הסכמת הרב מלובלין על ספר ליקוטי מוהר''נ

[כרם זית]

ווי באקאנט האבן די ברסלבע מתנגדים זיך געדארפט מתמודד זיין מיטן פאקט אז די דריטע מהדורה פון ליקוטי מוהר''ן, איז געווען באשיינט מיט הסכמות פון די גדולי הדור. נא, מיט ר' שלמה קלוגער ז''ל'ס הסכמה קען מען זיך נאך אן עצה געבן. וויבאלד סוף כל סוף קיין חסיד איז ער נישט געווען, און צו חסידות פארשטייען מיר בעסער... אבער וואס טוט מען מיט די הסכמה פון דער רבי פון לובלין ז''ל, ער איז דאך יא געווען ממש פון אונזערע?... איז דא אן עצה...
עס איז געפעלטשט!
אזוי ווי איך האב נישט געזען קיינער ארום רעדן וועגן דעם וועל איך מיט ג-ט'ס הילף אפשרייבן מה דנראה לפע''ד בפרשתא דא. ואין אני אומר דבר ברור, רק להעיר באתי.
די ערשטע אנדייטונג אז די הסכמה איז נישט אויטענטיש איז די פאקט אז די ערשטע מהדורה וועלכע איז ארויסגקומען בשנת תקס''ח (1807), נאך בחיי ר''נ, איז ארויסגעקומען אן קיין הסכמות. און דא פלוצלינג איבער זובעציג יאר שפעטער שפארצט פלוצלינג ארויס א הסכמה?
די אמת איז אבער אז די ראיה איז קיין ראיה בכלל נישט. וויבאלד שוין אינעם ערשטן דרוק שרייבט דער מלקט דער גרויסע תלמיד ר' נתן אז כאטש ער האט הסכמות מכמה גאוני הזמן. מיט דעם אלעמען וועט ער זיי נישט דרוקן, עיין שם די טעם וואס ער געט אן. ממילא איז נישט אזא וואונדער אז נאר אין א שפעטערדיגע מהדורה ערשיינט די הסכמות.

דברי רנ''ת אודות ההסכמות.jpg

מיט דעם אלעם איז נישט אויסגעשלאסן אז דער מהדיר פון די שפעטערדיגע מהדורה האט יא געפעלטשט וואוסנדיג אז קיין קשיא פון וואו די הסכמות וואקסן יעצט ארויס וועט נישט זיין, טאקע צוליב וואס רנ''ת שרייבט אז עס איז דא הסכמות.
וואס איז יא אביסל פארדעכטיגט לפע''ד איז וואס דער מהדיר שרייבט. קודם ברענגט ער אראפ פון דער מו''ל פון די צווייטע דפוס אז ער האט געטראפן די הסכמות וואס ר''נ האט נישט געלאזט אריינלייגן אין די ערשטע דפוס בעצם כתבי ידי המסכימים. און דערנאך שרייבט דער מו''ל פון די יעצטיגע דפוס אז נאכן נישטערן באמתחת תלמידי רבינו האט ער געטראפן נאך צווי הסכמות. פון דער לובלינער און פון דער קאזניצער מגיד, און כדי נישט מונע זיין טוב מבעליו טוט ער עס יעצט דרוקן.

הודעות המ''ל.jpg

יעצט לאמיר צענעמען די זאך:
א] ווי אזוי טרעפט מען פלוצלינג איבער זובעציג יאר פון א ספר די הסכמות וועלכע זענען נישט געדרוקט געווארן אין איר ערשטע פלאץ?
ב] נאך מער. ווי דער מו''ל אליין שרייבט האט שוין רנ''ת אין זיין צווייטע מהדורה געדרוקט הסכמות פוןן רבנים (קיין בילד פון די הסכמות האב איך נישט געטראפן, אויב איינער האט א בילד זאל ער עס ארויפלייגן לשלימת הענין). לייגט זיך אויפן שכל אז אויב זענען געווען נאך הסכמות וואלט ער עס זיכער געדרוקט. און אז רנ''ת האט נישט געוויסט פון א הסכמה מיינט אז אזא הסכמה איז קיינמאל געווען.

ההסכמות .jpg

הגם דער דרוקער איז אן ערליכע איד זיכער געווען מיט דעם אלעם קען מען אים דן לכף זכות זיין אז ווען מאיז מדייק זיין לשון זעט מען אז ער דערמאנט נישט אז ער האט באקומען די הסכמות בכתב יד (וואס איז מסתבר נעמענדיג אינבאטראכט אז ער שטייט שוין אזוי פיל יארן שפעטער פון ווען די הסכמות זענען אנגעבליך געשריבן געווארן), אויב אזוי קען זיין אז א חסיד וועלכע איז נישט געווען אזוי פויגלדיג האט אים אריינגענערט מיט די הסכמות. (דאס איז אויסער וואס מקען זאגן בדוחק אז די חטא פון פעלטשן איז נישט אזוי גרויס ווי דער חתם סופר ברענגט אראפ בשם דער יעב''ץ אז הרוצה שיקבלו דבריו יתלו באילן גדול.)
המשך יבוא בע''ה.

הערה: עס איז זעלבסט פארשטענדליך אז הרה''ק מוהר''ן ז''ל ווערט נישט קלענער ח''ו, צי די הסכמה איז פאלטש צי נישט, וק''ל.

[אישתישבי]

דער צאנזער רב ברענגט פין ליקוטי מהר"ן, עס קען זיין אז כאטש די רוסישע רבי'ס האבן געפירט א גרויסע התנגדות מוז נישט זיין אז די פוילישע האבן מיטגעהאלטן, און דער חוזה און דער קאזניצער מגיד האבן געקענט געבען הסכמות.

[כרם זית]

דער צאנזער רב ברענגט פין ליקוטי מהר"ן, עס קען זיין אז כאטש די רוסישע רבי'ס האבן געפירט א גרויסע התנגדות מוז נישט זיין אז די פוילישע האבן מיטגעהאלטן, און דער חוזה און דער קאזניצער מגיד האבן געקענט געבען הסכמות.

איך האב נישט געשריבן צי זיי האבן 'געקענט' געבן א הסכמה צי נישט. איך מערק נאר אן א געדאנק אז עס איז אביסל פארדעכטיגט.

[רביה''ק זי''ע]

און אפשר פארקערט? די געדרוקטע הסכמה פונעם רבי'ן פון לובלין איז %100 באשטעטיגט און די שמועות פון די צדיקים וואס האבן זיך אויסגעדרוקט קעגן רבי נחמן זענען געפעלשט, פרעג מיר אפ.

און בכלל וואס זאל א פוילישע רבי האבן קעגן רבי נחמן? דוד אסף אין זיין בוך ברענגט א קלארע עדות פון ר' דוד'ל טאלנער אז די גאנצע התנגדות איז ריין פאליטיק און קאנקורענץ, די פוילישע רביס האבן גארנישט געהאט מיט די גאנצע געשעפט, אפשר איז דאס אויך געפעלשט? דא קומט זייער שטארק אריין Occam's razor...

[כרם זית]

און אפשר פארקערט? די געדרוקטע הסכמה פונעם רבי'ן פון לובלין איז %100 באשטעטיגט און די שמועות פון די צדיקים וואס האבן זיך אויסגעדרוקט קעגן רבי נחמן זענען געפעלשט, פרעג מיר אפ.

און בכלל וואס זאל א פוילישע רבי האבן קעגן רבי נחמן? דוד אסף אין זיין בוך ברענגט א קלארע עדות פון ר' דוד'ל טאלנער אז די גאנצע התנגדות איז ריין פאליטיק און קאנקורענץ, די פוילישע רביס האבן גארנישט געהאט מיט די גאנצע געשעפט, אפשר איז דאס אויך געפעלשט? דא קומט זייער שטארק אריין Occam's razor...

טייערע זיסע רביה''ק, איך גיי בכלל נישט אריין אין די סיבות המחלוקות. סך הכל פראביר איך פון א ריין חוקר'נישע בליק צי זען אויב די הסכמה איז אמת, אדער געפאלטשט. לדאבון לבי איז מיין ארטיקל קוים צענומען געווארן (קען זיין ווייל די עולם דא איז מער אין די גיסטע פון מאסקאוויטש צימעס...). און די ביסיל וואס האבן יא רעאגירט טוען בכלל נישט אריינגיין אין מיינע טענות.

[כרם זית]

וואס איז געווען דער טעם פונעם ערשטן מוציא לאור נישט צו דרוקן די הסכמות?

ומפיו יצא הדבר שלא להדפיס ההסכמות וחרמות אשר מונח ת''י מכמה גאוני זמנינו על משך עשר שנים כדרך כל חובר חיבר. מחמת שאין בהם תועלת ואף לדברי תור (?) מחשבה מועלת כל זמן שהספר אינו נמכור וחסרונו לא נתמלא מהוצאות אשר על הדפוס עלה, מי הוא זה אשר על לבו יעלה להדפיסו שנית ולהרבות ולפזר ממנו ספק אתי ספק לא אתי לידו ממונו ואף מי שאין בו דעת קונו, הלא לא יפקיר ממונו, ואם כן הוא רחחוק משכר ולהפסד קרוב כי דרך המסכימים דברים לערוב ולהרבות בתוארי המחבר ובין כוכבים ישימו קינו וכו'.
- רנ''ת בהקדמה למהדורה ראשונה.

(תמצית אין אידיש: צוליב דעם וואס עס לוינט סיי ווי נישט איבערצודרוקן ווי לאנג עס איז נאך דא פון די ערשטע דרוק. און אזוי אויך האט מוהר''ן נישט געווילט צוליב די שבחים.)

[לשם יחוד]

אינטער די הסכמות שטייט - לכאורה געשריבן ביי רבי נתן - ״...ומרוב ענוותנותו העצום לא אבה להדפיסם, ומרוב הזמן נאבדו רוב ההסכמות״.
דאס איז געשריבן געווארן אין מהדורה שנייה, אז מהאט געטראפן דריי הסכמות.
אין די נעקסטע הדפסה האט מען צוגעלייגט נאך צוויי, פון די רבי פון לובלין מיט דער קאזניצער מגיד.

סהאט מיר קיינמאל נישט געפאלן די גאנצע מעשה, סשמעקט עפעס נישט גוט.

[כרם זית]

אינטער די הסכמות שטייט - לכאורה געשריבן ביי רבי נתן - ״...ומרוב ענוותנותו העצום לא אבה להדפיסם, ומרוב הזמן נאבדו רוב ההסכמות״.
דאס איז געשריבן געווארן אין מהדורה שנייה, אז מהאט געטראפן דריי הסכמות.
אין די נעקסטע הדפסה האט מען צוגעלייגט נאך צוויי, פון די רבי פון לובלין מיט דער קאזניצער מגיד.

סהאט מיר קיינמאל נישט געפאלן די גאנצע מעשה, סשמעקט עפעס נישט גוט.

שלום עליכם צום שטיבל!
איך זע נישט וואס דו האסט מחדש געווען. סך הכל מאכסטו א שיינע חזרה אויף וואס איך האב געשריבן אויבן. נא, מיינע רביס פלעגן זאגן ביז פיר מאל געלערנט הייסט נישט געלערנט.
אדרבה פראביר עפעס צוצילייגן, אפפרעגן, פרעגן וכו'.
נאך אמאל, שלום עליכם!

[לשם יחוד]

די טעם פארוואס מהאט עס נישט געדריקט שטייט אנדערש, אז סאיז מחמת רוב ענוותנותו.

[חסידישער_ספקן]

איך בין נישט קיין חוקר אין די ביאגראפיע פון הרה"ק החוזה מלובלין זיעועכי"א, און איך בין נישט באקאנט אין אלע הסכמות וואס ער האט יא געשריבן בחייו, אבער פון צוויי אנדערע הסכמות ווייס איך און אפשר קען מען זעהן צו עס ענדלט.
דא איז זיין הסכמה אויף ספר נועם מגדים:

Screenshot_20200623-205432_Drive.jpg

און דא איז די הסכמה אויף ספר צאן קדשים (געדריקט אין גמרא מסכת זבחים), אגב איז כדאי צו זעהן די הקדמה. די חוזה שרייבט דארט גאר וואונדערליך.

20200623_211639.jpg

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

[חסידישער_ספקן]

לדאבון לבי איז מיין ארטיקל קוים צענומען געווארן (קען זיין ווייל די עולם דא איז מער אין די גיסטע פון מאסקאוויטש צימעס...). און די ביסיל וואס האבן יא רעאגירט טוען בכלל נישט אריינגיין אין מיינע טענות.

איך האב פראבירט.....

[כרם זית]

איך בין נישט קיין חוקר אין די ביאגראפיע פון הרה"ק החוזה מלובלין זיעועכי"א, און איך בין נישט באקאנט אין אלע הסכמות וואס ער האט יא געשריבן בחייו, אבער פון צוויי אנדערע הסכמות ווייס איך און אפשר קען מען זעהן צו עס ענדלט.
דא איז זיין הסכמה אויף ספר נועם מגדים:

Screenshot_20200623-205432_Drive.jpg

און דא איז די הסכמה אויף ספר צאן קדשים (געדריקט אין גמרא מסכת זבחים), אגב איז כדאי צו זעהן די הקדמה. די חוזה שרייבט דארט גאר וואונדערליך.

20200623_211639.jpg

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

אין חלק ב פון מיין ארטיקל ווערט אויסגעשמיסט ביידע טענות.

[חקרן]

די טעם פארוואס מהאט עס נישט געדריקט שטייט אנדערש, אז סאיז מחמת רוב ענוותנותו.

ס'איז אביסל פלא'דיג ווי אזוי ר' נחמן איז פלוצלינג געווארן אזא מין עניו... א גאנץ לעבן האט ער נישט אויפגעהערט רעדן איבער זיין אייגענעם שבח, צדיק הדור, חידוש הדור, כל גדולי ישראל אצלו כקליפת השום, וואס ער האט אלס נישט צוזאמענגעזאגט אויף זיך.

און פלוצלינג... אזא עניוות...

קלעבט עפעס נישט!

[אישתישבי]

ביסט גערעכט.

אבער די מאדנע מענטשן וואס האבן ליב צו רעדן וועגן זיך אסאך, האלטען אזוי פיל פין זיך, אז זיי זענען ביי די דעה אז נאר ער זעלבסט פארשטייט צו זיך, און נאר ער מעג רעדן וועגן זיך. ווען אנדערע רעדן וועגן זייערע גרויסקייט פלאצען זיי, ווייל דער יעניגער פארשטייט נישט בכלל.


נאך א נקודה למחשבה, דער חוזה וואלט זיך געקענט זעהן אין ענדליכע שיך צו ר' נחמן, ביידע געוועהן גאונים, און גרעסער פין זייערע רבי'ס, (עכ"פ מיט כשרונות), ביידע געהאט געפעכטן מיט זייערע רבי'ס, און ביידע האבן געליטען נפשיות'דיג. דער חוזה האט אויך געליטען רדיפות פין מתנגדים עד יום מותו, כאטש נישט אויף די זעלבע לעוועל ווי ר' נחמן.

עס קען זיין אז דער חוזה האט דווקא יא געוואלט געבן א הסכמה, ווייל ער האט נישט געוואלט מיטגיין מיט דער גאנצע מערכה.

בכלל איז א פלא, אז פין די אלע חולקים אויף ר' נחמן איז כמעט נישטא קיין חידושים בכתב.

[חסידישער_ספקן]

איך בין נישט קיין חוקר אין די ביאגראפיע פון הרה"ק החוזה מלובלין זיעועכי"א, און איך בין נישט באקאנט אין אלע הסכמות וואס ער האט יא געשריבן בחייו, אבער פון צוויי אנדערע הסכמות ווייס איך און אפשר קען מען זעהן צו עס ענדלט.
דא איז זיין הסכמה אויף ספר נועם מגדים:

Screenshot_20200623-205432_Drive.jpg

און דא איז די הסכמה אויף ספר צאן קדשים (געדריקט אין גמרא מסכת זבחים), אגב איז כדאי צו זעהן די הקדמה. די חוזה שרייבט דארט גאר וואונדערליך.

20200623_211639.jpg

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

אין חלק ב פון מיין ארטיקל ווערט אויסגעשמיסט ביידע טענות.

ווי איז די חלק ב?

[טאמבל סאס]

איך בין נישט קיין חוקר אין די ביאגראפיע פון הרה"ק החוזה מלובלין זיעועכי"א, און איך בין נישט באקאנט אין אלע הסכמות וואס ער האט יא געשריבן בחייו, אבער פון צוויי אנדערע הסכמות ווייס איך און אפשר קען מען זעהן צו עס ענדלט.
דא איז זיין הסכמה אויף ספר נועם מגדים:

Screenshot_20200623-205432_Drive.jpg

און דא איז די הסכמה אויף ספר צאן קדשים (געדריקט אין גמרא מסכת זבחים), אגב איז כדאי צו זעהן די הקדמה. די חוזה שרייבט דארט גאר וואונדערליך.

20200623_211639.jpg

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

סקען נישט זיין אז מחותני איז ר' נתן אדער סיי ווער ס'האט אים געבעטן פאר די הסכמה און איננו מכירו איז אויף ר' נחמן? This already sounds too obvious to be a mistake.

[חסידישער_ספקן]

סקען נישט זיין אז מחותני איז ר' נתן אדער סיי ווער ס'האט אים געבעטן פאר די הסכמה און איננו מכירו איז אויף ר' נחמן? This already sounds too obvious to be a mistake.

ער שרייבט מחותני אינמיטן די טיטלן אויף ר' נחמן......

[טאמבל סאס]

אה. אבער נאכאלס, ס'קען נישט זיין אז אמאל האט מען זיך געקענט משדך זיין אהן זיך פערזענליך קענען?

[נקודת-אמת]

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

דאס אז ס'שטייט אנדערש די נוסח החתימה, איז לדעתי א ראיה אויף פארקערט, דמה לי לשקר?
(כלומר מסברת המיגו, שאם היה משקר היה מוצא שקר יותר טוב, ואם היו ממציאים הסכמת הרה"ק מלובלין, היו מעתיקים כמו הסכמות אחרות, {יש הרבה מאוד}),
דאס אז ער זאגט נישט אז ער וועט קויפן, איז פשוט ווייל ס'איז אנדערש די הסכמות,
די אנדערע ספרים איז א הסכמה אויף א מענטש, אז אט דער ידיד מיינע וואס איך קען איהם (נאך פאר ווען ער האט ארויסגעגעבן א ספר) און יעצט (האלט ער ביים ארויסברענגען זיינע דיבורים על מכבש הדפוס) אשר על כן רוף איך ארויס אז מ'זאל עם שטיצן, קויפן זיין ספר, נישט משיג גבול זיין, איך אליינ'ס וועל זיין נאה דורש ונאה מקיים,
אויף ליקוטי מוהר"ן, שרייבט דעם רעבי'ן פון לובלין, אז דא האט ער שוין געליינט די גיליוני הספר וואס מ'גייט דרוקן, און ער איז נתפעל געווארן פונעם תוכן הדברים, אשר על כן, על אף ער קען נישט פערזענליך ר' נחמן'ן האלט ער אז ס'לוינט זיך צו קויפן די ספר וויבאלד ס'ערהאלט ווערדפולע תוכן.
דעם הייליגען לובלינער מחמת רוב התפעלותו פון דברי רבי נחמן'ן, באטיטל'ט ער עם מיט'ן שענסט'ן און בעסט'ן, מיט די גרעסטע דברי ידידות בשעריך, דאס איז אלט'ס וועגן די תוכן הדברים וואס ער האט שוין געליינט מדברי תורתו.
ביי מיר קיין איינס פון דיינע קשיות זענען קיין קשיות נישט.
אז דו פארשטייסט די תוכן ההסכמה וועסטו פארשטיין די חילוק, נוסח החתימה קען זיין סיבה לשינויין, (אולי מחמת שינוי מקום המצאו בשעת כתיבת ההסכמה).

[[NAMELESS]]

הערה בעלמא אויפן קעפל פונעם אשכול: "הרב מלובלין" איז געווען הגאון ר' עזריאל הורביץ זצ"ל. די רעדע דא איז פונעם "רבי'ן" פון לובלין.

[כרם זית]

איך בין נישט קיין חוקר אין די ביאגראפיע פון הרה"ק החוזה מלובלין זיעועכי"א, און איך בין נישט באקאנט אין אלע הסכמות וואס ער האט יא געשריבן בחייו, אבער פון צוויי אנדערע הסכמות ווייס איך און אפשר קען מען זעהן צו עס ענדלט.
דא איז זיין הסכמה אויף ספר נועם מגדים:

Screenshot_20200623-205432_Drive.jpg

און דא איז די הסכמה אויף ספר צאן קדשים (געדריקט אין גמרא מסכת זבחים), אגב איז כדאי צו זעהן די הקדמה. די חוזה שרייבט דארט גאר וואונדערליך.

20200623_211639.jpg

אין ביידע הסכמות חתמ'עט די חוזה מער ווי זיין נאמען און לייגט צו די שטאט "מלאנצוט החונה פה לובלין". אזוי אויך אין ביידע הסכמות שרייבט ער אז ער וועט עס קויפען און אנדערע זאלן עס קויפען. ביי די הסכמה אויף ליקוטי מהרן פעלט דאס.

נאך אן אינטרעסאנטע סתירה איז דא אין די הסכמה. אנפאנג שרייבט דער חוזה: "הלא הוא מחותני חביבי וידידי" און סוף בריוו שרייבט ער "כה דברי האוהבו הגם שאינני יודעו ומכירו". ער האט אים געקענט אדער נישט?

אין חלק ב פון מיין ארטיקל ווערט אויסגעשמיסט ביידע טענות.

ווי איז די חלק ב?

כהאלט אינמיטן שרייבן. כהאף סוועט זיין גרייט היינט ביינאכט.

[חסידישער_ספקן]

דאס אז ס'שטייט אנדערש די נוסח החתימה, איז לדעתי א ראיה אויף פארקערט, דמה לי לשקר?
(כלומר מסברת המיגו, שאם היה משקר היה מוצא שקר יותר טוב, ואם היו ממציאים הסכמת הרה"ק מלובלין, היו מעתיקים כמו הסכמות אחרות, {יש הרבה מאוד}),
דאס אז ער זאגט נישט אז ער וועט קויפן, איז פשוט ווייל ס'איז אנדערש די הסכמות,

קענסט זאגען אפשר אז עס איז נישט קיין טענה, ווייל זיי וואלטן ווען געקענט מזייף זיין וכטענת מיגו. שטערקער און א ראי' אויף פארקערט ווערט דאס נישט. נקוט האי כללא. א מיגו קען גורם זיין אז די טענה וואס דער טוען טענה'ט בפועל זאל זיין "פונקט אזוי שטארק" ווי די טענה פון די מיגו. אויב וועט די יעצטיגע טענה זיין שטערקער, וועט די מיגו זיין אויס מיגו, ווייל מען קען זאגן אז די מענטש האט געזאגט די איצטיגע טענה עס זאל זיין שטערקער. ודו"ק. אבער עכ"פ צו ענטפערן אז עס איז נישט מסתבר אז א זייפן האט דאס פארזעהן איז א טענה הנשמעת.

די אנדערע ספרים איז א הסכמה אויף א מענטש, אז אט דער ידיד מיינע וואס איך קען איהם (נאך פאר ווען ער האט ארויסגעגעבן א ספר) און יעצט (האלט ער ביים ארויסברענגען זיינע דיבורים על מכבש הדפוס) אשר על כן רוף איך ארויס אז מ'זאל עם שטיצן, קויפן זיין ספר, נישט משיג גבול זיין, איך אליינ'ס וועל זיין נאה דורש ונאה מקיים,

קוק אין די הקדמה אויף צאן קדשים, ער קען נאר די מדפיס און שרייבט מען זאל אים שטיצען וועגן די "תוכן הספר".

אויף ליקוטי מוהר"ן, שרייבט דעם רעבי'ן פון לובלין, אז דא האט ער שוין געליינט די גיליוני הספר וואס מ'גייט דרוקן, און ער איז נתפעל געווארן פונעם תוכן הדברים, אשר על כן, על אף ער קען נישט פערזענליך ר' נחמן'ן האלט ער אז ס'לוינט זיך צו קויפן די ספר וויבאלד ס'ערהאלט ווערדפולע תוכן.
דעם הייליגען לובלינער מחמת רוב התפעלותו פון דברי רבי נחמן'ן, באטיטל'ט ער עם מיט'ן שענסט'ן און בעסט'ן, מיט די גרעסטע דברי ידידות בשעריך, דאס איז אלט'ס וועגן די תוכן הדברים וואס ער האט שוין געליינט מדברי תורתו.

ער קען אים יא אדער נישט? די הסכמה שטייט אנפאנג "הלא הוא מחותני חביבי וידידי"

ביי מיר קיין איינס פון דיינע קשיות זענען קיין קשיות נישט.

איך הער. אבער ווייל עס איז נישט קיין קושיא פאר דיר, מיינט נישט אז עס איז נישט קיין קושיא פאר אנדערע,

אז דו פארשטייסט די תוכן ההסכמה וועסטו פארשטיין די חילוק, נוסח החתימה קען זיין סיבה לשינויין, (אולי מחמת שינוי מקום המצאו בשעת כתיבת ההסכמה).

זעהט אויס אז די האסט נישט געליינט די הסכמה. עס שטייט קלאר פארדעם "לובלין".

[חסידישער_ספקן]

אה. אבער נאכאלס, ס'קען נישט זיין אז אמאל האט מען זיך געקענט משדך זיין אהן זיך פערזענליך קענען?

און ער ריפט די מחותן "חביבי וידידי"?