סתירת בחירה ובטחון

[כרם זית]

שוין א לאנגע צייט וואס עס באדערט מיר די שאלה. מיר אלע ווייסן פון די באקנטע סתירה צווישן ידיעה און בחירה, אויף וועלכע עס זענען פארהאן עטליכע תירוצים. איינע פון די באקנטע תירוצים איז אז היות השי''ת איז היה הוה ויהיה, אויב אזוי האלט ער שוין לאחר הבחירה. אבער וואס באדערט מיר נאך אלס איז די סתירה פון בחירה צו בטחון. דהיינו אויב איך קען אויסוועלן וואס צו טון און גארנישט איז נישט אחראי דערפאר נאר איך. איז ווי קען מען שפעטער ווען די בחירה שטעלט זיך ארויס צו זיין א דורכפאל, קומען מיט בטחון אז אזוי האט דער אייבישטער פארשטאנען. לכאורה אפילו מיר פארשטייען ידיעה ובחירה מיט די אויבנדערמאנטן ביאור, וועט מען נאך אלס נישט פארשטיין די חיוב פון בטחון וואס מיר טרעפן אין ספרים. קען מיר איינער אויסקלארן?

[לייבל שטילער]

ס'איז די זעלבע קשיא ווי ידועה און בחירה, און ביידע האבן נישט קיין תירוץ (וואס א מענטש קען משיג זיין) איט"ס טיים טא גיב א"פ. מיין אפיניאן.

[כרם זית]

ניין עס איז בכלל נישט די זעלבע ווי איך האב שוין אויבן געשריבן. אויף ידיעה און בחירה קען מען זאגן אז השי''ת האלט שוין ''נאכדעם'' ממילא ווייסט ער. משא''כ זיך מחזק זיין מיט בטחון אז אזוי האט ''געדארפט'' געשען, דאס שטימט נישט מיט בחירה, ודו''ק.

[לייבל שטילער]

אויב דו פארשטייסט די "נאכדעם" תירוץ, כל הכבוד...

[כרם זית]

אז דו ביזט צופרידן אן קיין תירוצים כל הכבוד. כ'בעט דיר אבער פארדריי נישט קיין אשכול סתם ווייל עס אינטראסירט דיר נישט. יישר כח.

[מור וקציעה]

כבוד הרב כרם זית שליט"א

שאלה גדולה שאלת סאיז ממש ווי דער וואס האט געוואלט לערנען די גאנצע תורה על רגל אחת און איך בין נישט קיין הלל וואס קען דאס טוהן

די מיינסט אפשר די שטיקעל אוה"ח אין פרשת וישב (לז כא ד"ה ויצילהו) אז פון א בעל בחירה קען מען זעך נישט ארויסדרייען, אפילו סאיז נישט באשערט פאר פלוני קיין עונש, וואס איז טאקע א שווערע סוגיא



באמת הייבט זיך אן די שאלה פריער , וואס מיינט ידיעה ביים אייבערשטען ? ידיעה פון א מענטש מיטען אייבערשטען זענען נישט די זעלבע זאך זאגט דער רמב"ם אין הלכות תשובה ובשאר ספריו

נאך א זאך וואס מיינט ביטחון ? די רמב"ם האלט זיכער נישט פון די סארט ביטחון וואס איז היינט נפוץ , השגחה מיינט שכל, מילא ביטחון מיינט זיך היטען פון אזא סארט מענטש מיט דיין אייגענע שכל

די רמב"ן אין פרשת וירא אויפן פסוק כי ידעתיו זאגט אז סאיז כלל נישט דא קיין השגחה אויף א מענטש (אויסער אויף צדיקים ווי די אבות וכדומה) , און אז סנישטא קיין השגחה איז נישטא קיין ביטחון (ביטחון לויטען רמב"ן מיינט לכאורה אז מהעט נישט קיין שאדען האבען פון טוהן וואס די אייבישטער הייסט, ווי למשל האלטען שמיטה וועט נישט זיין דער גורם פון הינגער)

הגם די רמב"ן הידוע אין בחוקותי זאגט פארקערט, סאיז א שווערע סוגיא וכנ"ל


בכלל זעהט מען אז אפילו יעקב וואס האט באקומען א קלארע הבטחה פון באשעפער אליין האט אויך געזאגט אם יהיה אלוקים עמדי (ועיי"ש ברמב"ן כח כ שירא שמא יגרום החטא)

בקיצור סאיז גאר א פארצווייגטע סוגיא וואס מדארף קודם וויסען וואס מיינט ידיעה וואס מיינט השגחה וואס מיינט בחירה וואס מיינט ביטחון לויט יעדען באזונדער און נאכדעים איז שייך צו פרעיגען אויב עס שטימט נישט

[הקטן]

אבער וואס באדערט מיר נאך אלס איז די סתירה פון בחירה צו בטחון.
דהיינו אויב איך קען אויסוועלן וואס צו טון און גארנישט איז נישט אחראי דערפאר נאר איך. איז ווי קען מען שפעטער ווען די בחירה שטעלט זיך ארויס צו זיין א דורכפאל, קומען מיט בטחון אז אזוי האט דער אייבישטער פארשטאנען. לכאורה אפילו מיר פארשטייען ידיעה ובחירה מיט די אויבנדערמאנטן ביאור, וועט מען נאך אלס נישט פארשטיין די חיוב פון בטחון וואס מיר טרעפן אין ספרים. קען מיר איינער אויסקלארן?

ניין עס איז בכלל נישט די זעלבע ווי איך האב שוין אויבן געשריבן. אויף ידיעה און בחירה קען מען זאגן אז השי''ת האלט שוין ''נאכדעם'' ממילא ווייסט ער. משא''כ זיך מחזק זיין מיט בטחון אז אזוי האט ''געדארפט'' געשען, דאס שטימט נישט מיט בחירה, ודו''ק.

דאס איז דער בגן האמונה'ס בטחון, און נישט וואס ס'שטייט אין ספרים (ניין, אויך נישט אין ר' צדוק, אדער ר' נחמון)
א מענטש קען נישט לעבען מיט ביידע, כאן קודם החט וכאן לאחר החט דאס איז געדרייט א קאפ. א מענטש האט א ווארקינג-עסאמשען און קען נישט דאס ריקען וואו א סוויטש




[tag]מור וקציעה[/tag] האסט שנעל געליינט, ער פרעגט נישט דאס וואס דו מיינסט

[כרם זית]

אבער וואס באדערט מיר נאך אלס איז די סתירה פון בחירה צו בטחון.
דהיינו אויב איך קען אויסוועלן וואס צו טון און גארנישט איז נישט אחראי דערפאר נאר איך. איז ווי קען מען שפעטער ווען די בחירה שטעלט זיך ארויס צו זיין א דורכפאל, קומען מיט בטחון אז אזוי האט דער אייבישטער פארשטאנען. לכאורה אפילו מיר פארשטייען ידיעה ובחירה מיט די אויבנדערמאנטן ביאור, וועט מען נאך אלס נישט פארשטיין די חיוב פון בטחון וואס מיר טרעפן אין ספרים. קען מיר איינער אויסקלארן?

ניין עס איז בכלל נישט די זעלבע ווי איך האב שוין אויבן געשריבן. אויף ידיעה און בחירה קען מען זאגן אז השי''ת האלט שוין ''נאכדעם'' ממילא ווייסט ער. משא''כ זיך מחזק זיין מיט בטחון אז אזוי האט ''געדארפט'' געשען, דאס שטימט נישט מיט בחירה, ודו''ק.

דאס איז דער בגן האמונה'ס בטחון, און נישט וואס ס'שטייט אין ספרים (ניין, אויך נישט אין ר' צדוק, אדער ר' נחמון)
א מענטש קען נישט לעבען מיט ביידע, כאן קודם החט וכאן לאחר החט דאס איז געדרייט א קאפ. א מענטש האט א ווארקינג-עסאמשען און קען נישט דאס ריקען וואו א סוויטש




[tag]מור וקציעה[/tag] האסט שנעל געליינט, ער פרעגט נישט דאס וואס דו מיינסט

אויב קענסטו זיך מער מסביר זען ווי ר' צדוק קומט אריין דא. איך רעדט פון פשוט'ע בטחון אז אלעס איז פון אייבערשטן (כשיטת החזון איש). פרעג איך ווי קענסטו זאגן אז אלעס איז פון אייבערשטן ווען איך אליין האב מיר דאס געמאכט.

[רביה''ק זי''ע]

כ'מיין אז דו מישסט אביסל, די דאגמע פון בחירה איז אן אויפטוה פונעם רמב"ם ודעימיה, די מצוה פון ביטחון ווי דו פארשטייסט עס איז אן אויפטוה פונעם חובת הלבבות ודעימיה, ס'לאו דוקא אז דער רמב"ם האט געהאלטן פונעם חובת הלבבות'נס בטחון און דער חובת הלבבות האט געהאלטן פונעם רמב"ם'ס בחירה. די ספר חובת הלבבות, ווי אויך זיין אפטייטש פון בטחון איז ריין תורת הצופים אריינגעטייטשט אין אידישקייט, ער ברענגט אפילו שטיקלעך פון זייערע ספרים, דער רמב"ם איז בכלל נישט געווען פונעם צופישן טייפ געקנויטן, לאו דווקא אז ער האט אזוי אפגעלערנט בטחון. דער רמב"ם ווידער איז אסאך געבויעט אויף אריסטו'ס תורות, די געדאנק פון בחירה קומט אויך פון אריסטו, לאו דוקא אז דער חובת הלבבות האט עס אנגענומען, ס'איז שטארק יתכן אז ער האט געהאלטן ווי רבינו חסדאי אבן קרשקש אז ס'נישט דא קיין בחירה.

[הקטן]

[
אויב קענסטו זיך מער מסביר זען ווי ר' צדוק קומט אריין דא. איך רעדט פון פשוט'ע בטחון אז אלעס איז פון אייבערשטן (כשיטת החזון איש). פרעג איך ווי קענסטו זאגן אז אלעס איז פון אייבערשטן ווען איך אליין האב מיר דאס געמאכט.

איים סארי איך האב געמיינט דו פרעגסט ביחס צי זינד?

וואו אזוי לערנסטו פשט אין הכל בידי שמים חוץ מיראת שמים?

[כרם זית]

[
אויב קענסטו זיך מער מסביר זען ווי ר' צדוק קומט אריין דא. איך רעדט פון פשוט'ע בטחון אז אלעס איז פון אייבערשטן (כשיטת החזון איש). פרעג איך ווי קענסטו זאגן אז אלעס איז פון אייבערשטן ווען איך אליין האב מיר דאס געמאכט.

איים סארי איך האב געמיינט דו פרעגסט ביחס צי זינד?

וואו אזוי לערנסטו פשט אין הכל בידי שמים חוץ מיראת שמים?

הא גופא האב איך געמיינט צו פרעגן ווי קען זיין אזא זאך ווי באשערט.

[הקטן]

בפשטות, בחירה האסטו אויף דיינע מעשים און נישט אויף די outcome

[כרם זית]

בפשטות, בחירה האסטו אויף דיינע מעשים און נישט אויף די outcome

קוק איבער אנהייב אז דא פאסט נישט די תירץ פון דער אייבישטער האלט שוין נאכדעם, און דאס איז מיין שוועריקייט.