פארוואס איך בין אראפ פון דרך

[ונבנתה העיר]

פרעזידענט רעיגן דערציילט איבער א איד וועלכער האט זיך געמוטשעט מיט שרעקליכע נאכט-קאשמארן. ער פלעגט אלץ חלומ'ען ווי משונה'דיגע מאנסטערס קריכען ארויס פון אונטער זיין בעט, און מאכן אים דאס טויט. ביז ער איז געגאנגען צו זיין ברודער, און איז ארויס א געהאלפענער.

- דיין ברודער איז א פסיכאלאג?

- ניין, ער איז א קארפענטער. ער האט מיר אראפגענומען די פיס פון בעט...

-------------

אמאל דארף מען צוברעכען דעם 'מאלד', דעם פונקטליכען סדום-בעט, פטור צו ווערן פון די מאנסטערס.

עס איז פארהאן אן הלכה למשה מסיני, וואס רופט זיך 'ענטראפי'. די בריאה גייט אלעמאל פון סדר, צו אומ-סדר.

די אין-סוף אטאמען וועלכע פארעמען א שיינע גלאז האבן נאר איין וועג זיך צו טוישן, זיי קענען גיין פון א גאנצע, גלאטע געפארעמטע גלאז - סדר, צו טויזנטער פיצלעך פון אומווערטפולע שטיקלעך - אומ-סדר. עס איז נאך אין היסטאריע נישט געשען, אז די אטאמען פון צובראכענע גלאז, זאלן זיך פונקט געבן א שטעל אויס ווי א שיינע, גאנצע גלאז. די בריאה גייט נישט פון אומ-סדר צו סדר.

טוט זיך א שמועס, צי קען מען דאס מסביר זיין מיט פשוט'ע פראבעביליטי. עס איז נאר דא 'איין' קאנפיגעראציע וויאזוי די טריליאנען אטאמען מוזן זיין אויסגעשטעלט, אז עס זאל זיך פארעמען א שיינע, גאנצע גלאז. לעומת זה, אויף צו האבן א צובראכענע גלאז, איז דא אין-סוף צירופים - יעדע אנדערע צירוף שבעולם עקטשיולי, חוץ דער איינער וואס גיבט דיר א גאנצע גלאז.

אויב אזוי, איז עס פשוט א געים פון שאנסן. אודאי גייט די בריאה פון סדר צו אומ-סדר, 'סדר', ביי דעפענישאן, מיינט איין געוויסע צירוף. 'אומ-סדר', מיינט סיי-וועלכע אנדערע צירוף.

ראיה לדברי, אויב זאלן מיר לשם עקספערימענט אויסקלויבען איינס פון די אין-סוף וועגן וויאזוי א גלאז קען זיין צובראכען, און מיר זאלן אים באשטימען אלס 'סדר', וואס מיינט דען 'סדר' אויב נישט דער צירוף וואס איך וויל יעצט האבן מאיזה סיבה שלא תהי', וועל איך אודאי כמעט נישט האבן א שאנס בעולם אז דער גלאז זאל זיך צוברעכען פונקט אויף דעם וועג.

ווי זאגט דער מהרש"א? נמנו וגמרו אז ס'איז דא מער לא תעשהס, און א מענטש האט מער שאנסן צו זינדיגען ווי צו טון א מצוה.

אן אינטערעסאנטע מעשה, ניין? ער נעמט ארויס בחירה פונעם בילד. א מענטש גייט פשוט ארויס און טוט מעשים אן א חשבון, און פראבעביליטי זאגט אז עס איז ענדערש אן עבירה ווי א מצוה.

------------

הרבה דרכים למקום. פאקטיש איז דא 7.7 ביליאן וועגן, ענד קאונטינג.

למקום. מה זה מקום? גאט ווערט אנגערופען מקום, ווייל ער איז מקומו של עולם, ואין העולם מקומו. גאט איז גרעסער פון די וועלט, די וועלט געפונט זיך אין אים, נישט ער אין די וועלט.

איז גאט דען א פיזישער ענטעטי? ער שטעלט זיך אין א קאנטעסט מיט די וועלט ווער ס'איז לענגער און ברייטער?

די 'איידיע' פון גאט, איז גרעסער/פריער/מער ענקאמפעסינג, ווי די 'איידיע' פון די וועלט.

וועלט מאכט הגבלות, וועלט מאכט מאלדס. גאט איז די אומבאגרעניצטע בעקראונד, וואו די איידיע פון וועלט קען זיך באקוועם מאכן. עס איז דער בלי-הגבלה'דיגער סטעידזש, וואו אפי' א מציאות וואס 'באשטייט' פון הגבלה, האט א רעכט צו פערפארמען זיין טפשות.

הרבה דרכים למקום. סיי וועלכע בראך אינעם איינציגען דרך וואס דער וועלט וויל אויף דיר ארויפצווינגען, איז נאך א דרך צום מקומו של עולם. נאך א טשאנעל צו געטליכקייט.

-----------

כ'האב לעצטענס מחדש געווען א נקודה אינעם דעת בעלי הגלגול.

'זמן' איז דאך א חלק פון די בריאה, עס איז נישט קיין אומאפהענגיקער אמת, אפי' די גוים זענען שוין מודה...

דער משל הנפוץ צו דעם איז א געסלייסטע ברויט. דער גאנצער ברויט שטייט לפניך, און יעדער סלייס איז א תקופה אין זמן. אין דעם סלייס זענען די אידן אין מצרים, אין אן אנדערען ברענען זיי אין אוישוויץ.

מאיזה סיבה איז דער מושכל ראשון אויף גלגול, אז זי גייט אייביג פאראויס אין זמן, א איד פון 2020 קען מגולגל ווערן פון דעם יאר און ווייטער.

אבער וואס עפעס? למעלה איז דאך למעלה מן הזמן, די גאנצע בריאה ליגט דארט ווי געסלייסטע ברויט. אט פאפט ארויף א סלייס פונעם טאסטער, עפעס נישט אזוי וועל-דאן, איז מען אים צוריק מגלגל, זיי-מוחל בראט זיך נאך אביסל. וואו שיקט מען אים צוריק? וואו ס'לאזט זיך. א היינטיגער איד האט פונקט אזא שאנס מגולגל צו ווערן אין אחאב...

השתא דאתית להכי, וועל איך אייך מגלה סוד זיין אז מען איז אים מגלגל צוריק אין זיך אליין... ראובן בן שמעון איז געבוירן געווארן תשמ"ט, ער איז געשטארבן תשצ"ט. אז מען איז נישט צופרידן פון זיין דזשאב, זאגט מען אים זיי מוחל, עודך ראובן בן שמעון שנת תשמ"ט. ענד דיס טיים(?) יו בעטער געט איט רייט.

-----------

יעזוב רשע דרכו, א רשע האט דען א דרך?! האט מען געשריגן אין קאצק.

ואני אומר, טאקע דאס בעט זיך גאט. לאז שוין אפ דעם דרך, דעם פונקטליכען דרך, בואכה סדום. וישוב אל ה', מיט סיי-וועלכע מרידה אינעם מוגבל'דיגען וועג וואס די וועלט צווינגט אויף דיר ארויף, לאזטו אריין די געטליכע ליכטיגקייט וואס ערמעגליכט דאס אלעס. כי ירבה לסלוח, מ'וועט שוין אויסארבעטן א פעימענט פלאן.

דער געטליכער דרך, איז נישט צו האבן א דרך. הנותן בים דרך ובמים עזים נתיבה, א דרך וואס לאזט נישט א צייכן פאר א צווייטן, אט אזוי מוזטו אויך טון. קול קורא במדבר פנו דרך ה'.

------------

לולא דמיסתפינא וואלט איך געזאגט אז פארדעם האבן חסידים הראשונים נישט סובל געווען אזויפיל דקדוק הלכה והגבלות שונות, מיראתם אז מרוב ביימער וועט מען נישט זען דעם וואלד. פון אזויפיל דיוקים אין משנה ברורה, פארגעסט זיך וואט דע העלל וויל איך פון די גאנצע מעשה.

אן עם הארץ קען טאקע נישט זיין א חסיד, אבער א חסיד קען דעפעניטלי זיין אן עם הארץ...

-----------

ווען די מענטשהייט האט אין 1969 צום ערשטן מאל פארלאזט דעם קליינעם שטיקל שטיין, וואו זי האט זיך געדרייעט מימות עולם, און געלאנדעט אויף די לבנה, האט זי דארט איבערגעלאזט א קליינעם דיסק, מיקראוסקאפיש איינגעקריצט מיט מעסעדזשעס פון פארשידענע וועלט-פירער.

דער פרעזידענט פון אייווערי קאוסט, כתב לאמר:

"... איך האף ספעציעל אז ער [דער 'פאסאדזשיר אין הימל'] וועט זיך אויסדרייען צו אונזער פלאנעט ערד, און אויסשרייען ווי אומוויכטיג זענען די פראבלעמען וועלכע פייניגען מענטשן, ווען באטראכט פון דארט אויבן."

וואס מער מען זאומט ארויס פון דעם קליינעם, שמאלן מאלד אין וועלכען מיר לייגן זיך אריין, אלץ מער קלארט זיך אויס ווי נישטיג די הגבלות זענען.

ווי קליין און שמאל, איז דער אויסבליק פון אן ערדלינג.

ווען ניעל ארמסטראנג און באזז אלדרין זענען צוריקגעקומען פון די רייזע צו די לבנה, צוריק צום ערד-קוגל, און געהערט ווי זי האט זיך איבערגעדרייעט מיט זייער דערגרייכונג, רופט זיך אלדרין אן: ניעל, מיר האבן פארפאסט די גאנצע זאך...

[[NAMELESS]]

מיין הארץ האט פארפעהלט א קלאפ ביים זעהן דעם קעפל פונעם אשכול. אבער ביים זעהן אז ס'איז ונבנתה האב איך באלד געוואוסט אז נאכן לייענען וועל איך אי"ה אויך אראפ פון דרך...

[אישתישבי]

לדבריך אז גלגול איז למעלה מן הזמן, פארוואס דארף אחאב מתקן זיין מיינע עבירות אױב איך האב עס נאך נישט געטוהן?

[פרייוויליג]

איך זיך א חברותא אין ונבנתה'ס ארטיקל, מען קען זיך מעלדן אין אישי.

[הדסים]

און אנדערע ווערטער, אויב ענדיג איך נישט דאס לעבן מתוקן, האב איך נאך א טשענס צו גיין צו סעודות אחשורוש. wow.

[real fake news]

למעלה מן הזמן מיינט נישט אז מקען ארומשפילן מיט זמן וויפיל מען וויל, גיין פאראויס און ריקוועגס אפסייד דאון וכו'

למעלה מן הזמן מיינט ס'בכלל נישט דא די מושג פון זמן אלעס געשעהט יעצט אויף איינמאל וכו,

אלזא די גאנצע זאך פון גלגול (פון קודם דא און נאכדעם דא וכו) איז נאר לפי די עולם הזמן איינמאל די גייסט ארויס פון די צמצום איז טאקע נישט דא קיין גלגולים ודו"ק
(לפי זה אולי אפשר לתרץ דברי הרשש הידוע, ושוב אפשר להתירו לבא בקהל ה'..)

[מי אני]

די געדאנק פון גילגול איז אביסל ענליך צו די געדאנק פון דעם די איי ארטיקל (אן דעם געדאנק אז אלע קאנשיסנעסעס זענען איינס, און זיך אליין איבערגיין) אינ׳ם וועקער.

ווי אויך אויב וויל מען אנהאלטן אין דעם די מושג פון בחירה חופשית (די סיבה פאר׳ן מגלגל זיין מעיקרא) וועט מען לכאורה מוזן זאגן אז דאס וואס א מענטש ווייסט און ליינט וועלט היסטארי (ואפשר אפילו התורה והיאך התגלה הקב״ה מציאותו,דתו וכו׳) איז נאר פון די אינדיווידואל׳ס יעצטיגע פערספעקטיוו. משא״כ ווען/אויב ער/זי ווערט מגולגל פריער אין צייט, האבן זיי דאך די בחירה צו טוישן ממש וממילא טוישן היסטאריע ממש. עס קען אפשר אויסקומען דערפון אז וויבאלד אפילו די וואס קאעקזעסטירן צוזאמען מיט׳ן אינדיווידואל זענען (ווי נישט) נישט ממש טעמפארעלי אייניג מיט אים/איר, וועט יעדער איינער, אפילו אינ׳ם זעלבן דור, האבן פאר זיך אן אנדערע וועלט היסטאריע לגמרי. און דאס וואס א מענטש זעהט אז אנדערע מענטשן זענען מסכים און פאראייניגט צו זיין ווערסיע פון די וועלט היסטאריע וכו׳ איז אויך נאר פון זיין אייגענעם פערספעקטיוו; א טוויסט/מהלך אין סאליפסיזם. אפשר.

[קאך_לעפל]

[justify]שוועבענדיג אזוי אינעם למעלה מן הזמן ומן המקום אטמוספערע אין וועלכע אונזער ונבנתה האט אונז אלע אזוי טאלטטפול אריינגעפירט – האט זיך מיר דער אילוזיע חוש אונטערגעשלאגן מיט א היפשע דאזע פון פאנטאזיע גענצליך צושפילט.

אין יאר תתפ''ץ לפ''ג האט זיך אפגעשפילט א גראנדיעזע פארזאמלונג אויפן סאטורן פלאנעט אין וועלכע עס האבן אנטייל גענומען רבנים און פאליטיקער פון אלע עטענישע שיכטן פון די מענטשהייט צו דעבאטירן גלאבאלע ווארעמונג. די פארזאמלונג איז צושטאנד געקומען אויף די איניציאטיוו פונעם אינטערנאציאנאלן אסטראנאמישן פארבאנד. דער פארזאמלונג איז געווען גאר א שטורמישער.

לבן הארמי פון פדן ארם האט ערשט איינגעלייטעט די פארזאמלונג, באלד דעראויף האבן אויפגעטרעטן פארשידענע רעדנער וועלכע האבן געהאלטן גייסטרייכע רעדעס איבער דעם געפאר פון גלאבאלע ווארעמונג. רבה בר חנה האט צולייגט די זאך אויף קליין געלט אבער דער רבי רבי הערשעלע פון זידיטשוב און זיין קאלעגע רבי סעדיה גאון האבן זאכליך אפגעווארפן זיינע ארגומענטן. גראדע האט דער שפע חיים און סיחון מלך האמורי און נאך יא עטוואס צוגעשטומט צו די טעאריע פון רבה בר חנה.
עס האט זיך אנגעהויבן א העפטיגע דעבאטע צווישן דעם אברבנאל מיט רבי חיים צבי מאנהיימער ז''ל און עכן בן כרמי אויף איין זייט, און נחשון בן עמידנב מיטן צמח צדק און אחאב מלך ישראל אויף די צווייטע זייט. די דיסקאסיעס זענען געגאנגן אויף די העכסטע טענער. דער מגיד פון מעזריטש מיטן רלב''ג ווי אויך דוד המלך האבן פראבירט מיט אלע זייער כוחות צו בארואיגען די צושטורמישע געמיטער, אבער רבי ששת און עמרפל מלך שנער, און רבי רבי ייבי פון אוסטראה האבן געווינקן אז ניין! דער דעבאטע זאל יא ווייטער אנגיין. נאך לאנגע שטונדען האט דער קאמיטעט וועלכע איז באשטאנען פון רבי חייא בר אשי, גד החוזה, דער רבי פון לובלין, און הרב שך ענדליך באוויזן איינצושטילן די געמיטער.
דאן האט אויפגעטרעטן דער יעב''ץ און ער האט גאר שארף אריינגעזאגט פאר מרדכי הצדיק און פאר שמעון בן יעקב, און פאר גענעראל פלעמונג פון די לעצטע געדאנק, פארן זיך לאזן הערן זייער מיינונג. גראדע האט די מונקאטשער רב און רבי טרפן ווי אויך בלעם פון פתורה יא איינגעשטומט מיט די זאך.

עס האבן אויך גערעדט יצחק אבינו און ירמיהו הנביא, און דער ריבניצער צדיק, און ירבעם בן נבט, און תמר די טאכטער פון שם בן נח, און ערשט דאן זענען זיך די פארזאמעלטע צוגאנגען מיט געהויבענע געמיטער...[/justify]

[מי אני]

ואולי קען מען זאגן א רמז לפי ונבנתה בנוגע דאס אז מ׳נעמט אן בנוגע בריאת האדם אז נוח לו שלא נברא בקשר צו די געדאנק פון ופראבעביליטי ענטראפי. דהיינו, די פסוק זאגט (קהלת א ד) ודור בא והארץ לעולם עומדת. דער מו״נ (ח״ב פכ״ח) זאגט אז עס איז ל״ד אז עס מיינט לעולם ועד ממש, נאר די זמן המשוער לה (עכ״פ אין די פסוק) ע״ש (ועיין במצודת דוד על פסוק זו).

יעצט, עס איז דא די היץ טויט פון די יוניווערס טעאריע/קאנדזשעקטשור וואס לויטעט אז די יוניווערס וועט זיך ענדיגן ווען עס גרייכט מעקסימום ענטראפי און קיין ענערגיע [בסדר] קען מער נישט גענוצט ווערן צו פראדוצירן ״ארבעט״ [אין איר פיזישן טערמין]. ולפי״ז קען מען אפשר זאגן א שטיקל רמז אין דעם פסוק, ״ודור בא״, לגבי דאס געבורט פון מענטשן איז דאך אנגענומען אז נוח לו שלא נברא מכח דעם מהרש״א אז ער׳ז קרוב להפסד, והיינו מכח אן ענליכקייט צום פראבעביליטי אז ענטראפי און אום-סדר טוהן זיך פארמערן וכדברי ונבנתה. און דערנאך איז ער ממשיך, ״והארץ לעולם עומדת״ [אונז ׳עמיר נוצן ״והארץ״ אלס׳ן יוניווערס בכלליות], וואס קען ארויפגיין אויף די זמן ביז ווען די יוניווערס וועט זיין, וואס דאס קען זיין דורך דעם געדאנק פון ענטראפי.


אגב, די געדאנק פון [מאקראסקאפישע] ענטראפי מוז נעמען אין באטראכט די ריכטונג פון צייט [עס האט נישט קיין פאקטישע טי סימעטרי; די טערמאדינאמישי עררוי]. אין אנדערע ווערטער, דורך רעכענען/זעהן די ענטראפי אליין קען מען מבחין זיין צווישן דעם עבר און דעם הוה. איז הא׳מיר שוין אויך מקשר געווען די צוויי געדאנקן פון ונבנתה. (אז ער האט פוגם געווען אין די לא תעשה׳ס מכח ענין ענטראפי וכו׳ וואס איז אנגעוואוזען אויף באשטימטקייט פון צייט וכנ״ל, מאכט מען אויס לגביו לגלגלו די באשטימטקייט.)

[אישתישבי]

אויב וויל איך לייקענען אין דער גאנצער מושג פין למעלה מן הזמן, ווער איך א אפיקורס?

לדעתי וואלט איך געזאגט אז דאס איז א לעצטיגע מושג, און במחילת כבודם פין אלע וואס מאכן מיט דעם תירוצים און פלפולים, הייבט זיך עס נישט אהן. זמן איז א אונטעגרעלע זאך סיי דא אונטען סיי אין הימעל.

וא"ת ווי אזוי קען זיין אז דער רבש"ע איז כביכול משועבד צום זמן? וי"ל ווי מקובלים זאגן, מוז איך גלייבן אז דער רבש"ע קען מאכען פין צוויי ברעטער איינס? וכיוצ"ב אלע אוממעגליכע זאכען? ניין. והדברים עתיקין בהכרח הי' ספירות.

[הקטן]

עס איז פארהאן אן הלכה למשה מסיני, וואס רופט זיך 'ענטראפי'. די בריאה גייט אלעמאל פון סדר, צו אומ-סדר.

די אין-סוף אטאמען וועלכע פארעמען א שיינע גלאז האבן נאר איין וועג זיך צו טוישן, זיי קענען גיין פון א גאנצע, גלאטע געפארעמטע גלאז - סדר, צו טויזנטער פיצלעך פון אומווערטפולע שטיקלעך - אומ-סדר. עס איז נאך אין היסטאריע נישט געשען, אז די אטאמען פון צובראכענע גלאז, זאלן זיך פונקט געבן א שטעל אויס ווי א שיינע, גאנצע גלאז. די בריאה גייט נישט פון אומ-סדר צו סדר.

טוט זיך א שמועס, צי קען מען דאס מסביר זיין מיט פשוט'ע פראבעביליטי. עס איז נאר דא 'איין' קאנפיגעראציע וויאזוי די טריליאנען אטאמען מוזן זיין אויסגעשטעלט, אז עס זאל זיך פארעמען א שיינע, גאנצע גלאז. לעומת זה, אויף צו האבן א צובראכענע גלאז, איז דא אין-סוף צירופים - יעדע אנדערע צירוף שבעולם עקטשיולי, חוץ דער איינער וואס גיבט דיר א גאנצע גלאז.

אויב אזוי, איז עס פשוט א געים פון שאנסן. אודאי גייט די בריאה פון סדר צו אומ-סדר, 'סדר', ביי דעפענישאן, מיינט איין געוויסע צירוף. 'אומ-סדר', מיינט סיי-וועלכע אנדערע צירוף.

ראיה לדברי, אויב זאלן מיר לשם עקספערימענט אויסקלויבען איינס פון די אין-סוף וועגן וויאזוי א גלאז קען זיין צובראכען, און מיר זאלן אים באשטימען אלס 'סדר', וואס מיינט דען 'סדר' אויב נישט דער צירוף וואס איך וויל יעצט האבן מאיזה סיבה שלא תהי', וועל איך אודאי כמעט נישט האבן א שאנס בעולם אז דער גלאז זאל זיך צוברעכען פונקט אויף דעם וועג.

דאס קען זיין דער פשט נוח לו לאדם שלא נברא יותר משנברא הער אויף צי האקן אין קאפ מיט רענדעם מיאטעשען, און אלעס איז געשען ביי טשענס.
מיר האבן אן הלכה למשה מסיני, וואס רופט זיך 'ענטראפי'. די בריאה גייט אלעמאל פון סדר, צו אומ-סדר, פין נברא צי לא נברא
איז עכשיו שנברא - זיי מוחל, יפשפש במעשיו

[מי אני]

אויב וויל איך לייקענען אין דער גאנצער מושג פין למעלה מן הזמן, ווער איך א אפיקורס?

לדעתי וואלט איך געזאגט אז דאס איז א לעצטיגע מושג, און במחילת כבודם פין אלע וואס מאכן מיט דעם תירוצים און פלפולים, הייבט זיך עס נישט אהן. זמן איז א אונטעגרעלע זאך סיי דא אונטען סיי אין הימעל.

וא"ת ווי אזוי קען זיין אז דער רבש"ע איז כביכול משועבד צום זמן? וי"ל ווי מקובלים זאגן, מוז איך גלייבן אז דער רבש"ע קען מאכען פין צוויי ברעטער איינס? וכיוצ"ב אלע אוממעגליכע זאכען? ניין. והדברים עתיקין בהכרח הי' ספירות.

דער מו״נ (ח״ב בתחלת פ״ל) זאגט אז די מושג פון זמן איז מכלל הנבראות, בשיטתו בבריאת יש מאין ע״ש. יעצט, לגבי זמן בעצם זענען דאך דא טעאריעס אז ווי אזוי אונז פערסיוון דאס איז נישט ממש דאס לעצטע ווארט אויף וואס דאס טאקע איז [עי טעאריע ווס. בי טעאריע וכו׳]. איז ממילא לכאורה לא נפלאת ולא רחוקה היא לומר אז דאס גייט נישט אריין (לגבי הקב״ה) אין כלל פון *התקבץ שני ההפכים בנושא אחד. וממילא קען מען אפשר נאך גיין ווייטער און זאגן אז עס איז מער מסתבר אז ער כביכול איז נישט אונטער דעם נברא פונקט אזוי ווי, למשל, ער איז נישט אונטער די מושג פון הויה והפסד [וואס איז אויך אינטעגראל צו די בריאה, עכ״כ אז וועגן דעם איז דא רע וואס דער באשעפער קען, כביכול, נישט אוועקנעמען/בטל מאכן מכח דעם געדאנק פון דאס אוממעגליכקייט פון שני ההפכים בנושא אחד, ע״ש בח״ג פי״ב ופט״ו].

(ולגבי גילגול קען דאס לכאורה אריינגיין אין די סארט העכערע סארט פעולות פונ׳ם באשעפער אליין (אזוי איז דאך אויך משמע בדבריך אז דו ביסט מודה), וממילא דארף עס נישט פאלן אונטער ״אונזער״ לימיטעישן, פערסעפשן, און הגדרה פון (די דירעקציע פון) זמן. (איך ווייס אז רבינו אברהם בן הרמב״ם האט בכלל נישט געהאלטן פון גילגול.))

*(זיין לשון, אין ח״ג פט״ו, איז גראדע התקבץ שני ההפכים ״ברגע אחד״ בנושא אחד... אבער לכאורה דאס גייט ארויף אויף אונזער פערסעפשן בנוגע, למשל, רינדעכיג און עקעדיג ביחד ממש; וואס אונז פארשטייען ממש אז עס קען נישט [סעמענטעקלי וכו׳] גיין צוזאמען. משא״כ לכאורה ביי די מושג פון זמן וואס אונז קענען בעצם (אביסל) משיג זיין א (כמו) נישט-געבינדענקייט צו די דירעקציע/עררוי פון דעם.)

אבער ניין, איך ״גלייב״ נישט אז דו ווערסט אן אפיקורוס דורך דעם...

[טראכטכמוני]

און אנדערע ווערטער, אויב ענדיג איך נישט דאס לעבן מתוקן, האב איך נאך א טשענס צו גיין צו סעודות אחשורוש. wow.

ע״פ ׳ענטראפי׳ איז א שטערקערע טשענס איינער זאל ח״ו אנקומען אין אוישוויץ.

[רביה''ק זי''ע]

דער נעמט עס צו די נעקסטע לעוועל...

[הוגה]

[justify]א גרויסע יישר כח פאר די שיינע thought provoking מאמר.

וואס מער מען זאומט ארויס פון דעם קליינעם, שמאלן מאלד אין וועלכען מיר לייגן זיך אריין, אלץ מער קלארט זיך אויס ווי נישטיג די הגבלות זענען. ווי קליין און שמאל, איז דער אויסבליק פון אן ערדלינג.

ולמעשה, זעה אין אנהייב פון תנאי הנפש להשגת החסידות מרבי מנחם אקשטיין ז"ל א וואונדערבארע מעדיטאציע אויף די נקודה. מניסיון קען איך זאגן אז די עפעקט וואס עס האט אויפן מענטש איז אויסערגעווענטליך.

לולא דמיסתפינא וואלט איך געזאגט אז פארדעם האבן חסידים הראשונים נישט סובל געווען אזויפיל דקדוק הלכה והגבלות שונות, מיראתם אז מרוב ביימער וועט מען נישט זען דעם וואלד. פון אזויפיל דיוקים אין משנה ברורה, פארגעסט זיך וואט דע העלל וויל איך פון די גאנצע מעשה.

רבי זלמן שעכטער ז"ל פלעגט זאגן, "מ'איז אזוי פארנומען מיטן יוצא זיין די מצוה אז מ'פארגעסט אינגאנצן נכנס צו זיין".

ואגב, האב נישט אזוי מורא, זאגסט גוט!


.[/justify]

[לבי ובשרי]

ונבנתה! החייתני!

א הערצליכן יישר כח.

פראגע איז אבער, איז דען נישט באקאנט אז צדיקים ווערן מגולגל אין פיש וכדומה?

געווענליך, אויב וועט א מענטש מגולגל ווערן, וועט ער ווארשיינליך מגולגל ווערן אין זיך זעלבסט, וכדבריך, ער כפשוטו וועט נאכאמאל אראפקומען. ואוס טוט זיך אבער מיט דאס וואס מ'טרעפט אין ספרים אז דער וועט מגולגל ווערן אין דעם און יענער וועט מגולגל ווערן אין יענס?

[ונבנתה העיר]

אפשר איז דאס ספעציעל פאר אזעלכע צדיקים וואס זייער תיקון איז זיך צו פארמאכן דאס מויל און עפענען די אויגן.

[real fake news]

אפשר איז דאס ספעציעל פאר אזעלכע צדיקים וואס זייער תיקון איז זיך צו פארמאכן דאס מויל און עפענען די אויגן.

!Wow דא האסטו גיזאגט אין איין שורה בעסער ווי די גאנצע אויבערשטע ארטיקל!

[מי אני]

מ׳קען אפשר אריינלערנען די סארט מושג פון ״למעלה מהזמן״, דהיינו זיך ארומשפילען מיט די מושג/דירעקציע פון זמן ובנוגע תיקון חטאים, אין תניא פכ״ה. וז״ל, ואעפ״כ כל איש ישראל מוכן ומזומן למסור נפשו על קדושת ה' שלא להשתחוות לעבודה זרה אפילו לפי שעה ולעשות תשובה אחר כך והיינו מפני אור ה' המלובש בנפשם כנ"ל שאינו בבחינת זמן ושעה כלל אלא למעלה מהזמן ושליט ומושל עליו כנודע, ע״כ ע״ש. (ועיין להלן בפכ״ט.)

מ׳קען אפשר זאגן אז וואס ער מיינט (אויך) ארויסצוברענגן מיט׳ן זאגן ״שאינו בבחינת זמן ושעה כלל אלא למעלה מהזמן ושליט ומושל עליו כנודע״, אז וויבאלד די אור ה׳ וואס איז אין אים/איר איז למעלה מן הזמן, וועגן דעם קומט אויך אויס אז די חטא ותשובתו זענען סיימאלטעניאס, איז ממילא איז ער אין אלגעמיין (אויף די גרויסע חטא פון ע״ז) מעיקרא נישט חוטא און טוהט תשובה נאך דעם וואס ווענדט זיך שוין יא אין זמן. (ואפשר ליגט אויך די כוונה ברמז אין דעם לשון פונ׳ם אור ה׳ המלובש בנפשם, וואס ווי באקאנט איז אור (ומהירותו) מקושר צו די מושג פון זמן.)

היינט טאקע, כד טבת, איז זיין יארצייט, זי״ע.

[מי אני]

מ׳קען אפשר זאגן נאך מער אין דעם. דהיינו, דער תניא זאגט ווייטער אין שער היחוד והאמונה (פ״ז) אז דער שם הוי׳ ב״ה ווייזט אויף דעם אז הקב״ה איז למעלה ממקום וזמן, אבער ער איז זיך כביכול מתפשט אף תחת מקום וזמן און אויף דעם ווייזט דאס שם הוי׳ צוזאמען מיט׳ן שם אדנ-י (וואס די דין דערפון איז מצמצם) ע״ש באריכות. איז לפי״ז וואס מיר האבן געזאגט אז די מעלה מן הזמן איז פועל אויף דעם ענין פון תשובה קען מען טייטשן אז דאס איז מרמז די פסוק ווען משרע״ה האט מתפלל געווען אויף אריין צו גיין אין א״י, וואס איז געווען א כעין תשובה אויפ׳ן חטא מי מריבה. והיינו, (דברים ג כג-כד) ואתחנן אל ״הוי׳ בעת״ ההוא לאמר ״אדנ-י הוי׳״ וגו׳, והיינו בענין תשובה וואס ארבעט דורך דעם למעלה מן הזמן פון הקב״ה וואס אויף דעם ווייזט די קאנטראסט בין שם הוי׳ ב״ה לשם הוי׳ בשילוב אדנ-י וכנ״ל.

[מי אני]

בנוגע ״למעלה מן הזמן״ לגבי הקב״ה, נוצט דער רלב״ג אין מלחמות ה׳ (מאמר ג פ״ב) א שטיקל ראיה פון דעם מושג צו זיין שיטה אז אין ידיעת הקב״ה בהפרטיים. וז״ל שם:
‏

שהענינים הפרטיים הם זמניים ר"ל שמציאותם הוא בזמן מה רמוז אליו ומי שלא יתואר לא בתנועה ולא במנוחה אי אפשר להשיג הדברים הזמניים ואולם השם יתברך לא יתואר לא בתנועה ולא במנוחה ויחויב מזה שיהיה השם יתברך בלתי משיג אלו הדברים הפרטיים ויסודר ההקש כן השם יתברך הוא בלתי מתואר בתנועה ולא במנוחה וכל מי שהוא בלתי מתואר לא בתנועה ולא במנוחה הוא בלתי אפשר שישיג הענינים הזמניים אם כן השם יתברך לא יתכן שישיג הענינים הזמניים עוד נחבר לו זאת התולדה הקדמה אחת יודע בה, והוא שהענינים הפרטיים הם ענינים זמניים ויחויב מזה שהשם יתברך לא ישיג הדברים הפרטיים.

‏ועיין כאן.

(אפשר דאס, אז מ׳רירט שוין דורך דעם אן צו די קאנטראווערסיאלע נושא, מיינט מען מיט ״פארוואס איך בין אראפ פון דרך״...
און דאס האט [tag]אישתישבי[/tag] געמיינט מיט זיין קריטיק דערויף אז ״והדברים עתיקין בהכרח הי' ספירות״. והיינו, אז ס׳רירט שוין צו צום רמב״ם׳ס ״צענטן״ עיקר אמונה אליביה בידיעת הקב״ה אף בפרטיים...)

ועיין ג״כ בהרס״ג בהאמונות והדעות (מאמר ב פי״א):
‏

ועל הזמן לא יתכן שיהיה לבורא זמן מפני שהוא בורא כל זמן מפני שלא סר לבדו ואין זמן לא יתכן שיעתיקהו הזמן וישנהו ושהזמן איננו כי אם מדת קיום הגשמים ואשר איננו גשם מרומם מהזמן וממדות הקיום.

ואגב ז״ל שם במאמר א פ״ד בנוגע זמן בכלליות (שהיא מן הנבראות):
‏

ושמא יחשב ג״כ בזמן ויאמר קודם שהתחדשו הגשמים האלה איך היה הזמן ההוא ערום מהנמצאות כלם וזה עוד אין אומר אותו כי אם מי שהיא סכל בגדר הזמן ויחשוב כי הוא דבר יוצא חוץ לגלגל ושהעולם כלו בו ואין אמתת הזמן כן אבל אמתתו השארות הנמצאות האלה ענין אחר אשר מהגלגל ומה שלמטה ממנו וכאשר לא יהיו אלה הנמצאים בטל שיאמר זמן בשום צד

[מי אני]

עיין כאן וכאן.
אויך צייכענט מען דארט צו פריער צום שו״ע הרב בסימן א סעיף ח אין דעם.

דער אוצר נחמד איז מפרש דאס וואס דער כוזרי זאגט (מאמר ב אות ב):
‏

וְכֵן רִאשׁוֹן לִשְׁלֹל הַהִתְאַחֲרוּת לֹא לְקַיֵּם לוֹ הַהַתְחָלָה וְכֵן אַחֲרוֹן לִשְׁלֹל מִמֶּנּוּ הַכִּלָּיוֹן לֹא לְקַיֵּם לוֹ הָתִּכְלָה.

אז דאס מיינט/איז וויבאלד הקב״ה, כביכול, אינו נופל תחת הזמן ע״ש.

***

‏בענין [tag]קאך_לעפל[/tag]’ס תגובה.

[מי אני]

מ׳קען אפשר צולייגן נאך מער אין דעם אז דער אור ה׳ (מאמר ד דרוש ו) ווייזט אויף אז די גאנצע מושג פון ״חטא״ קען נאר צושטאנד קומען דורך דעם אז דער פעולה פונ׳ם פועל איז מוקדם לו בזמן (מיט דעם פרעגט ער אפ די ״מדברים״ פון די בני ישמעאל אז שדים זענען שכלים נבדלים און גראד ביים באשאפן ווערן האבן זיי בוחר געווען ברע) ע״ש. עכ״פ העולה מזה הוא אז ״חטא״ איז תלוי ומקושר בזמן, און דעריבער קען מען זאגן אז וועגן דעם איז מען אים מגלגל דערמיט בענין זמן (להקדימו וכו׳) וככל הנ״ל.

‏לפי״ז ׳עט מען מוזן זאגן אז דאס וואס מ׳טרעפט (איוב ד חי) ובמלאכיו ישים תהלה, גייט אויך זיין אין דעם אז/ווען זיי זענען טאקע תחת הזמן. (והיינו לכאורה דענין תנועה צורית (אשר המלאכים הם רק צורות, ועיין ביסודי התורה ב ג), אשר זמן מקושר לתנועה ועיין בהקדמה טו במו״נ ריש ח״ב, היא ג״כ נחשבת לתנועה לקבל שליטת הזמן. הגם דלכאורה קשה ע״ז דדברים רוחניים אינם בגדר מקום שהתנועה מקושר אליו.)

‏אגב, אין דרוש ז דארט, הגם ער וואונדערט זיך פון א פילאזאפישן פערספעקטיוו אויף גילגול, מאכט ער עס נישט אוועק לגמרי מכח קבלה/מסורה, ע״ש.