איז נאך דא האפענונג, אדער זיך נעמען דאס לעבן?

[זר זהב]

איך האב מיר פריער גענומען דאס לעבען, און וואס זאל איך ענק זאגן? ס'אמחיה! איך שפיר זיך ווי א נייער מענטש.

איך וויל מיר קלאר מאכן. (די ריכטיגע ספעלינג וואלט געווען "לעבן", אבער וואס קען איך טוהן אז מ'כאפט נישט מיינע קארני וויצן)

leben.jpg

[שטערן]

י

[חאצקל]

האט זיך דער גאנצער שמועס געענדיגט מיט א דזשאוק?

[דבילה]

מיין פראגע איז נישט געצילט צו יא נעמען די לעבן אדער נישט, די פראגע איז צו "האט טאקע יעדער פלאנטער א וועג ארויס" אזוי ווי ס'מורגל בפי אנשים?
איך פרעג עס אויף דעם נוסח כדי מ'זאל נעמען ערנסטער די פראגע, אן נישט קומען מיט טעארעיס און תנחמין של הבל

צו ענטפערן דיין פראגע: ניין, נישט יעדע פלאנטער האט א וועג ארויס. מען דארף דעם מציאות נישט לייקענען און עס זענען דא וואס שטארבן דערביטערט.
אבער יעדע פלאנטער האט א שאנס צו האבן א וועג ארויס, אפילו אמאל קוקט עס אויס זייער שווער צו גלייבן. יעצט וויבאלד יעדער אינדיווידועלער מענטש ביי זיינע שוועריגקייטן האט למעשה א שאנס אז עס זאל אים בעסער ווערן, דארף ער האפן אז דאס וועט טאקע געשען און קיינמאל נישט אויפגעבן. (בטחון מיינט לאו דוקא אז מען גלייבט אז עס וועט זיכער זיין גוט [עכ"פ לויט'ן חזון איש], ווייל ווער זאגט, אפשר איז דיר יא אנגעשריבן אז עס זאל דיר זיין שלעכט, צוליב דיינע חטאים אדער אנדערע חשבונות? נאר דו דארפסט האפן און בעטן אז עס זאל דיר זיין גוט, און בעיקר גלייב אז אלעס וואס פאסירט איז מיט א חשבון פון דעם מנהיג העולם.)

קען דען יעדער מציאות'דיגע פלאנטער האבן א וועג ארויס? זיכער נישט. גאר אסאך פראבלעמען, לדוגמא ארימקייט, 'עלען זיך לאו דוקא אמאל טוישן. אבער איז דען דאס די גאנצע שאלה? לויט ווי 'ך פארשטיי פרעגט דא חאצקל אויך לגבי דעם עצם לעבן פונ'ם מענטש, צו ער האט נאך האפנונג צו האבן אמאל א שמייכל, א גוטן טאג, א טאג אן פיין. און אויף דעם איז דער תירוץ זיכער יא! יעדן פראבלעם (כמעט) איז שייך בהמשך הימים צו גרינגער מאכן פונ'ם פערספעקטיוו פונ'ם נפש. דער מענטש וואקסט, נייע מעגליכקייטן פון הרגשים עפענען זיך, און אטאמאטיש איז דער דינאמיק פון זיין נפש בכלל נישט די זעלבע ווי ס'געווען א טאג פריער ווען דער פלאנטער האט אויסגעזען צו האבן א וועג אראפ נאר דורך די מיטן פונ'ם בריק.

[חאצקל]

איי מ'זעט דאך דער מציאות, אז א סך מענטשן זענען אראפ ביגון שאולה און אזוי געבליבן עד יומם האחרון? פארוואס האבן די נייע קרעפטן אינעם מענטשליכן נפש נישט געברענגט דערצו אז ער זאל זיך ערהוילן פון זיין פראבלעם?

[דבילה]

איי מ'זעט דאך דער מציאות, אז א סך מענטשן זענען אראפ ביגן שאולה און אזוי געבליבן עד יומם האחרון? פארוואס האבן די נייע קרעפטן אינעם מענטליכן נפש נישט געברענגט דערצי אז ער זאל זיך ערהוילן פון זיין פראבלעם?

דאס א א מענטש האט א מעגליכקייט ארויס פון זיין (נפשיות'דיגן) פראבלעם מיינט נאכנישט אז ער מוז ארויסגיין דערפין. 'ך רעד פון איינער וואס וויל ארויס פון זיין פראבלעם און ערלויבט מענטשן עם צו העלפן. 'שטייטזיך אז הכל תלוי במזל אפילו ס"ת שבהיכל, און אויב די איינציגער מענטשן ביי וועם ער זוכט הילף זענען רויבער אדער סתם נישט טויגליך 'עט ער לאו דוקא אנקומען.

[קווארטין]

ר' חצקאל, קאניך נאך אריינשפרעכן?

קודם לאמיך דא אראפ ברענגן א שטיקל גמ' אין מסכת פסחים דף נד: וואס האט מיך זייער שטארק מחזק געווען וועניך האבעס געלערנט, און איך מיין אז יו קען יוז איט עס וועל, די גמ' זאגט דארטן, תנו רבנן, 7 זאכן זענען פארהוילן פון א מענטשן, וכו. "ויום הנחמה" זאגט דארט רש"י אויפן פלאץ, יום שכל אדם יתנחם מדאגתו אין אידיש, די טאג וואס דער מענטש וועט זיך טרייסטן פון "זיין" דאגה, און סעט קומען זיין ישועה אויף זיין צרה, און ווי דער "בן יהוידע" איז מסביר אז ווען א מענטש וואלט ווען געוואוסט מתי יום ישעתו, וואלט ער זיך נישט מצער געווען אויב ס'יז נאר א קורצע תקופה, והרי מטרת היסורין כדי א מענטש זאלזיך מצער זיין און אדורך דעם צער ויכפר על עונותיו. אדער פארקערט, אויב א מענטש וועט וויסן אז דער יום הישועה איז נאך ווייט, וועטער האבן סך א שטערקערע צער פון וויפיל סיזעם אנגעשריבן, אזוי (אז דער מענטש ווייסט נישט) לעבט ער כאטש יעדן טאג מיט האפענונג להשם אז בקרוב וועטער אים ארויסנעמען פון קלעם ע"כ. (געלערנט אין "עין יעקב המבואר")

איך פערזענליך האב ארויסגענומען זייער א שטארקע חיזוק פון די גמ', און איך גלייב אז סכ"ס זעעטזיך א יעדער מיט זיין ישועה, און בעצם קום איך נישט צופיל צוצילייגן וואס אנדערע מגיבים האבן אזוי שיין געשריבן, איך קען נאר באשטיין צו "שערן" מיט דיר וויזוי איך מיין אייגענע פראקטיק.

ראשית ווען כ'ציל אנצוקומען צו עפעס, און פארשטייטזיך נישט אלעמאל גייטעס וויזוי מ'וויל, סוף כל סוף ווייסטאך דער רבוש"ע וואסיז בעסער, בעטיך אויף מאמע לשון בערך אזוי: רבוש"ע איך ווייס דאך נישט, אבער דו ווייסטאך יא, העלף מיר אנקומען צו וואסיך שטרעב, און אויב ס'איז נישט באשערט, אדער סיז נאכנישט אנגעקומען די ריכטיגע צייט, דאן העלף מיר "אז כ'זאל עס נעמען איזי, און אוודאי ח"ו נישט צום הארצן" נאר איזי איזי נא, דעס בעטיך א סך מאל, און ב"ה ס'האט מיר שטארק געהאלפן.

זייער א סך מאל וואלט שוין א מענטש שלום געמאכט מיטן מצב, אבער די סאושעל פרעשער, די מה יאמרו הבריות באדערטעם זייער שטארק, אבער כאבזיך שוין פון דעם אויך אויסגעלערנט אפצולאכן (זוי מיינעך), קודם יעדער מענטש האטזיך זיינע דאגות, און מ'רעדט נאר פון יענעם אויב יענער איז מוציא דאגתו בפניו, אבער אויב מ'פריזענט אויפגעלייגט דען איז עווערי טינג פיין.


א סך מאל קען א מענטש זעען השגחה ביי געוויסע זאכן יא, און ביי געוויסע זאכן זעעט ער נישט ווי ער וואלט געוואלט זעען, דעיסיז די גרעסטע ראיה אז דער בורא איז עומד ומנהיג, ברצותו וכו.
ס'יז זייער וויכטיג, ווי אנדערע דא האבענעס שוין אויך באמערקט, קודם צו קוקען אויף די גוטע חלקים, די זיסע קינדער,זיינע חסדים "טאטי ווארט צו הערן א שכויעך פון אונז, אין דער עיקר צו בעטן און צו בעטן און נישט אויפגעבן

[חאצקל]

איי מ'זעט דאך דער מציאות, אז א סך מענטשן זענען אראפ ביגן שאולה און אזוי געבליבן עד יומם האחרון? פארוואס האבן די נייע קרעפטן אינעם מענטליכן נפש נישט געברענגט דערצי אז ער זאל זיך ערהוילן פון זיין פראבלעם?

דאס א א מענטש האט א מעגליכקייט ארויס פון זיין (נפשיות'דיגן) פראבלעם מיינט נאכנישט אז ער מוז ארויסגיין דערפין. 'ך רעד פון איינער וואס וויל ארויס פון זיין פראבלעם און ערלויבט מענטשן עם צו העלפן. 'שטייטזיך אז הכל תלוי במזל אפילו ס"ת שבהיכל, און אויב די איינציגער מענטשן ביי וועם ער זוכט הילף זענען רויבער אדער סתם נישט טויגליך 'עט ער לאו דוקא אנקומען.

נו,אויב אזוי, קומען מיר צוריק צו די פראגע מיט וואס איך האב אנגעהויבן דעם אשכול!!!

[קווארטין]

חצקאל, זוי ווי כאב געשריבן מיין לאנגע תגובה פון מיין "קלוגע פאון" האבעך נאר געוואלט צולייגן דיפאלגענדע ווערטער:
. מיט דאנק, קווארטין

נ.ב. אין בלאט, אינעם רובריק "פון פענע צום בלאט" איז דא א שיינע בריעף אין די נושא, בשם הרב קאהן, בן אדמו"ר מתו"א ז"ל.

[דבילה]

איי מ'זעט דאך דער מציאות, אז א סך מענטשן זענען אראפ ביגן שאולה און אזוי געבליבן עד יומם האחרון? פארוואס האבן די נייע קרעפטן אינעם מענטליכן נפש נישט געברענגט דערצי אז ער זאל זיך ערהוילן פון זיין פראבלעם?

דאס א א מענטש האט א מעגליכקייט ארויס פון זיין (נפשיות'דיגן) פראבלעם מיינט נאכנישט אז ער מוז ארויסגיין דערפין. 'ך רעד פון איינער וואס וויל ארויס פון זיין פראבלעם און ערלויבט מענטשן עם צו העלפן. 'שטייטזיך אז הכל תלוי במזל אפילו ס"ת שבהיכל, און אויב די איינציגער מענטשן ביי וועם ער זוכט הילף זענען רויבער אדער סתם נישט טויגליך 'עט ער לאו דוקא אנקומען.

נו,אויב אזוי, קומען מיר צוריק צו די פראגע מיט וואס איך האב אנגעהויבן דעם אשכול!!!

לאמיר אלזא זיך אומקערן צום פתיחת האשכול, און מ'עמער נעמען דעם ביישפיל וואס דו ברענגסט דארט:

איינער מיט שווערע נאטורן וואס האלט שוין ביים פערטן גט ל"ע, אדער א מיטליעריגער וואס טרעפט נישט קיין הצלחה און סיפוק אין לעבן שפירנדיג אז זיין ישות טרעפט זיך נישט קיין ארט אין גאט'ס וועלט און קומט נישט צום אויסדרוק, און דאס איז נאכן טון אלעס צו טוישן די מצב, אריין גערעכנט טעראפי, וויטאמינען, לערנען, סגולות וכו' אבער אן ערפאלג, און טרעפט זיך אצינד פאר אן אויסגעלאשענעם צוקומפט. אדער איינער ווערט נישט פטור פון א פחד אדער געוויסנביסן אדער אנדערע פאקטן וואס שטייען אים לצנינים בעיניו.

איז נישט פאראן אמאל וואס ס'נישטא קיין אנדער אויסוועג נאר דאס אייננעמען... ווי פלוני בן פלוני האט איבערגעלאזט א צעטל נאכן זיך הענגען, אז "דער רבי ר' נחמן איז געווען גערעכט, פון אלעם איז דא א וועג ארויס"...

דאס אז דער מענטש האלט שוין ביים פערטן גט איז זיכער א גרויסער פראבלעם. זיינע שאנסן אויף צו טרעפן א נייעם בחירת לבו זענען קלענער געווארן ביי א פאקטאר פון פיר. אבער דאס איז לכאורה נישט די עיקר פראבלעם (אין קאנטעקסט פון דיין שמועס) וואס דער מענטש האט יעצט. זיין עיקר פראבלעם איז וויאזוי מאכט ער שלום מיט זיך אליין, מיט דעם ביטערן מציאות פון זיין אזוין דורכפאל. וויאזוי קום 'ך אריין אין בעסמעדרעש דעם שבת צו מיינע חברים. וואס 'עלעך טון טאמער יאחצעל 'עט מיר שלעפן דעם עטרה און שרייען "שוין צייט - גענוג געווען!" און נאכמער ווי דעם, וויאזוי 'עלעך מיר קוקען אין שפיגעל דעם אויף דער נאכט! וואס 'עלעך זען דארט? דעם משוגענע דורכפאל וואס מיין כיתה ג' רבי האט מיר שוין פאראויס געזאגט כ'על זיין? און אויב שוין 'עלעך דורכשטופן די נאכט אן קוקן אין שפיגל, וואס 'עלעך טון אז בשעת א שפאציר אין גאס קומט מיר אקעגן די קאלוזשע!

אט די שרעקליכע שאלות, דער ביטערע טעם, אט דאס איז די סם המות. דאס שטופט עם אריבער דעם בריק. דאס איז די איינציגע זאך וואס 'עט עם פארמיידן פון דארפן זיך אליין משפט'ן. און נאכמער, דער מציאות פון זיך אליין משפט'ן, און פון זוכן זיך דערפין ארויסצודרייען, דאס קען גאר זיין די סיבה פארוואס ער האט זיך לכתחלה גע'גט פיר מאל! 'שטייטזיך אז כ'בין נישט דן דער מענטש און כ'זיך נישט צוצולייגן צו זיינע משפטים ודינים, אבער דאך, אז ס'האלט שוין ביים בריקל, אידעך וויכטיג צו הערן דעם אמת איינמאל פאר אלעמאל.

יעצט לעיקר השאלה, צו איז שייך דערפין ארויס. זיכער איז שייך דערפין ארויס! וועט ער אמאל קענען לייקענען אז ער האט זיך פיר מאל גע'גט? זיכער נישט! ער וועט זיך שטעלן ביים טעראפיסט און דער טעראפיסט וועט ברחמים ותחנונים, און צומאל בקולות וברקים, עם אוועק שטעלן אויף די פיס און עם מאכן ערקלערן: יא! כ'בין א דורכפאל וואס האט זיך פיר מאל גע'גט און כ'קען נאך אלץ האבן א לעבן און זיין א מענטש מיט געזונטע שטרעבונגען, און בהמשך, נאכ'ן ערהוילונג, קען ער גאר טרעפן א בת זוג לפי מזג נפשו!

מילא בעט 'ך דיר טייערע חאצקל, טו דאס נישט! יא, דו ביסט מסתמא א דורכפאל, און אפשר גאר וועסטו מיט דיין יעצטיגן מעסטער אייביג זיין א דורכפאל. אבער טרעף דיר א גוט'ן טעראפיסט 'עסטו אפשר זען אז דיין מעסטער דארף נאר א טון אפ און מיט דיין פרישערע מעסטער איז שייך צו זיין פרייליך און צוביסלעך ווערן געזונט, ביז ד'עסט זוכה זיין צו האבן שלום בעצמותיך!

[געפילטע פיש]

קווארטין, איך ווייס נישט אויב דאס איז וואס חאצקל האט געזוכט, פון רעליגיעזען שטאנדפונקט איז דאך קלאר אז מ'דערלייגט פון מאבד עצמו לדעת, איך גלייב אז ער פרעגט פון בלויז לאגישען שטאנדפונקט, אבער צוצולייגן צו וואס דו האסט געזאגט, האב איך געהערט טייטשן די פסוק "הראינו השם חסדך" דוד המלך בעט פונעם רבש"ע, מיט ווייסן דאס אז אלעס וואס דו טוסט איז צום גיטען, נאר מיט זעען עס נישט אלעמאל, בעט איך דיר באשעפער, הראנו השם, ווייז מיר ביטע אז איך זאל קענען זיך מיט מיין פליישיגע אויגן, אז דאס איז חסדך, און נישט אז איך זאל דארפן גלייבן, נאר איך זאל טאקע זען אז ס'גוטס.

און צו דיר חאצקל, פון ריין לאגישען פוינט אוו וויאו, אזוי ווי אנדערע האבן שוין געזאגט, אויב ענדיגט מען דאס לעבן איז הונדערט פראצענט אז בעסער וועט עס שוין נישט ווערן, סא ווארט אויס, אזוי האסטו נאך א טשאנס אז ס'וועט בעסער ווערן, איך קען דיר נישט צוזאגן אז ס'גייט בעסער ווערן, אבער א גוטע טשאנס איז נאך דא, לוינט נישט צו דערלייגן די טשאנס מיט ביידע הענט.

----

דבילה האקט גוט.

[קווארטין]

[quote="געפילטע פיש"]קווארטין, איך ווייס נישט אויב דאס איז וואס חאצקל האט געזוכט, פון רעליגיעזען שטאנדפונקט איז דאך קלאר אז מ'דערלייגט פון מאבד עצמו לדעת, איך גלייב אז ער פרעגט פון בלויז לאגישען שטאנדפונקט, אבער צוצולייגן צו וואס דו האסט געזאגט, האב איך געהערט טייטשן די פסוק "הראינו השם חסדך" דוד המלך בעט פונעם רבש"ע, מיט ווייסן דאס אז אלעס וואס דו טוסט איז צום גיטען, נאר מיט זעען עס נישט אלעמאל, בעט איך דיר באשעפער, הראנו השם, ווייז מיר ביטע אז איך זאל קענען זיך מיט מיין פליישיגע אויגן, אז דאס איז חסדך, און נישט אז איך זאל דארפן גלייבן, נאר איך זאל טאקע זען אז ס'גוטס.

שיינע טייטש, איך האב זיך בעיקר באצויגן צו וואס חאצקל האט געשריבן אין ערשטן העלפט פונעם קעפל "צו איז נאך דא האפענונג", ווי אויך האט ער עס עטליכע ערווענט אין זיינע תגובות, נעמליך "צו ס'יז נאך דא האפענונג פאר א מענטש וואס גייט אים אנדערש ווי ער האע געוואלט" (כ'וויל נישט נוצן די ווארט "ס'גייט אים נישט גוט"), פארדעם איז די גמרא הנ"ל זייער א שטארקע חיזוק. כאב זיך אבער נישט באצויגן אויפן צווייטן העלפט, פון "נעמען זיך ס'לעבן", לויט ווי כאב פון אים אליין פארשטאנען איז נישט דאס זיין עיקר שאלה.

[חאצקל]

איך בין יעצט אויפן וועג צוריק פונעם בריק ממש ווי א נייער מענטש, איר האט מיר געראטעוועט דער לעצטער מינוט פון אריבער גיין דעם צוים, אלס ווייל איר האט זיך אזוי געבעטן ביי מיר אז איך זאל עס נישט טון

א דאנק אייך מיינע לעבנס רעטער ר' דבילה, און ר' געפילטע

[קווארטין]

עד כדי כך???

[געפילטע פיש]

איך בין יעצט אויפן וועג צוריק פונעם בריק ממש ווי א נייער מענטש, איר האט מיר געראטעוועט דער לעצטער מינוט פון אריבער גיין דעם צוים, אלס ווייל איר האט זיך אזוי געבעטן ביי מיר אז איך זאל עס נישט טון

א דאנק אייך מיינע לעבנס רעטער ר' דבילה, און ר' געפילטע

מאכסט חוזק? מעגסט.

[פיקציע]

זע די אשכול וואס איך האב געעפענט אין קאווע שטיבעל איבערגעטייטשט פון א גוי וועלכע האט זיך געשטארקט איבער זיינע געפילן זיך צו נעמען דאס לעבן, נאכן עס פרובירן און דורכפאלן.

[חאצקל]

ישר כח, איך האב געליינט דעם ארטיקל, און טאקע לזה התכונתי מיטן עפענען דעם אשכול, זיך שטארקן די געפילן קען מען אפט מאל נאר נאכן זיך פרעגן דער פראגע מיט וואס איך האב אנגעהויבן דעם אשכול

[berlbalaguleh]

איך בין יעצט אויפן וועג צוריק פונעם בריק ממש ווי א נייער מענטש, איר האט מיר געראטעוועט דער לעצטער מינוט פון אריבער גיין דעם צוים, אלס ווייל איר האט זיך אזוי געבעטן ביי מיר אז איך זאל עס נישט טון

א דאנק אייך מיינע לעבנס רעטער ר' דבילה, און ר' געפילטע

אויך דארפט איר געדענקען אז דאס וואסער איז זייער קאלט. און דאן איז שוין נישט דא קיין וועג אויף צוריק. אפילו מען וויל.

[חאצקל]

חוץ טאמער דער לויתן וועט מחליט זיין צוריק צו שיקן דעם גאלדענעם רינגל פאר דעם סולטאן...

[ברוין]

יעדעס מאל איך זע דעם אשכול צוריק ארויפקומען קלער איך צו מיר. ב"ה ער לעבט נאך

[חאצקל]

דו ווייסט דאך נישט ווער איך בין, אפשר בין איך דיין ערגסטער שונא מיט וועם דו האסט שוין יארן לאנג א חשבון?!...

[חאצקל]

צוריק צו אונזער נושא:

פארוואס האט רבקה זיך אויסגעדרוקט מיט די ווערטער "קצתי בחיי"?

פארוואס האט רחל זיך אויסגעדרוקט מיט די ווערטער "ואם אין מתה אנוכי"?

פארוואס האט יונה הנביא זיך אויסגעדרוקט מיט אזעלעכע ווערטער ווי "טוב מותי מחיי"?

פארוואס האט שלמה געשריבן אזעלעכע ווערטער "משבח אני את המתים שכבר מתו, מן החיים אשר המה חיים עדנה "?

ווי פאסן אזעלעכע ווערטער פאר א איד?...

[חאצקל]

פאקטן איבער סועסיידערס אין די וועלט

איך ציטיר פון דער סייד "טיפולנט":

דער פראצענט פון סועסייד (גערעכנט פון 1990) איז אנדערש אין יעדע מדינה, אבער אין U.S.A. (וואס האט א מיטלגאטיגער פראצענט מער ווייניגער) קומט פאר בערך 30,000 סועסייד א יאר, און צוגאב צו נאך 600,000 סועסייד פראוועס וועלעכע ענדיגן זיך נישט מיט טויט. דער פראצענט איז געבליבן סטאבול במשך צענדליגער יארן, אבער די פראצענט פון יוגנטליכע און קינדער ווערט מער און מער.