב מ'וועט נישט טרעפן קיין צלם...וועט זיין מיט איין ליטוואק ווינציגער...!

[שקד]

לויפן צום באן מיט מזונות איז ביטול תֵּעירע ...

Sent from my SM-G950U using Tapatalk

[חסיד פון ליטא]

רביה"ק זי"ע: ס'איז נישט דער קנייטש אויפ'ן הוט. נאר וואס מ'האט אין הארץ...!
נאר לגבי דעם ווערטל אז א יעדער ליטוואק האט א צלם אין הארץ. דאס ווערטל האט א המשך...וואס איך האב געהערט פון א ליטוואק... (ר' יצחק לערנער, ע"ה). אז אויב מ'וועט אויפשניידן א ליטוואק'ס הארץ וועט מען זעהן אז ער האט א צלם. און אויב מ'וועט נישט טרעפן קיין צלם...וועט זיין מיט איין ליטוואק ווינציגער...!

דער פראזשיצער מגיד האט דאך שוין דערציילט אז ווען דער ראפשיצער איז ארויפגעקומען אויבן האבן אלע ליטאים אים אנטקעגן געקומען מיט שווערד און שפיזן, האט ער זיי געזאגט, אז איר האט נישט געכאפט דעם וויץ בין איך נישט שולדיג. וכונתו היתה, אז יעדער ליטוואק האט אויך א צלם אלוקים, איי מ'זעהט עס נישט, אויף דעם ארויף האט ער מסביר געווען אז ס'איז טאקע אין הארץ באתכסיא.

[סקרן]

מ'דארף קודם טייטשן דעם ווארט ליטוואק, ווען ראפשיצער רב האט געזאגט אז יעדע ליטוואק האט א צלם אין הארץ, האט ער געמיינט צו זאגן יעדער וואס גייט מיט א קנייטש? איך קען גענוג מענטשן מיט ברייטע הוטן וואס שטייען גארנישט הונטערשטעליג אין דעם פרט.

די ליידאק וואס האט אויפגעמאכט די דזשאוק מיט יאהרן צוריק האט געוואוסט אז מ ען וועט עס נישט נאכזאגן אזוי נאריש איז עס האט ער עס תולה געווען אין סאטמאר רב ז'איז אריבער אסאך יאהר מיט די דזשאוק אויף סאטמאר רב'ס נאמען מיט'ן המשך וואס די בעל עגלה האט צוגעלייכט אבער מען האט געזעהן עס וועפט און ס'ארבעט שין נישט איז מען אריבער צום ראפשיצער רב ווער איז נעקסט קאצקער רבי? די רוזינער? אפשר גאר די דגל?

[רביה''ק זי''ע]

ס'גארנישט קיין דשאוק, ווען מ'זאגט עס ווען נישט נאך בשם ראפשיצער רב וואלט איך עס אליינס געזאגט.

[רביה''ק זי''ע]

א איד קומט אריין אין שול, זעט ער א ליטוואק זיצט און זאגט תהילים מיט בכיות נוראות. זייענדיג נייגעריג וועלכע טרויעריגע קאפיטל תהילים ער זאגט דארט, בייגט ער זיך צו און זעט אז ער בוכהט אריין אויפ'ן פסוק "אם אסק שמים שם אתה ואציעה שאול הנך", אוי ווי ביטער און פינסטער איז אונז, מ'קען נישט אנטלויפן פון גאט, וואו דו זאלסט נאר נישט גיין וועט ער דיך אלץ כאפן.
גייט ער אריין אין א חסידישע שטיבל, און זעט א חסידישע איד טאנצט מיט אן אפענעם תהילים אין די הענט. זייענדיג גאר שטארק נייגעריג וועס ער זאגט דארט וואס מאכט אים אזוי פרייליך, גייט ער צו און זעט אז ער זאגט די זעלבע פסוק "אם אסק שמים שם אתה, ואציעה שאול הנך"! איי ווי געשמאק און זיס אז דער הייליגער באשעפער איז מיט מיר, אפילו אין גיהנם איז גאט אויך דארט...

[רביה''ק זי''ע]

א ליטווישע ראש ישיבה האט געפרעגט א שטארקע קשיא. פארוואס איז די הלכה אז א גוי קען ווערן א איד, אבער א איד קען נישט ווערן א גוי? ממה נפשך, אויב א גוי קען ווערן א איד, וואלט א איד אויך געדארפט קענען ווערן א גוי.

האט ער געענטפערט, זייער פשוט. גאט איז נישט קיין נאר, ער ווייסט גאנץ גוט אז אויב זאגט ער אז ווער ס'וויל קען ווערן א גוי קען ער פארמאכן דאס גאנצע געשעפט...

[וואלווי]

א ליטווישע ראש ישיבה האט געפרעגט א שטארקע קשיא. פארוואס איז די הלכה אז א גוי קען ווערן א איד, אבער א איד קען נישט ווערן א גוי? ממה נפשך, אויב א גוי קען ווערן א איד, וואלט א איד אויך געדארפט קענען ווערן א גוי.

האט ער געענטפערט, זייער פשוט. גאט איז נישט קיין נאר, ער ווייסט גאנץ גוט אז אויב זאגט ער אז ווער ס'וויל קען ווערן א גוי קען ער פארמאכן דאס גאנצע געשעפט...

איי ער נעמט דאך אריין גרים? די פראבלעם איז ער וועט בלייבט מיט א ציבור וואס מיינען עס שוין צו ערענסט...

[[NAMELESS]]

פשש.. אזא גוטס פון א דזשוק! נאדיר מיליאן גרינע.
#שטום_נישט_איין