ספר המדות פין ד"ר שלמה רובין

[אישתישבי]

ווער איז שלמה רובין?
קוק דא

בקיצור פין די אידען אין פריעדיגער הונדרעט וואס איז גלעיבעלט געווארען אלץ משכיל און א פסול, ווייל ער האט געהאלטען אז די ידיעות חז"ל אין טבע זענען געוועהן לויט די ידיעות פין זייער זמן.

לייענדיג אין היברו בוקס האבען מיר אריין געבאמפט אין זיין ספר המדות, און דארט איז דא גאר אסאך גוטע ווערטלעך, ברענג איך דא וואס איך קען איבערטייטשען און וואס א צווייטער קען מסביר זיין.

פרק א איז אויף חכמה
פרק ב איז אויף טפשות
פרק ג עניות און עשירות
פרק ד איז אויף קארגקייט.

מיר וועלען טוהן פרק ד

[אישתישבי]

וכלי כליו רעים (ישעי' ל"ב)
א. אין אולת כמו חיה דל ומות עשיר
ב. אשר העושר רק באכול הטובה ולא במראה ענים בלבד
ג. רעה חולה עלי ארץ אב כילי יוליד בן מפזר
ד. זה רובץ (אולי צ"ל קובץ) על יד בזעת אפו גם בלילה לא שכב לבו
ה. וזה הונו מהבל במאזני תאותו יעלה
ו. הכילי יאבה ללכת ערירי והוא גם הוא יירש אותו
ז. בחיי הכילי אוצרותיו קבורים ובהקברו המה מן הארץ כעשב יציצו
ח. הכילי דואג על הונו כשלו וממנו לא יאכל כאילו היה לזר
ט. הכילי טוב לכספו רע לאנשים מר לנפשו ומתוק ליורשיו
י. בנוה כילי שוררת תוגה בבית נדיב מרקדת השמחה
איבערזעצונג
באזירט אויף דער פסוק אין ישעיה, דער קארגער גייט מיט שלעכטער (ביליגער צוריסענער) קליידער.
א. נישטא קיין פאראדאקס ווי א לעבידיגע ארימאן און א טויטע גביר
ב. די גליק פין רייכטום איז נאר ווען מען עסט עס, נישט נאר מיט עס זעהן
ג. א שלעכטער קרענג אויף דער וועלט, א קארגער געבארט א זוהן א ספענדער
ד. דער וואס קאלעקט צוביסלעך מיט שווייס, אפילו באנאכט רוהט נישט זיין הארץ (צריך ביאור)
ה. ?
ו. דער קארגער וויל ליבערשט גיין קינדערלאז און ער זאל זיך זעלבסט ירש'נן.
ז. בשעת'ן לעבן פין דער קארגער זענען זיינע אוצרות באגראבען, און ווען מען באגראבט אים, שפראצען זיינע אוצרות פין דער ערד ווי גראז
ח. דער קארגער זארגט אויף זיינע נכסים ווי זיינע אייגענע, ער עסט נישט דערפין כאילו עס וואלט באלאנגט פאר א פרעמדען.
ט. דער קארגער איז, גוט צו זיין געלט און שלעכט צו מענטשען, ביטער צו זיך און זיס צו זיינע יורשים.
י. אין די וואוינונג פין דער קארגער שוועבט א טרויער און די הויז פין א נדיב טאנצט דער שמחה

[טראכטכמוני]

וואס איז גלעיבעלט געווארען אלץ משכיל און א פסול, ווייל ער האט געהאלטען אז די ידיעות חז"ל אין טבע זענען געוועהן לויט די ידיעות פין זייער זמן.

שכוח פארן מהנה זיין מיט דעם אשכול, כ'מיין נישט צו פארדרייען די שמועס נאך פאר ס'האט זיך אנגעהויבן אבער ע"פ רוב האבן די משכילים זיך אליין געלעבלט און גרויס געהאלטן מיטן נאמען 'משכיל' אזוי ווי די חסידים האבן זיך גרויסגעהאלטן מיט זייער טיטל (וואס די מתנגדים האבן ארויפגעווארפן אויף זיי). דעס אז אסאך וואס האבן זיך גרויסגעהאלטן מיט זייער משכיל'ישקייט זענען געווארן 'פסול' ביי די אנדערע איז אדאנק דעם - נישט דע אדער וועי אראונד.

[אישתישבי]

קען זיין.
א. פין ווי ווייסטו דאס.
ב. עס איז עפעס משמע פין דיר, אז די ווילסט מיט דעם עפעס פארענטפערן, וואס?

[טראכטכמוני]

כ'האב קלאר געווארנט אז איך זיך 'נישט' צו פארדרייען דיין אשכול אבער אזוי ווי דער בעל דבר אליין בעט האב איך נישט קיין ברירה. און יעצט על ראשון ראשון:

א. עי' בקובץ המצורף - דארפסט נישט בלעטערן די ערשטע פאראגראף ציטירט ער ווי זייערע כתבי-עת האבן זיך אליין אזוי מכנה געווען.

ב. די שטעלסט א פנים כאלו ס'זעט אויס אז דער איז בעצם געווען פון די טראדיציאנאלער געמיינדע, וואס האט בסך הכל געהאט א יוצא דופן'דיגע שיטה - סליפקין סטיל - אויף צו קאנסאליטירן דברי חז"ל מיט מאדערנע וויסנשאפט, וואס דער שיטה'לע האט אים נעבעך "גע'פסל'ט" און 'געלעיבעלט' ביי די שמרנים און דערפאר איז ער אריינגעשליידערט ביי זיי אין די ראנגן פון משכילים (א שטייגער ווי וואס ס'איז געשען נעבעך מיט סליפקין טאקע). אבער באמת זעט עס ליבערשט אויס אז דער איז געווען א פלעינע פשוט'ע משכיל וואס האט זיך מסתמה כדרכם נאך גרויס געהאלטן מיט זיין משכיל'ישקייט אויפגעקלערטקייט איבער די 'פארצייטישע פארמאכטע געמיינדע' (וואס קען גראדע זיין ס'מיינט נישט קיין סך לגבי אונז ווייל ביי משכילים זענען אויך געווען 'לעוועלס' ואכמ"ל) ממילא איז ער געווען 'פסול' ביי זיי. יעצט איז פארענטפער פארוואס ער איז נישט אקצעפטירט און נישט באוואוסט ביים המון (עכ"פ ביז דו האסט אים ארויפגברענגט דא אויפן מאפע).

[אישתישבי]

איך הער.

איך האב נישט אהער געשטעלט גארנישט, דאס איז וואס שטייט אין דער וויקיפעדיע בלעטעל. דער נאמען איז באקאנט, ליינענדיג אין אונזערע ביכלעך ווערט ער געהאקט אויף.

איך שיהיה ברענגסטו לכאורה נישט וועגן אים, נאר בכלל לגבי משכילים, און דאס פאדערט א באזונדערע אשכול.

בדרך כלל איז דער פייט מיט משכילים פינישט, חוץ ווען אפאר רעדנערס ווילען אהער שטעלן א קאמאן שונא, כדרכם של פראפאגאנדע, אונז היינט נעמען נישט אהן דער טבע פין דער גמרא אלץ למעשה, א דאקטער וואס וועט היילען מיט אביי'ס אמרה לי אם'ס, וועט נישט האבן קיין קונים, און מען לערנט ביי אונז לימודי חול מער ווי די משכילים האבן געוואלט. זיך לערנען א פאך און מאכן פרנסה איז נישט קיין עוולה היינט. אונז זענען היינט משכילים פין אמאהל.

פארדעם מעג מען שוין קוקען זייערע ביכער, קיינער גייט נישט אנפארען פין דעם. אזוי ווי קיינער גייט נישט אנפארען צוליב לערנען מורה נבוכים.

[טראכטכמוני]

איך הער.

איך האב נישט אהער געשטעלט גארנישט, דאס איז וואס שטייט אין דער וויקיפעדיע בלעטעל. דער נאמען איז באקאנט, ליינענדיג אין אונזערע ביכלעך ווערט ער געהאקט אויף.

איך שיהיה ברענגסטו לכאורה נישט וועגן אים, נאר בכלל לגבי משכילים, און דאס פאדערט א באזונדערע אשכול.

בדרך כלל איז דער פייט מיט משכילים פינישט, חוץ ווען אפאר רעדנערס ווילען אהער שטעלן א קאמאן שונא, כדרכם של פראפאגאנדע, אונז היינט נעמען נישט אהן דער טבע פין דער גמרא אלץ למעשה, א דאקטער וואס וועט היילען מיט אביי'ס אמרה לי אם'ס, וועט נישט האבן קיין קונים, און מען לערנט ביי אונז לימודי חול מער ווי די משכילים האבן געוואלט. זיך לערנען א פאך און מאכן פרנסה איז נישט קיין עוולה היינט. אונז זענען היינט משכילים פין אמאהל.

פארדעם מעג מען שוין קוקען זייערע ביכער, קיינער גייט נישט אנפארען פין דעם. אזוי ווי קיינער גייט נישט אנפארען צוליב לערנען מורה נבוכים.

1. כ'האב נישט וואס צוצילייגן כ'וויל נאר זיין דער גורם אויף דיין 2020'סטע הודעה, קאנגרעטולעישענ'ס.

2. דיין הנחה אז אונז נעמען נישט אן די גמרא'ס טבע אויף למעשה איז נישט אזוי פשוט,כ'גלייב אז 'אונז' מיינסטו דא עמא דבר פון טריי-סטעיט עריע, נישט הוגי דעות דא אין שטיבל (מיר רעדן דאך פון אנגענומענקייט ביים טראדישאנעליסטן) מ'קען מחלק זיין וועלעכע יא און וועלעכע נישט, און אפי' די וואס נישט איז נישט קיין נייע זאך נאר אינדערהיים אין פישפיק-לאדיין האט מען עס אויך נישט געטוהן.

לדוגמא, "אמרב לי אם'ס" זענען ווי די גמרא ריפט אליין אן מאמע(באבע)-מעשיות קיינער איז נישט מוחרם געווארן ווי אן אפיקורס ווייל ער האט געהאלטן אז טשיקן סופ היילט נישט די פלו...

אדרבא לאמיר זען די גמרא'ס וואס ברענגען די מציאות'ען און דורכטוהן איינס ביי איינס וואס איז נאך היינט אנגענומען ביים המון אלס פאקט און צו עס איז דא א צד השווה אין דעם.

[צפור בודד]

איך האב געזוכט דעם ספר קורי עכביש און דאס איז מיר אונטערגעקומען. קורי עכביש ווערט דא נישט דערמאנט און אפשר האט עמעצער א לינק.

דא איז אויך דא א וויקי ארטיקל אויף אידיש.
https://www.wikiwand.com/yi/שלמה_רובין
(דער לינק פעיסט זיך נישט און נוצט קאפי\פעיסט פון דער גאנצע אויבישטער שורה)

[טראכטכמוני]

ער האט איבערגעזעצט שפינוזה אויף עברית

[שבת אחים]

ווער איז שלמה רובין?
קוק דא

בקיצור פין די אידען אין פריעדיגער הונדרעט וואס איז גלעיבעלט געווארען אלץ משכיל און א פסול, ווייל ער האט געהאלטען אז די ידיעות חז"ל אין טבע זענען געוועהן לויט די ידיעות פין זייער זמן.

לייענדיג אין היברו בוקס האבען מיר אריין געבאמפט אין זיין ספר המדות, און דארט איז דא גאר אסאך גוטע ווערטלעך, ברענג איך דא וואס איך קען איבערטייטשען און וואס א צווייטער קען מסביר זיין.

פרק א איז אויף חכמה
פרק ב איז אויף טפשות
פרק ג עניות און עשירות
פרק ד איז אויף קארגקייט.

מיר וועלען טוהן פרק ד

שיינער אשכול. איך וויל עס טאקע ליינען.

די רמב״ם האט דאך אויך אזוי געהאלטן, נישט אזוי?
לכאורה איז ער געוועהן מעהר פון דעם, א פולשטענדיגע משכיל (אויב האט ער זיך געקאכט אין שפינוזה)


מקען שוין מיינען וואס א משכיל איז געוועהן. איינער וואס האט נישט געגעלייבט אין די ראשונים, געהאלטן מ׳דארף קענען גוט די שפראך פון די לאנד וכדומה. שפינוזה איז געוווהן די עכטע משכיל... און ער האט טאקע באלויכטן די וועלט מיט זיין חכמה, זיין בוך “עטיקס” וואס איז הערשט ארויסגעקומען נאך זיין טויט איז די שווערסטע און טיעפסטע בוך אין גאנץ פילאסאפיע צוזאמען
עמנואל קאנט׳ס בוך Critique of Pure Reason.
ער איז געוועהן די ערשטע אפענע פרייע איד אין היסטאריע וואס מ׳ווייסט.

[טראכטכמוני]

דאס ערשיינט אנהייב פון זיין סאטירישע ווערק "תהלת הכסילים - צוואת בעור בן חמור": א פאראדיע פון קפיטל א' אין תהילים

ראבין.png

@אישתישבי מערק אן דער "ובדרך משכילים לא עמד".

[רביה''ק זי''ע]

וואס האט ער אזוי געהאסט דעם תחכמוני?

[טראכטכמוני]

מקען שוין מיינען וואס א משכיל איז געוועהן. איינער וואס האט נישט געגעלייבט אין די ראשונים, געהאלטן מ׳דארף קענען גוט די שפראך פון די לאנד וכדומה. שפינוזה איז געוווהן די עכטע משכיל...

...

ער איז געוועהן די ערשטע אפענע פרייע איד אין היסטאריע וואס מ׳ווייס

ער האט א גאנצע 45 פעידש מערכה קלאמפיש אויפצוווייזן אז שפינוזה איז געבויט אויף חז"ל... go figure... אפשר האלט ער גאר אז זיי זענען געווען משכילים...

[שבת אחים]

מקען שוין מיינען וואס א משכיל איז געוועהן. איינער וואס האט נישט געגעלייבט אין די ראשונים, געהאלטן מ׳דארף קענען גוט די שפראך פון די לאנד וכדומה. שפינוזה איז געוווהן די עכטע משכיל...

...

ער איז געוועהן די ערשטע אפענע פרייע איד אין היסטאריע וואס מ׳ווייס

ער האט א גאנצע 45 פעידש מערכה קלאמפיש אויפצוווייזן אז שפינוזה איז געבויט אויף חז"ל... go figure... אפשר האלט ער גאר אז זיי זענען געווען משכילים...

וואו קען מען עס ליינען? PDF?

איך וואונדער מיך וויאזוי ער טייטש אריין די concepts פון “שפינוזה׳ס גאט” אין חז״ל.

לויט שפינוזה איז גאט די ערשטע Force פון נאטור וואס איז נישט געוואנדען אין קיין שום אנדערע Forces. בבחינת די Unmoved mover פון אריסטו און Thomas Aquinas. דאס מיינט יעדע זאך אויף די וועלט האט א cause. איך בין דא ווייל מיינע עלטערן און מיינע עלטערן זענען דא וועגן זייערע עלטערן. און אזוי אויך יעדע molecule אין די יוניווערס איז געוואנדען אויף א צווייטע זאך. משא״כ גאט קען נאר זיין א force וואס איז
Independent און איז נישט געוואנדען אויף קיין שום אנדערע זאך אין די יוניווערס. קען דאס שטימען מיט חז״ל???

[אישתישבי]

דאס ערשיינט אנהייב פון זיין סאטירישע ווערק "תהלת הכסילים - צוואת בעור בן חמור": א פאראדיע פון קפיטל א' אין תהילים

ראבין.png

@אישתישבי מערק אן דער "ובדרך משכילים לא עמד".

די נעמסט דער נאמען משכיל אלץ דער זאך. דער נאמען מיינט גארנישט, צו זיי האבן זיך אליין אזוי גערופען אדער צו אנדערע, איך רעד וועגן אנפסל'ן זיי, דער חלק איז לכאורה געוועהן איבערגעטריבן און האט נישט אויסגעפעלט. עס איז א לענגערע שמועס ארום פארלאנגט א אייגענע אשכול.

דער פאראדיע איז גאר אינטערעסאנט און ברענגט ארויס דער קוק ווינקל פין די משכילים, אז מען רודפט זיי ווייל זיי זענען קלוג, און די נאראנים פארשטייען זיי פשוט נישט.

לכאורה האבן זיי א פוינט, אבער איך פארשטיי א נקודה להיפוך אויך, ווען מען זעהט היינט א נער בלעבעלט נאך פארוואס ער האלט אז דער וועלט איז אייביג געווען, און עס איז אדער צו לאכן אדער צו וויינען. עס איז דא זאכען וואס פארשידענע קענען דערהייבן און אנדערע איז בעסער אז זיי שטייען אוועק. רח"ד כץ איז גערעכט אז עס זענען דא קראנקע און געזונטע, מיט איין נקודה אנדערש, אז ער וכל דכוותיה זענען די קראנקע, און קענען נישט דערהייבן גארנישט. פרעג אים וועגן דייניסארס און די ביסט אן אפיקורס. אזוי זענען געווען די אמאליגע משכילים אויך.