בכל אופן, לאמיר זען וואס דעם נודע ביהודה'ס קינדער און תלמידים שרייבן וואס ער האט געהאלטן איבער דעם ביאור:
ר' יעקב'קא, דער זון פון נודע ביהודה האט געשריבן:ונהירנא, זה כמו שלשים שנה ניקרא נקראתי בית אבינו, וישבתי עמו ימים עשור. בעת ההיא יצא לאור עולם תרגום אשכנזי על התורה מאת החכם המפורסם נודע בשערים מהרמ"ד ז"ל. ובעיני כמה רבנים רע, ויביטו אחרי משה, לתת דופי בהעתקתו וביותר בענין שם הקדוש, התעללו עלילת דברים אשר לא כן, ויראו מגשת אליו, אם לא יעמוד עמוד הימיני ( = ד.ה. דער נודע ביהודה) למשען למו. על כן, אל א"א מ"ו הגאון זצ"ל, שלחו את ידם כתובה באש שחורה להבעיר את קנאות. והוא במענה רך השיב חמתם באמרו: חדלו לכם להטיל מום בניב שפת דעת. אין אני רואה את כל מאומה בידו, ולמה זה נשים מסוה על קרני הודו?
קודם ברויך מען וויסן צי ער איז נאמן, איך קען נישט פונקטליך זיין היסטאריע. אזוי אויך איז אינטערעסאנט ווער עס זענען געווען די רבנים וואס האבן געשריבן צום נודע ביהודה, מסתמא רבי רפאל כהן פון האמבורג.
בכל אופן, לויט די עדות האט דער נודע ביהודה מעיקרא ממש גארנישט געהאט אויסצוזעצן קעגן דעם ביאור. אלעס וואס איז יא דא פון אים, איז נאר פון נאך די וויזל פרשה, וואס ווי געשריבן פון דעמאלטס האט זיך די שטעלונג כלפי מענדלסאן - וויזל'ס רבי מורה דרך און בעיקר שטיצער - געענדערט.
נאר אפילו נאכדעם, לאמיר זען וואס עס שרייבט א מקור וואס איז זיכער מוסמך, און דו האסט אים אויך געברענגט אין דיין תגובה. ער גיט ארויס ביהיינד די סין'ס פון די הסכמה אויף זוסמאן מגלוגא'ס ביאור:
ר' אלעזר פלעקלש אין א הסכמה אויף א איבערזעצונג אין תקפ"ד האט געשריבן:מזקנים אתבונן זכרתי ימים מקדם הנה מ"ו הגאון מופת הדור רבן של ישראל כקש"ת מוהר"ר יחזקאל סג"ל לאנדא נשמתו בג"ע עליון עלה בהסכמה בצירוף דרבנן המאורות הגדולים ב"ד מו"ש על חמשה חומשי תורה שנדפסו פה ק"ק פראג שנת תקמה"ל עם תרגום המלות על ידי הרבני המופלג בתורה מו"ה זוסמאן גלוגא זלה"ה ענו ואמרו כולם יפה הם עושים המעתיקים את התורה בלשון אשכנזי הצחה והטהורה מתערובות טעמים לשבח ולתהילה ובקשתם משם ומצאתם, יען שני דברים לא ישרו בעיני רבינו הגדול נ"ע מהמעתיק הגדול המפורסם לחכם, ראשון שהעתקתו הוא בתכלית יופי המליצה, יפה כתרצה, ובעיונים נפלאים משובצה, כל חכם לב יאמר עליו הלל נרצה, יען הרבה מן המלמדים הגם שבקיאים בלשון אשכנזי אינם בקיאים בהבנה האמיתית ואת הוד יפיה ומבלים ימיהם וימי הילדים הרכים ויהיו שניהם ערומים מעיקרי תורה ומצוות. שנית, המעתיק הגדול לא תרגם כל מלה ומלה בפני עצמו, והעתקתו היקרה לגדולים חקרי לב והוא מלמד דעת מבינים...
די אלע שבחים און פאזיטיווע קריטיק שרייבט דער תלמיד אין תקפ"ד, מער ווי דרייסיג יאר נאך וואס דער נודע ביהודה זאל האבן געמאכט א "חרם" קעגן מענדלסאן'ס ביאור. מיר שטימט עס נישט.
אזוי אויך אינעם צל"ח וואס דו ברענגסט צו כשתעיין היטב תראה אז ער איז נישט מדמה דעם ביאור צו וואס ער רעדט פאר דעם, נעמליך איבער מלמדים מיט פסול'ע דעות, נאר אויף אזויפיל, אז כדי צו פארשטיין דעם שיינעם דייטש פונעם ביאור וועט מען נמשך ווערן צו ליינען גוי'אישע ביכער און דער רעזולטאט פון ליינען גוי'אישע ביכער איז נישט גוט. סאו נאכאמאל און נאכאמאל זעען מיר די זעלבע פוינט, אין יעדן פלאץ ווי מען טרעפט א התנגדות פיונעם נודע ביהודה צום ביאור, איז עס נישט אינעם מחבר און נישט אינעם חיבור, נאר כלפי לערנען מיט קינדער וואס קענען נישט קיין הויך דויטש.
אבער א "חרם" מאן דכר שמיה? עס דערמאנט מיר פון די פארשפרייטע לעגענדע אז דער נודע ביהודה זאל האבן געזאגט אז מענדלסאן איז א גלגול פון יש"ו. דער נודע ביהודה האט געדארפט קודם כל גלייבן אין גלגול עס צו קענען זאגן... למעשה קען מען היינט טרעפן דאס אפילו אויף גוי'אישע סייטס, און דער מקור איז א אפענע "פרשה פערלס" פון נטרונא... (זייער ציל איז בעיקר דער המשך פון די מעשה, נעמליך פון שינאווער רב אויף הערצל).
רבי רפאל הכהן איז באוויסט ווי דער לוחם בה"א הידיעה קעגן וויזל ואתו עמו מענדלסאן, אבער איז דא עפעס געדרוקט (אדער עדות בעל פה) ספעציפיש קעגן דעם ביאור, בפרט בעפאר די פרשה מיט וויזל?
און ווי איז דער מקור אז דער הפלאה איז געווען קעגן? (אפשר מיינסטו וואס דער חתם סופר ברענגט בשמו אז ער האט געזאגט אז די אלע חברה געבן זיך אפ נאר דוקא מיט מקרא און נישט תלמוד?), איז דא עפעס א דרשה, א בריוו, א עדות? אדער אלעס וואס מיר פארמאגן איז גערליץ'נס דראמאטישע שילדערונג איבער זיין פארברענען דעם ביאור אין די פראנקפורטע גאסן?
ר' שלמה קלוגער קומט בכלל נישט אריין דא, ער איז שוין געווען סאך שפעטער און געוואינט אין גאליציע.
אוקעי סאו נעם ביטע 2180$ און מאך מיר פליז א תיקון באש"ש מיט רי"ק טבילות. 