מנהג ״פינף״-און-זיבן

[רביה''ק זי''ע]

מעניין לעניין.

[רביה''ק זי''ע]

.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די לשון זלזול וליצנות לאזט נישט קיין ערנסטע שמועס להלכה דא. ווען דער פותח האשכול וואלט געהאט א קשיא אויסצושמועסן, וואלט די נוסח געווען אנדערש, ופשוט.

איך וויל נאר דערמאנען עפעס. איך האב א חבר א ספרדישע שהשתכנז, און איז זאגאר געווען א חברותא פון דער יורש עצר פון בריסק יארען לאנג. אנך זיין חתונה האט ער געקלינגען זיין באבע פון מאראקא, מיט דער האפענונג אז ער וועט קענען האבען א ׳מסורה׳ להקל אויף פיר און אפשר דריי טעג. זי האט איהם געזאגט ׳בטח! שבע ושבע חכינו!׳ ער האט שנעל אראפ געלייגט די טלפון.

[בן חכמוני]

זלזול שמולזל. גייטס שוין גייטס, א געשעפט האב איך. די מעריטס איז אזאנס אפגעפרעגט אז עטץ זענטס פרייליך איך האב ענק געגעבן אויף וואס זיך אנצוכאפן. נישטא גארנישט דארט הגם איך האב באמת געוואלט שרייבן שארפער ווייל ס׳איז מיר הייס דאס הארץ אין מיינע געדערים.

און איך האב בכלל נישט קיין קשיות. די קשיות לאז איך פאר ענק פרומע. איך האב די תירוצים, אדער בעסער געזאגט דעם איינעם תירוץ וואס געלט אויף די אלע זאכן: א גוטע נאכט. ותו לא מידי.

[רביה''ק זי''ע]

[left]Complicated halacos and chumros upon chumros make People depend on their rebbis
no way one could know all these laws by heart IF you dont study deeply
which isnt for The laypeople with 9-5 work or even the ones learning causaly at yeshiva
Without people depending on their rabbis they lose their status[/left]

[טראכטכמוני]

דעם איינעם תירוץ וואס געלט אויף די אלע זאכן: א גוטע נאכט. ותו לא מידי.

״א גוטן פורים״ געלט סאך בעסער...

[ליטוואק פון בודאפעסט]

געדערעם שמעדערעם, אנשטאטס אריין טראכטן ווערסטו באליידיגט. אדער קענסטו ברענגן פאנטאסטישע קאנספירעסי טעאריעס ווי דער רביה״ק.

און דער אמת איז, אזוי גיין די אלע שמועסן. קודם נעמט מען די זאך נישט ערנסט, און נאך דעם שטעלט מען א פנים כאילו מ׳האט ׳קשיא׳ס׳ וואס ענגבערן. די תירוצים צו רוב קשיא׳ס הייבן זיך נאר אן ווען מ׳איז גרייט צו נעמן די זאך ערנסט. דאנס גילט אין הלכה, אין אמונה און אין מידות.

[טראכטכמוני]

[left]Complicated halacos and chumros upon chumros make People depend on their rebbis
no way one could know all these laws by heart IF you dont study deeply
which isnt for The laypeople with 9-5 work or even the ones learning causaly at yeshiva
Without people depending on their rabbis they lose their status[/left]

ראי׳ לסתור? זעסט דאך פון דא אליין פונקט פארקערט, ״וויבאלד״ ס׳איז געווען מסובח און פרויען האבן נישט מבחין געווען בין זבה לנידה האבן די רבנים עס סטאנדארדיזירט און געמאכט פשוט נישט די אנדערע וועג ארום. טאקע באויפן של חומרה אבער דאס האט עס נישט געמאכט מער קאמפליצירט, פונקט פארקערט. א חומרה מיינט ס׳איז שווערער, אויסדריקלעך נישט משער קאמפליצירט.

ולעצם טענתך, דאס איז דאך די אלטע אויסגעדראשענע אמעראצישע דעה פון אקאדעמיקס וואס זענען נישט פרום און האבן בסך הכל שטודירט אביסל הלכה אן אדורכאקערן אלעס במקורם אין ש״ס והלכה צו זען השתלשלת הדברים ווי מ׳זעט פאר זיך די משה ומתן בהלכה כדרכה של תורה זה נותן וזה נוטל זה בונה וזה סותר וואו און פון וואו יעדער בויט זיך זיין דעה. אזא טענה איז נאר שייך ווען מ׳קומט מיט אן הנחה קודמי אז עס איז דא עפעס א באהאלטענע קאנספיראטארישע סיבה פארוואס געוויסע פוסקים האבן אנגענומען זייערע שיטות וואס זיי האבן דאס נישט ערווענט בתוך דבריהם וואס זענען געדרוקט געווארן, ווייל ווען מ׳קוקט אריין קען מען בדרך כלל קלאר זען השתלשלת הדברים.

[רביה''ק זי''ע]

ולעצם טענתך, דאס איז דאך די אלטע אויסגעדראשענע אמעראצישע דעה פון אקאדעמיקס וואס זענען נישט פרום.

אבי גערעדט, א היימישע חשובע תלמיד חכם האט דאס מיר געזאגט.

בכלל געפעלט מיר ווי געוויסע חברה דא אטאקירן מיך פאר'ן רעדן "אפיקורסת" און "אמעראצעס" כאילו איך זאג דא אייגענע זאכן, אדרבה, גייטס אליינס און דרוקטס אייער רב צום וואנט מיט די אלע קשיות אזויווי איך האב געטון, אויב וועט ער האבן וואס צו ענטפערן (יא, נישט אייביג ווייסן זיי אליינס פארוואס זיי זאגן געוויסע זאכן) וועט עס זיין בערך אויף די זעלבע נוסח.

ס'איז זייער גרינג צו גיין אין ישיבה, לערנען אפאר ר' חיים'ס און בריסקע תורות און זיך איינרעדן אז גאנץ אידישקייט ארבעט מיט אזעלכע פונקטליכע כללים און זיך בארואיגן דאס געוויסן אז די רבנים דארט אויבן האבן זיכער גוטע תירוצים אויף אלע קשיות, אויב דאס איז וואס דו ווילסט זאלסטו טאקע נישט פרעגן קיין קשיות, נישט פון דיין רב און נישט פון מיר, אויב אבער ווילסטו דערגיין דעם אמת זאלסטו זיך גוט אנגארטלען פאר דו שפרינגסט אריין, וועסט ארויסקומען אפשר נאך א גרעסערע אפיקורות און עם הארץ ווי מיר...

[טראכטכמוני]

ולעצם טענתך, דאס איז דאך די אלטע אויסגעדראשענע אמעראצישע דעה פון אקאדעמיקס וואס זענען נישט פרום.

אבי גערעדט, א היימישע חשובע תלמיד חכם האט דאס מיר געזאגט.

בכלל געפעלט מיר ווי געוויסע חברה דא אטאקירן מיך פאר'ן רעדן "אפיקורסת" און "אמעראצעס" כאילו איך זאג דא אייגענע זאכן, אדרבה, גייטס אליינס און דרוקטס אייער רב צום וואנט מיט די אלע קשיות אזויווי איך האב געטון, אויב וועט ער האבן וואס צו ענטפערן (יא, נישט אייביג ווייסן זיי אליינס פארוואס זיי זאגן געוויסע זאכן) וועט עס זיין בערך אויף די זעלבע נוסח.

ס'איז זייער גרינג צו גיין אין ישיבה, לערנען אפאר ר' חיים'ס און בריסקע תורות און זיך איינרעדן אז גאנץ אידישקייט ארבעט מיט אזעלכע פונקטליכע כללים און זיך בארואיגן דאס געוויסן אז די רבנים דארט אויבן האבן זיכער גוטע תירוצים אויף אלע קשיות, אויב דאס איז וואס דו ווילסט זאלסטו טאקע נישט פרעגן קיין קשיות, נישט פון דיין רב און נישט פון מיר, אויב אבער ווילסטו דערגיין דעם אמת זאלסטו זיך גוט אנגארטלען פאר דו שפרינגסט אריין, וועסט ארויסקומען אפשר נאך א גרעסערע אפיקורות און עם הארץ ווי מיר...

אמעראצעס שמאמעראצעס, במחילת כבודך דערמאנסטע מיך פון דעם דארפסמאן פון דערהיים וואס זיין אידישקייט האט באשטאנען פון וואס זיין רב האט עם יא געקענט ענטפערן אדער נישט ווען ער האט עם געדריקט צום וואנט, און אויב האט זיין רב נישט געהאט דעם ריכטיגן תירוץ איז אידישקייט געווען געענדיגט ביינעם. אודאי זענען דא קשיות, ס׳קיינער נאכנישט געשטארבן פון דעם, אבער דער קאנטראליר קאנספיראציע איז נישט קיין תירוץ נאר א גרעסערע קשיא ווי די אלע קשיות צאמגעלייגט.

די האסט זיך ארויפגעכאפט אויף א האלבן דיבור מיינע, כ׳האב נישט געזאגט איך האלט ביסט אן אפיקורס, אודאי נישט קיין עם הארץ. איך זאג נאר צו דיר און צו די אלע אקאדעמיקער וואס טענה׳ן דעם קאנטראליר טענה, גיי עפן א שולחן ערוך גמרה פוסקים וכו׳ אקער דורך דעם סוגיא אליין וועסטו קענען זען מיט די אייגענע אויגן פארוואס דער זאגט אזוי און דער אנדערער טענה׳ט אנדערש, די אמעראצות שפראצט פוו דער וואס קען נישט אליין גרונטליך דורכטוהן די סוגיות מסובכות ממילה איז אסאך גרינגער צו זאגן אז ס׳איז א קאנספיראציע פון די רבנים צו קאנטראלירן דעם ציבור, איי קוק אריין אין זייערע תשובות וועסטו קלאר זען זייער אמת׳ע סיבה? איי זיי אליין האבן מעודד געווען דאס וואס מ׳זאל לערנען גמרא פוסקים?

ס׳איז נישט אנדערש פון די ״פראטאקאלען״ וואס אנטיסעמיטן לייגן אראפ כלומר׳שט אז אלע רבנים האבן זיך צאמגעזעצט אויסטראכן וויאזוי מיר אידן קענען קאנטראלירן די וועלט.

[רביה''ק זי''ע]

די חילוק איז נאר אז דא זאגן עס די רבנים אליינס, דא האט מען שוין אמאל גערעדט דערפון. האסט גוטע קשיות וויאזוי די מהלך קען ארבעטן, דאס פרעגט אבער נישט אפ די פאקט אז דאס איז די אפיציעלע שטעלונג פון די רבנים, און גראדע פאקטיש ארבעט עס יא בדרך כלל, די מהלך איז שוין tried and tested פאר הונדערטער יארן, און ביזדערווייל האלט זיך עס פיין.

איך האלט שוין נאכ'ן דורכטון סוגיות און פרעגט קשיות, און פארשטייט זיך אז רוב רבנים האלטן נישט ביים געבן נארמאלע ענטפערס משום איזה סיבה שיהיה (אפשר טאקע ווייל זיי האבן נישט וואס צו ענטפערן? נעה, קען נישט זיין), אבער פון די וועלכע האלטן יא ביים ענטפערן איז דאס די סארט תירוצים וואס כ'האב באקומען.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די חשבון איז דאך מורא׳דיג. תורה איז גאנץ שוער, הן מחמיר זיין הן מקיל זיין. ווען די רבנים וואלטען מקיל געווען, ט׳וואלט מען דען נישט געדארפט אנקומען צו די רבנים? חשבונ׳ן די ימי זיבה מיט ׳ווען האט מען די לעצטע מאל געמצוה׳ט?׳ איז נישט קאמפליצירט? וואס האבען די רבנים פארדינט?

זאג דיין ׳היימישע׳ רב אז ער קען גיין באקומען א רעפאנד אויף זיין שיף טאשיגע רעקל, ווייל ער ווייסט נישט וואס ער רעדט.

[אישתישבי]

[left]Complicated halacos and chumros upon chumros make People depend on their rebbis
no way one could know all these laws by heart IF you dont study deeply
which isnt for The laypeople with 9-5 work or even the ones learning causaly at yeshiva
Without people depending on their rabbis they lose their status[/left]

אבער די רעביס אליין קענען אויך גארנישט, כאטש וואלטען די הלכות געדארפט פריווענטען רבנים עמי הארץ.

[אישתישבי]

און אז מען רעדט שוין, איך האלט נישט אלע פרישות וואס עס זענען דא היינט, נאר 30 31 און הפלגה, הגם דאס איז אויך איבעריג, לויט דער שו"ע דארף מען נאר האלטען 31 ווען עס איז דער יום החודש. אבער אין סאטמאר למשל, האלט מען הפלגה נאך דריי ווסתות אויב דער נייער הפלגה איז קערצער פין דער פריערדיגער, און לויט ווי איך האב געהערט פין חברים וואס האלטען די סאטמארע פרישות קומט אויס אז מען קען אים איין מחזור האבן אין גאנצען אפאר כשר'ע טעג, דאס מיינט צוויי טשאנסען צו מצוה'נען.

דאס איז גאר ווייניג, אינדערהיים אין אונגארין האט מען נישט געהאלטען די אלע חומרות. אפילו אור זרוע איז נישט געוועהן א נחלת הכלל. די חומרות זענען אלע געווארן סטאנדארט דא אין אמעריקע. ווייל עס איז געווארן א תערובות פין מנהגים און אלע חומרות זענען זיך צוזאמענגעקומען.

[רביה''ק זי''ע]

אבער די רעביס אליין קענען אויך גארנישט, כאטש וואלטען די הלכות געדארפט פריווענטען רבנים עמי הארץ.

א. פארוואס זאגסטו אז די רבנים קענען נישט גארנישט?

ב. למאי נ"מ צו זיי קענען יא לערנען צו נישט, למעשה האלטן זיי אן א שטיקל קאנטראל און אזוי קענען זיי מאניפולירן דעם טאג-טעגליכן לעבן פונעם המון עם אז זיי זאלן נישט פארפאלן ווערן, ביזדערווייל ארבעט זיך עס אויס גאנץ פיין.

[אישתישבי]

לאמיר נעמען די רבנים וואס האלטען קאנטראל אױב זײ זענען תלמידי חכמים, סאטמארע רבי'ס, איינער יא און איינער נישט, פאפא נישט, סקווירא נישט, באבאווער איינער יא און איינער נישט (און אפילו דער וואס יא קען ער הלכה אזוי ווי דער אנדערע), בעלזער נישט, און דו ליסטע קיין גיין ווייטער.
ווידער די רבנים וואס קענען יא לערנען, האבן נישט דער קאנטראל, זיי זענען געשטעלט פאר סערוויס דורך די רעביס.

[[NAMELESS]]

לאמיר נעמען די רבנים וואס האלטען קאנטראל אױב זײ זענען תלמידי חכמים, סאטמארע רבי'ס, איינער יא און איינער נישט, פאפא נישט, סקווירא נישט, באבאווער איינער יא און איינער נישט (און אפילו דער וואס יא קען ער הלכה אזוי ווי דער אנדערע), בעלזער נישט, און דו ליסטע קיין גיין ווייטער.
ווידער די רבנים וואס קענען יא לערנען, האבן נישט דער קאנטראל, זיי זענען געשטעלט פאר סערוויס דורך די רעביס.

זייט ווען נעמען רעביס א שטעלונג און הלכות נדה ?
די נושא דא איז רבנים נישט רביס!

[אוהב ספרים]

מיר א חידוש געווען, פארוואס דער האט א פלוצלינג א דאגה וועגען פינף און זיבן והמסתעף וכו'.

נאך הערן די דברי הבל פון מורו ורבו "הרב ניימאן" בענין פארשטיי איך שוין אלעס

א געזונטען פורים.

[[NAMELESS]]

אפשר קענסטו אביסעל מער מסביר זיין די שיטת רב ניימאן בענין זה?

[בן חכמוני]

איך קען פארשטיין די דזשאדזשמענט דא?

דער האלט איך פרעג פראגעס ווען איך האב נישט געשטעלט קיין איין גאט-באהאלפענע פראגע, דער אנדערער האלט אז איך בין מזלזל ווען איך האב נישט גענוצט א מיליאנסטעל פון די פעך און שוועבל וואס גייט צווישן די גדולי הפוסקים איינער אויפן צווייטן אליין, יעצט בין איך שוין גאר א תלמיד פון שמואל ניימאן וועם איך האב נאך אין מיין לעבן נישט געהערט א ווארט פון.

וואס איז דאס וואס? איך קען נישט האבן עפעס געדאנקען אין קאפ און דאן עס באשלוסן ארויסצולייגן א שיינעם דינסטאג ווען ס׳מיר ליידיג די צייט?!

סיריעסלי, עטץ ווילטס מוחה זיין און קאפענען מיטן חזיר פיסל גייטס אויף אייוועלט! וואס מיט עטץ דא זיין און שטערן די ווי איך וואס האבן נישט קיין מקום דארט?!

די כבר!

[ישעיה]

איך קען פארשטיין די דזשאדזשמענט דא?

דער האלט איך פרעג פראגעס ווען איך האב נישט געשטעלט קיין איין גאט-באהאלפענע פראגע, דער אנדערער האלט אז איך בין מזלזל ווען איך האב נישט גענוצט א מיליאנסטעל פון די פעך און שוועבל וואס גייט צווישן די גדולי הפוסקים איינער אויפן צווייטן אליין, יעצט בין איך שוין גאר א תלמיד פון שמואל ניימאן וועם איך האב נאך אין מיין לעבן נישט געהערט א ווארט פון.

וואס איז דאס וואס? איך קען נישט האבן עפעס געדאנקען אין קאפ און דאן עס באשלוסן ארויסצולייגן א שיינעם דינסטאג ווען ס׳מיר ליידיג די צייט?!

סיריעסלי, עטץ ווילטס מוחה זיין און קאפענען מיטן חזיר פיסל גייטס אויף אייוועלט! וואס מיט עטץ דא זיין און שטערן די ווי איך וואס האבן נישט קיין מקום דארט?!

די כבר!

אבער למעשה שטומט עפעס נישט, קומסט אריין אין 'תורה און מחשבה' און נעמסטיך שיסן בענקלעך אויף די רבי'ס פון כלל ישראל, אזוי עמי בבית, דו ווילסט אפשר מציע זיין א נייע תורה וואס קראסט אויס דעם רמ"א און ש"ך?
און ניין, גדולי הפוסקים האבן נישט גע'פּאוסט דברי זלזול איינער אויפ'ן צווייט'ן

[אישתישבי]

לאמיר נעמען די רבנים וואס האלטען קאנטראל אױב זײ זענען תלמידי חכמים, סאטמארע רבי'ס, איינער יא און איינער נישט, פאפא נישט, סקווירא נישט, באבאווער איינער יא און איינער נישט (און אפילו דער וואס יא קען ער הלכה אזוי ווי דער אנדערע), בעלזער נישט, און דו ליסטע קיין גיין ווייטער.
ווידער די רבנים וואס קענען יא לערנען, האבן נישט דער קאנטראל, זיי זענען געשטעלט פאר סערוויס דורך די רעביס.

זייט ווען נעמען רעביס א שטעלונג און הלכות נדה ?
די נושא דא איז רבנים נישט רביס!

עקזאטלי דאס איז מיין פאונט

[אישתישבי]

איך קען פארשטיין די דזשאדזשמענט דא?

דער האלט איך פרעג פראגעס ווען איך האב נישט געשטעלט קיין איין גאט-באהאלפענע פראגע, דער אנדערער האלט אז איך בין מזלזל ווען איך האב נישט גענוצט א מיליאנסטעל פון די פעך און שוועבל וואס גייט צווישן די גדולי הפוסקים איינער אויפן צווייטן אליין, יעצט בין איך שוין גאר א תלמיד פון שמואל ניימאן וועם איך האב נאך אין מיין לעבן נישט געהערט א ווארט פון.

וואס איז דאס וואס? איך קען נישט האבן עפעס געדאנקען אין קאפ און דאן עס באשלוסן ארויסצולייגן א שיינעם דינסטאג ווען ס׳מיר ליידיג די צייט?!

סיריעסלי, עטץ ווילטס מוחה זיין און קאפענען מיטן חזיר פיסל גייטס אויף אייוועלט! וואס מיט עטץ דא זיין און שטערן די ווי איך וואס האבן נישט קיין מקום דארט?!

די כבר!

איך קען דיר מסביר זיין זאלסט פארשטיין די עגמת נפש פין אפאר דא.

עס זענען דא אידן וואס זענען נישט קיין גרויסע קענערס, זיי מיינען אז יעדעס זאך וואס זיי טוהן שטייט אין תורה שבכתב. ווען זיי געפינען אויס אז עפעס וואס זיי געבן אויף מידי חודש בחדשו, איז חומרות וואס מען קען נישט אפילו מסביר זיין, איז עס שווער, און מען האט עגמת נפש. און דער מנהג איז דאך צו שיסען דער שליח, כמבואר במעשה של שאול המלך, ביסטו דער שולדיגער. ביטע זיי נישט דן די אנגעווייטאגטע אידן. דער סוף איז אז דער אמת קריכט אריין צו זיי אויך. שיק זיי נישט אוועק.