למעשה, האב איך בחירה?

[נהורא נפישא]

עקזעקטלי, דו ביסט א סקעפטיק, אבער דו רעדסט נישט פאר הקטן.
בכל אופן מיר איז פארשטענדליך די מאניזם מאדעל און איך קען נאר רעפלעקטירן וואס איך פארשטיי.
זאג מיר צו מקען מוכיח זיין אדער באשטעטיגן די פאלגענדע ;
אסאך מאל זעט מען א רשע טון א גוטע זאך, די סיבה איז פארשטייט זיך די נשמה, ווייל ס'קען זיין אז זיין נשמה האט זיך פארטוישט מיט א צדיק און טאקע ס'לייגט זיך אויפן שכל אז פונקט דעמאלטס ווען די רשע טוט א גוטע זאך טוט די צדיק א שלעכטע זאך. די נשמה קען אבער נישט צו לאנג אנציען אין אזא חומריותדיגן קערפער נאך דעם ווען די פריערדיגע נשמה האט אים אפגעהרגט דערפאר נאך זעקס און פופציג שעה טאמער טוישט זיך נישט די נשמה צוריק גייען זיי ביידע שטארבן, מ'קען ברענגן אסאך ראיות צו דעם פון פיזיקס אבער אכהמ"ל.

[הקטן]

בכל אופן מיר איז פארשטענדליך די מאניזם מאדעל און איך קען נאר רעפלעקטירן וואס איך פארשטיי.

ער איז פיל מער וואו א סקעפטיק, ער ציווארפט דיין טענה אז דיטערמעניזעם איז די איינציגסטע לאגישע מסקנה.
און זאגן אז יא, איז פשוט אויבערפלעכליך, איז פשוט נעריש.

[נהורא נפישא]

און וואס זאגסטו אז דו איינציגע מהלך וואס איז דא איז דואליזם ?

[חתן בחור]

עקזעקטלי, דו ביסט א סקעפטיק, אבער דו רעדסט נישט פאר הקטן.
בכל אופן מיר איז פארשטענדליך די מאניזם מאדעל און איך קען נאר רעפלעקטירן וואס איך פארשטיי.
זאג מיר צו מקען מוכיח זיין אדער באשטעטיגן די פאלגענדע ;
אסאך מאל זעט מען א רשע טון א גוטע זאך, די סיבה איז פארשטייט זיך די נשמה, ווייל ס'קען זיין אז זיין נשמה האט זיך פארטוישט מיט א צדיק און טאקע ס'לייגט זיך אויפן שכל אז פונקט דעמאלטס ווען די רשע טוט א גוטע זאך טוט די צדיק א שלעכטע זאך. די נשמה קען אבער נישט צו לאנג אנציען אין אזא חומריותדיגן קערפער נאך דעם ווען די פריערדיגע נשמה האט אים אפגעהרגט דערפאר נאך זעקס און פופציג שעה טאמער טוישט זיך נישט די נשמה צוריק גייען זיי ביידע שטארבן, מ'קען ברענגן אסאך ראיות צו דעם פון פיזיקס אבער אכהמ"ל.

איך הייב נישט אן צו פארשטיין דיין עקסזעמפל. די רעדטסט פון רשע און א צדיק מיט די נשמה כאילו דאס איז צוויי באזונדערע זאכן. די רשע איז א נשמה און די צדיק איז א נשמה. איי פארוואס בין איך נישט ווי א נשמה אין הימל? ווייל דא אויף די וועלט איז די נשמה צוגעבינדען צום גוף און ממילא קען ער נאר ארויסקוקען פון א קליין פענסטערל און פארשטיין זאכן פונעם גוף׳ס מצומצם׳דיגענס פערספעקטיוו. דאס איז וואס אונז רוף מיר קאנטשעסנעס און דאס איז א ספעציעלע באשעפעניש וואס קען מאכן א טשויס.

די זאגסט אז מאניזם איז פארשטענדליך. דאס אז די באשעפער איז א יש מאין קענסטו יא פארשטיין? איך שטעל מיך פאר אז די גלייבסט עס אפילו די קענסט עס נישט פארשטיין.

[חתן בחור]

און וואס זאגסטו אז דו איינציגע מהלך וואס איז דא איז דואליזם ?

נאכאמאל, איך זאג אז מ׳קען נישט וויסן.

איי פארוואס בין איך נוטה צו דואליזם? פשוט ווייל דאס איז מיין סובדשעקטיוו עקספעריענס.

[עגלה ערופה]

דאס איז איין וועג פון פארענטפערן דעם פאראדאקס. ס׳איז דא אן אנדערן מהלך וואס הייסט דואליזם וואס זאגט אז ביי קאנטשעסנעס איז נישט שייך דעם געדאנק פון cause and effect.

אויב ס'איז נישטא קיין קאוז און עפעקט איז דאך זיכער נישטא קיין בחירה. דאס איז דאך די גאנצע דעפינישען פון בחירה: אז איך האב גורם געווען מיין מעשים.

[הקטן]

דאס איז איין וועג פון פארענטפערן דעם פאראדאקס. ס׳איז דא אן אנדערן מהלך וואס הייסט דואליזם וואס זאגט אז ביי קאנטשעסנעס איז נישט שייך דעם געדאנק פון cause and effect.

אויב ס'איז נישטא קיין קאוז און עפעקט איז דאך זיכער נישטא קיין בחירה. דאס איז דאך די גאנצע דעפינישען פון בחירה: אז איך האב גורם געווען מיין מעשים.

לאמער זען צי דו קענסט דאס אליין ענעפרן...
טריי...
איך בין זיכער דו קענסט...

גייט נישט?

[עגלה ערופה]

איך האב נישט קיין שום קשיות.
ביי מיך איז שוין אלעס פארענטפערט.

[רביה''ק זי''ע]

זינט די האסט נישט קיין בחירה און האסט עס געמוזט שרייבן, פיל איך נישט ווי איך דארף דאס ענטפערן.

וואס האט הוידל צו בוידל?

[רביה''ק זי''ע]

דאס איז איין וועג פון פארענטפערן דעם פאראדאקס. ס׳איז דא אן אנדערן מהלך וואס הייסט דואליזם וואס זאגט אז ביי קאנטשעסנעס איז נישט שייך דעם געדאנק פון cause and effect.

אויב ס'איז נישטא קיין קאוז און עפעקט איז דאך זיכער נישטא קיין בחירה. דאס איז דאך די גאנצע דעפינישען פון בחירה: אז איך האב גורם געווען מיין מעשים.

ועל זה אמר החכם:
"...Consistency is not a Jewish value"
ודפח"ח.

[רביה''ק זי''ע]

אחרי ככלות הכל איז געבליבן אז ס'איז קלאר ווי די טאג אז מענטשן האבן יא בחירה, ס'איז א בפירושע רמב"ם אין הלכות תשובה.

ועל זה אמר החכם: "CHECKMATE".

[חתן בחור]

דאס איז איין וועג פון פארענטפערן דעם פאראדאקס. ס׳איז דא אן אנדערן מהלך וואס הייסט דואליזם וואס זאגט אז ביי קאנטשעסנעס איז נישט שייך דעם געדאנק פון cause and effect.

אויב ס'איז נישטא קיין קאוז און עפעקט איז דאך זיכער נישטא קיין בחירה. דאס איז דאך די גאנצע דעפינישען פון בחירה: אז איך האב גורם געווען מיין מעשים.

ועל זה אמר החכם:
"...Consistency is not a Jewish value"
ודפח"ח.

קיינער זאגט נישט אז קאנטשעסנעס קען נישט גורם זיין קיין מעשים, דואליזם זאגט אז די קשיא וואס די האסט פון ווי קומט דער ערשטער ווילן אדער סיבה, קענסטו נישט פרעגן אויף קאנטשעסנעס.

[רביה''ק זי''ע]

קיינער דא האט נישט געפרעגט פון וואו די ערשטע ווילן קומט, כ'האב נאר געזאגט אז די ערשטע רצון האט דער מענטש/נשמה/וואטעווער נישט געקענט אליינס מאכן, דו דינגסט זיך מיט דעם?

[חתן בחור]

קיינער דא האט נישט געפרעגט פון וואו די ערשטע ווילן קומט, כ'האב נאר געזאגט אז די ערשטע רצון האט דער מענטש/נשמה/וואטעווער נישט געקענט אליינס מאכן, דו דינגסט זיך מיט דעם?

אבסעלוטעלי.

[רביה''ק זי''ע]

דעקארט האט נישט אזוי געהאלטן, הענג נישט אן דיינע תורות אויף דועליזם.

[חתן בחור]

דעקארט האט נישט אזוי געהאלטן, הענג נישט אן דיינע תורות אויף דועליזם.

מ׳גייט ארום און ארום ווייל די פארשטייסט נישט מיין פונקט דא, און די מיינסט אז איך האלט פארקערט פון דיר.

כ׳וועל דיך ענטפערן וואס הקטן האט פריער געזאגט ״ער ציווארפט דיין טענה אז דיטערמעניזעם איז די איינציגסטע לאגישע מסקנה.״

די האלטסט 100% זיכער אז ס׳איז נישטא קיין בחירה. איך זאג נישט 100% אז ס׳איז יא דא בחירה, פערזענליך האלט איך טאקע אזוי, אבער ס׳איז נישט מוכרח מכוח פיליזאפיע either way. סך הכל וואס איך וויל דיר זאגן איז אז דיין לאגיק איז נישט 100% iron clad. טאקע דעקארט האלט אזוי (איך ווייס נישט ווער דאס איז) און א צווייטער האלט פארקערט, נו וויאזוי קענסטו זיין 100% זיכער?

[רביה''ק זי''ע]

קום מיר נישט פארקויפן דואליזם ווען דו ווייסט ניטאמאל ווער דעקארט איז, דעקארט האט קיינמאל נישט געזאגט וואס דו לייגסט אן אויף אים.

[רביה''ק זי''ע]

Weakness of Will

[חתן בחור]

קיינער דא האט נישט געפרעגט פון וואו די ערשטע ווילן קומט, כ'האב נאר געזאגט אז די ערשטע רצון האט דער מענטש/נשמה/וואטעווער נישט געקענט אליינס מאכן, דו דינגסט זיך מיט דעם?

דיין גאנצע טענה איז נאר שייך ווען מ׳נעמט אן אז די מוח איז לויטער פיזיקעל, און דאס איז בכלל נישט מוכרח. למעשה זעהט אויס אז די האסט זיך אריינגעפעינט אין א קארנער און די ווילסט נישט ארויסגיין. איך קען דיך סך הכל אויפווייזען אז דיין לאגיק איז נישט מאסגעבענד, דע רעסט איז אפ טו יו!

וואטש די קליפ ס׳וועט דיך אביסל אויפקלערן.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=Y2UE7tp7oSw[/youtube]

[נהורא נפישא]

די פראבלעם דא איז אז געוויסע זענען סטאק מיט אלטע פיליזאפיעס וואס זענען פיליזאפירט געווארן בעפאר די עדווענדסמענט פון מעדזשעיר סייענטיפישע דורכברוכן, די אלע שווערע פראגן וואס האבן געפלאגט די פיליזאפער ווי למשל איבער די באדייט פון לעבן איז באדייטלאז נאך טשארלס דארווין.
היינט האלטן טאקע אלע מעידזשאר סייענטיסטן אז פרייע בחירה איז אן אילוזיע, ולבי אומר לי אז די קליינע צאל סייענטיסטן וואס האלטן יא פון פרייע בחירה גלויבן נישט אין עוועלוציע און מסתמא גלויבן זיי אין יוזל וזה לך האות.

דרך אגב חתן בחור דו זאגסט אז ווער ס'האלט אז עקזעסטירט נישט קיין פרייע בחירה אנע דעם וואס ער זאל האבן ספיקות אז אפשר איז די פיליזאפיע פעלערהאפטיג אז דאס איז נאריש, וואס וועסטו האלטן איבער דעם וואס האלט בברירות אז עס איז יא דא בחירה חפשית אן זיך מתחשב זיין אז אפשר פארט איז דאס נישט ריכטיג איז דאס אויך נאריש ?

[אישתישבי]

נאך א נקודה

אז דער נישט בחירה איז נישט קיין סתירה צו שכר ועונש, ווייל טאקע מהאי טעמא, ווייל גאט האט נישט געוואלט אז מען זאל הרג'נען איינער דער אנדערע, האט ער געשטעלט דער עונש מיתה, אזוי זאל דער מענטש נישט וועלען הרג'נען, מחמת פחד העונש.

דער השגה אז כדי צו פארשטיין שכר ועונש מוז זיין בחירה איז פעלערהאפטיג.

[נהורא נפישא]

איש תשבי , אבער מ'קען נאך אלס טענה'ן אז שכר ועונש איז נישט קיין יושר אלא מאי עס איז נאר לאיים על הציבור ?
אויף דעם איז דא פון ר' חסדאי קרשקש וואס ער טענה'ט אז שכר ועונש איז געווארן אימפלעמענטירט אין די בריאה לאיים על הציבור און ווערט אויסגעפירט פונקט אזויווי איינער בריט זיך אפ אין פייער אדער דעטרענקט זיך איז נישט קיין נפק"מ בשוגג צו באונס קיינער פרעגט נישט אויף די ישרות שבו, די ישרות קוועטשט אונז ממילא נישט איבער א רשע אפילו מיר ווייסן אז סוכ"ס איז ער אן אונס, גאט האט געמאכט דעם רשע און גאט וועט אים נוצן זיך אפרעכענען.
בכל אופן פון א רעליגיעזן פערספעקטיוו מאכט דאס בכלל נישט אויס, ווייל פון איין זייט ווייסט גאט פונקטליך וויאזוי די בריאה גייט לויפן און פון די אנדערע זייט שטופן מיר מענטשן צו מאכן טשויסעס ווייל דאס העלפט.
איך וואלט געזאגט אז אפילו די רמב"ם איז זיך נאר מתמודד צעווישן בחירה ווס. השפעת המזלות, ווייל ער האט געוואלט אז מענטשן זאל מאכן בחירה און נישט טראכטן אז מזלות האבן אן השפעה אים צו שטערן בוחר זיין.

[חתן בחור]

היינט האלטן טאקע אלע מעידזשאר סייענטיסטן אז פרייע בחירה איז אן אילוזיע

פון ווי קומט דאס?

דרך אגב חתן בחור דו זאגסט אז ווער ס'האלט אז עקזעסטירט נישט קיין פרייע בחירה אנע דעם וואס ער זאל האבן ספיקות אז אפשר איז די פיליזאפיע פעלערהאפטיג אז דאס איז נאריש, וואס וועסטו האלטן איבער דעם וואס האלט בברירות אז עס איז יא דא בחירה חפשית אן זיך מתחשב זיין אז אפשר פארט איז דאס נישט ריכטיג איז דאס אויך נאריש ?

זייער פשוט. דער וואס האלט אז ס׳איז דא בחירה חפשית מוז נישט צוקומען דערצו דורך פיליזאפיע! ס׳איז subjective experience.