ויכתב בספר זכרון לפני

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך האב שוין דערמאנט אז איך האב א חולשה פאר ספרי זכרונות פון מענטשן. א מענטש וואס גיבט א בליק אויף עפעס, אפילו פון זיין נגיעות, לייגט צו צום פארשטאנד פון דער וועלט. דער מענטש זאגט נישט קיין ליגענט, ער זאגט לכתחילה זיין אייגענע פערספעקטיוו.

אלזא, וויל איך דא ארום שמועסן געוויסע ביכער וואס איך האב באגעגענט אין מיין צייט.

איך האלט יעצט אין מיטן די בוך 'זכרונותי' פון הרב נחום שמריה ששונקין זצ"ל אב"ד באטום. ער האט ערשט געלערנט ביי הרב אלחנן וואסערמאן הי"ד אין אמציסלאוו, און דערנאך איז ער געפארן קיין ליובאוויטש און געווארן א תמים. עס איז אוועילעבל אויף אוצה"ח פאר דער וואס האט עס. איך וועל ברענגן מיין הערות מיט די צייט.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די בוך 'זכרונותי' פון הרב ששונקין איז געשריבן מיט א געוואלדיגע פשטות, עפ"י רוב. ער דערציילט פשוט'ע פאקטן און ויסע ויבא ויאמר ויען, און קיין גרויסע שהיות.
נאך אן ענין איז, רוב ביכער וואס זענען געשריבן פון חב"ד, באשרייבן דער רבי רש"ב, אדער דער לעצטע רבי. דער ריי"צ איז נבלע בנעימת אחיו, מ'הערט נישט פון מענטשן וואס 'רבי' מיינט אים. אין די בוך איז ער דער צענטראלע רבי פון אלעם, הגם אז דער מחבר האט געלערנט אין תומכי תמימים ביים רש"ב.
עס הייבט אן מיט זיין יונגע יארן, ווי ער איז געגאנגן אין ישיבה. ער האט געלערנט ביי הרב אלחנן וואסערמאן הי"ד, און ער דערציילט שטריכן וויאזוי ער האט געפירט זיין ישיבה. ער שרייבט אויך וויאזוי ער איז אנגעקומן קיין ליובאוויטש. ער האט געזוכט א ישיבה, און ממאן געווען אין אנדערע ישיבות פאר פארשידענע סבות.
ווען ער איז אנגעקומן קיין ליובאוויטש רעדט ער שוין ווי א בראשור פאר מוסדות חב"ד, מיט פרטים און פרטי פרטים וויאזוי ליובאוויטש און תומכי תמימים זענען פשוט גן עדן. ער שילדערט די סדרי היום און די משפיעים. ער באשרייבט די משפיעים וואס זענען שוין באקאנט פון אנדערע שרייבערס, ווי ר' שילם און ר' גרונם און ר' משה בלינער, און וויאזוי זיי האבן געפירט זייער ארבעט. די שיטה פון די ישיבה איז אויך אויסגעשמועסט..
ער כיפערט די יארן צווישן זיין בחורישע יארן און זיין ווערן א רב, אבער דערנאך דערציילט ער מיט פרטי פרטים וויאזוי ער איז געגאנגן קיין גרוזיה און וואס ער האט געמוזט אלס דארט טון פאר אידישקייט, וויאזוי די מחלוקת'ן זענען דארט פארגעקומן ועוד. דארט איז עס ממש אינטרעסאנט צו זען וויאזוי פראבלעמן ווערן, און וויאזוי מ'לעזט זיי.
א גאר אינטרעסאנטע עפיזודה מוז מען דא אראפ ברענגן, עכ"פ אינטרעסאנט פאר מיר. אויף עמ' 128 דערציילט ער וויאזוי ער האט אנגעהויבן שרייבן גיטין דארט. יעדער מסדר גיטין אין דער וועלט, אשכנזי און ספרדי, באנוצט זיך מיט די ספר קב נקי פון דער ניקאלייעבער רב (א זיידע פון דער לעצטע ליובאוויטשער רבי). הרב ששונקין האט אבער נישט געהאט די ספר ביי זיך, האט ער געשריבן קיין יעקעטארינאסלאוו צו ר' לוי'ק דער ארטיגע רב, בעטענדיג א קאפי. ר' לוי'ק, אליינס אן אייניקעל פון דער מחבר, האט אים געזאגט אז ער דארף עס נישט, דירעקט פון שו"ע איז אויך גוט. דער וואס קען אביסל אין הל' גיטין וועט פארשטיין ווי אינטרעסאנט דאס איז.
ווען די שווערע צייטן האבן אנגעהויבן ביי אים, באשרייבט ער זיין פחד פון די רעגירונג. זאל דיר קיינער נישט איינרעדן אז מ'איז געגאנגן צו דער נ.ק.וו.ד. מיט א געהויבענעם קאפ און דער גאווה היהודית. מ'איז געגאנגן מיט פחד און שרעק, און ער האט זיך געוואלט זען אינדערויסן פון רוסלאנד וואס שנעלער.
זיי ברענגן פון ר' איטשע דער מתמיד (עמ' 181) וויאזוי עס איז געווען נמנו וגמרו, עפ"י עפעס א מעשה'לע, אז דער ריי"צ מוז זיין משיח אליינס. זעט זיך אויס מ'האט שוין דעמאלס אנגעהויבן מיט דער שטיק.
ער בארשייבט די ישיבה אין נעוול צוויי מאל, בעיקר אויף עמ' 187 און ווייטער.

המשך יבא בעז"ה

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: ס'איז זייער שטארק אינטרעסאנט דער ספר. כ'ווילל נאר מאכן א דרך אגב'דיגע הערה.

דו ברענגסט אז דער רב האט געשריבן צו ר' לויק'ן קיין יעקאטערינאסלאוו (כצ"ל) אז ער זאלל איהם שיקן דעם ספר קב נקי. ווייל ער שרייבט גיטין. האט איהם ר' לוי'ק געענטפערט אז ער דארף דאס נישט. און ער קען שרייבן פון שולחן ערוך ארויס.

הגם אונז האמיר א כלל אז מ'פרעגט נישט קיין קושיות אויף א מעשה. ווייסיך אבער פאר א פאקט אז דער ספר קב נקי איז יא לעבנסוויכטיג פאר א סופר וואס שרייבט גיטין. כדי צו שרייבן א כשר'ן גט וועלכער זאלל זיין ריכטיג געשריבן. אן קיין שאלות ועירעורים.!

מיין טאטע ע"ה איז געווען א סופר. ער האט געהאט דעם ספר אויפ'ן טיש. איך געדענק אלס יונגל ווען איך האב אריינגעקוקט אין דעם ספר האביך צו מיין באוואונדערונג געזעהן די פארשידענע וואריאציעס פון פשוט'ע נעמען פון מענער. און נאכמער פון פרויען.

דער מחבר פון דעם ספר צונעמט אויף קליינע פרטים די פארשידענע וואריאציעס. און וועלכע זענען יא כשר להלכה. און וועלכע זענען חששות'דיג. ס'הייסט. אויב מ'רופט דעם מענטש אזוי. און מ'האט געשריבן א ביסל אנדערש. אויב ס'הייסט נאך כשר להלכה אדער נישט...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

א וודאי אזוי. איך האב נישט ריכטיג נאכגעברעהגט. הרב ששונקין האט נישט געוואלט מסדר זיין אן די ספר, און ממילא בצר לו האט ער געבעטן א קאפפי ביי ר׳ לוי׳ק. ר׳ לוי׳ק האט זעט זיך אויס נישט געהאט צו שיקן, און ער האט אים מנחם געווען אז ער קען פון שו״ע אויך, בדיעבד.
איך פארשטיי נישט אפילו בדיעבד וויאזוי מ׳קען דאס טון. למשל, מ׳ליינט דאך די גט איידער און נאכ׳ן געבן די גט. וויאזוי פינטלט מען יעדער ווארט?
פאר די שמות פון די מענער און פרויען זענען דא אנדערע ספרים אויך, און מסתבר איז אז אין די לענדער ווי הרב ששונקין האט געוואוינט, וואלט דער קב נקי׳ס רשימה ווייניגער געהאלפן, אזוי ווי דאהי אין אמעריקא, ווי מ׳נוצט געווענדליך די רשימה פון דער RCA פאר די ענגלישע נעמן.
מ׳דארף אבער נאכאמאל געדענקן אז די מצב דארט איז געווען א שטארקן בדיעבד, אין שטעט פון ריזיגע עם הארצים און ווייניג ברירות.

[berlbalaguleh]

איך ווייס אז גראדע ביי א כתובה איז געווען א שמועס ביי מיינעם א באקאנטן וואס זיין טאכטער הייסט רעכיל. און מ'האט געשריבן רחל. אז דאס איז 2 באזונדערע נעמען. און מ'האט געדארפט איבערשרייבן די כתובה...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די בוך גייט ווייטער מיט די צרות וואס מ'איז דארט אריבער אונטער די קאמיוניסטן, און די פינקלעך ליכט וואס מ'האט געהאט צווישן די חבריא פון די חב"ד חסידים אין פארשידענע שטעט דארט.
די שילדערונג פון סמרקנד איז א קורצע, און היינט האט מען אסאך בעסערע באשרייבונגן ווי דעם, אבער זיי זענען פון די צייטן נאכך סטאלין, און זיינס איז אין סטאלינ'ס צייטן. אסאך פליטים האבן זיך דארט געוואנדערט, און דערנאך זיך געוואלגערט און מ'האט פראבירט אויפצושטעלן א קהלה מיט אלע געברויכן, אן געלט אדער פארבינודנגן.
איין פרק שילדערט די וועג ארויס פון רוסלאנד, וואס איז ברייט באשריבן אין פארשידענע ערטער, וויאזוי מ'האט זיך פארשטעלט ווי פוילישע בירגער, און מ'האט געקענט ארויס פארן פון רוסלאנד. מיט פשוט'ער ווערטער שילדערט ער די געפילן פון שמחה און פרייהייט ברגע היציאה מיגון לשמחה.
אין די צווייטע העלפט טאנצט ער צוריק צו פריערדיגע יארן זיינער, איידער ער איז געפארן קיין באטום, וועגן פארשידענע מענטשן וואס ער האט געקענט, כולל ר' לוי'ק דער יעקעטארינאסלאווער רב און ר' ד"צ חן דער צ'רניגווער רב און פארשידענע בני משפחה זיינער, אלע באקאנטע פיגורן אין חב"ד היסטאריא.

[mevakesh]

ישר כוח ליטוואק קוקט טאקע אויס זייער אינטערעסאנט. איך זעה דער עולם האט נישט קיין סאך מגיב געווען דא אבער איך מיין אז עס איז דא אסאך אינטערעסע אין אזעלכע זיכרונות. אז איהר האט נאך פון די סארט זייטס ממשיך מיטן אשכול
למעשה ווי קען מען באקומען דעם ביך?

[נהורא נפישא]

ישר כוח ליטוואק קוקט טאקע אויס זייער אינטערעסאנט. איך זעה דער עולם האט נישט קיין סאך מגיב געווען דא אבער איך מיין אז עס איז דא אסאך אינטערעסע אין אזעלכע זיכרונות. אז איהר האט נאך פון די סארט זייטס ממשיך מיטן אשכול
למעשה ווי קען מען באקומען דעם ביך?

https://drive.google.com/drive/mobile/f ... irection=a

[ליטוואק פון בודאפעסט]

עס האט מיר איינרע געשיקט א גוגל דרייוו לינק צו א ביכל וואס הייסט 'ואלה תולדות'. דא איז מיין רעצענזיע, אבער איך האלט נאך נישט ביים סוף פון די בוך

עס האט מיר איינער געשיקט א לינק צו א בוך 'ואלה תולדות' פון איינער וואס האט געהייסן יצחק יעקב (איטשע) ארליך און האט געוואוינט אין תל אביב בסוף ימיו. ער באשרייבט זיין לעבן אין פולין אין גאר א שיינע פשוט'ע לשוה"ק.

ער איז געווען א פלעמעניק פון דער אגודת אזוב, און א תלמיד פון זיין זון דער אבני נזר און זיין זון דער שם משמואל, וועמען ער האט ביידער געקענט, און די בוך איז פול מיט מימרא'לעך און מעשה'לעך פון זיי און זייער משפחה, מיט א מופת פון דער אבני נזר בתוך הדברים.

די ערשטע פופצן בלעטער איז זיין יחוס, וואס מ'קען כיפערן אנצוקומן צו זיין לעבענ'ס געשיכטע. ער שרייבט פון זיין מעשה קונדס אלס אינגעל, און וויאזוי ער איז געגאנגן אין ישיבה און ווייטער אנגעהאלטן די סארט הנהגה. עס זעט אויס אז ער האט געהאט ADHD, ווי ער האט געקענט לערנען אכט שעה אין א צי, ווי אויך שפרינגן און טאנצן און מאכן טראבל. ער שרייבט ווי ליל ששי נאך פינף שעה לערנען, האט מען געקיביצט מיט א סעודה ווי ער האט געגעסן מער ווי א גאנצע גענץ במו פיו.

זיין באשרייבונג פון זיין שידוך איז גאר אינטרעסאנט. זיין שווער האט ער געהאלטן פאר גאר א געלונגענער מענטש, און ווען די שידוך איז געקומן אויפ'ן טיש, האט דער בחור מחליט געווען אז ער וויל עס, און ממילא האט ער געשטערט יעדער אנדערע שידוך פראוו. די בריוו וואס האט באשריבן די שידוך, האט געהאט איין זאץ צום סוף אז די כלה ליידט פון א פראבלעם אויף די אויגן, זי האט א פאזעל (squint), און ער האט אויסגעשניטן די חלק פון בריוו איידער זיין עלטערן האבן עס געליינט, כדי זיי זאלן נישט וויסן דערפון און נישט וועלן די שידוך. אלס חתן האט מען אים געווארענט נישט צו מאכן די שידוך, און די בריוו האט ער אויך פארהוילן פון זיין עלטערן ביז צום שבת האויפרוף, און אלס ווייל דער שווער האט געהאט אזא גוטע נאמען. במשך די דריי יאר וואס ער איז געווען א חתן, האט ער קיין אויג נישט געלייגט אויף די מדוברת.

נאך א פאר יאר קעסט, איז ער געגאנגן זוכן ארבעט, און ער איז געווארן א וואלדס סוחר, ווי ער האט געוואוינט אין וואלד און פארקויפט האלטץ פאר דער שוכר פון דער וואלד. ער באשרייבט די עלענדקייט פון וואוינן אליינס, מיט נאר זיין משפחה און נאך א איד און דער מלמד פאר זיין קינדער. ברמיזה דערמאנט ער זיין זון 'זאב-נחום' וולאדיסלאב נחום, וואס האט אים געמאכט פיל צרות, און יתן ה' ויחזור בתשובה, אבער מער וויל ער נישט שרייבן.

די לעבן פון א וואלד'ס סוחר איז אביסל באשריבן אין די בוך "אין פוילישע וועלדער" אבער עס איז זייער שווער פאר איינער פון אונז דאס פארצושטעלן.

צום סוף איז ער געגאנגן וואוינען אין זבריצ'ה, ווי ער האט געהאט א געשעפט פאר שיך. ער באשרייבט די פטירה פון זיין ווייב אין די באקאנטע מגיפה פון תרנ"ד מיט בכיות און קלעם, ווי מ'האט פארשפרייט זיין פיר קינדער צווישן די משפחה און זיין לעבן איז פינסטער געווארן. כיון שמתה אשתו ראשונה של אדם עולמו חשך בעדו.

דערנאך איז געקומן די זיווג שני. וואס קען מען זאגן? אזא מעשה האב איך מיין לעבן נישט געהערט. מ'האט געכאפט א יונגערמאן פון די זיבען און צוואנציג און מער ווייניגער אים געצווינגן חתונה צו האבן מיט א פרוי וואס ער האט געזען אז זי איז נישט פאר אים, און אונטער'ן חופה האט ער זיך געצווייפעלט צו ער זאל אנטלויפן צו נישט. צום סוף האט ער געזוכט א וועג פטור ווערן פון איר, און ער האט געהאט קונצ'ן וכדו' עיי"ש.

המשך יבא בל"נ

[berlbalaguleh]

ליטוואק פון בודאפעסט: חיים גראדע, אין זיין קאלעקציע פון מעשיות..."דער שטומער מנין"... פארציילט אן ענליכע מעשה מיט א געוויסן ..."פרוש"...וואס זיין טאטע האט איהם געפראסקעט אונטער די חופה ווייל ער האט נישט געוואלט חתונה האבן מיט א פרוי וואס איז ..."אויף גאנצע צוואנציג יאר עלטער פון איהם"...כלשונו...!

איך בין זיכער אז די מעשה איז ..."גנוב הוא אתו"... ער האט עס געגאנב'עט פון א צווייטן מקור...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

עס איז מסתמא נישט געווען קיין זעלטענע זאך אין די צייטן וואס מ'האט חתונה געהאט ביי די דרייצן און אפשר נאך יונגערע. איך האב שוין דערמאנט יחזקאל ראטיק און שלום אש'ס באשרייבונג פון קינדער חתונה, הגם אז די צווייטע איז פיקציע

[חכימא]

עס האט מיר איינרע געשיקט א גוגל דרייוו לינק צו א ביכל וואס הייסט 'ואלה תולדות'. דא איז מיין רעצענזיע, אבער איך האלט נאך נישט ביים סוף פון די בוך

עס האט מיר איינער געשיקט א לינק צו א בוך 'ואלה תולדות' פון איינער וואס האט געהייסן יצחק יעקב (איטשע) ארליך און האט געוואוינט אין תל אביב בסוף ימיו. ער באשרייבט זיין לעבן אין פולין אין גאר א שיינע פשוט'ע לשוה"ק.

ייש"כ ליטוואק.

דאס איז אבער נאר דעם ערשטן חלק פון דריי, וואלטן מיר געווען גאר דאנקבאר פאר דער וואס וועט אפירברענגען די קומענדיגע צוויי חלקים.