וואס זענען די מערסט גאונות'דיגע געדאנקען ביי גדולי ישראל

[קל וחומר]

זיין עיון איז מער על דרך החשבון (ענליך צום מהרש"א)

וואס מיינסטו מיט דעם?

אז זיין עיון איז נישט באזירט אויף סתם קשיא-תירוץ-חילוק-מחלק אזוי ווי רוב ראשי ישיבות. ער גייט דורך דעם סוגיא קלאר און חשבונ'ט אויס וואס איז יא גילטיג און וואס נישט ע"פ דעם גאנצע סוגיא.

[לייבל שטילער]

אלס א ספר וואס ווערט געלערנט אין יעדע ישיבה בסדרי העיון איז ער פון די איינציגסטע וואס ווערט אויך גענוצט אליבא דהלכתא.

אזוי וואלט, אפשר(?), געדארפט צו זיין אבער ס'איז דאך נישט. כ'מיין אז מ'לערנט נישט צופיהל חזון איש אין ישיבות.
און לעיקרן של דברים איז אזוי, די חידוש פונעם חזון איש איז די געוואלדיגע מאס פון לעגיטימאציע וואס ער גיבט פאר 'שכל' און 'סברא', ד.ה אזוי, בעוד וואס אלע ישבישע מהלכים לויפן אויף א שניט פון טערמינען, רול'ס און קאנקרעטע 'דינים', האט דער חזון איש גענומען מער א אפענע צוגאנג און לאזן מסביר זיין א זאך פשוט מצד שכל וסברא.
דוק, ווייל כ'האב זיך נישט גוט ארויסגעברענגט.
אבער אויב כ'מעג צולייגען א נקודה מענין לבנין שלא באותו קנין, איז אזוי, ביי הל' כלאים איז דא געוויסע מינים וואס זענען איינס, און מ'מעג זיי איינזייען צוזאמען און געוויסע מינים וואס זענען צוויי עקסטערע און מ'טאר נישט, אין די משנה (מס' כלאים, פרק א) איז אויסגערעכנט אסאך פון דיע, צו געבן א קונקרעטע כלל וויאזוי חז"ל האבן אפגעטייטשט 'איין מין' אדער 'צוויי מינים' איז שווער, ווייל קיין איין'ס שטימט נישט אינגאנצען... זאגט אבער די חזו"א: "קביעות חכמי ישראל בחלוקת המינים לענין דיני כלאים, נובעת מהבנה עמוקה בתכונות הפנימיות של הברואים וכו'" עכ"ל, דאס הייסט אז ס'נישט קיין "דין" אין "מראה", נישט קיין "דין" אין "טעם" ס'בכלל נישט קונקרעט און שוין!
אויב גלייכסט דרוש, קען מען אפשר מסביר זיין לפי"ז, פארוואס די 'חזון איש' האט נישט געהאלטען פון לערנען מוסר, נאר לויט ווי אזוי מיר האבן גערעדט אז די חזו"א האט נישט אנגעקוקט די תורה (שבע"פ) ווי א סעט פון צוויי-טויזנט-יעריגע 'דינים' וואס מ'דארף מפענח זיין, נאר ענדערש ווי עפעס וואס גייט צוזאמען מיט די 'סברא' און 'שכל האנושי' ממילא איז דאס שוין מוסר פאר חיי יום יומי אויך.
וואטעווער.... גענוג שטותים פאר יעצט....

[[NAMELESS]]

כ'האף אז דער עולם וועט נישט לאכן... אבער ווער ס'האט אסאך געהערט ר' עזריאל טויבער'ס שיעורים טוט קענעלערנען אז אלע זיינע דרשות און מאמרים, אין סיי וועלכע נושאים, איז געווען באזירט אויף איין יסוד, וואס בעצם ווערט דאס שוין דערמאנט אין ספרים, אבער ביי יעדע דרשה מער האט זיך ארויסגעשטעלט אז ער איז דא מיט א חידוש וואס ווען מ'ווייסט דאס העלפט דאס אסאך ארויס אין עבודת ה'. און הוא הגבר וואס האט גענומען דעם חידוש, דאס ארויסגעברענגט אויף די שטערקסטע און פשוט'סטע אופנים, אפילו עס איז נישט אלעמאל געווען לפי רוחם פון די לאקאלע רע-בנים וגאונים.

דאס איז, אז מיר טוען געבן פאר'ן אויבערשטן און דער אויבערשטער ווארט אז מיר זאל אים געבן.

יא יא, מיר ווייסן טאקע אז כלל ישראל איז שותפים מיט הקב"ה, אבער אז ס'איז טאקע ממש 50/50? אז ס'איז טאקע ממש אז אויב בעק איך ארויס פונעם שותפות ווערט חרוב א וועלט? תן דעתך שלא תחריב ותקלקל את עולמי!

מיט דעם פשוט'ן יסוד האט ער מקרב געווען טויזנטער.

אוודאי אז מ'זעט דאס שוין אין חז"ל, א שטייגער ווי אין מסכת ברכות (דף ו:), "בשעה שהקב"ה בא לבית הכנסת ואינו מוצא שם עשרה מיד הוא כועס". ער דער אויבערשטער בייזערט זיך כביכול וויבאלד ער באקומט נישט פון אונז וואס ער ברויך.

דער OTD בחור האט טענות אז דער אויבערשטער געט אים נישט, ער כאפט אבער נישט פארקערט, ווי גליקליך דער אויבערשטער ווערט ווען מיר געבן אים און מיר דינען אים.

לדעתו, ווען מיר זאלן ווען וויסן דעם יסוד וואלטן געווען אסאך ווייניגער נושרים אין דער אידישער וועלט.

און דאס מיינט דער בחירה וואס מיר האבן. מיר זענען בוחר צי מיר זאלן יא געבן פאר'ן אויבערשטן אדער נישט.

מיר זענען נישט קיין מקבלים, נאר משפיעים, און נישט סתם משפיעים, נאר משפיעים כלפי מעלה.

ו[tag]העניך[/tag] יכפר עוון אויב כ'האב פארדרייט דעם אשכול.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

די חידוש פון דער ספר חזון איש איז א האקעלע, אבער א ריזיגע.

אין יעדער סוגיא, ווערן די יסודות באארבעט פון דור צו דור. די 'ישיבישער מסכתות' האבן גוט סאפיסטיקירטע למדות און סברות אויסגע'ארבעט, ווי יעדער דור לייגט צו צום פריערדיגע. אין אנדערע מסכתות און פרקים זענען די סברות נאך היבש רוי. אבער מיט די צייט האט דער וועלט אנגעהויבן מיט טהרות, און די למדות אין טהרות ווערט מער און מער סאפיסטיקירט. דער ספר חשב האפוד אויף מסכת כלים איז א וואונדער ארבעט. אליינס האט דער מחבר דורכגעפלאגט און גע'עפענט א פתח אין די סוגיות פון כלים, פאר אים איז גאר ווייניג געווען. דער דעת יוסף אויף כלים האט אויף געטון אזא ארבעט, אבער בעיקר אויף שיטת הרמב"ם און דער חשב האפוד איז אויף אנדערע שיטות אויך. אבער די סברות זענען נאך רוי, די נעקסטע דור האט צוגעלייגט (אפילו ווען זיי ברענגן אים נישט), און יעצט ווערן די עניינים מער און מער נתלבן. דער חשב האפוד האט אבער פורץ גדר געווען אין די זאכן.

דער חזו"א האט אויפגעבויט זיין סוגיות מיט א פאר דורות. ד.ה. אז ער האט געזאגט די ערשטע סברא, און געבויט אויף דעם און נאך דעם אויף דעם. דאס איז א ריזיגע חכמה און א חידוש.

כנלע"ד

[[NAMELESS]]

איך וואלט געזאגט אז די ספר ''ברית כהונת עולם'' איז אן אויפרייס אין די וועלט פון סתרי רמזי תורה !
יעדער איינציגע שטיקעל איז א חידוש נורא פאר זיך , סלאזט זיך נישט גלייבן אז א מענטשליכע מוח האט דאס מחדש געווען!
נישט בלויז אין די חשבונות , חשבנ'ן גאנצטע פסוקים , נאר די איינפאל - ווי אזוי אלעס שטעלט זיך צאם , און שטעלט זיך נישט אפ , סאיז מיר שווער מסביר צו זיין אבער דער וואס האט שוין געלערענט א מאמר מרישא עד גמירא פארשטייט וואס איך מיין .
ער האט מחדש געווען א ניייע מהלך אין חידושים באופן רמז , וואס איז שטארק געווארן אויפגעכאפט ביי די ספרים נאך איהם , א שטייגער ווי בני יששכר , אמרי נועם , ספרי קאמארנא , לימודים בניסים , חמרא טבא , צבי לצדיק , ר' מאטל זילבר וכו'.

[[NAMELESS]]

דער חזו"א האט אויפגעבויט זיין סוגיות מיט א פאר דורות. ד.ה. אז ער האט געזאגט די ערשטע סברא, און געבויט אויף דעם און נאך דעם אויף דעם. דאס איז א ריזיגע חכמה און א חידוש. כנלע"ד

אויב כ'מעג צושטעלן, הגם ס'איז נישט אינגאנצן ענליך. אין רוב ספרי רבי יונתן אייבשיץ זעט מען ענליך צו דעם נקודה. ער ברענגט ווייניג מראי מקומות און ציטירט ווייניג פון אנדערע. ער בויעט א יסוד און ער הייבט דערנאך בויען אויפדעם א תורה שלימה.

און כמעט קרוב אל זה איז דער חתם סופר על התורה. ער קומט אויף מיט א חידוש'ל וואס ער אפראווד בכלל נישט, און ער הייבט אן דערויף בויען און בויען און בויען און אויפדעם בויעט כלל ישראל.

[berlbalaguleh]

דער אויפטרעף פון די חקירה ביי א יעדע מצוה אויב ס'איז חובת גברא אדער חפצא.

די אלע חכמים און בעלי תריסין בגבולינו. נאכדעם וואס עטץ וועט סטאפן צו קוילערן פאר געלעכטער, וואס דער בעל עגלה זאגט דא ווילל איך אז עטץ זאלט באטראכטן וואספארא יסודות'דיגער חידוש אין לערנען די סוגיות הש"ס דאס איז...!

אדרבה. פרובירט אויס. ביי סיי וועלכע מצווה אין די תורה קענמען חקרנ'ן. מיט ראיות און סברות לכאן או לכאן.

אני הקטן, ווער נתפעל פון דעם ברייטן היקף וואס דער כלל און די חקירה נעמט אריין... !

[לייבל שטילער]

דער אויפטרעף פון די חקירה ביי א יעדע מצוה אויב ס'איז חובת גברא אדער חפצא.

די אלע חכמים און בעלי תריסין בגבולינו. נאכדעם וואס עטץ וועט סטאפן צו קוילערן פאר געלעכטער, וואס דער בעל עגלה זאגט דא ווילל איך אז עטץ זאלט באטראכטן וואספארא יסודות'דיגער חידוש אין לערנען די סוגיות הש"ס דאס איז...!

אדרבה. פרובירט אויס. ביי סיי וועלכע מצווה אין די תורה קענמען חקרנ'ן. מיט ראיות און סברות לכאן או לכאן.

אני הקטן, ווער נתפעל פון דעם ברייטן היקף וואס דער כלל און די חקירה נעמט אריין... !

כ'האב א חבר וואס זאגט מיר כסדר נאך לומד'שע פשט'לעך פון זיין זוהן'ס באס דרייווער, אסאך מאל ממש גאונות, כ'מיין אונז האלטן דא אט אט פאר א גילוי....

[berlbalaguleh]

לייבל שטילער: ייש"כ פאר דעם גוטן פיעלינג און דעם קאמפלימענט. אבער די אינפארמעישן איז נישט אפדעיטעד. ווייל אין מיין יעצטיגן דזשאב. (כ'מיין נישט ממש איצטיג. ווייל אין די טעג איז מיין דזשאב, זיצן און קלאצן. און ליינען און שרייבן אויף קאווע שטיבל.) אין די חשוב'ע ת"ת פיהר איך קינדער וואס די עלטסטע איז א כיתה ג' יונגל. נאר אמאל האביך געפיהרט יונגלעך פון גרעסערע כיתות. און בחורים.

דאס דערמאנט מיך א מעשה. איינמאל אינמיטן פארן אויף מיין רוט קומט צו א יונגל צו מיר און זאגט מיר נאך א שיינע תורה'לע אויף די פרשת השבוע. ווען כ'האב אים געפרעגט פון וועם ער האט דאס געהערט. אפשר פון זיין רבי..? ענטפערט ער מיר, ניין. פון זיין ענגליש טיטשער. דאס איז טאקע געווען דער פראבלעם. ס'איז געווען א ענגליש טיטשער אין יענע ת"ת וואס ער האט אלעס געטון . געשפיעלט מוזיק און געזאגט תורה'לעך. נאר נישט געלערנט ענגליש מיט די קינדער. דער מנהל האט איהם טאקע משלח געווען...!

[ישעיה]

חזון איש:
- לעקטער שבת
- "אלפיים שנות תורה" לענין טריפות (ס'איז, אגב, נישט ממש כפשוטו)
- "אונז זעמיר תלמידים פון די ראשונים וואס מיר פארשטייען זייער טעם (און ממילא נעמען מיר אהן זייער פסק כדין תלמיד מרב)"!!

[אגב המוזכר לעיל, אין חזו"א יו"ד שרייבט ער "השכל הוא המלאך שבין היוצר והיצור", אן ענליכע לשון שטייט אין הקדמה פון אבן עזרא לפירוש התורה]

[ישעיה]

אין די ליטא זאגט מען נאך די פאלגנדע גאונות (שמעתי בשם מרן רי"מ הכהן, אבער כ'גלייב עס נישט), הערטס גוט צו:
הקב"ה האט געגעבן מצוות אלץ אן היכי תמצי ס'זאל זיין דינים צו לערנען!!

[[NAMELESS]]

אין די ליטא זאגט מען נאך די פאלגנדע גאונות (שמעתי בשם מרן רי"מ הכהן, אבער כ'גלייב עס נישט), הערטס גוט צו:
הקב"ה האט געגעבן מצוות אלץ אן היכי תמצי ס'זאל זיין דינים צו לערנען!!

הדא הוא דכתיב: רצה הקב"ה לזכות את ישראל לפיכך הרבה להם תורה ומצוות.

וואספארא גאונות!

[berlbalaguleh]

חזון איש:
- לעקטער שבת
- "אלפיים שנות תורה" לענין טריפות (ס'איז, אגב, נישט ממש כפשוטו)
- "אונז זעמיר תלמידים פון די ראשונים וואס מיר פארשטייען זייער טעם (און ממילא נעמען מיר אהן זייער פסק כדין תלמיד מרב)"!!

[אגב המוזכר לעיל, אין חזו"א יו"ד שרייבט ער "השכל הוא המלאך שבין היוצר והיצור", אן ענליכע לשון שטייט אין הקדמה פון אבן עזרא לפירוש התורה]

ישעיה: לגבי באנוצן זיך מיט לעקטער אום שבת אונטער געוויסע אומשטענדן, איז הגאון ר' שלמה זלמן אויערבאך זצ"ל מחולק מיט'ן חזון איש. (לקולא). און איך דער קליינער ווערעמ'ל און פראסטער בעל עגלה האלט אז ר' שלמה זלמן איז געווען א גרעסערער עקספערט אין פארשטיין וויאזוי די מערכת החשמל ארבעט.

אין געוויסע פעלער ווילל דער חזון איש אסר'ן זיך צו באנוצן מיט לעקטער אלס בונה. נישט אלס הבערה. און ר' שלמה זלמן איז מתיר.

איך זאג נישט ח"ו אז דער חזון איש האט נישט געוואוסט וואס ער רעדט. זיכער אז יא. נאר רש"ז איז געווען אזא מין עקספערט אין עלעקטריקל פראדוקשן און דיסטריביושן אז ער האט איינגעפאקט א סאך עלעקטריקל ענדזשיניערס. איך האב געליינט אין איינס פון זיינע תשובות ספרים ווי ער לייגט אראפ און איז מסביר פונקטליך מיט אלע קלענסטע פרטים וויאזוי די עלעקטרישע כח קומט אן אין שטוב. פון וואו ס'ווערט פראדוצירט. ווער ס'ליינט/לערנט אדורך דעם ספר שו"ת קען אליינס ווערן א שטיקל ענדזשיניער...!

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דער חידוש פון עלעקטער איז טאקע אן אויפרייס פון דער חזון איש.

מיר איז פשוט אז דער איסור פון עלעקטער, וואס איז היינט פשוט ביי יעדער, וואלט נישט געדארפט אזוי זיין. אין דרך מלאכה בכך וכדו', און אונזער לעבן וואלט געווען אינגאנצן אנדערש. א קאר וואלט מען נאכאלס נישט געמעגט פירן שבת, אבער א פאון או א קאמפיוטער יא. און דער חזו"א קומט מיט א חידוש, א פשוט'ער אבער א חידוש, אז דאס איז בונה. דער וואס לערנט די סוגיא וועט זען אז עס איז גאנץ לייכט צו פארשטיין ווי אים, עס איז א חידוש אין איר פשטות.

און עס איז זיכער אזוי אנגענומן, ביי יעדעם איז עלעקטער אן איסור שבת, מ'קען זיך נישט פאררופן אלס א שומר שבת און אנצינדן עלעקטערישע געצייג, אפילו א ראידא אדער א טלפון, וכ"ש א פלארעסענט.

[נקודת-אמת]

ר' חיים בריסקער
מיט זיין מהלך אויף די י"ג עיקרים להרמב"ם
"נעבאך אן אפיקורוס, אויכעט אן אפיקורוס"

[ליטוואק פון בודאפעסט]

דאס איז טאקע א חידוש, ווי אויך א נוצליכע. מ׳קען שוין יעדעם באשייגעצן. למעשה האט זיך עס נישט אויסגעשטעלט ביי מענטשן, מ׳נוצט עס אלס א תירוץ, אבער גלויבן גלויבן מען גאנץ שואל דערין

[calculator]

די גאנג פון די "אברבנאל" צו צונעמען אן יעדע פסוק און תנ"ך, און ווי עס האבן אים נאכגעפאלגט די אלשי"ך הקדוש און די מלבי"ם

[ארי נוהם]

לדעתי איז א קורצע שטיקל חזון איש איינע פון די מערסט וויכטיגע געדאנקען און אויפטוען פאר אונזערע צייטן, וואס ווערט נישט גענוג קרעדיטירט, אבער אין פאקט ווען מ'קלערט אריין דערינען זעט מען אז ווען נישט זיינע ווערטער וואלט מעגליך געהערשט כאאס אין ארץ ישראל פאר די לעצטע זיבעציג יאר.

איך באצי מיך צום שטיקל חזון איש וואס ערקלערט אז היינט צוטאגס איז נישטא דער דין מורידין ואין מעלין, ווייל ס'איז נאר געווען בימים הראשונים ווען כלל ישראל איז געשטאנען מיטן גאנצן גלאנץ און א שנה ופירש'ניק האט צושטערט די הארמאניע און געזוכט אויבער-חכמ'ישקייט, וועמען עס איז זיך געקומען דאס טויט, אבער היינטיגע צייטן זענען זיי אלע בגדר תינוקות שנשבו.

זיינע ווערטער - א חידוש עצום וואס ער האט זעלבסט באשאפן כלאחר-יד - האבן געטוישט דעם צוגאנג צו די פרייע אידן אין ארץ ישראל, און אויב מיר געדענקן איין ראדיקאלע פרשה פון יאסעלע שוכמאכער, דאן שטעלטס ענק פאר וואס וואלט אלס געקענט פאסירן אן דעם פסק פונעם חזון איש.
(דאס איז שוין אויסער די אנדערע שינויים להלכה וואס קומען ארויס דערפון, א שטייגער ווי זיי מצרף זיין צו מנין א.א.וו.)

[ליטוואק פון בודאפעסט]

ר׳ חיים בריסקער האט שוין אזוי געפסקנ׳ט, מיט די סברא, הלכה למעשה

[לייבל שטילער]

רס''ג'ס "אין אומתינו אומה אלא בתורה'' איז די מחודש'דיגסטע אויסטרעף לדעתי.

[berlbalaguleh]

דער חידוש פון עלעקטער איז טאקע אן אויפרייס פון דער חזון איש.

מיר איז פשוט אז דער איסור פון עלעקטער, וואס איז היינט פשוט ביי יעדער, וואלט נישט געדארפט אזוי זיין. אין דרך מלאכה בכך וכדו', און אונזער לעבן וואלט געווען אינגאנצן אנדערש. א קאר וואלט מען נאכאלס נישט געמעגט פירן שבת, אבער א פאון או א קאמפיוטער יא. און דער חזו"א קומט מיט א חידוש, א פשוט'ער אבער א חידוש, אז דאס איז בונה. דער וואס לערנט די סוגיא וועט זען אז עס איז גאנץ לייכט צו פארשטיין ווי אים, עס איז א חידוש אין איר פשטות.

און עס איז זיכער אזוי אנגענומן, ביי יעדעם איז עלעקטער אן איסור שבת, מ'קען זיך נישט פאררופן אלס א שומר שבת און אנצינדן עלעקטערישע געצייג, אפילו א ראידא אדער א טלפון, וכ"ש א פלארעסענט.

ליטוואק פון בודאפעסט:וואס דו זאגסט נאך פון חזו"א לגבי באנוצן זיך מיט עלעקטרישע כלים אום שבת איז אמת. אבער איך האב גערעדט איבער א ספעציפישן פאל ווען ס'איז געווען א ..."הפסקת חשמל"...אדער א ..."פאוער אוטידזש"...אויב מ'מעג אנצינדן א סוויטש כדי אז ווען די פאוער וועט צוריקקומען זאלל זיך די לייט אדער אפלייענס אנצינדן. רש"ז איז מתיר. און דער חזו"א אסר'ט. נישט אלס הבערה.נאר אלס בונה. ער בויעט אויף די מערכת החשמל. ער פארמאכט דעם סוירקוט.

און לגבי אנצינדן א פלאורעסענט לייט אום שבת וואלט לכאורה געווען א ביסל גרינגער (נישט אז ס'איז מותר). ווייל ס'איז גרמא. פאר ווער ס'ווייסט וויאזוי א פלאורעסענט לייט ארבעט. סיי ביי די רעגולאר . און סיי ביי די סי.עף.על. (ענערדזשי סעיווינג). די באלב וואס געט ליכטיגקייט באקומט נישט קיין עלעקטריק פון מקור. נאר ס'האט א געז וואס ווערט אנגעצינדן דורך די עלעקטריק היעטינג עלעמענטס אויף ביידע עקן...!

אויך. דער מהרש"ג (ר' שמעון גרינפעלד, רב אין סעמיהאלי, אונגארן) האט געהאלטן אז אן עלעקטריק באלב אדער אנדערע היעטינג אפלייענס איז נישט קיין הבערה דאורייתא. נאר די אנדערע פוסקים זענען נישט מסכים מיט איהם...!

[נהורא נפישא]

מיגו כח הטענה.

ווער איז דער מחדש פון דעם, איך זעה אז דאס איז דער ברוך טעם (שו"ת עטרת חכמים סימן כ). איז ער באקאנט אלס איינער וואס האט דאס צום ערשט מחדש געווען ?

[כרם זית]

מיגו כח הטענה.

ווער איז דער מחדש פון דעם, איך זעה אז דאס איז דער ברוך טעם (שו"ת עטרת חכמים סימן כ). איז ער באקאנט אלס איינער וואס האט דאס צום ערשט מחדש געווען ?

אין די ישיבישע וועלט איז עס באקאנט בשם ר' אלחנן בינוש וסרמן ז''ל.