תמיה על כוונת הפרשנים שפירשו ע"פ פשוטו של מקרא

[מפוזרי]

בהמשך להנ״ל, דא האט איר אן אינטרעסאנטער לינק וואס איז דן בהלכות שמות ותוארי נשים. http://hebrew-academy.org.il/2011/05/01 ... %9C%D7%94/

[מי אני]

https://www.thetorah.com/article/can-to ... ct-halacha

[רביה''ק זי''ע]

איך פארשטיי בכלל נישט די דיון דא, חז"ל האבן דען געהאט א פראבלעם מבטל צו זיין אדער צוצולייגן מצוות ווען ס'האט זיך אויסגעפעלט? דער רשב"ם ודעימיה קומען זאגן וואס משה רבינו האט אינזין געהאט, דאס אז חז"ל האבן געטוישט די הלכה טוישט נאכנישט די כוונה פון משה רבינו למפרע.

[נהורא נפישא]

איך פארשטיי בכלל נישט די דיון דא, חז"ל האבן דען געהאט א פראבלעם מבטל צו זיין אדער צוצולייגן מצוות ווען ס'האט זיך אויסגעפעלט? דער רשב"ם ודעימיה קומען זאגן וואס משה רבינו האט אינזין געהאט, דאס אז חז"ל האבן געטוישט די הלכה טוישט נאכנישט די כוונה פון משה רבינו למפרע.

וואס קלערסטו האט דער רשב"ם געהאלטן דא איבער וואס חז"ל טייטשן, צו האט ער געהאלטן אז חז"ל זאגט אנדרעש פון וואס משה רבינו האט געמיינט בזדון או בשגגה ?

[רביה''ק זי''ע]

בפשטות האט ער געהאלטן אז משה רבינו האט געמיינט וואס ער (דער רשב"ם) זאגט, נאר וויבאלד די מנהג איז געווען אז מ'האט אריינגעלייגט דעם פרשה אין די תפילין האבן חז"ל עס אריינגעטייטשט אין פסוק בדרך דרש.

[נהורא נפישא]

בפשטות האט ער געהאלטן אז משה רבינו האט געמיינט וואס ער (דער רשב"ם) זאגט, נאר וויבאלד די מנהג איז געווען אז מ'האט אריינגעלייגט דעם פרשה אין די תפילין האבן חז"ל עס אריינגעטייטשט אין פסוק בדרך דרש.

לאמיר רעדן פאר א מינוט איבער א כהן זיך מעגן זיך מטמא זיין פאר זיין ווייב, רשב"ם זאגט פשטות איז משמע אז מטאר נישט נאר חז"ל זענען מדחיק אז ממעג יא. זענען די צוויי פשטים זיך סותר ?
וואס וואלט געווען אויב צדוקים וואלטן געלערנט פשט אז מטאר נישט וואלט דער רשב"ם אויך ווען געברענגט דער פשט.

[רביה''ק זי''ע]

אוודאי זענען זיי זיך סותר, משה רבינו האט געשריבן אז מ'טאר זיך נישט מטמא זיין, משום איזה סיבה איז די מנהג געווארן אז מ'האט זיך יא מטמא געווען האבן חז"ל עס אריינגעטייטשט אין פסוק בדרך דרש. נאכאמאל, דער רשב"ם איז מפרש משה רבינו'ס ווערטער לויט ווי ער האט פארשטאנען איז געווען משה רבינו'ס כוונה (אנדערש ווי חז"ל וואס קוועטשן נאר אריין די אנגענומענע הלכה/מנהג אינעם טעקסט אריין אפגעזעהן פון וואס משה רבינו האט געמיינט), אוודאי אויב וואלטן די צדוקים שוין געלערנט אזוי פשט וואלט ער נישט געהאט קיין שום פראבלעם דערמיט.

[נהורא נפישא]

אויב די צדוקים וואלטן שוין ווען געלערנט אזוי פשט וואלט ער נישט געהאט קיין פראבלעם דערמיט ? פארוואס קלערסטו אז קיין איין מפורש ברענגט נישט אויף ממחרת השבת אז עס גייט ארויף אויף שבת בראשית אלס איינע פון די פשטים כאטש ?

[רביה''ק זי''ע]

על כרחך וועט מען מוזן זאגן אז דער רשב"ם האט געהאלטן אז ס'נישט מסתבר אז משה רבינו האט דאס געמיינט. און באמת איז די צדוקישע פשט טאקע א לצנות, די גלייכסטע וועג וויאזוי די תורה קען שרייבן "די ערשטע טאג חול המועד" איז "ממחרת השבת - צומארגנס פון יום טוב (הנקרא שבתון)". "ממחרת הפסח" אין די תורה'ס לשון (אנדערש ווי ספר יהושע) וואלט געמיינט צומארגנס פונעם קרבן פסח ד.ה. יום טוב בייטאג, אזויווי ס'שטייט אין פסוק "ממחרת הפסח יצאו בני ישראל מארץ מצרים", און בכלל וואו קומט שבת אריין דארט? און פארוואס מוז עס פונקט מיינען שבת חול המועד, פארוואס נישט שבת פרשת לך לך?

[נהורא נפישא]

על כרחך וועט מען מוזן זאגן אז דער רשב"ם האט געהאלטן אז ס'נישט מסתבר אז משה רבינו האט דאס געמיינט. און באמת איז די צדוקישע פשט טאקע א לצנות, די גלייכסטע וועג וויאזוי די תורה קען שרייבן "די ערשטע טאג חול המועד" איז "ממחרת השבת - צומארגנס פון יום טוב (הנקרא שבתון)". "ממחרת הפסח" אין די תורה'ס לשון (אנדערש ווי ספר יהושע) וואלט געמיינט צומארגנס פונעם קרבן פסח ד.ה. יום טוב בייטאג, אזויווי ס'שטייט אין פסוק "ממחרת הפסח יצאו בני ישראל מארץ מצרים", און בכלל וואו קומט שבת אריין דארט? און פארוואס מוז עס פונקט מיינען שבת חול המועד, פארוואס נישט שבת פרשת לך לך?

די צדוקים האבן נישט געזאגט אז עס וואלט געדארפט שטיין ממחרת הפסח, אפשר וואלט געדארפט שטיין ביום השני באציענדיג זיך צום אך ביום הראשון תשביתו. ממחרת השבת אז ס'זאל מיינען יום טוב איז א היבשער דוחק.
פארוואס עפעס ממחרת שבת בראשית ווייל די תורה וויל פראווען נאך א יום טוב בזמן הקציר וואס דאס קומט אויס ארום יענע צייט. זיבן איז אויך א וויכטיגער נומבער, און אוודאי זיבן מאל זיבן נאך בעסער, און אוודאי שבע שבתות "תמימות נאך בעסער.
דרך אגב איינע פון די חכמי התלמוד איז גאר דער וואס טייטשט ממחרת הפסח ביום ט"ז אויפן פסוק ויאכלו מעבור הארץ ממחרת הפסח
פונעם פסוק אין יהושע ברענגט מען זיך א ראיה אז עס מיינט ממחרת יו"ט און נישט ממחרת שבת בראשית ווייל פארוואס זאגט דער פסוק אז זיי האבן געגעסן די נייע תבואה א טאג צוויי תיכף נאכן הקרבת הפסח, סיידן אויב די ערשטע טאג איז געפאלן אום שבת. הגם לפי פשוטו איז דער פסוק בכלל נישט נחית צו די ענין פון חדש. די פסוק פארציילט פשוט די חידוש אז מהאט שוין געבאקן מצה פון די תבואה פון ארץ ישראל און אז מהאט שוין נישט געדארפט צוקומען צו די מן.

[טראכטכמוני]

איך פארשטיי בכלל נישט די דיון דא, חז"ל האבן דען געהאט א פראבלעם מבטל צו זיין אדער צוצולייגן מצוות ווען ס'האט זיך אויסגעפעלט? דער רשב"ם ודעימיה קומען זאגן וואס משה רבינו האט אינזין געהאט, דאס אז חז"ל האבן געטוישט די הלכה טוישט נאכנישט די כוונה פון משה רבינו למפרע.

וואס קלערסטו האט דער רשב"ם געהאלטן דא איבער וואס חז"ל טייטשן, צו האט ער געהאלטן אז חז"ל זאגט אנדרעש פון וואס משה רבינו האט געמיינט בזדון או בשגגה ?

בפשטות האט ער געהאלטן אז משה רבינו האט געמיינט וואס ער (דער רשב"ם) זאגט, נאר וויבאלד די מנהג איז געווען אז מ'האט אריינגעלייגט דעם פרשה אין די תפילין האבן חז"ל עס אריינגעטייטשט אין פסוק בדרך דרש.

במחילת כבוד @רביה"ק זי"ע הער די ווערטער וואס רשב"ם אליין זאגט תחילת פ' משפטים:

ואלה המשפטים - ידעו ויבינו יודעי שכל כי לא באתי לפרש הלכות אף על פי שהם עיקר כמו שפירשתי בבראשית, כי מיתור המקראות נשמעים ההגדות והלכות ומקצתן ימצאו בפירושי רבינו שלמה אבי אמי זצ"ל.ואני לפרש פשוטן של מקראות באתי ואפרש הדינים וההלכות לפי דרך ארץ. ואעפ"כ ההלכות עיקר, כמו שאמרו רבותינו: הלכה עוקרת משנה.

רשב"ם האלט נישט אז חז"ל האבן אפגעטייטשט פשט הפסוק אנדערש וואו משה האט געמיינט, ער האלט אז ווען עס איז נישט משמע הלכות מפשוטו של מקרא זענען די הלכות (ואגדות) נשמע "מיתור המקראות" דייקא נישט פון פשוט פשט. יעצט, ווער האט אריינגעלייגט די "יתור המקראות"? משה רבינו.

קומט אויס שיטת רשב"ם זייער קלאר: חז"ל האבן ארויסגעלערנט די הלכות וואס שטייען נישט קלאר ווען מ'לערנט ע"פ פשט, מיתורי מקראות, דהיינו אינטערסאנטקייטן בלשון המקראת.

[רביה''ק זי''ע]

יעצט, ווער האט אריינגעלייגט די "יתור המקראות"? משה רבינו.

דאס זאגטסטו, נישט דער רשב"ם. אויב משה רבינו האט אינזין געהאט די יתור המקראות איז דאס שוין אויך א חלק פון די "משנה", אויף דעם דארף מען נישט קיין "הלכה עוקרת משנה". הלכה עוקרת משנה מיינט צו זאגן אז די תורה איז געמאכט פאר גרים, מנהג עוקר הלכה, מנהג ישראל טוישט די תורה, ס'בכלל נישט נוגע וואס משה רבינו האט צו זאגן, אונז האבן זיך אונזער מנהג און פערטיג, ליתר שאת וועט מען עס פרובירן אריינקוועטשן אין פסוק, און אז ס'גייט נישט וועט מען זאגן אז ס'איז הלכה למשה מסיני.

[טראכטכמוני]

יעצט, ווער האט אריינגעלייגט די "יתור המקראות"? משה רבינו.

אויב משה רבינו האט אינזין געהאט די יתור המקראות איז דאס שוין אויך א חלק פון די "משנה", אויף דעם דארף מען נישט קיין "הלכה עוקרת משנה".

גערעכט איך קום מיט אן הנחה קודמת אז רשב״ם האלט אז תורה מן השמים און משה רבינו האט געשריבן דער תורה, אויב אזוי האט ער עס דאך אריינגעלייגט.

בנוגע דיין פראגע אז א״כ וואו קומט אריין דא מנהג עוקרת משנה איז פשוט, ׳משנה׳ בדברי רשב״ם דא מיינט די [פשוט׳ע] וועג פון וויאזוי מען לערנט דער פסוק אין חדר, לאפוקי וויאזוי מען לערנט עס אין חדר הוראה.

ולפי רשב״ם איז דער פשטות פשט המקרא דאס ויאס ער רופט אן ׳משנה׳ ופרושו: ״די וועג ווי מען לערנט עס״ (די פסוק), דלדעתו איז דאס ע״פ ׳פשט׳.

[רביה''ק זי''ע]

גערעכט איך קום מיט אן הנחה קודמת אז רשב״ם האלט אז תורה מין השמים משה רבינו האט געשריבן דער תורה, אויב אזוי האט ער עס דאך אריינגעלייגט.

איך זעה נישט קיין שום סיבה צו לערנען פשט אין תורה מן השמים אז ס'מיינט די דרשות פון חז"ל אויך, און נאכדעם זיך מדחיק זיין אין פשט פון הלכה עוקרת משנה וואס איז קעגן רש"י אין סוטה טז., בפרט ווען דער רשב"ם'ס זיידע אליינס האט נישט געלערנט אזוי פשט (תענית ל: ד"ה שהותרו, הגם דער רשב"ם אין בבא בתרא דינגט זיך מיט רש"י אין תענית, און יתכן אז ער דינגט זיך טאקע דערפאר וואס ער האט געהאלטן אז תורה מן השמים מיינט די דרשות פון חז"ל אויך)

[טראכטכמוני]

גערעכט איך קום מיט אן הנחה קודמת אז רשב״ם האלט אז תורה מין השמים משה רבינו האט געשריבן דער תורה, אויב אזוי האט ער עס דאך אריינגעלייגט.

איך זעה נישט קיין שום סיבה צו לערנען פשט אין תורה מן השמים אז ס'מיינט די דרשות פון חז"ל אויך, און נאכדעם זיך מדחיק זיין אין פשט פון הלכה עוקרת משנה, בפרט ווען דער רשב"ם'ס זיידע אליינס האט נישט געלערנט אזוי פשט (תענית ל: ד"ה שהותרו, ועיין גם סוטה טז. ד"ה והלכה בכל דבר דתנן)

קענסט אריינלערנען אין תורה מן השמים וויאזוי דו פארשטייסט אבער אין מיינע ווערטער לערן נישט אריין.

איך האב נישט געזאגט אז אויב תורה מן השמים מוז זיין ס׳איז אויך דא דארט דרשות חז״ל, דאס איז נישט די נושא דא, איך האב געזאגט אז אויב האלט דער רשב״ם אז התורה מן השמים ״ונכתבה בידי משה״ קומט דאך אויס אז די אלע אינטערסאנטקייטן ויתורי דקרא דהיינו חסרות ויתרות וכדו׳ - וואס לפי רשב״ם האבן חז״ל דורך זיי אריינגעלערנט הלכות - האט משה אריינגעלייגט דארט.

בנוגע וואס לדעתך איז רשב״ם זיך מדחיק בפשט הלכה עוקרת משנה וואס איז נגד זקינו איז קודם כל, מאי ראי׳ פון רש״י לרשב״ם ווער עס נאר געלערנט איין רש״י ווייסט אז רש״י האט נישט גענוצט די מהלך ה׳פשט׳ וואס די רשב״ם האט געהאט, נאכדערצו ווען רש״י זאגט דאך בכמה מקומות אז ער זוכט דעם פשט ועי׳ פירושו עה״ת (בראשית ג ח) ׳ואני לא באתי אלא פשוטו של מקרא ולאגדה המישבת דברי המקרא׳ האט ער דאך קלאר גענוצט אן אנדערע ״דעפיניציע״ פון וואס מיינט פשט ווען מ׳איז מפרש די תורה, ער האט בכלל נישט גענומען די מהלך פונעם רשב״ם בפירוש התורה סיי בנוגע צו ׳וואס מיינט׳ פשט און אויך לגבי ׳ווען מ׳נוצט׳ פשט.

צווייטענס, די רשב״ם וואס איך האב ציטירט אויבן ברענגט דאך אליין די קאנטראסט פון זיין מהלך צו די מהלך פון זיין זיידן עיי״ש וואו ער רופט עם ביים נאמען.

[טראכטכמוני]

והעיקר שכחתי.

בכלל איז עס אן אקסימאראן צו זאגן אז שיטת רשב״ם איז אז חז״ל האבן אריינגעלייגט די ״יתורי דקרא״ אין מקרא כדי זיי אליין זאלן קענען ארויסלערנען פון דארט.

[רביה''ק זי''ע]

אוודאי האט משה געשריבן די אלע ייתורים וכו', די שאלה איז נאר צו ער האט עס געשריבן ווייל אזוי פלעגט ער סתם אזוי שרייבן און חז"ל זענען געקומען שפעטער און אריינגעקוועטשט פשטים וואס משה האט קיינמאל זיך גע'חלומ'ט און למעשה דארפן אונז פאלגן חז"ל ווייל הלכה עוקרת משנה (רביה"ק), אדער די אלע דרשות זענען מקובל איש מפי איש פון משה אז די ייתור מיינט דאס און יענע שינוי לשון מיינט יענץ איי פארוואס האט עס משה נישט געקענט אריינשרייבן גראד אין פסוק און פערטיג? א קשיא אויף א מעשה (תראכטכמוני?).

למעשה גערעדט, פון וואו נעמסטו די פשט אין הלכה עוקרת משנה, דרינגסטו עס אויף נאר פון דעם רשב"ם, אדער ס'דא נאך פלעצער וואו מ'נוצט עס אין אזא קאנטעקסט?

[טראכטכמוני]

איך וויל נישט טאנצן הקפות אינמיטן ווינטער און גיין אין סירקלס דא, אבער איך מיין אז דיין שאלה האט נישט מיט דעם רשב"ם ציטוהן בכלל, עס איז א שאלה פאר זיך, און אפשר פאדערט זיך גאר א באזונדער אשכול דערויף, די קורצע ענטפער איז בראש ובראשונה די אלעמען באקאנטן באליבטער ענטפער "מ'קען נישט וויסן" און פארשטיין דעם שכל הנעלם מכל ראיון, אפשר טאקע איז די איינציגסטע וועג איבערצוגעבן אין קורצן סיי די חלק הלכה און סיי די חלק המעשה איז מיט א פשוטע מעשה אין מציין זיין רמזים צום דין.

אבער אז מ'פרעגט שוין יא פרעגט זיך א קשיא אלעס ביז אהער פארשטייסטו יא? וואס עפעס שטייען געוויסע פסוקים מיט אזאנע אינטערסאנטע לשונות? וואס עפעס שטייט אסאך מאל די זעלבע פסוק בשינויי לשון? קרי וכתיב? והאמת, מיר זענען נישט די ערשטע וואס האבן דאס אנגעמערקט. עס זענען געווען א גאנצע שטאב מבקרי המקרא וואס האבן ארויסגעגעבן דעם טריאטיז הנקרא "תלמוד" ווי זיי אקערן דורך כפי הבנתם וואס די תורה האט געמיינט מיט די זאכן און וואס עס לערנט אונז לגבי כל מיני הלכות שנמסרו למשה בכתב ובע"פ.

יעצט לאמיר געדענקען אז דו שמועס דא האט זיך ארומגעדרייט לגבי וואס די רשב"ם האלט בנוגע די פשט/דין סומאטוכע, און ס'איז קלאר אז ער האט געהאלטן פונקט ווי די אויבנדערמאנטע חכמי התלמוד אז משה האט אריינגעלייגט די ענדערונגען אויף צו מרמז זיין דינים, שטומט ער דאך זייער פיין מיט דעת חז"ל.

(לגבי דער ענין פון הלכה עוקרת משנה מיין איך אז ס'איז ס"ה מחזק צו זיין הנחה אז "הלכות עיקר" לאו דוקא אז ער לערנט אפ יענע סוגיא אז חז"ל האבן דאס געמיינט. )

אבער דא שטעלט זיך א נספך צו דיין שאלה: ס'קומט דאך אויס אז די אלע הלכות וואס זענען [לדעת רשב"ם] נרמז ביתרות המקרא זענען געווען איבערגעגיבן מדור דור בע"פ ביז מ'האט עס אויפגעוויזן מדברי משה, אויב אזוי פרעגט זיך וואס איז די הגדרה פון ווען עפעס גייט אריין בגדר תושבע"פ? אפשר איז תושבע"פ נאר עפעס וואס שטייט בכלל נישט דהיינו אפי' ברמיזה?

[רביה''ק זי''ע]

איך וויל נישט טאנצן הקפות אינמיטן ווינטער און גיין אין סירקלס דא, אבער איך מיין אז דיין שאלה האט נישט מיט דעם רשב"ם ציטוהן בכלל, עס איז א שאלה פאר זיך

וועלכע שאלה? ס'זעהט בכלל נישט אויס ווי דו האסט געליינט מיין תגובה.

[טראכטכמוני]

איך וויל נישט טאנצן הקפות אינמיטן ווינטער און גיין אין סירקלס דא, אבער איך מיין אז דיין שאלה האט נישט מיט דעם רשב"ם ציטוהן בכלל, עס איז א שאלה פאר זיך

וועלכע שאלה? ס'זעהט בכלל נישט אויס ווי דו האסט געליינט מיין תגובה.

אוודאי האט משה געשריבן די אלע ייתורים וכו', די שאלה איז נאר

האסטו געליינט דיין תגובה?! עיי״ש ותמצא נחת

[רביה''ק זי''ע]

בקיצור, האסט זיך ארויפגעכאפט אויף מיין לשון צו קענען פארדרייען א קאפ, טויש אויף די ווארט "שאלה" אויף "דיון" אדער "וויכוח" און ליין עס איבער (אדער נישט?).

[טראכטכמוני]

איך האב נישט געוואלט גיין הקפות אין באמת די לחכימא ברמיזא אבער אזויווי דו שלעפסט מיר אריין אינעם רינג האב איך נישט קיין ברירה.
דו באשולדיגסט מיר מיט ווערטער פארכאפעכץ, אבער בסך הכל האב איך געענטפער אויף דיין נישט זאכליכע ענטפער פון:

וועלכע שאלה? ס'זעהט בכלל נישט אויס ווי דו האסט געליינט מיין תגובה.

איך מיין אז ס'איז יעצט גאנץ פשוט אז כ'האב זיך באצויגן צו דיין פריערדיגע תגובה אויף אונזער שאלה/דיון/ויכוח. אבער אזויווי איך זע אנציקומען אין ערגעץ דא דארף מען רעדן ברחל בתך הקטנה, דעמאלטס לאמיר נישט פארגעסן וואו איך בין אריינגעקומען דא ועל מה אנו דנין:

וואס קלערסטו האט דער רשב"ם געהאלטן דא איבער וואס חז"ל טייטשן, צו האט ער געהאלטן אז חז"ל זאגט אנדרעש פון וואס משה רבינו האט געמיינט בזדון או בשגגה ?

בפשטות האט ער געהאלטן אז משה רבינו האט געמיינט וואס ער (דער רשב"ם) זאגט, נאר וויבאלד די מנהג איז געווען אז מ'האט אריינגעלייגט דעם פרשה אין די תפילין האבן חז"ל עס אריינגעטייטשט אין פסוק בדרך דרש.

האב איך ציטירט ווי דער רשב"ם אליין איז מסביר אז ס'איז דא א פשוט פשט אין די אלע דרשות חז"ל זענען נישט פלעין "אריינגעטייטש בדרך דרש" נאר ס'איז נרמז ביתרות המקרא וואס בפשטות נעמט ער אן אז ס'איז מן השמים און משה אלס כותב התורה דאס אריינגעלייגט, און אויב אזוי איז די קושיא אויף שיטת רשב"ם מעיקרא ליתא ווייל ער האלט אויך ווי אלע אנדערע ראשונים אז משה האט געשריבן און געמיינט די דינים נאר די שרייבעכץ איז געווען ברמיזא.

אוודאי האט משה געשריבן די אלע ייתורים וכו', די שאלה איז נאר צו ער האט עס געשריבן ווייל אזוי פלעגט ער סתם אזוי שרייבן און חז"ל זענען געקומען שפעטער און אריינגעקוועטשט פשטים וואס משה האט קיינמאל זיך גע'חלומ'ט און למעשה דארפן אונז פאלגן חז"ל ווייל הלכה עוקרת משנה

אויף דעם ארויף איז מיין תירוץ:

וואס עפעס שטייען געוויסע פסוקים מיט אזאנע אינטערסאנטע לשונות? וואס עפעס שטייט אסאך מאל די זעלבע פסוק בשינויי לשון? קרי וכתיב? והאמת, מיר זענען נישט די ערשטע וואס האבן דאס אנגעמערקט. עס זענען געווען א גאנצע שטאב מבקרי המקרא וואס האבן ארויסגעגעבן דעם טריאטיז הנקרא "תלמוד" ווי זיי אקערן דורך כפי הבנתם וואס די תורה האט געמיינט מיט די זאכן און וואס עס לערנט אונז לגבי כל מיני הלכות שנמסרו למשה בכתב ובע"פ.

וע"פ זה:

איך מיין אז דיין שאלה האט נישט מיט דעם רשב"ם ציטוהן בכלל, עס איז א שאלה פאר זיך, און אפשר פאדערט זיך גאר א באזונדער אשכול דערויף
...
דו שמועס דא האט זיך ארומגעדרייט לגבי וואס די רשב"ם האלט בנוגע די פשט/דין סומאטוכע, און ס'איז קלאר אז ער האט געהאלטן פונקט ווי די אויבנדערמאנטע חכמי התלמוד אז משה האט אריינגעלייגט די ענדערונגען אויף צו מרמז זיין דינים

[יאסל ראקאווער]

פונקט געטראכט לעצטנס פון דעם אשכול, ס'איז מיר שווער געווארן פשוט פשט אין די מימרא פון רב אשי אז אין מקרא יוצא מידי פשוטו. (כ'האב נאך נישט נאכגעטשעקט אין די מפרשים די פונקטליכע ביאור).

אויבן אויף, זעהט אויס אז די מענטאליטעט בימי חז"ל איז בכלל נישט געווען צו ליינען א טעקסט גראד. כפשוטו של מקרא. אונז זעה מיר 'דרשינן לשון הדיוט' אפילו. און מ'איז לאו דוקא מקפיד אז דער טעקסט זאל האבן א גראדן רצף. לאגיק, זע מיר אן אייזענעם אין חז"ל, דיוקים לכאן ולכאן, אז די רישא רעדט זיך אזוי רעדט זיך זיכער די סיפא אויך אויף דעם זעלבן מציאות א.א.וו. אבער א קפידא אויפן פשוטן פשט אינעם טעקסט, זעהט מען נישט.

דערפאר, מיין איך אז סיי אין די משנה איז בכלל נישט 'שווער' אריין צו לייגן חסורי מיחסרא'ס, פשטים און פלפולים, און אזוי אויך אין די גמ' איז - סייענטיפיש גערעדט - דוקא די מערסט מפולפל'דיגסטע מהלכים, ווי די בעלי התוס' וכדומה, דער עכטער פשט. צו אננעמען א הנחה פשוטה אז דער טעקסט פארט גראד כפשוטו, איז א חשש פון אנאכראניזם. בימי המחברים פון די ספרים האט מען דוקא נישט געשריבן - און פארשטאנען געשריבענע - טעקסטן אויף דעם אופן.

או יאמר, וכך נראה לי, שמקודם יעשה השכל ואח"כ תעשה ברשות הזמן כחומר ביד היוצר מה שלא יעשה הטעקסט.