סטראבערי = הלכות תולעים

[קאצקע ציקער]

מיט א פאר יאר צירוק האבן די חשובע רבנים צוגענומען מיין באליבטער שפייז וואס רופט זיך תות אין העברעיש, דא אין אמעריקא רופט מען עס סטראבעריס, מיטן מורה'דיגן סיבה וואס רופט זיך תולעים זיי שרייען אז ס'דא ווערים אינעם סטראבערי ממילה טאר מען עס שוין נישט עסן ביז משיח'ס טאג.

ביי ראמען לעטעס זעה איך באמת נישט דעם פראבלעם , מען לייגט עס פשוט אונטערן לייט און מען קיקט צו ס'דא ווערים מען קען קלאר זעהן אינטערן לעקטער יעדען פינטל אויפן בלעטל מען דארף בכלל נישט זיין א מומחה ווי זיי פראבירן צו זאגן.

ביי סטראבעריס קען זיין איז אביסל שווערער ממילה האלט איך מיך אפ פון עס עסן

וויל איך פרעגן די עולם וואס טוט מען, עסט מען סטראבעריס צו נישט.

[מתושלח]

מ'גייט צו א רעסטוראנט וואס האט פרישע סאראבעריס אויפ'ן דעזערט מעניו און מ'רוקט אריין על חשבון פונ'ם בעל מכשיר'ס גן עדן.

[איך אויך]

שרייבט נישט דער ראדינער אז ווען עס קומט דערצו וועט מען דיר שמייסן נישט דעם בעל מכשיר (אפשר עם אויך)?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ס'איז דא אסאך צו שמועסען איבער דעם. טאמער דו ווילטס גוט פארשטייען, טרעף דער ספר פון הרב איתם הנקין הי"ד (באקאנט אויף אוצר החכמה אלס 'תוך כדי דיבור) וואס האט גרונטליך דורכגעלערנט די סוגיות.
ער ברענגט די אוסרים כדוגמת ר' משה ווייא און אנדערע. ער קלערט צו דער איסור איז דאורייתא צו דרבנן, ער מאכט פון דעם א מחלוקת רשב"א און רמב"ם, עיי"ש ותמצא נחת.

אפילו טאמער סטראבעריס זענען אסור, איז דא אן עצה פון אפשיילען. איך האב עס לעצטענס פראבירט און ס'איז נישט אזוי שווער ווי מ'מיינט.

[מתושלח]

שרייבט נישט דער ראדינער אז ווען עס קומט דערצו וועט מען דיר שמייסן נישט דעם בעל מכשיר (אפשר עם אויך)?

דער ראדינער האט דען פארשטאנען צו פרישע סטראבעריס און צייטווייליגע גלוסטענישן מיט צייטווייליגע guilt free תירוצים?

[קאצקע ציקער]

ס'איז דא אסאך צו שמועסען איבער דעם. טאמער דו ווילטס גוט פארשטייען, טרעף דער ספר פון הרב איתם הנקין הי"ד (באקאנט אויף אוצר החכמה אלס 'תוך כדי דיבור) וואס האט גרונטליך דורכגעלערנט די סוגיות.
ער ברענגט די אוסרים כדוגמת ר' משה ווייא און אנדערע. ער קלערט צו דער איסור איז דאורייתא צו דרבנן, ער מאכט פון דעם א מחלוקת רשב"א און רמב"ם, עיי"ש ותמצא נחת.

אפילו טאמער סטראבעריס זענען אסור, איז דא אן עצה פון אפשיילען. איך האב עס לעצטענס פראבירט און ס'איז נישט אזוי שווער ווי מ'מיינט.

די אפגעשיילטע חלק איז נאך דאס בעסטע..

[רביה''ק זי''ע]

גיי זאג פאר די רבנים אז זיי אטעמען אריין יעדע רגע מאסן פון פיצינקע ווערים/באצילן, אויב טאר מען נישט עסן קיין ווערים איז עס נאר באופן וואס מ'זעהט עס שנאמר "אל תשקצו" את נפשותיכם בכל השרץ השורץ, ואין גיעול אלא בנראה לעין. קענסט עסן סטראבעריס מיט וואס דו ווילסט רואיגערהייט, כאטש מיט די זעלבע רואיגקייט מיט וואס די אוסרים דאווענען נאך סו"ז תפילה.

[מי אני]

http://www.rationalistjudaism.com/2018/ ... s.html?m=1
זיס.

[הדסים]

וויל איך פרעגן די עולם וואס טוט מען, עסט מען סטראבעריס צו נישט.

יא, מען עסט סטראבעריס מיט א געשמאק, קאסטקאו האט די פיינע סחורה.

איך מיין אז יעצט איז שוין נישט די ריכטיגע סיזען פארדעם.

[אישתישבי]

דער בוטשאטשער זאגט אז עס זיכער בלױז א דרבנן און אפשר אפילו מותר,
ער רעדט פין א מאכל וואס מען האט געמאכט דערפון.
א. ווער זאגט אז עס האט זיך פורש געוועהן צו דער קערענדעל.
ב. אויב יא איז עס בטל מדאורייתא, בריה ווערט נישט ימוקיםבטל נאר מדרבנן.
און נאך נימוקים.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מראה מקום ביטע? וועלכע פרוכט רעדט ער?

[גדליה]

ואת זה לא תאכלו: את הסטראבעריס ואת הטרויבן ואת החסא ואת כל שאר ירקות ופירות כי תועבת אלהים כל אוכל סטראבעריס.
ואת זה תאכלו: חלה וגאלע והערינג ויאפטשיק ויין שרף, עד שבטנכם צבה.
ואת המים לא תשתו כי כל שותה מים וכלי הפילטער לא היה צמיד פתיל על גביו ונכרתה הנפש ההיא מעמיה.

[יין שרף]

ואת זה לא תאכלו: את הסטראבעריס ואת הטרויבן ואת החסא ואת כל שאר ירקות ופירות כי תועבת אלהים כל אוכל סטראבעריס.
ואת זה תאכלו: חלה וגאלע והערינג ויאפטשיק ויין שרף, עד שבטנכם צבה.
ואת המים לא תשתו כי כל שותה מים וכלי הפילטער לא היה צמיד פתיל על גביו ונכרתה הנפש ההיא מעמיה.

Excuse me?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די ענין פון 'אין נראה לעינים' איז גארנישט אזוי פשוט ווי מ'מיינט. מאנכע האבען געמאכט א גאנצע עיקר הדת דערפון, ווען קיין אפענע גמרא האבען זיי נישט דערפאר. איך קום מיר נישט דינגען דערויף, אבער דאס ארויצושיסען ווי דער סליפקין איז נישט אין פלאטץ. סתם אזוי דארף מען וויסען אז עס איז גארנישט קיין נייע הלכה וואס מ'האלט. קוק אין חכמת אדם ווי ער רעדט פון די פראקטישע חלק דערפון. איך געדענק אז איך האב ערגעץ געליינט אז אין אונגארן פלעגט מען יערליכעהייט פרעגן דער רב אויף די קירשען. ער פלעגט בודק זיין וואס איז אריין געקומען, און לויט וואס ער האט געזען האט ער אדער מתיר געווען צו עסן, אדער אין גאנצן גע'אסר'ט, אדער נאר ווען מ'באקוקט עס, יעדעס יאר לויט די אומשטענדן. עס איז נישט געווען קיין גלייכער זאך סתם צו גייען אין וואלד און ברענגען קירשן. די יאגעדע קלייבען איז מסתמא געווען פאר איינגעמאכץ, נישט צו עסן רוי, ועוד פרטים וואס מיר ווייסען נישט היינט.

עס איז ריכטיג אז מ'דארף נישט זוכען מיט קיין שפאקטיב, מ'קוקט מיט די נאקעטע אויגען. אבער קוקען מיינט קוקען! איינער וואס וויל אריין רוקען ערדבערין אן צו קוקען, קען זיך נישט פארלייגען אויף די הלכה פון 'אין נראה לעינים'. מ'דארף אבער קוקען נארמאל אויף יעדער ארט אויף די פרי. און אזוי אויך ביי שאלאט. א פרוכט וואס האט אסאך ווינקלען און קערלעך ווי די ווערים קענען זיך באהאלטען, מוז מען דארט אויך קוקען.

די יסוד פון די הלכה איז אז באמת וואלט מען געמעגט זיך פארלאזען אויף רוב אז רוב פירות זענען נישט פארווערעמט (טאמער עס איז אזוי). נאר וויבאלד מ'קען עס באקוקען צו זען צו די ווערים זענען דארט, און עס איז א מיעוט המצוי (ווען עס איז אזוי), הייסט דער וואס עסט עס א מעלים עין מן האיסור. מ'קען זיך נישט פארלאזען אויף רוב ווען מ'קען עס באקוקען. דאס איז נאר ווען ער קען עס באקוקען נארמאלעהייט. ווען ער מוז אנקומען צו מאשינען און מומחיות, הייסט עס נישט מעלים עין מן האיסור. דארף מען דן זיין יעדער זאך דורך די חשבון, איז עס לייכט צו טרעפן די ווערים אדער נישט?

עס איז דא אנדערע סברות אין די ענין, עס איז נישט על רגל אחת. איך ברענג עס נאר ווייל איך האב געהערט פון אסאך מענטשן א לייכטזיניקייט צו הלכות תולעים, כאילו רבנים ווילען סתם שווער מאכען. איך ווייס נישט וואס רבנים ווייסען און וואס איז זייער כוונה, אבער די הלכות האבען א סאך פרטים. אדרבא, דער וואס האלט אז די רבנים האבען נישט קיין דעה, זאלען זיי אליינס זיצען אויף די סוגיא אין סוף פרק ואלו טריפות, מיט די טור שלחן ערוך סי' פ"ד און די נושאי כלים. עס איז א סוגיא ווי אלע סוגיות, מיט מחלוקת'ן, סברות, תשובות און יסודות.

[רביה''ק זי''ע]

גיימער צוריק צו אנפאנג, פארוואס דעמאלטס מעג מען עסן באצילן? בכל אופן שטייט נישט קיין ערגעץ אין גמרא אז מ'דארף באקוקן עסן פון ווערים, צו די ווארט איז נראה לעיניים צו די ווארט איז מתעסק צו וואס אימער דו ווילסט, ס'כאפט נישט קיין גרויסע נפקא מינה.

נאכאמאל, איך האלט נישט אז די רבנים האבן נישט קיין דעה, אבער ווילאנג זיי קענען זיך נישט ספראווען מיט פשוט'ע יסודות'דיגע קשיות אין די סוגיות איז מיר בכלל נישט אינטערעסאנט וואס זיי האבן צו זאגן. נישט איינמאל וואס כ'האב דורכגעטון א סוגיא לעומקה און עס דורכגעשמועס מיט תלמידי חכמים און ארויסגעקומען מיט מער קשיות ווי פריער, וויפיל מאל דארף איך עס איבערטוהן זיך אויסצולערנען אז הלכה האט נישט גארנישט אייגעשטויסן מיט די גמרא?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

האסט עפעס מאדנע הנחות דא, הנחות וואס די פוסקים דערמאנען נישט אין קיין שום הלכה אין ש"ס.

פארוואס דארף דער גמרא אונז הייסען בודק זיין פרוכט פאר ווערים? טאמער מיר ווייסען אז ווערים זענען אסור, און א פרי איז מוחזק צו האבען ווערים, דארף מען דער חדר מלמד זאל דיר קלאר אויסזאגען אז ממילא דארף מען צוערשט באקוקען, און אז נישט איז מען נישט קיין שוגג אויף וואס מען עסט? און אפילו ווען עס דארף דיר יא זאגען, זענען די אלע גמרות ביי אנדערע עבירות נישט קיין ראיה? ביי בדיקת חמץ, צו בדיקת נדה ועוד.

דער איסורפון עסן פירות המוחזקים בתולעים אן בדיקה איז נישט קיין המצאה פון דער התאחדות, דאס איז מוסכם ביי אלע ראשונים, וכלשון הרשב"א 'שכל שהאיסור מצוי צריך בדיקה', אז דאס איז אן אלגעמיינע דין ביי אלע הלכות איסור והיתר.

טאמער דו האסט געטראפען אז הלכה שטימט נישט מיט די גמרא ווייס איך נישט וואס דו רופסט אן 'הלכה'. עס מאכט זיך אפט אז די הלכה איז נישט געפסקנ'ט ווי די ראשונים וואס מיר זענען איינגעוואוינט צו לערנען ערשט, אז רש"י און תוספות זענען נישט די שיטות וואס מיר פסקנ'ן לויט זיי. אבער די ראשונים וואס מיר גייען יא מיט, האבען אויך נישט אפגעלאזט די גמרא. עס זעט מיר אויס אז דו האסט זיך נישט אנגעשטויסען מיט די ריכטיגע תלמידי חכמים.

[רביה''ק זי''ע]

אוודאי דערמאנען נישט די פוסקים די ענין פון נראה לעיניים, דאס האט מען ערפינדן נאכ'ן אויסטרעף פון באצילן מיט א הונדערט יאר צוריק. היינט אז אונז ווייסן שוין בעסער איז די נראה לעיניים תורה די איינציגסטע תורה וואס איך ווייס וואס פארענטפערט די קשיא, אדרבה, אפשר האסטו א בעסערע תירוץ?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אזוי ווי יעדער נייע מציאות, נוצט מען אלטע יסודות זיי צו לעזען. וואס איז דא די פראבלעם? מ'טאר נישט מעלים עין זיין מן האיסור, און ממילא דארף מען בודק זיין. וויפיהל טרחה דארף מען אריבערגיין דערפאר? קוק ווייטער אין פוסקים, זיי רעדן דערפון אויך.

עס איז דא א געוואלדיגע קטנות הדעת ביי די מאדערן ארטאדאקס, און דער אויבענדערמאנטע סליפקין האט עס אין הויפענעס. די תורה רעדט כללים, נישט פרטים. און פון די כלל דארף מען ארויס נעמן די פרט. 'עס שטייט נישט אין תורה אז מ'טאר נישט עסן אין מ עקדאנאלדס, עס איז אן אויסטרעף פון רבנים וואס ווילען מאכען געלט פון השגחה'. אזא פנים האט די טענה אז די תורה רעדט נישט פון באצילן. די תורה רעדט יא דערפו, אין די כללים פון וואס מיר וועלן מוזען ארויסלערנען.

[רביה''ק זי''ע]

אזוי ווי יעדער נייע מציאות, נוצט מען אלטע יסודות זיי צו לעזען. וואס איז דא די פראבלעם? מ'טאר נישט מעלים עין זיין מן האיסור, און ממילא דארף מען בודק זיין. וויפיהל טרחה דארף מען אריבערגיין דערפאר? קוק ווייטער אין פוסקים, זיי רעדן דערפון אויך.

נו וואס זאגן זיי טאקע?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

האסט ADD? האסט געשריבען א נארישקייט, זיי מודה און דערנאך פרעג ווייטער.

[רביה''ק זי''ע]

אז נישט איז נישט, איך בין נישט אין די ליין פון זיך טענה'ן איבער פאקטן און לויזע סטעיטמענטס, להתראות בפעם הבאה.

[אונטער חכם]

גיי זאג פאר די רבנים אז זיי אטעמען אריין יעדע רגע מאסן פון פיצינקע ווערים/באצילן, אויב טאר מען נישט עסן קיין ווערים איז עס נאר באופן וואס מ'זעהט עס שנאמר "אל תשקצו" את נפשותיכם בכל השרץ השורץ, ואין גיעול אלא בנראה לעין. קענסט עסן סטראבעריס מיט וואס דו ווילסט רואיגערהייט, כאטש מיט די זעלבע רואיגקייט מיט וואס די אוסרים דאווענען נאך סו"ז תפילה.

נו, אז רביה"ק אליינס זאגט אזוי, מי יבוא אחר המלך? כך קבלתי , א שטיקל ויואל משה איז ווי א רשב"א, עס איז אליינס א מקור.

[אישתישבי]

מראה מקום ביטע? וועלכע פרוכט רעדט ער?