פאה נכרית און איר באדייט פאר היינטיגע צייטן

[רביה''ק זי''ע]

די פאה נכרית פון די גמרא איז געווען אזעלכע געפלאכטענע צעפ (פאה טייטש געפלאכטן - רש"י) וואס פרויען וואס זייער האר איז געווען אויסגעדינט צו אויסגעקראכן האבן אריינגעפלאכטן אין זייער האר זיך שיין צו מאכן אין שטוב, אין גאס האט מען עס געהעריג פארדעקט.

לויט די גמרא דארף נישט צו זיין קיין שום חילוק צווישן א שייטל צו אייגענע האר, נאר וואס דען, לויט די גמרא דארף אויך נישט צו זיין קיין שום חילוק צווישן א מיידל און א פארהייראט פרוי, און אזוי איז אויך גע'פסק'נט אין רמב"ם (איסורי ביאה כא, יז) און שולחן ערוך (אבן העזר כא, ב). די גאנצע האר צודעקן איז דאך שוין איין שטיק חוכא ואיטלולא, זאל שוין זיין דאס אויך.

בכלל שטייט די גאנצע מצווה פון צודעקן די האר אויף הינערישע פיס, די גמרא זאגט טאקע אן אזהרה לבנות ישראל שלא יצאו בפריעת ראש און אז ס'איז א דאורייתא, ס'מיינט אבער נאכנישט אז ס'איז ממש א מצווה דאורייתא. כ'מיין קיינע פון די מוני המצוות רעכענען עס נישט צווישן די תרי"ג מצוות, און בכלל וואו טרעפט מען נאך א לאו אין די תורה וואס די גמרא דערמאנט אזוי דרך אגב, ס'וואלט געמעגט זיין א מסכתא, כאטש א פרק, כאטש א בלאט אדער אפאר שורות מער אויסצורעכענען די פרטי המצווה, וואו וואס ווען ווי? אבער דא גארנישט, די גמרא ברענגט עס נאר אראפ צו פרעגן א קשיא און מ'גייט גלייך צום תירוץ כאילו לא היה!

נאר וואס דען, ווען די גמרא זאגט "דאורייתא" מיינט מען נישט אז ס'איז אן איסור דאורייתא, ווען די גמרא זאגט אין יומא ל"ח אז זאגן נאך א צדיק זכר צדיק לברכה איז א דאורייתא מיינט מען טאקע אז ס'איז א מצווה דאורייתא?! ס'מיינט צו זאגן אז ס'איז א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה, וויבאלד מ'זעהט אז די תורה זאגט נח איש צדיק איז עס א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה. אזוי אויך דא וויבאלד מ'זעהט אז די תורה זאגט אז מ'זאל אראפנעמען די סוטה'ס קאפ צודעק, זעהט מען אז די תורה האט אנגענומען פאר א פשטות אז פרויען דעקן זיך צו דאס קאפ. ס'נישט קיין מצווה און נישט קיין עבירה, סך הכל א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה.

וואס איז טאקע די שיינע מידה פון צודעקן די האר? איז דא צווי פשטים אין דעם. בפשטות לערנט מען אז ס'איז אלץ צניעות, רבי יוסף משאש (אוצר המכתבים חלק ג סי' אלף תתפ"ג) האט אבער גע'טענה'ט אז ס'גאנץ מעגליך אז די טעם איז גאר עפעס אנדערש. אין די צייטן פון די תורה אינעם מיטל-מזרח ווען ס'איז געווען די נארמע זיך צוצודעקן די האר איז א פרוי וואס האט נישט צוגעדעקט די האר געווען כאילו נאקעט, ס'איז געווען ווי א פרוי היינט זאל ארויסגיין אין גאס מיט אנטבלויזטע ברוסטן, ס'פשוט געווען אוממענטשליך. דערפאר טאקע ווען די אשכנ'זישע אידן האבן עמיגרירט קיין אייראפע וואו נאר פארהייראטע פרויען פלעגן זיך צודעקן די האר, איז פארקערט, א מיידל וואס גייט צוגעדעקט איז אוממענטשליך און מאדנע, און זינט דאן פירן זיך די אשכנזים אז נאר פארהייראטע פרויען דעקן זיך צו די האר. די ספרד'ישע אידן אבער וועלכע זענען געבליבן וואוינען אין די פלעצער וואו מיידלעך האבן זיך יא צוגעדעקט די האר זענען טאקע געבליבן אזוי, און אזוי האבן דער רמב"ם און רבי יוסף קארו, וועלכע זענען געווען ספרדים, געשריבן אין זייערע ספרים.

ווייטער היינטיגע צייטן, ווען ס'איז די נארמע פאר פרויען צו גיין אויפגעדעקט, פירן זיך טאקע רוב אידישע פרויען צו גיין אויפגעדעקט. רוב גייען טאקע מיט די אייגענע האר, אנדערע גייען מיט א שייטל, אבער על פי דינא דגמרא איז נישט דא קיין עכטע חילוק צווישן די צוויי.

[moneyminded]

די פאה נכרית פון די גמרא איז געווען אזעלכע צעפ (פאה טייטש צעפ) וואס פרויען וואס זייער האר איז געווען אויסגעדינט צו אויסגעקראכן האבן אריינגעפלאכטן אין זייער האר זיך שיין צו מאכן אין שטוב, אין גאס האט מען עס געהעריג פארדעקט.

לויט די גמרא דארף נישט צו זיין קיין שום חילוק צווישן א שייטל צו אייגענע האר, נאר וואס דען, לויט די גמרא דארף אויך נישט צו זיין קיין שום חילוק צווישן א מיידל און א פארהייראט פרוי, און אזוי איז אויך גע'פסק'נט אין רמב"ם און שולחן ערוך. די גאנצע האר צודעקן איז דאך שוין איין שטיק חוכא ואיטלולא, זאל שוין זיין דאס אויך.

בכלל שטייט די גאנצע מצווה פון צודעקן די האר אויף הינערישע פיס, די גמרא זאגט טאקע אז אן אזהרה לבנות ישראל שלא יצאו בפריעת ראש און אז ס'איז א דאורייתא, ס'מיינט אבער נאכנישט אז ס'איז ממש א מצווה דאורייתא. כ'מיין קיינע פון די מוני המצוות רעכענען עס נישט צווישן די תרי"ג מצוות, און בכלל וואו טרעפט מען נאך א לאו אין די תורה וואס די גמרא דערמאנט אזוי דרך אגב, ס'וואלט געמעגט זיין א מסכתא, כאטש א פרק, כאטש א בלאט אדער אפאר שורות מער אויסצורעכענען די פרטי המצווה? אבער דא גארנישט, די גמרא ברענגט עס נאר אראפ צו פרעגן א קשיא און מ'גייט גלייך צום תירוץ כאילו לא היה!

נאר וואס דען, ווען די גמרא זאגט "דאורייתא" מיינט מען נישט אז ס'איז אן איסור דאורייתא, ווען די גמרא זאגט אין יומא ל"ח אז זאגן נאך א צדיק זכר צדיק לברכה איז א דאורייתא מיינט מען טאקע אז ס'איז א מצווה דאורייתא?! ס'מיינט צו זאגן אז ס'איז א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה, וויבאלד מ'זעהט אז די תורה זאגט נח איש צדיק איז עס א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה. אזוי אויך דא וויבאלד מ'זעהט אז די תורה זאגט אז מ'זאל אראפנעמען די סוטה'ס קאפ צודעק, זעהט מען אז די תורה האט אנגענומען פאר א פשטות אז פרויען דעקן זיך צו דאס קאפ. ס'נישט קיין מצווה און נישט קיין עבירה, סך הכל א שיינע מידה וואס מ'טרעפט אין די תורה.

וואס איז טאקע די שיינע מידה פון צודעקן די האר? איז דא צווי פשטים אין דעם. בפשטות לערנט מען אז ס'איז אלץ צניעות, רבי שלום משאש האט אבער גע'טענה'ט אז ס'גאנץ מעגליך אז די טעם איז גאר עפעס אנדערש. אין די צייטן פון די תורה אינעם מיטל-מזרח ווען ס'איז געווען די נארמע זיך צוצודעקן די האר איז א פרוי וואס האט נישט צוגעדעקט די האר געווען כאילו נאקעט, ס'איז געווען ווי א פרוי היינט זיך ארויסגעיין אין גאס מיט אנטבלויזטע ברוסטן, ס'פשוט געווען אוממענטשליך. דערפאר טאקע ווען די אשכנ'זישע אידן האבן עמיגרירט קיין אייראפע וואו נאר פארהייראטע פרויען פלעגן זיך צודעקן די האר, איז פארקערט, א מיידל וואס גייט צוגעדעקט איז אוממענטשליך און מאדנע, און זינט דאן פירן זיך די אשכנזים אז נאר פארהייראטע פרויען דעקן זיך צו די האר. די ספרד'ישע אידן אבער וועלכע זענען געבליבן וואוינען אין די פלעצער וואו מיידלעך האבן זיך אויך צוגעדעקט די האר זענען טאקע געבליבן אזוי, און אזוי האבן דער רמב"ם און רבי יוסף קארו, וועלכע זענען געווען ספרדים, געשריבן אין זייערע ספרים.

ווייטער היינטיגע צייטן, ווען ס'איז די נארמע פאר פרויען צו גיין אויפגעדעקט, פירן זיך טאקע רוב אידישע פרויען צו גיין אויפגעדעקט. רוב גייען טאקע מיט די אייגענע האר, אנדערע גייען מיט א שייטל, אבער על פי דינא דגמרא זענען ביידע גלייך.

רוב אידישע פרויען גייען אויפגעדעקט? די רעדסט פון אידישע שומרי תורה ומצוות? אדער סתם פרייע אידן וואס זענען מחלל שבת?


Sent from my SM-G960U using Tapatalk

[רביה''ק זי''ע]

דו מיינסט מן הסתם צו זאגן "אייגענע האר", א שייטל הייסט נישט צוגעדעקט, און יא, רוב מאדערן ארטעדאקס גייען מיט אייגענע האר.

[moneyminded]

פון מאדערן ארטעדאקס האסטו פארגעסן?

איך ווינדער מיר שוין לאנג אויף וועלכע פלאנעט די לעבסט, די קומסט מיר פאר פון דיינע תגובת אייביג ווי א צווייטע דור קרית יואלע געבוירענער און די ביזט נאכנישט ארויס פון דיינע דלת אמות , אנטשולדיגט פאר די אויסברוך אבער קאווע שטיבעל איז פול מיט העיט , אקעי מען קען עס פארשטיין, אבער לגיונות מיט דמיונות האט א שיעור , עס איז סתם קינדעריש דא צו שרייבן ווען האלב זאכן זענען לא דובים ולא יער געבויעט אויף תאוות

עס איז כמעט נישט דא אזא זאך ווי מאדערן ארטאדאקס וואס זענען שומרי תורה ומצוות זאלן גיין מיט א הוילע קאפ היינט צוטאגס, כמעט יעדע תורה טרייע איד גייט מיט א צוגעדעקטע קאפ , איך רעדט איינער וואס היט שבת
טהרת המשפחה
און כשרות

איך בין שוין געווען כמעט אין די גאנצע וועלט ווי עס איז דא אידישע קאממיוניטיס, רובא דרובא דאס מיינט 99.9 שומרי תורה ומצוות גייען די ווייבער פארדעקט אשער א שייטעל אדער א טיכעל

יא וועסט טרעפן דא דארט, אבער סאיזא מיעוט דמיעוט

ווייטער אידן וואס פארן מיט קארס שבת און שול הייסט נישט קיין מאדערן ארטאדאקס

[רביה''ק זי''ע]

נישט דאס האב איך געמיינט ווען איך האב געבעטן מ'זאל קאממענטירן, דא וויל איך דן זיין איבער די הלכה'דיגע אספעקט פון פאה נכרית און שייטלען, פאר דן צו זיין צו מאדערן ארטעדאקס זענען מחללי שבת קען מען עפענען אן צווייטע אשכול. פון מיין זייט קענען אלע מאדערן ארטעדאקסן זיין מחללי שבת און אוכלי נבלות וטריפות, דאס איז בכלל נישט די פוינט וואס איך האב געוואלט ארויסברענגען.

[פארוואס?]

ייש"כ,
דיין טענה איבער דער מקור פון כיסוי ראש איז זייער אינטרעסאנט און שיינט צו זיין ריכטיג. (איז עס אייגנס אדער האסטו שוין געזעהן איינעם ברענגען די טענה?).

להעיר, אז עס איז דא נאך א פלאץ אין גמרא, (דוכט זיך אין ברכות) וואס עס שטייט שער באשה ערוה, אבער לכאורה איז עס אויך מכוח די זעלבע סיבה, ווייל דער דרך איז געווען עס צו פארדעקן, וכן מוכח מסוגיא דשמעתתא.

אבער, הלכה איז נישט באזירט אויף גמרא, הלכה איז באזירט מער אויף די מציאות, (כמו שהארכתי או אאריך במקום אחר), כיסוי ראש פארנעמט איין א שטארקע פלאץ אין די ארטאדאקסישע הלכה, און מ'קען עס נישט אינגאנצן אוועקמאכן, כאטש מ'קען דן זיין אין די פרטים, (ברשות הרבים, בחצר, שיעור הכיסוי וכו').

[moneyminded]

נישט דאס האב איך געמיינט ווען איך האב געבעטן מ'זאל קאממענטירן, דא וויל איך דן זיין איבער די הלכה'דיגע אספעקט פון פאה נכרית און שייטלען, פאר דן צו זיין צו מאדערן ארטעדאקס זענען מחללי שבת קען מען עפענען אן צווייטע אשכול. פון מיין זייט קענען אלע מאדערן ארטעדאקסן זיין מחללי שבת און אוכלי נבלות וטריפות, דאס איז בכלל נישט די פוינט וואס איך האב געוואלט ארויסברענגען.

יא יא
אבער טאמער געוויסע פוינטס זענען אויסגעזויגן פון פינגער זענען שוין בכלל נישט אינטערסאנט צו ליינען וואס די שרייבסט

Sent from my SM-G960U using Tapatalk

[רביה''ק זי''ע]

[tag]פארוואס?[/tag]:

א. איך רעד טאקע נאר אויפ'ן צד אז הלכה איז געבויעט אויפ'ן גמרא, אויב מ'קען זיך מאכן אייגענע הלכות איז דאך נישט דא בכלל וואס דן צו זיין.

ב. ס'נישט מיין אייגנס, כ'האב עס געזעהן ברענגען בשם רבי יוסף משאש. די סיבה פארוואס איך האב עס אנגענומען איז לאו דווקא ווייל ס'שיינט מיר צו זיין מער אמת, נאר ווייל ס'איז די איינציגסטע נארמאלע היתר וואס איך האב געקענט טרעפן פאר מיידלעך נישט צוצודעקן די האר און אויך פאר שייטלען. די אלע אנדערע פשטים פון די נושאי כלים אויפ'ן שולחן ערוך און די אנדערע זענען נישט עומד במבחן הטקסט, they don't stand up for scrutiny.

ג. ס'דא לעצטנס אזא ווינט אז מ'האלט זיך קלוגער פון די רבנים, מענטשן ווילן אנטדעקן די "אויטענטישע אידישקייט", און די שייטל אוסרים רייטן אסאך מיט דעם ווינט. זיי זענען מודה אז אלע אנגענומענע רבנים היינט זענען מתיר שייטלען, זיי ווילן אבער זיין קלוגער און דן זיין אין די מקורות פון די "אריגינעלע אידישקייט". און אט דאס האב איך געוואלט קאנפראנטירן, וויאזוי דו זאלסט עס נאר אנקוקן, און פון וועלכע זייט דו זאלסט עס נאר אנכאפן איז א שייטל הונדערט פראצענט אויסגעהאלטן.

[פארוואס?]

אינטרעסאנט צו באמערקן אז מתוך הדברים ביסטו מסכים צו מיר.
דו שרייבסט אז לאו דוקא טראכסטו אז עס איז אמת, נאר דו האסט פשוט א פראבלעם מיט די מיידלעך אדער שייטלען.
אי משום הכי, קענסטו אויסטוהן דעם שייטל, אדער צודעקן די האר פון די מיידליך כמנהג תימן (אדער לפחות פלעכטן זייער האר).

אלא מאי, דער מציאות מאכט דיר אננעמען נישט-אמת'ע פשטים אין גמרא (לפי דבריך). זאגסטו דאך ממש וואס איך זאג, הלכה איז נישט באזירט אויף גמרא נאר אויפן מציאות.

[בת קול]

פון מאדערן ארטעדאקס האסטו פארגעסן?

איך ווינדער מיר שוין לאנג אויף וועלכע פלאנעט די לעבסט, די קומסט מיר פאר פון דיינע תגובת אייביג ווי א צווייטע דור קרית יואלע געבוירענער און די ביזט נאכנישט ארויס פון דיינע דלת אמות , אנטשולדיגט פאר די אויסברוך אבער קאווע שטיבעל איז פול מיט העיט , אקעי מען קען עס פארשטיין, אבער לגיונות מיט דמיונות האט א שיעור , עס איז סתם קינדעריש דא צו שרייבן ווען האלב זאכן זענען לא דובים ולא יער געבויעט אויף תאוות

עס איז כמעט נישט דא אזא זאך ווי מאדערן ארטאדאקס וואס זענען שומרי תורה ומצוות זאלן גיין מיט א הוילע קאפ היינט צוטאגס, כמעט יעדע תורה טרייע איד גייט מיט א צוגעדעקטע קאפ , איך רעדט איינער וואס היט שבת
טהרת המשפחה
און כשרות

איך בין שוין געווען כמעט אין די גאנצע וועלט ווי עס איז דא אידישע קאממיוניטיס, רובא דרובא דאס מיינט 99.9 שומרי תורה ומצוות גייען די ווייבער פארדעקט אשער א שייטעל אדער א טיכעל

יא וועסט טרעפן דא דארט, אבער סאיזא מיעוט דמיעוט

ווייטער אידן וואס פארן מיט קארס שבת און שול הייסט נישט קיין מאדערן ארטאדאקס

איך ווייס נישט אויף וועלכע פלאנעט דו לעבסט. דארפסט נישט פארן צו ווייט.
אין טינעק איז דא א גאנצע קאמיוניטי וואס די פרויען גייען מיט הויזן און די אייגענע האר, און די מענער מיט קאפלעך.
זיי היטן שבת, כשרות, און טהרת המשפחה. זיי זענען מאדערן ארטעדאקס.

דו רעדסט לכאורה פון מענטשן וואס זענען ארטעדאקס, נישט מאדערן ארטעדאקס.

[רביה''ק זי''ע]

[tag]פארוואס?[/tag]

כ'האב נישט געזאגט אז ס'איז נישט אמת, ווען יא קען איך פאר די זעלבע געלט אננעמען די תורה'לעך פון די אחרונים. כ'האב געזאגט אז ביידע פשטים שטימען מיר די זעלבע, און דאס אז אונזערע אור-עלטערן האבן אויפגעהערט צודעקן די האר פון מיידלעך דאס ווייזט אז זיי האבן אזוי אפגעלערנט פשט. (כ'רעד פון די חלק אז ס'איז אלץ מענטשליכקייט, די חלק אז ס'נישט ממש קיין מצוה דאורייתא נאר א מידה טוב איז ממש מוכרח.)

בנוגע אנטון א טיכל, ווען איך וואלט געווען א פרוי, און איך וואלט מיך נישט געדארפט צושלאגן מיט מיין מאן איבער דעם, און איך וואלט געהאלטן אז מ'דארף גיין קאפ אין וואנט, און איך וואלט נישט אנגענומען דעם פשט, העט איך פעטעך זיך אפשר אנגעטון א טיכל. אזויווי אבער די מציאות איז נישט אזוי...

[moneyminded]

פון מאדערן ארטעדאקס האסטו פארגעסן?

איך ווינדער מיר שוין לאנג אויף וועלכע פלאנעט די לעבסט, די קומסט מיר פאר פון דיינע תגובת אייביג ווי א צווייטע דור קרית יואלע געבוירענער און די ביזט נאכנישט ארויס פון דיינע דלת אמות , אנטשולדיגט פאר די אויסברוך אבער קאווע שטיבעל איז פול מיט העיט , אקעי מען קען עס פארשטיין, אבער לגיונות מיט דמיונות האט א שיעור , עס איז סתם קינדעריש דא צו שרייבן ווען האלב זאכן זענען לא דובים ולא יער געבויעט אויף תאוות

עס איז כמעט נישט דא אזא זאך ווי מאדערן ארטאדאקס וואס זענען שומרי תורה ומצוות זאלן גיין מיט א הוילע קאפ היינט צוטאגס, כמעט יעדע תורה טרייע איד גייט מיט א צוגעדעקטע קאפ , איך רעדט איינער וואס היט שבת
טהרת המשפחה
און כשרות

איך בין שוין געווען כמעט אין די גאנצע וועלט ווי עס איז דא אידישע קאממיוניטיס, רובא דרובא דאס מיינט 99.9 שומרי תורה ומצוות גייען די ווייבער פארדעקט אשער א שייטעל אדער א טיכעל

יא וועסט טרעפן דא דארט, אבער סאיזא מיעוט דמיעוט

ווייטער אידן וואס פארן מיט קארס שבת און שול הייסט נישט קיין מאדערן ארטאדאקס

איך ווייס נישט אויף וועלכע פלאנעט דו לעבסט. דארפסט נישט פארן צו ווייט.
אין טינעק איז דא א גאנצע קאמיוניטי וואס די פרויען גייען מיט הויזן און די אייגענע האר, און די מענער מיט קאפלעך.
זיי היטן שבת, כשרות, און טהרת המשפחה. זיי זענען מאדערן ארטעדאקס.

דו רעדסט לכאורה פון מענטשן וואס זענען ארטעדאקס, נישט מאדערן ארטעדאקס.

קודם כל איך ציטיר אויף די ווערטער "רוב אידישע טעכטער"
איך קען טינעק זייער פיין , איך בין דארט אסאך,איך פלעג ארבעטען אין די געגענט א לאנגע צייט ,און שוין דארט געווען אויף שבת, איך האב דורך געאקערט די געגענט, איך האב ליב צו זען אידישקייט אין די וועלט, סא איך האב שוין געוויזעטעד אסאך אידישע פארשטיפטע געגענטער, ענד סארי טו טעלל יא , עס איז דא זיייער א קליינע פארצענט וואס גייט היינט צוטאגס מיט אייגענע האר, 50 יאר צוריק ביזטו געווען גערעכט אז סאיז געווען מער אידן מיט אייגענע האר פערצנטאול וואס זענען מכלומר'שט געהאלטן תורה ומצוות, אבער אז די מאכסט ריסערטש ווערסטו געוואר אז טהרת המשפחה איז געווען זייער שוואך דעמאלס,זיי זענען געווען תינוק שנשבת,
און נאכדעם כל איז דא אין טינעק א מערהייט פון פרויען מיט טיכלעך אדער שייטלעך! סאיז אבסורד אראפצומאלן טינעק אז די פרויען גייען דארט מיט הויזן, יא סאיז דא פרויען מיט הויזן אויך , סאיז א קאממיוניטי וואס עקסעפט יעדעם , און דארט איז דא אידן וואס שיקן די קינדער אין פובליק סקול אויך , אבער דאס איז נישט גאנץ טינעק אדער רוב, רוב פרויען שומרי תורה ומצוות גייען דארט מיט א צוגעדעקטע קאפ בעיני ראיתי די פרויען שבת און שול , און כסדר דארט און די געשעפטן און די קענסט זען זייער עולם אין די רעסטאראנטס דארט וכדומה

און בכלל טינעק וואינען נישט אזוי סך אידן צו קענען עס נוצן פאר א סלאגאן אז רוב אידישע טעכטער, מאדערן ארטאדאקס איז היינט כמעט אויסגעפייגערט, פייוו טאונס איז כמעט אלעס שייטלעך היינט צוטאגס , קווינס איז כמעט אלעס טיכלעך וכהנה וכהנה , עס איז YU וואס זיי זענען נאך שוואכער ווי מאדערן ארטאדאקס, אבער דאס איז א נייע באוועגונג און אויך נישט קיין סך , בקיצור איך קום פון דארט ווי עטס ווילטס גיין, גייטס ארויס אין די פרעמדע גאס וועט עטס זען אז סאיז דא טויזענטער פרומע אידן לאו דוקא חסידישע אדער ליטווישע אבער זענען היפש פרומער ווי אונז מיט די פאות און בארד

איך פארשטיי אז העיט גייט זייער ווייט, אבער ביטע נישט איבערטרייבן, עס פארעקעלט צו שרייבן דא ווען העיט איז באזירט אויף לגיונות דמיונות , ווען די שרייבסט העיט זע עס זאל עטוואס זיין אמת דערין, נישט ליגענט וואס יעדער חדר אינגעל ווייסט,ביטע אויפהערן מיט דמיונות
#Make kave shteibel great again

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די קשיא'ס פון 'ווי איז די מסכתא?' וכדו' קען ציען אן אנדערן וועג. ווי דער רמב"ם שרייבט אז די דרשות פון חז"ל זענען לאו דוקא די מקור פון חז"ל. זיי האבן געהאט געוויסע הלכות בקבלה, און מ'האט עס שפעטער אדער ארויף געלייגט אויף פסוקים, אדער האבן זיי געהאט אן אנדערע קבלה דאס צו לערנען אין די פסוקים, עי' הקדמה לפיהמ"ש לסדר זרעים.

לכן, וואלט איך געזאגט אז די איסור פון אויפדעקן האר איז געווען אן אנגענומענע, און אלע ערליכע פרויען האבן עס געטון (אגב, עס איז מבואר אין משניות מסכת כלים אז פראסטע פרויען לעגן דעמאלס אויך אויפדעקן א חלק פון די האר, א סבכה פון א יוצאת חוץ איז נישט קיין בגד ווייל עס דעקט נישט צו), און מ'האט שפעטער געזוכט א פסוק פאר דעם. די פסוק איז נישט די קובע, און די הלכה איז נישט געבונדן צו די פשט אין די פסוק.

די בריוו פון הרב משאש איז זייער מאדנע, ווייל ער זוכט ניטאמאל צו פארשטיין די גמרא און רש"י, און עם כל זאת איז רש"י גענוג א מקור פאר אים מתיר צו זיין. ממנ"פ וואס וויל ער? עס איז גאר א באקאנטע בריוו און שיטה זיינער, אבער עס איז גאנץ פארשטענדליך פארוואס ער איז געבליבן א דעת יחיד אין דעם.

און זיין פשט אין רש"י איז גארנישט אזוי באשטעטיגט. א פרוי וואס דעקט אויך איר האר פאר איר נואף, ווייזט איר שיינקייט פאר אים. ווען זי טוט עס ברבים איז עס א ניוול. זאגט אונז די תורה אז דאס וואס דו האסט זיך באשיינט פאר דיין נואף איז יעצט געווארן דיין ניווול. און פון דא זעט מען אז די האר פון א פרוי איז נאר פאר'ן מאן, ערגעץ אנדערש איז עס א ניוול. וואס איז די איסור פון ניוול? דאס האט די גמרא שוין געוואוסט פאר דעם אז ניוול מיינט איסור. אפשר ווייל אן א איסור איז עס נישט קיין ניוול, איך ווייס נישט. איך זאג נאר אז מיר דארפן פארשטיין די גמרא, אדער (לשיטותכם) ארויס ווארפן די גמרא. אבער נוצן די גמרא קעגן זיך אליינס איז נישט ארנטליך.

[אישתישבי]

די שאלה טיילט זיך.

א. אויב שער באשה ערוה האט מיט דער מנהג, אויב זאל ווערען דער נארמע אז מען גייט מיט ברוסטען וואס זענען מגולה (מען האלט שוין כמעט דארט), ווערט עס אויס ערוה? אױב יא הוא הדין שער.

ווי עס זעהט אויס איז דאס די שיטה פין ר'"י מישאש וואס רביה"ק ברענגט. הגם ווי עס זעהט אויס האט רביה"ק אנגעלערענט אז אפילו בימים ההם איז עס נישט געוועהן קיין ערוה, נאר נישט די נארמע. און אין די פוסקים הלכות ק"ש זעהט אויס אז טאמער איז עס א ערוה וואס די גמרא לערנט ארויס אין ברכות איז מער אסור. ווען די מנהג טוישט זיך, קען זיין איז אנדרעש.

ב. אױב א שייטעל האט א דין אזוי ווי האר מדינא דגמרא.

אפילו אויב רביה"ק איז גערעכט אז א שייטעל איז אסור מדינא דגמרא, דא אבער שטעלט זיך שוין מער דער סברא אז ווען דו מנהג ביי דעם טוישט זיך איז עס אינגאנצען מותר. ווייל קיין ערוה הייסט עס נישט, פונקט ווי א דילדא וועט נישט הייסען א ערוה (חוץ טאמער איז דא ביי דעם הרהור), נישט דאס מיינט דער פסוק שערך כעדר העזים. און דאס איז די שיטה פין ד"ח אז א שייטעל איז אסור אלץ ובחוקותיהם און ממילא גייט עס מיט דער מנהג (גלייבט נישט די שקרנים אז דער ד"ח אסר'ט שייטלעך), און אפילו אויב מען זאל זאגן אז אמאהל איז שייך געוועהן ערוה טוישט זיך עס אויך מיט דער מנהג.

[רביה''ק זי''ע]

א. דאס ווארט "ערוה" איז טייטש "נאקעט", שנאמר ואת עירום ועריה (וא"ו ויו"ד מתחלפות), און דאס איז פשוט אז ס'ווענדט זיך אויפ'ן נארמע פונעם פלאץ, עכ"פ לויט ווי די מחבר און רמ"א לייגן עס אראפ. די מחבר און רמ"א זענען די גאנצע צייט פארנומען צו ס'איז יא די דרך צו נישט די דרך, יא רגיל נישט רגיל, ועיין ביתר ביאור בבן איש חי שנה א פרשת בא סימן יב. די שאלה לגבי ברוסטן איז זייער א גוטע, בפשטות וואלט עס טאקע געווארן אויס ערוה, מ'קען אבער דן זיין אין דעם.

ב. צו א שייטל אדער דילדאו אדער א העמד וואס זעהט אויס ווי הויט זאל זיין אן ערווה, ווענדט זיך וויאזוי דו קוקסט אן די דין פון ערוה. אויב די טעם פארוואס מ'זאגט נישט קיין דבר שבקדושה פארנט פון אן ערוה איז אז מ'זאל נישט צוקומען צו א הרהור אינמיטן קען מען זאגן אז חז"ל האבן עס אוועקגעשטעלט נאר ביי אן עצם מענטש, א שייטל אדער אנדערע זאכן וואס זענען נישט א לעבעדיגע מענטש וועט טאקע אפשר זיין מותר. אויב אבער איז די טעם ווייל ס'פאסט נישט צו זאגן א דבר שבקדושה פארנט פון א נאקעטע מענטש, און די גאנצע הרהור איז נאר א סימן אז ס'הייסט נאקעט, ווייל ווי באוואוסט באקומעט מען געווענליך נאר א הרהור פון א זאך וואס מ'איז נישט צוגעוואוינט צו זעהן, איז אפילו אויב די פרוי איז נישט בעצם נאקעט נאר פאר'ן אויג זעהט זי אויס נאקעט פאסט עס אויך נישט. בכל אופן האב איך נאר גערעדט איבער די "מצוה" צוצודעקן די האר וואס האט נישט מיט'ן דין ערוה צוטון (אפשר לויט הרב משאש'נס תורה איז עס געבינדן בעקיפין).

[שמערל]

ווי ווייט איך געדענק איז רב מאשאש'ס תשובה נישט געבויט אז האר איז א מאראלישע טאבו אויפצודעקן און איך געדענק נישט ער זאל ברענגן די ראיה פון בתולות, זיין עיקר ראיה איז געבויט אויף א רש"י אין בבא קמא אז איינער וואס דעקט אויף די טיכל פון א פרוי איז א מזיק ווייל ער האט איר פארשעמט און ער ברויך באצאלן דמי בושת, פון דעם לערנט ער ארויס אז די עיקר סיבה פארוואס פרויען גייען צוגעדעקט איז ווייל עס איז א גנאי פאר זיי עס אויפצודעקן ברבים, אבער אויב זאלן די פרויען מחליט זיין אז עס איז מער נישט קיין בושה פאר זיי, וועט עס זיין מותר.

דעס וואס דו זאגסט אז בעצם איז נישטא קיין חילוק פון בתולות און נשואות, איז לכאורה אפגעפרעגט פון כתובות אז א כלה יוצאות בהינומא וראשה פרוע, הגם מ'קען זאגן אז דוקא א כלה האט מען מתיר געווען, וועט דאס זיין א ראיה אקעגן משאש אז אויפדעקן די האר איז יא א שיינע זאך אפילו בימיהם, אזוי צו אזוי איז זיכער דא א ראיה פון א כלה אז די חיוב צו באדעקן ביי א בתולה איז נישט אזוי הארב ווי א נשואה.

[רביה''ק זי''ע]

די אלע ענינים פון בושה, טאבו, נאקעט, זענען לדעתי געבינדען איינס אינעם צווייטן, אן קיין שייכות צו שיינקייט אדער עקלדיגקייט, א זאך קען זיין שיין אבער נאכאלץ זיין א טאבו און א בושה אויפצודעקן אין גאס. דאס זעהט מען אויך אין סוטה דף ז. וואס טוט מען צו א סוטה כדי איר צו פארשעמען? מ'דעקט אויף איר האר און מ'אנטבלויזט אירע ברוסטן, און רבי יהודה זאגט אז אויב אירע האר אדער ברוסטן זענען שיין דעקט מען עס נישט אויף משום הרהורים, זעהסטו דאך אז שיינקייט און בושה זענען נישט קיין סתירה איינס מיט'ן צווייטן.

דאס איז איינמאל זיכער אז פארהייראטע פרויען פלעגן אלץ גיין מער בצניעות ווי מיידלעך, דאס קענסטו נאך היינט זעהן אין ירושלים ביי די אראבער, די פארהייראטע פרויען דארט גייען פארבינדן פון קאפ ביז פוס, מיידלעך זענען זיך מער מקיל. אין שולחן ערוך אין הלכות קריאת שמע זעהט מען אויך אז מיידלעך פלעגן גיין אויפגעדעקט אין שטוב, כאטש וואס פארהייראטע פרויען פלעגן נישט.

בנוגע די משנה פון בתולה יוצאת וראשה פרוע, איז זייער שווער זיך צו בויען פון דעם. ערשטנס, וויבאלד ס'נישט ממש א מצוה דאורייתא נאר א מידה טובה, איז דא ווען מ'האט געהאט אן אנדערן ענין דערביי, צו צו ווייזן אז זי איז א בתולה, צו כדי לחבבה על בעלה, צו עפעס אנדערש, קען זיין האט מען זיך מקיל געווען. צווייטנס, שטייט נישט אז זי איז געגאנגען אויפגעדעקט אין גאס, איך מיין אז רוב ראשונים לערנען אז נאר אין חצר איז זי געגאנגען אויפגעדעקט. און דריטנס, וואס פרוע ווען פרוע, זי איז דאך געווען פארדעקט מיט'ן הינומא! פרוע מיינט אז אונטער די הינומא איז איר האר געווען צולאזט, נישט געפלאכטן ווי מ'פלעגט געווענליך גיין, ווי ס'שטייט אין סוטה דף ח. מן הסתם האט זיך אביסל האר ארויסגעשטעקט אז דער עולם זאל זעהן, אבער דאס איז דאך מותר לכתחילה כמבואר בסוגיה דקלתה (מ'קען עס אפשר פארענטפערן אז זייערע שלייערן פלעגן נאר באדעקן דאס פנים).

[רביה''ק זי''ע]

די קשיא'ס פון 'ווי איז די מסכתא?' וכדו' קען ציען אן אנדערן וועג. ווי דער רמב"ם שרייבט אז די דרשות פון חז"ל זענען לאו דוקא די מקור פון חז"ל.

ס'זעהט מיר אויס ווי דו האסט מיר נישט פארשטאנען, איך זאג אז אויב וואלט עס געווען ממש אן איסור דאורייתא וואלט די גמרא געמעגט אביסל פארברייטערן די פרטי האיסור. א מחלוקת תנאים צו ס'גייט שוין אן ביי א נערה וואס איז שוין מחויב במצוות, צו אפשר נאר ביי א בוגרת אלץ שער שער לגזירה שווה. אפשר עפעס א חקירה פון רב ירמיה, א מחלוקת רב הונא מיט רב פפא צו מ'זאגט עומד מרובה על הפרוץ צו פרוץ מרובה על העומד, וכו' וכו'. כ'מיין ס'פעלט נישט קיין פרטים און שאלות מיט וואס זיך צו האלטן פארנומען, גאנץ ש"ס איז דאך פול דערמיט, דא אבער לאזט מען אונז זיך אליינס ספראווען מיט די שאלות. ס'זעהט עפעס אויס ווי די גמרא האט פארשטאנען אז ס'איז נאר אזא מידה טובה און ס'מאכט נישט עכט אויס די פרטים, די עיקר איז אז מ'פארשטייט אז ס'פאסט נישט ארויסצוגיין אין גאס מיט צופלויגענע האר.

מה שנוגע הרב משאש, איך האב נישט אדורכגעטון די תשובה זיינער, כ'האב נאר געליינט דערוועגן אין א תשובה פון עפעס א מאדערנע רב צו א פראפעסאר (מן הסתם איז ער ביידע...) שוין א שטיק צייט צוריק, און כ'האב עס נאר געברענגט וויפיל ס'געווען נוגע צו מיין שטיקל תורה. קען טאקע זיין אז זיינע ראיות זענען שוואך, כ'האב זיי נישט דורגעטון.

[מי אני]

איך פארשטיי אז דאס איז נישט ממש ממש די נושא/טעזע פונעם אשכול, אבער ס'איז דאך אינטרעסאנט צוצוצייכענען דעם אגרות משה אויף שייטלעך (ובפרט אז די שמועס, אינעם אשכול פון תגלחת נשים, האט זיך אנגעהויבן מיט'ן דן זיין דערויף להלכה בזמנינו).

[לייבל שטילער]

די סברא אז ווען די מציאות טוישט זיך, און פרויען גייען אויפגעדעקט, איז שער באשה נישט ערוה, ווערט שוין דערמאנט אין ערוך השלחן סי' ע"ח ס"ז (בתור לימוד זכות).
אבער די צווייטע חלק פון רביה"ק טענה אז מדינא דגמרא איז א שייטל פונקט ווי שער באשה איז נישט ממש אזוי, זינט די שלטי גיבורים און די מג"א ברענגען ראיות פון די גמרא להתיר פיאה נכרית, איי מ'פלעגט נישט גיין אזוי בזמניהם, סוי וואט? למעשה האט עס נישט קיין דין " שער" אזוי ווי די שלטי גיבורים איז מסביר, זעה דרכי משה (או"ח סי' ש"ג) "דאין שער באשה ערוה אלא דוקא שערותיה המדובקים בבשרה אבל לא בתלושין עשוית לכסות שערותיה האחרות אע"ג דעבדא לקישוט".
מאקסימום קענסטו זאגן אז עס איז א לופהאלל אין הלכה, פונקט ווי מכירת חמץ, דרך גגות וקרפיפות וכדומה.

[רביה''ק זי''ע]

די שאלה איז וואס איז די מקור אז ס'האט עפעס מיט'ן "דין שער"? ביי חמץ איז די דין אז ס'דארף באלאנגען פאר א איד, ביי מעשר איז די דין אז ס'דארף זיין רואה פני הבית, ביי פריעת הראש איז עפעס א דין אינעם "קאפ"? אויב איז רש"י גערעכט אז ס'איז א דין אין ניוול איז א שייטל פונקט אזוי ניוול.

[לייבל שטילער]

וואס הייסט וואס איז די מקור? די ראיות פון די שלטי גיבורים 'דאס' איז די מקור.
זעה מג"א סי' ע"ה ס"ק ה' און מחצית השקל א שיינע ראיה פון די משנה אז מ'מעג ארויסגיין מיט פיאה נכרית מגולה לרשות הרבים.
איי וועסטו אפפרעגן די ראיה, נו, כך הוא דרכה של תורה, זה מותיב וזה מפרק, אבער ס'איז פונקט ווי יעדע אנדערע שאלה בהלכה געבויעט אויף יסודות ממשנה וגמרא.

[רביה''ק זי''ע]

אוודאי איז עס אפיציעל געבויעט אויף די גמרא, אבער ווען מ'בלייבט סטאק מיט די בריסקע בריללן און מ'פארזעהט די נקודה אזש די ענין פארלירט דאס גאנצע משמעות איז עס שוין בכלל נישט אינטערעסאנט. מ'האט גענומען א שיינע מידה וואס די תורה לערנט אונז אויס און מ'האט געמאכט דערפון "א דין אזא", נאכדעם ווען מ'האט געטראפן א לופהאול איז שוין די גאנצע זאך בטל מאליו. כִּי שְׁתַּיִם רָעוֹת עָשָׂה עַמִּי, אֹתִי עָזְבוּ מְקוֹר מַיִם חַיִּים, לַחְצֹב לָהֶם בֹּארוֹת בֹּארֹת נִשְׁבָּרִים אֲשֶׁר לֹא יָכִלוּ הַמָּיִם. אמר רבי יוחנן: לא נחרבה ירושלים אלא בשביל שהעמידו דבריהם על דין תורה, פון יעדע מצווה האבן זיי געמאכט "א דין אזא", מ'האט געטראפן לופהאולס אינעם "דין אזא" און מיט דעם ארויסגעריסן די גאנצע שיינקייט פון די תורה. די אלע חומרות און דינים זענען זייער שיין ווען ס'קומט בנוסף צו די תורה, ס'טאר אבער נישט אויף קיין שום פאל איבערנעמען די זאך. מ'מאכט זיך אינגאנצן נאריש יא שייטל נישט שייטל כאילו אין דעם שטעקט אונזער גאנצע גליק, לאדיך אפ פונעם שייטל און גיי מיט די אייגענע האר און פערטיג.