זאכן וואס איך 'מוז' וויסן- העמק דבר

[עוקר הרים]

וואס פינקליך איז די רמב"ם'ס שיטה אין מורה איבער וואס גייט זיין די שכר ועונש אויף יענע וועלט??

[פאליטיקאנט]

ווי קען זיין אויף אזא קלארע זאך ווי געבן מעשר אז מ'זעט נישט ס'זאל אלס זיך אויסצאלן?

כלומר, סאיז דאך א קלארע פסוק (ובחנוני נא בזאת - לוה ואני פורע) טא, ווי קען זיין אז מ'זעט נישט?
מ'קען נישט ענטפערן ווי אין אנדערע פלעצער אז עס איז עפעס אזא מין העכערקייט / רוחניות (אזויווי מאנכע האבן געשריבן דא אויף כרת) און עס קען נישט מיינען פארשידענע זאכן, ווארום "ובחנוני נא בזאת - פרובירט מיך אויס אויף א פאקטישע וועג!!???????

[berlbalaguleh]

פאליטיקאנט: מ'דארף האבן א ביסל אן אנדער'ן עטיטוד. למשל. איך זאג נישט אז ווייל איך האב היינט געגעבן א פופציגער מעשר, ווארט איך אז די אייבישטער זאלל מיר נאך היינט אדער שפעטסטנס מארגן צוריקצאללן א הונדערטער. אבער אין די לאנג ראן באלאנסירט זיך עס אין די מערסטע פעלער.

בשעת איך לייג אוועק געלט פאר מעשר, האלט איך דאס צו פאנדן אלע מעשי צדקה וחסד וואס איך פיהל אז איך דארף טוהן.

ביי מיר האטציך אנגעהויבן די עפפארט אוועקצולייגן 10% פון אלע מיינע פארדינסטן נאכדעם וואס איך האב געזעהן אז א יונגעלע (פון אן ארימע משפחה) איז געקומען אויף מיין באס אין די פאר חנוכה טעג אין די קאלטע, ווינטיגע טעג מיט אן אלטן, אויסגעריבענעם און דינע דזשעקעט. ווען ער איז ארופגעקומען אויפ'ן באס האביך געזעהן אז ער איז דורכגעפרוירן. איך האב געוואוסט אז זיינע עלטערן האבן נישט קיין געלט איהם צו קויפן א נייע דזשעקעט. האביך פונקט געהאט א פאר דאללער אוועקגעלייגט פאר צדקה. נאר איך האב צוערשט גערופן זיין מאמע און געזאגט אז איך האב א גוטע פרייז פאר א דזשעקעט. אויב איך מעג איהם נעמען צו א סטאר צו קויפן די דזשעקעט. (כדי זי זאלל זיך נישט שעמען) ווען זי האט מסכים געווען האביך איהם גענומען צו מיין לענדלארד וואס האט געהאט א קליידער סטאר. איך האב איהם געזאגט אז ער זאלל געבן די בעסטע דזשעקעט אויף מיין חשבון. ווען ער האט געהערט וואס די מצב איז, האט ער עס געגעבן פאר העלפט פרייז. און ר'האט געזאגט אז ער ווילל זיך אויך משתתף זיין אין די מצוה...!

אט דאס זענען מיינע קאסטומערס פאר צדקה. נישט די געוויינליכע שנארערס. נאר ווער ס'איז א נצרך. אבער ער שעמט זיך...!

איך קען נישט קאמפלעינען. די אייבישטער האט מיר צוריקגעצאלט...!

[לייבל שטילער]

די פסוק רעדט פון מעשר הארץ, בזמן הבית וואס ס'איז א חיוב מה"ת.

[במדבר]

האסט מסתמא נישט געגעבן פאר די ריכטיגע צוועק... אז די וועסט מיר געבן דיין ''מעשר'', וועל איך האבן אינטערעסן דיר רייך צומאכען.

------

מיר זעהט אויס, אז עס איז געזאגט געווארן אין א צינישע טאן, ''ובחנוני נא בזאת'' ''עשר בשביל שתתעשר''... די סאב-טעקסט איז: נו! געב שוין... ניין! קודם געב... און נאכדעם וועלן מיר זיך פארעכענען.

------

די פסוק רעדט פון מעשר הארץ, בזמן הבית וואס ס'איז א חיוב מה"ת.

כי הדבר בדוק ומנוסה כי בשביל הצדקה שנותן לא יחסר לו, אלא אדרבה תוסיף לו עושר וכבוד כדכתיב (דה"ב, לא) "מהחל התרומה לבא בית ה' אכול ושבוע והותר עד לרוב כי ה' ברך את עמו", וכתיב (מלאכי, ג) "הביאו את כל המעשר אל בית האוצר ויהי טרף בביתי ובחנוני נא בזאת אמר ה' צבאות אם לא אפתח לכם ארובות השמים והריקותי עליכם ברכה עד בלי די". ואמרו חכמים בכל דבר אסור לנסות את ה' חוץ מדבר זה כדכתיב "ובחנוני נא בזאת" (טור יורה דעה הלכות צדקה סי' רמז)

[פאליטיקאנט]

פאליטיקאנט: מ'דארף האבן א ביסל אן אנדער'ן עטיטוד. למשל. איך זאג נישט אז ווייל איך האב היינט געגעבן א פופציגער מעשר, ווארט איך אז די אייבישטער זאלל מיר נאך היינט אדער שפעטסטנס מארגן צוריקצאללן א הונדערטער. אבער אין די לאנג ראן באלאנסירט זיך עס אין די מערסטע פעלער.

בשעת איך לייג אוועק געלט פאר מעשר, האלט איך דאס צו פאנדן אלע מעשי צדקה וחסד וואס איך פיהל אז איך דארף טוהן.

ביי מיר האטציך אנגעהויבן די עפפארט אוועקצולייגן 10% פון אלע מיינע פארדינסטן נאכדעם וואס איך האב געזעהן אז א יונגעלע (פון אן ארימע משפחה) איז געקומען אויף מיין באס אין די פאר חנוכה טעג אין די קאלטע, ווינטיגע טעג מיט אן אלטן, אויסגעריבענעם און דינע דזשעקעט. ווען ער איז ארופגעקומען אויפ'ן באס האביך געזעהן אז ער איז דורכגעפרוירן. איך האב געוואוסט אז זיינע עלטערן האבן נישט קיין געלט איהם צו קויפן א נייע דזשעקעט. האביך פונקט געהאט א פאר דאללער אוועקגעלייגט פאר צדקה. נאר איך האב צוערשט גערופן זיין מאמע און געזאגט אז איך האב א גוטע פרייז פאר א דזשעקעט. אויב איך מעג איהם נעמען צו א סטאר צו קויפן די דזשעקעט. (כדי זי זאלל זיך נישט שעמען) ווען זי האט מסכים געווען האביך איהם גענומען צו מיין לענדלארד וואס האט געהאט א קליידער סטאר. איך האב איהם געזאגט אז ער זאלל געבן די בעסטע דזשעקעט אויף מיין חשבון. ווען ער האט געהערט וואס די מצב איז, האט ער עס געגעבן פאר העלפט פרייז. און ר'האט געזאגט אז ער ווילל זיך אויך משתתף זיין אין די מצוה...!

אט דאס זענען מיינע קאסטומערס פאר צדקה. נישט די געוויינליכע שנארערס. נאר ווער ס'איז א נצרך. אבער ער שעמט זיך...!

איך קען נישט קאמפלעינען. די אייבישטער האט מיר צוריקגעצאלט...!

וואו! דאס האסטו געטון אלס אינגל?

[לייבל שטילער]

במדבר: איך האב פארשטאנען אז ער פרעגט אויף א "פסוק" נישט אויפ'ן טור.

[וואלווי]

במדבר: איך האב פארשטאנען אז ער פרעגט אויף א "פסוק" נישט אויפ'ן טור.

עשר "בשביל שתתעשר" איז נישט א פסוק. ס'איז דרשת חז"ל אויף די פסוק "עשר תעשר". אזוי אויך, די פסוק בחנונו נא בזאת איז אין נ"ך, וואס דאס ווערט נישט פארעכענט ווי קיין מקור פון די עצם התורה, אדער א כלל אין די תורה. מערסטענס איז עס אן אסמכתא אדער אן ענין בעלמא. אויב חז"ל און נ"ך הייסט א מראה מקום, דעמאלטס איז די טור פונקט אזוי.

בכל אופן, ס'איז נישט קיין געהעריגע פסוק. אז מ'הייבט אן בארגען פשט פון דא און דארט, קען מען אריינרוקען צדקה אויכעט.

אדער אפשר גאר שקל הקודש. תתעשר, נישט די, נאר די נקיי הדעת בפלטרין של מלך....

[berlbalaguleh]

פאליטיקאנט: מ'דארף האבן א ביסל אן אנדער'ן עטיטוד. למשל. איך זאג נישט אז ווייל איך האב היינט געגעבן א פופציגער מעשר, ווארט איך אז די אייבישטער זאלל מיר נאך היינט אדער שפעטסטנס מארגן צוריקצאללן א הונדערטער. אבער אין די לאנג ראן באלאנסירט זיך עס אין די מערסטע פעלער.

בשעת איך לייג אוועק געלט פאר מעשר, האלט איך דאס צו פאנדן אלע מעשי צדקה וחסד וואס איך פיהל אז איך דארף טוהן.

ביי מיר האטציך אנגעהויבן די עפפארט אוועקצולייגן 10% פון אלע מיינע פארדינסטן נאכדעם וואס איך האב געזעהן אז א יונגעלע (פון אן ארימע משפחה) איז געקומען אויף מיין באס אין די פאר חנוכה טעג אין די קאלטע, ווינטיגע טעג מיט אן אלטן, אויסגעריבענעם און דינע דזשעקעט. ווען ער איז ארופגעקומען אויפ'ן באס האביך געזעהן אז ער איז דורכגעפרוירן. איך האב געוואוסט אז זיינע עלטערן האבן נישט קיין געלט איהם צו קויפן א נייע דזשעקעט. האביך פונקט געהאט א פאר דאללער אוועקגעלייגט פאר צדקה. נאר איך האב צוערשט גערופן זיין מאמע און געזאגט אז איך האב א גוטע פרייז פאר א דזשעקעט. אויב איך מעג איהם נעמען צו א סטאר צו קויפן די דזשעקעט. (כדי זי זאלל זיך נישט שעמען) ווען זי האט מסכים געווען האביך איהם גענומען צו מיין לענדלארד וואס האט געהאט א קליידער סטאר. איך האב איהם געזאגט אז ער זאלל געבן די בעסטע דזשעקעט אויף מיין חשבון. ווען ער האט געהערט וואס די מצב איז, האט ער עס געגעבן פאר העלפט פרייז. און ר'האט געזאגט אז ער ווילל זיך אויך משתתף זיין אין די מצוה...!

אט דאס זענען מיינע קאסטומערס פאר צדקה. נישט די געוויינליכע שנארערס. נאר ווער ס'איז א נצרך. אבער ער שעמט זיך...!

איך קען נישט קאמפלעינען. די אייבישטער האט מיר צוריקגעצאלט...!

וואו! דאס האסטו געטון אלס אינגל?

פאליטיקאנט: איך מיין מ'מוז דיר דינגען א ספעציעלן טוטאר. דא פארשטייסטו נישט א פסוק אין חומש. און אויך דו קענסט נישט קיין פשט אין מיינע פשוט'ע ווערטער. וואו זעהסטו אין מיינע ווערטער אז איך בין געווען א יונגל. ווען איך האב געדרייווט א באס?