די גיהנום מיט אירע היכלות

[מורינו הרב]

אזוי ווי יעדער איינער ווייסט, איז פאראן א גיהנום וואו דארט איז פאראן עטליכע היכלות, בשעת פאר יעדע סארט עבירה שטראפט מען אנדערש און מען לייגט אריין אין אן אנדערן היכל. אין ספר ראשית חכמה, ווי אויך אין אנדערע ספרים, ווערט ארומגערעדט און ערקלערט איבער דאס גיהנום מיט א ברייטקייט, אויסשמועסנדיג בפרטיות יעדע זאך.

אין די אלטע היים פלעגן די מגידים ארומגיין אין די בתי מדרשים, און מען פלעגט רעדן איבער דאס גהנום, ווי אזוי עס קוקט אויס, אלע היכלות, מען פלעגט דאס אראפלייגן מיט גראפיק קאלירן אז יעדער איינער זאל פארשטיין. די פשוט'ע דארפס אידן פלעגן דערנאך צוגיין צו מגיד, איבערפרעגן און וועלנדיג קלאר מאכן אין וועלכן חדר פון גיהנום מען גייט אויף די אדער יענע עבירה און וואס פונקטליך מען טוט.

היינטיגע טעג פארדעקט מען די סארט זאכן, מען דערציילט עס אונז נישט, מען רעדט נישט פון דעם. אבער אזוי ווי פיל אנדערע דא, בין איך אפן-מיינדעד, און איך האלט אז עס איז נישט ריכטיג צו באהאלטן און באדעקן אונטערן קארפעט. איך וויל דא אויסשמועסן מיטן עולם די אלע היכלות פון גהנום, זאל מען זען און הערן וואס עס טוט זיך אפ אויבן אין הימל און ווי אזוי יעדע היכל קוקט אויס.

ישמע חכם ויוסיף לקח.

ווער עס האט א ידיעה אין די סארט זאכן, זאל זיך ביטע אנרופן.

געגאנגען.

[על המחיה]

איך בין נישט מסכים !!! עס איז נישט קיין יושר !!!

צדיקים פלעגען מלמד זכות זיין אויף כלל ישראל און זאגען, רבוש"ע די גיהנום האסטו באהאלטען אונ'ם ראשית חכמה און די תאוות איז אויסגעלייגט בראש כל חוצות, ומה יעשה אדם ולא יחטא?

קומסטו אריינברענגען די גיהונם בראש כל חוצות, נאך אויף'ן אינטערנעט, נעמסט אוועק דעם טענה - לימוד זכות!

[לעיקוואד]

דארפסטו דאך קודם מברר זיין וויפיל פון וואס מען האט געשריבען אין די נושאים אין ספרים כדוגמת ראשית חכמה איז נאר געשריבען געווארען צו דערשרעקן דעם המון עם לויט זייער השגה און איז נאר א משל אדער דאס אויך נישט. היינטיגע צייטען וואס דאס נוצט נישט צו מסביר זיין פאר פשוטע מענשטען ווייל מענטשען גלייכען נישט די סארט ציורים ומעשיות פון היכלות אין גיהנום אד"ג איז אפשר היפך כוונתם דאס אויסצושמועסען.

[קאווע מיט מילעך]

און איך האלט אז עס איז נישט ריכטיג צו באהאלטן און באדעקן אונטערן קארפעט. איך וויל דא אויסשמועסן מיטן עולם די אלע היכלות פון גהנום, זאל מען זען און הערן וואס עס טוט זיך אפ אויבן אין הימל און ווי אזוי יעדע היכל קוקט אויס.

אין אמרי פנחס (עניני לימוד התורה אות סה ועיי"ש באות נ) ווערט געברענגט אז רבי פנחס'ל קאריצער פלעגט אויסצולאזען די ענינים אפילו ווען ער האט געלערענט זוה"ק, ווייל "סע שטייט דאך אין ספר פון פולנאה'ר רב (דער תולדות בשם הבעש"ט) אז א מענטש איז דארטען וואו ער טראכט ("באתר דמחשבה של אדם שם הוא כולו"), און פארוואס זאל איך פארברענגען אין גיהנם אפילו אויף א האלבע שעה"!

[קאווע מיט מילעך]

דארפסטו דאך קודם מברר זיין וויפיל פון וואס מען האט געשריבען אין די נושאים אין ספרים כדוגמת ראשית חכמה איז נאר געשריבען געווארען צו דערשרעקן דעם המון עם לויט זייער השגה און איז נאר א משל אדער דאס אויך נישט. היינטיגע צייטען וואס דאס נוצט נישט צו מסביר זיין פאר פשוטע מענשטען ווייל מענטשען גלייכען נישט די סארט ציורים ומעשיות פון היכלות אין גיהנום אד"ג איז אפשר היפך כוונתם דאס אויסצושמועסען.

דער תולדות (פרשת נצבים) ברענגט שוין א "מאמר המוני עם" אז עס איז אוממעגלעך אז סע זאל טאקע זיין אזוי געפערליך ווי די בעלי מוסר מאכען דאס, נאר עס איז אלעס אפצושרעקען דעם מענטש ("אי אפשר שיהי' כך חמור כמו שהחמירו בספרי המוסר שהוא רק לאיים על האדם וכו' ").

כדאי אבער צו באמערקען אז דער תולדות זעלבסט זעט אין דעם מעין דעם זאג פון "הקב"ה וותרן" וואס חז"ל האבען געשאלטען (אבער, אינטערעסאנטלעך, נישט געזאגט עס איז כפירה- פרעגט'סעך: פארוואס?!).

[לעיקוואד]

דער תולדות (פרשת נצבים) ברענגט שוין א "מאמר המוני עם" אז עס איז אוממעגלעך אז סע זאל טאקע זיין אזוי געפערליך ווי די בעלי מוסר מאכען דאס, נאר עס איז אלעס אפצושרעקען דעם מענטש ("אי אפשר שיהי' כך חמור כמו שהחמירו בספרי המוסר שהוא רק לאיים על האדם וכו' ").

כדאי אבער צו באמערקען אז דער תולדות זעלבסט זעט אין דעם מעין דעם זאג פון "הקב"ה וותרן" וואס חז"ל האבען געשאלטען (אבער, אינטערעסאנטלעך, נישט געזאגט עס איז כפירה- פרעגט'סעך: פארוואס?!).

יישר כח גדול אויף די מקור. [אי"ה ועל איך עס נאכקוקן אינעוייניג] זעהט מען דאך אז מיט מיין דעת תורה האב איך מכוון געווען אליינס צו די דעת בעלי בתים פונ'ם תולדות, א קלייניגקייט?
כפירה איז עס נישט מסתמא וןיל אלע אגדות חז"ל זענענן ע"פ רוב נישט כפשוטו. כמובא בשם הרבי מלובלין אז באגדות גייט נישט אן דער כלל אין מקרא יוצא מדי פשוטו.

[קאווע מיט מילעך]

יישר כח גדול אויף די מקור. [אי"ה ועל איך עס נאכקוקן אינעוייניג] זעהט מען דאך אז מיט מיין דעת תורה האב איך מכוון געווען אליינס צו די דעת בעלי בתים פונ'ם תולדות, א קלייניגקייט?

אוודאי! א באלע'באס אמאל איז דאך געווען פיל מער ירא שמים וואו היינט א רב!

[לעיקוואד]

לעולם דארף מען דא מחלק זיין צווישען צויי נקודות: 1- די חומר הדין וואס ס'דא אויף עבירות [און לאידך גיסא שכר אויף מצוות], צו ס'איז ממש אזוי חמור ווי מ'מאכט עס יעדער קליינע עבירה וכו'. וואס לגבי דעם איז שייך דברי התולדות און דער ענין פון האומר הקב"ה וותרן וכו'.
2- די ציורים פון היכלות גיהנום וואס ס'דא אין ספרים. צו זענען זיי טאקע אזוי כפשוטם אדער משל היה אדער עפעס אנדערש.
די צווי שאלות זענען אומאפהעניג. ס'קען זיין אז די אלע היכלות זענען כפשוטו און אעפ"כ איז דער דין נישט אזוי חמור נאר מיט מער רחמים וכו' [עי' מס"י לגבי הסתירה בין וותרן ולגבי מדות הרחמים וכו'] און ס'קען זיין פארקערט אז די אלע ציורים זענען נאר לאיים, אבער באמת איז דא שכר ועונד ברוחניות וכדו' מיטן גאנצען חומר ודקדוק הדין.

[קאווע מיט מילעך]

לעולם דארף מען דא מחלק זיין צווישען צויי נקודות: 1- די חומר הדין וואס ס'דא אויף עבירות [און לאידך גיסא שכר אויף מצוות], צו ס'איז ממש אזוי חמור ווי מ'מאכט עס יעדער קליינע עבירה וכו'. וואס לגבי דעם איז שייך דברי התולדות און דער ענין פון האומר הקב"ה וותרן וכו'.
2- די ציורים פון היכלות גיהנום וואס ס'דא אין ספרים. צו זענען זיי טאקע אזוי כפשוטם אדער משל היה אדער עפעס אנדערש.
די צווי שאלות זענען אומאפהעניג. ס'קען זיין אז די אלע היכלות זענען כפשוטו און אעפ"כ איז דער דין נישט אזוי חמור נאר מיט מער רחמים וכו' [עי' מס"י לגבי הסתירה בין וותרן ולגבי מדות הרחמים וכו'] און ס'קען זיין פארקערט אז די אלע ציורים זענען נאר לאיים, אבער באמת איז דא שכר ועונד ברוחניות וכדו' מיטן גאנצען חומר ודקדוק הדין.

איר זענט אוודאי גערעכט לגבי דעם תולדות, אבער לגבי דעם חז"ל ("האומר הקב"ה וכו'") זע איך נישט דערוויילע נישט קיין הכרח אויף אזא שמועס (און אפשר דארף/קען מען מחלק זיין פונקט פארקערט?!).

בנוגע צו די היכלות: מע מיז דאך אזוי זאגען! (ס'קען דאך גאר נישט זיין כפשוטו-) ס'דאך נישט קיין עולם הגופות!

[לעיקוואד]

איר זענט אוודאי גערעכט לגבי דעם תולדות, אבער לגבי דעם חז"ל ("האומר הקב"ה וכו'") זע איך נישט דערוויילע נישט קיין הכרח אויף אזא שמועס (און אפשר דארף/קען מען מחלק זיין פונקט פארקערט?!).

בנוגע צו די היכלות: מע מיז דאך אזוי זאגען! (ס'קען דאך גאר נישט זיין כפשוטו-) ס'דאך נישט קיין עולם הגופות!

די ערשטע נקודה האב איך נישט פארשטאנען, לכאורה דעם חז"ל מיינט אוודאי די נקודה פון חומר הדין אנע וויתורים, ויאזוי אנדערש קען מען מחלק זיין?
לגבי די צוויטע נקודה, איז דאס נישט ממש מוכרח, עכ"פ מען קען מעיין זיין ווי ווייט עס איז א משל, וייל חז"ל זאגען אז הקב"ה דן את הנשמה ביחד עם הגוף, במשל החיגר והעיוור. ועי' רמב"ן בשער הגמול וואס ער איז מסביר אז אין גיהנום איז ממש דא אש, נישט ממש גשמי, אבער אויך נישט אז סממש א משל, נאר אזא גשם דק וואס אין דעם פארברענט זיך די נשמה כפשוטו.

[נולד מאוחר]

פון ווי האט די ראשית חכמה געוויסט וואס דארט גייט פאר און ווי אזוי עס זעט אויס?

[לעיקוואד]

פון ווי האט די ראשית חכמה געוויסט וואס דארט גייט פאר און ווי אזוי עס זעט אויס?

מן הסתם פון וואו עד האט געוואוסט אלעס אנדערש וואס ער זאגט: מעתיק געווען פון מדרשי חז"ל און זוהר וכו'
אויב ווילסטו קענסטו פרעגן פון וואו חז"ל האבן דאס געוואוסט, און וואס האבען זיי געמיינט מיט וואס זיי האבען געזאגט, דאס גייט אבער אריין אין ברייטערע יסודות'ידגער נושאים.

[קאווע מיט מילעך]

די ערשטע נקודה האב איך נישט פארשטאנען, לכאורה דעם חז"ל מיינט אוודאי די נקודה פון חומר הדין אנע וויתורים, ויאזוי אנדערש קען מען מחלק זיין?
לגבי די צוויטע נקודה, איז דאס נישט ממש מוכרח, עכ"פ מען קען מעיין זיין ווי ווייט עס איז א משל, וייל חז"ל זאגען אז הקב"ה דן את הנשמה ביחד עם הגוף, במשל החיגר והעיוור. ועי' רמב"ן בשער הגמול וואס ער איז מסביר אז אין גיהנום איז ממש דא אש, נישט ממש גשמי, אבער אויך נישט אז סממש א משל, נאר אזא גשם דק וואס אין דעם פארברענט זיך די נשמה כפשוטו.

אנשולדיגטס מיר "לעיקוואד", איך וואלט ווען געדארפט אליין כאפען אז סע האנדלט'סעך פון א יוד א תלמיד חכם!

איז לאמיר רעדען:

א'. בנוגע צו "לכאורה דעם חז"ל מיינט אוודאי די נקודה פון חומר הדין אנע וויתורים": אזוי קוקט אויס לערענט דער ים של שלמה (ציטירט אין מגן אברהם, או"ח סימן קנו אין דעם לאנגען ס"ק ב) אז "א מענטש זאל נישט זאגען אז איך האב מער פון וואס עס קומט מיר לויט מיינע מעשים און "שעבודי נגד השם", ווייל עס קומט'עך אויס אז ער זאגט אז הקב"ה וותרן". (דער מג"א זעלבסט זעט נישט מיט אזא דיבור קיין פראבלעם וויייל ס'קען דאך זיין אז מ'האט איהם איבער געצאלט אויף מצוה אדער דבר טוב, אבער איז זעט אויס מסכים מיט אייער/יש"ש פשט אין די גמרא).

אבער מ'קען ווען מדייק זיין אין רשי (אויפען פלאץ ב"ק נ,א ד"ה ותרן. לעבור על כל פשעם: יותרו חייו. יופקרו חייו וגופו שמורה אל הבריות לחטוא:) אז מע רעדט גארנישט פון נישט מוותר זיין אויפען חומר הדין נאר פון אזא איינעם וואס טענה'ט אז הקב"ה איז אינגאנצען מוותר אויף אלע עבירות, ד.ה. אז ער גלייבט איגאנצען נישט אין שכר ועונש (אין אעפי"כ האבען איהם חז"ל געשאלטען נאר ווייל ער לערענט אנדערע צו זינדיגען).

ב. "ויאזוי אנדערש קען מען מחלק זיין?" אז כל האומר ותרן איז נאר אויף די נקודה פון שכר ועונש - (און אויף וואס מ'כאפט, כאפט מען פונקט ווי דער ר"ח מאלט אויס) אבער עס מיינט נישט "ממש אזוי חמור ווי מ'מאכט עס יעדער קליינע עבירה וכו' ".

ג. לגבי "איז דאס נישט ממש מוכרח, עכ"פ מען קען מעיין זיין ווי ווייט עס איז א משל, וייל חז"ל זאגען אז הקב"ה דן את הנשמה ביחד עם הגוף, במשל החיגר והעיוור. ועי' רמב"ן בשער הגמול וואס ער איז מסביר אז אין גיהנום איז ממש דא אש, נישט ממש גשמי, אבער אויך נישט אז סממש א משל, נאר אזא גשם דק וואס אין דעם פארברענט זיך די נשמה כפשוטו": איר זאגט דאך ממש מיין ווארט! אז סע'קען נישט זיין כפשוטו (עונשים בגוף) און עס מוז זיין א משל (דער נמשל: ס'וועט זיין זייער אומבאקוועם).
(ס'ביי מיר גאנץ פשוט אז דער (המיוחס ל) רמב"ן מיינט פונקט אט א די נקודה).
ואעפ"י שאין ראיה לדבר זכר לדבר איז דא אין די גמרא (ע"ז ג:) "דאמר רבי שמעון בן לקיש אין גיהנם לעתיד לבא אלא הקדוש ברוך הוא מוציא חמה מנרתיקה ומקדיר רשעים נידונין בה וצדיקים מתרפאין בה"
אביסעל מער פון דעם אפילו: דער תולדות (כתונת פסים, צו, דף ו' ע"ד אין דפו"ר לבוב תרכ"ו) איז מסביר די גמרא ווי פולגענד: "איך האב געהערט אז סע איז נישט דא קיין גרעסערער גיהנם ווי אין גן עדן, וואו עס איז נישט'דא קיין שום תענוג אויסער דברים רחניים פון לערנען און דאווענען. אין וויבאלד זיי {די רשעים} זיינען נישט צוגעוווינט צו די תענוגים, וועט'סעך עס שפירען ווי א גיהנם"

זייט פריילאך!

[קאווע מיט מילעך]

אביסעל מער פון דעם אפילו: דער תולדות (כתונת פסים, צו, דף ו' ע"ד אין דפו"ר לבוב תרכ"ו) איז מסביר די גמרא ווי פולגענד: "איך האב געהערט אז סע איז נישט דא קיין גרעסערער גיהנם ווי אין גן עדן, וואו עס איז נישט'דא קיין שום תענוג אויסער דברים רחניים פון לערנען און דאווענען. אין וויבאלד זיי {די רשעים} זיינען נישט צוגעוווינט צו די תענוגים, וועט'סעך עס שפירען ווי א גיהנם"

תיקון טעות: עס דארף זיך ליינען: "איך האב געהערט אז סע איז נישט דא קיין גרעסערער גיהנם פאר רשעים ווי אין גן עדן, וואו עס איז נישט'דא קיין שום תענוג אויסער דברים רחניים פון לערנען און דאווענען. אין וויבאלד זיי {די רשעים} זיינען נישט צוגעוווינט צו די תענוגים, וועט'סעך עס שפירען ווי א גיהנם"

[נחום]

אין די אלטע היים פלעגן די מגידים ארומגיין אין די בתי מדרשים, און מען פלעגט רעדן איבער דאס גהנום, ווי אזוי עס קוקט אויס, אלע היכלות, מען פלעגט דאס אראפלייגן מיט גראפיק קאלירן אז יעדער איינער זאל פארשטיין.

היינטיגע טעג פארדעקט מען די סארט זאכן, מען דערציילט עס אונז נישט, מען רעדט נישט פון דעם.

ווער עס האט א ידיעה אין די סארט זאכן, זאל זיך ביטע אנרופן.

דער אלטער דרך פון די בעלי מוסר, מגידים, מתנגדים און די היינטיגע ליטווישע וואס טאנצן זיי נאך מיט די אלטע אויסגעשפילטע לידער פון גהינם, עונשים פארשידענע, און בכלל דער גאנצער דרך המוסר איז דאס יעצט מער נישט ווי HISTORY און עס איז א דרך וואס איז איו די לעצטע דורות געווארען אינגאנצן אויסגעשפילט ווייל לא זו היא הדרך.

דער אלטער אוסגעשפילטער דרך איז היינט צו טאג נישט עפעקטיוו מער, ביי רובא דרובא פון אידן ערוואקסענע און קינדער און אזוי אויך ביי להבדיל גויים פארשטייען עס אויך.

אמאליגע צייטען האט מען געקענט עפעס אויפטאן מיט א דרך פון NEGATIVITY, אנשרעקען יענעם מיט עונשים, מיט שמייסן, אפילו קינדער פלעגן נישט נאר אידן נאר אויך גויים שלאגן און שמייסן ביג טיים, היינט טוט מען עס אויך ווען עס איז נישט דא קיין ברירה, בשעת הדחק, אבער רובא דרובא פארשטייען מיר אלע אז מיטן נעגאטיווען דרך קען מען נישט אויפטאן אזויפיל און נישט אזוי גוט ווי מיטן פאזיטיווע דרך פון געבן פרייזעס צו די קינדער און זיי געבן כבוד און ליבשאפט, קענען מיר פיל מער אויפטאן - סיי ביי אידן און סיי ביי להבדיל גויים פארשטייען עס אויך, היינט.

דאס אלעס אויבענדערמאנטע, האט אויפגעטאן דער דרך הבעל שם טוב, אין שארפן קאנטראסט צום דרך המתנגדים, נאר דענסטמאל זענען נאך נישט אלע געווען איבערצייגט אז דער דרך החסידות איז גערעכט, אבער מדור לדור ווערט עס מער און מער קלאר וועלכער דרך איז מער מצליח.

היינט איז ביי קיינעם מער קיין ספק נישט אז דער דרך החסידים והחסידות מאכט גרעסערע ירא ה' ווי דער אלטער מוסר דרך, וואס יעצט זעט שוין יעדער אז ס'איז אינגאנצן אויסגעשפילט.

קיין שום מחחל שבת וועט קיין מאל נישט סטאפען זיין חילול שבת ווייל מען ווארפט שטיינער אויף עם, אדער מען זידעלט אים אז ער וועט ברענען אין גהינם.

דער דרך איז 100% אויסגעשפילט אבסאלוט.

ולאידך אז מען גייט צו א מחלל שבת און מען איז אים מקרב מיט דעם בעל שם טוב'ס געלערענטן אהבת ישראל און קירוב, מיט גוטן, און נאר מיט פאזיטיווע דרכים, האבען מיר מחזיר בתשובה געווען צענדליגער טויזענטער.

[קול דודי]

פונעם רמב"ם איז משמע אז ס'איז נישטא אזא זאך ווי "גיהנם" בכלל אויף יענע וועלט (דאס איז א זאך אויף אינזער גשמיות'דיגע וועלט), און זיכער נישט א פלאץ וואו ס'ברענט א פייער און מ'פייניגט מענטשן. אט איז די לשון הרמב"ם, וואס ער שרייבט אלס הקדמה צו די י"ג עיקרים:

שכר ועונש אויף "יענע" וועלט:
וזה הוא הטוב הגדול אשר אין טוב להקיש לו ואין תענוג שידמה לו כי איך ידמה התמיד אשר אין לו סוף וקץ בדבר הנפסק, וזה שאמר (קידושין לט:  חולין קמב.) למען ייטב לך והארכת ימים לעולם שכולו ארוך. והרעה השלמה והנקמה הגדולה הוא שתכרת הנפש ותאבד ושלא תהיה חיה וקיימת, והוא הכרת הכתוב בתורה כמו הכרת תכרת הנפש ההיא, ואמרו ז"ל (סנהדרין סד: צ.) הכרת בעוה"ז, תכרת בעולם הבא, ונאמר והיתה נפש אדוני צרורה בצרור החיים

שכר ועונש וואס ס'שטייט און די תורה (אויף די וועלט):
ואולם גן עדן הוא מקום דשן ושמן מבחר הארץ יש בו נהרים רבים ואילנות עושים פירות, יגלה אותו השם יתברך לבני אדם לעתיד לבא ויורה אותו הדרך להלך אליו ויתענגו בו, ואפשר שימצאו בו צמחים מופלאים עד מאד מועילין תועלת גדולה ערבים ומתוקים הרבה, מלבד אלה הידועים והמפורסמים אצלינו, וכל זה אינו מן הנמנע ולא רחוק, אבל הוא קרוב להיות ואפי' לא היה כתוב בתורה כ"ש שנתבאר זה בתורה ונתפרסם. אמנם גיהנם (עי' נדרים ח. ובע"ז ג:) הוא שם לצער ולעונש שישיג לרשעים, ולא פי' בתלמוד תואר זה העונש, אלא יש אומרים כי השמש תקרב להם וישרפם, וראייתם ע"ז מה שנאמר (מלאכי ג) הנה יום בא בוער כתנור, וקצתם אומרים כי הוא חמימות זרה תתחדש בגופותיהם ותשרפם, וראיתם על זה מה שנאמר רוחכם אש תאכלכם.

[שמעקעדיג]

און וואס איז מיט די אלע מעשיות פון נשמות, גלגולים (אדער אפילו דיבוקים) וועלכע האבן פארציילט פון די שוידערליכע עונשים וועלכע זיי האבן געליטן פאר יעדע עבירה'לע?
איך בין שוין אזוי צומישט דא אין שטיבל פון די אלע מכלומר'שטע "נאלעדזש", מיין קאפ דרייט זיך שנעלער ווי א וואשמאשין ספינט....

און וואס איז מיטן פסוק: ויצאו וראו בפגרי האנשים הפושעים בי אשר אשם לא תכבה ותולעתם לא תמות והיו לדראון עולם?

איך האף אז אויבן איז יא דא א פלאץ וואו מ'שמייסט אריין די אלע רשעים ארורים.... מיט כל מיני יסורים!

[נחום]

פונ׳ם רמב״ם איז משמע אז ס׳איז נישטא ....

קול דודי,

דו צימישט פארשידענע זאכען כאילו סאיז אלעס איינס, אבער סאיז נישט. גן עדן, עולם הבא און דער שכר לעתיד לבא, און עולם התחי' איז נישט אלעס איין זאך נאר עס זענען דא פארשידענע דעות (מחלוקת) וואס וועט זיין אין יעדער תקופה. אפילו אין משיח'ס צייטען גופה איז דא א פאר סטיידזשעס פין פארשודענע אלערליי תקופות.

בנוגע לעניינו איז נישט נוגע אלע פרטים.

נאר סאיז פשוט די איין זאך, אז גהינום עקזעסטירט היינט צי טאג ברוחניות.

עס איז נישט קיין פיזישער פייער נאר א רוחניות'דיקער פייער וואס אפעקטעד די נשמה און נישט דעם גוף.

גהינום איז נאר שייך צי א נשמה אן א גוף וואס דאס איז ווען א מענטש שטארבט ח"ו.

א נשמה אן א גוף קען נישט זיין אפעקטעד פין א גשמיות'דיקען פייער, וויל די נשמה איז נישט גשמי.

גן עדן איז אויך פאר די נשמה היינט צי טאג יעצט.

אבער ווען משיח וועט קימען וועלען זיין נשמות בגופים, אלע וועלען שוין זיין ריין וועט מען מער נישט ברויכען גהינום עניוויי, און דער עיקר השכר וואס מיר באקימען פאר מצוות איז נישט נאר פאר די נשמה אליינס אין גן עדן נאר פאר די נשמה בגוף, בימות המשיח, וואס אוואדע איז נישט דא וואס צי רעדען דענסטמאל פין גהינום.

[נולד מאוחר]

צי זאגן אז גיהינים איז א רחניותדיגע פייער איז געהאקט און קאפ . סאיז נישט דא אזא זאך ווי א רחניותדיגע פייער.
אפשר איז גן עדן א רחנוית'דיגע לעקסעס?

זאג אז דו ווייסט נישט וואס דאס איז און פארטיג.

[נחום]

איך האף אז אויבן איז יא דא א פלאץ וואו מ'שמייסט אריין די אלע רשעים ארורים.... מיט כל מיני יסורים!

שמעקעדיג,
אוואדע ביסט גערעכט אז גהינום איז אמת וכו'

אבער סווינדערט מיר אז די זאגסט אז די האפסט אז סאיז דא... כדי מען זאל קענען גיט אריינשמייסען אלע רשעים ... מיט כל מיני יסורים....

די פארשטייסט וואס די זאגסט, שמעקעדיג?

די רעדסט דאך וועגען דיך אליין!

האסט די אליינס קיינמאל נישט געזינדיקט?

די קיקסט פאראות אין קענסט שוין נישט ווארטען ביז מען וועט דיך אליינס טין דאס וואס די ווינטשט אן אלע אנדערע וואס האבען געזינדיקט פינקט ווי דיך אליינס?

סאיז דא א ווארט פין בעל שם טוב "ונפרעים מין האדם בפניו ושלא בפניו" (פרקי אבות) אז איידער למעלה פסק'נט מען דעם דין אויף א מענטשען פרעגט מען עם ווי ער וואלט געפסק'נט אויף יענעם און אזוי ווי ער זאגט אויף יענעם, קימט אויס אז ער אליינס האט געפסקנ'ט דאס זעלבע אויף זיך אליינס אויך, וויל מיט עם איז פינקט דער זעלבער מצב.

עס איז דא א וויץ וואס די וועלט זאגט: וואס איז דער טייטש א דיפלאמאט?

דער דעפינישען אין דיקשענערי שטייט אזוי אז א דיפלאמאט איז איינער וואס ער ווייס ווי אנציווינטשען יענעם אז ער זאל גיין אין גהינום און דער וואס הערט עז איז עס מקבל בשמחה אין קיקט נאך פארויס צים ציקומפקטדיקען טריפ.

A diplomat is someone who knows how to tell someone to "go to hell" in such a way that he will actually be looking forward to the trip

[נחום]

צי זאגן אז גיהינים איז א רחניותדיגע פייער איז געהאקט און קאפ . סאיז נישט דא אזא זאך ווי א רחניותדיגע פייער.
אפשר איז גן עדן א רחנוית'דיגע לעקסעס?

זאג אז דו ווייסט נישט וואס דאס איז און פארטיג.

נולד מאחר,
איך ווייס יא און די וויסט נישט

פארוואס איז בא דיר שווער צי פארשטיין אז גהינם איז אן אש רוחני סיידען אפשר דערפאר ווייל די גלויבסט נישט אין רוחניות און עס איז בא דיר אזא פרעמדער (נישט קיין ריאליסטיק ריאלעטי נאר אזא מין פאנטאזיע) אפגעפרעגטער מושג און אזוי bizarre אז אזא זאך קען נישט זיין -פינקט ווי עס קען נישט זיין, ווי די זאגסט "א רחנוית'דיגע לעקסעס"?

כלומר אש הגיהנום אינה אש גשמית אלא אש רוחנית
www.yba.org.il/show.asp?id=20879&big_cat=1122


`, וכן אמרו חז``ל במסכת שבת (דף ל``ט ע``א) שהמים ... הבוער במעבה האדמה, והרי הנפש היא רוחנית ואיך יוכל אש גשמי לשלוט על נפש רוחנית. ... כי האש אשר אנחנו נאמין ששם מענישים את הנשמות, איננה כמו אש העולם הזה אלא דקה
www.hidabroot.org/CommunityDetail.asp?FaqID=23017

[קול דודי]

נחום, לערן דעם רמב״ם וואס כ׳האב צוגעצייכנט וועסטו זען אז איך צומיש נישט גארנישט. איך ווייס אז ס׳איז דא פארשידענע דיעות, אבער מ׳רעדט דא פונ׳ם דעת הרמב״ם. ער רעדט קלאר פון א פיזישן גיהנם און גן עדן. דער רוחניות׳דיגער שטראף איז כרת, וואס דאס באדיידט אז מ׳וועט נישט זוכה זיין צו השארת הנשמה.

[שמעקעדיג]

איך האף אז אויבן איז יא דא א פלאץ וואו מ'שמייסט אריין די אלע רשעים ארורים.... מיט כל מיני יסורים!

דו פארשטייסט וואס די זאגסט, שמעקעדיג?
די רעדסט דאך וועגען דיך אליין!
האסט דו אליינס קיינמאל נישט געזינדיקט?

לאמיך זיך בעסער מסביר זיין.
איך האב געמיינט צו זאגן די שונאי ישראל (ימ"ש) וועלכע פייניגן און הרג'ענען אויס אידישע קינדער.
אין אנדערע ווערטער, בין אדם לחבירו רשעים, וועלכע טוען בלויז פון רשעות.
נישט אידן וועלכע ווילן זיין ערליך און זענען פשוט נישט בייגעשטאנען די שרעקליכע נסיונות פונעם יצה"ר.