דאס שרייבן פון ויואל משה

[צפור בודד]

איך בעט בכל לשון של בקשה צו האלטן צו דעם נושא און נישט צו פארפירן איבער דער איכות און דער פאליטיק פון ויואל משה אדער בשבחו פון דעם בעל מחבר אדער פארקערט

ווען און וויאזוי האט דער סאטמארער רב געשריבן ויואל משה? האט ער אליין געשריבן דער גאנצער אדער א חלק דערפון און אויב יא וואו זענען די כתבי יד? אז נישט ער אליין, ווער האט עס געשריבן אדער געטייפט? האט ער אליין פארגעזאגט אדער האט ער נאר געזאגט די רעיונות און אנדערע האבן מנסח געווען? האט ער אליין מגיה געווען און זענען דא דערפון כתבי יד? האבן אנדערע אים געהאלפן מיט פארשטן מקורות אדער הלכה? אז יא, ווער?

ווען פונקטליך האט ער עס אנגעהויבן און ווי לאנג האט גדויערט דאס שרייבן? איז דא מער ווי איין מהדורא וואו מען האט פארראכטן?

זענען דא מעשיות אדער אנדערע טשיקאווע עובדות פון דער שרייבן און הוצאה לאור פראצעס?

[הקטן]

און וואס טוט זיך מיט על הגאולה?

[צפור בודד]

און וואס טוט זיך מיט על הגאולה?

ווי איך פארשטיי איז על הגאולה דריי שלש-סעודות תורות וואס מען האט אפגעשריבן. ויואל משה איז אבער א ריכטיגער חיבור.

[נהורא נפישא]

זיין פלומעניק דער ברך משה שרייבט אין די הקדמה פון שו"ת דבר"י וז"ל:

וכך היה מעשהו בעת העלה עלי גליון הכל בכתב מיד ה' עליו השכיל בספרו הבהיר ויואל משה, אשר העלה ואשר הביא הלכות ברורות
ומפורשות, כשמלה פרושות, בענין שלש השבועות ובמצות ישוב ארץ ישראל ולשון הקודש, להיות לדורות למשמרת לאות לבני מרי, אשר קמו במרד ובמעל להפוך דברי אלקים חיים, לכפור ולמרוד בהקב"ה תחת מסוה של ישוב ארץ ישראל, ויצאו להמריד כל העולם לאמר בואו ונלחמה אתו בביתו, ועל זה היה לבו הקדוש עליו דוי, כי נלכדו במצודתם הרעה רוב רובם של עם ישראל, ורבים מחכמי הזמן. ולא שתו לבם אף לזאת כי בשתיקתם ובהודאתם המה נותנים ידם להחזיק ולתמוך במרידה במלכות שמים אשר כמוהו לא נהייתה מימות עולם.

והיו דברים כאש עצור בעצמותיו לא יוכל לכלכלם, כי ראה בעיניו הבדולחים אשר צפו למרחוק את גודל החורבן אשר עלול לצמוח לעם
ישראל מן הכופרים ומסיתים אלו ומן המסתפחים להם. ובתוך גודל טירדותיו העצומים גמר בדעתו ליקח בידו עט סופר מהיר ולברר בכתב את כל הענינים השייכים את נסיון הציונות הטמאה הזאת.

זכור נזכור בעת העלה דבריו על ספר בדיו בעמדו בבית ה' בלילות היה מעמיק בעיונו הזך עד כעלות השחר, פניו פני להבים ותוארו כמלאך השם נורא מאד, ופחד אלקים היה על כל סביבותיו וייראו מגשת אליו. וכה כתב ספרו ביגיעה עצומה ושקל ומדד כל אות ותג בשקל הקודש, ודרש וחקר ובדק בספרי המחברים והפוסקים עד אשר כלה מלאכתו העצומה.

לא הניח דבר גדול או דבר קטן בהלכות עמומות אלו שלא ביררם וזיקקם שבעתיים ככסף צרוף, והרבה פעמים בסיום פרק או ענין בספרו הקדוש הזה היה נשמע מפיו קול אנחה ובכי' להשי"ת וסיים את המאמר בתפלה קצרה על רחמי השי"ת וישועת ישראל. עכ"ל.

[צפור בודד]

ישר כוח נהורא.

זענען דא די כתבי יד פון דעם ספר.

עס ליינט זיך אביסל בדרך גוזמא (הייפערבאלי). א ספר פון אזא לענג מיט אזוי פיל מקורות מוז זיין אנגעצייכנט צעטלעך, דרעפטס, מען שרייבט און מען פאררעכט וכדומה. האט ער נאר געשריבן ביי נאכט. האט אים קיינער נישט געהאלפן?

[נהורא נפישא]

ער האט אנגעהויבן שרייבן דעם חיבור אנהויבנדיג מיטן מאמר שלש שבועות אין יאר תשי"ח בעיקר אין די שפעטע נאכטשטונדן. געשריבן און כסדר געמעקט און פארבעסערט. יא קאפיס פון כת"י זענען דא (וואו עס ליגן די אריגינעל ווייס איך נישט) מ'זאגט אז עס געווען שווער צוזאמצושטעלן דעם רצף ווייל עס איז געווען היבש צעווארפן מיט פארשידענע ערליי כת"י פון קלענערע און גרעסערע פאפיר. אין תשכ"א האט ער פארענדיגט דעם ערשטן מאמר און האט דאס שנעל צוגעאיילט צום דרוק עס איז געדרוקט געווארן ביי סענדר דייטש. דערנאך האט ער פארענדיגט מאמר ישוב א"י. אויך האט ער פארברייטערט די תשובה פון מאמר לה"ק וואס דאס איז א תשובה וואס ער האט געשריבן צו הרב הירשפרונג נאך א באזוך ביי אים אין מאנטריאל וואס אין א שמועס האט ער אים אנגעפרעגט איבער לערנען מיט די תלמידות חומש רש"י אויף וואס ער האט אים גענטפערט און אגב אויך אריין אין א שמועס דארט איבער די שפראך עברית. די תשובה איז שוין געווען געדרוקט אין יאר תשי"ז אין אוצרות ירושלים און אין טהרת יו"ט. אבער יעצט האט ער דאס פארברייטערט און צוגעשטעלט אלס א דריטן חלק צום ויואל משה וואס איז ענדגילטיג געדרוקט געווארן פולקאם אין יאר תשכ"ב.
דער ספר איז געווען זיין מאגנאם אפוס מיט וואס ער האט זיך שטארק מחזק געווען און געשפירט אז ער האט עפעס אויף געטאן זאכליך. ער איז געווען שטארק איבערצייגט אז זיין חיבור וועט אויפשטורעמען אלעמען און אז עס וועט זיך אנהויבן א משא ומתן הלכתי און אז מוועט צום סוף איינזען אז ער איז געווען גערעכט. למעשה האט זיך קיינער נישט מתייחס געווען דערצי וויבאלד ס'איז בעצם נישט שייך זיך צו דינגען איבער וועלעכע מהלך פון רעאגירן אקעגן ציוניזם איז מער אויסגעהאלטן פון אן הלכהדיגן שטאנדפונקט. אלעס ווענד זיך למעשה אין אן אויסגעבויטע שיטה פון געוויסע השקפות. אבער דער דבר"י איז געווען איבערצייגט מיט א פשטות אז די דרך פון סיגוט צאנז-שינאווע און בעלז הן הן גופי תורה און האט דאס אלעס אפילו געזען אין די תורה און אין חז"ל. ממילא ווען ער האט געזעהן אז זיין חיבור מאכט נישט קיין שום רושם ביי דרויסענדיגע האט דאס אים שטארק פארצווייפלט און ס'האט אים שטארקער געמאכט זיין אמונה אז די גדולים אין ארץ ישראל זענען פשוט משוחד צוליב אינטרעסן און דאס האט אים צוגעברענגט צו נעמען א מער ראדיקאלע צוגאנג זיך אפצושאקלן פון אלע דרויסענדיגע און מאכן שבת פאר זיך מיטן בויען א גרויסע אימפעריע פון חסידות וואס זאל האבן די אמונה הצרופה והטהורה.

[[NAMELESS]]

ר' סענדער דייטש ז''ל אין זיין ביכעל בוצינא קדישא טיילט מיט גאר אסאך אינטערסאנטע פאקטן איבער דאס שרייבן , און ווארפט א ליכט איבער דאס גאנצע ענין.

[צפור בודד]

זוכנדיג איז מיר אונטערגעקומען דעם דאקטאראט איבער משנתו של האדמו"ר מסאטמאר, וואו עס איז דא אסאך איבער ויואל משה און אויך אפאר נקודות איבער דער עצם שרייבן.

[צפור בודד]

ר' סענדער דייטש ז''ל אין זיין ביכעל בוצינא קדישא טיילט מיט גאר אסאך אינטערסאנטע פאקטן איבער דאס שרייבן , און ווארפט א ליכט איבער דאס גאנצע ענין.

מענין לענין, זוכנדיג סנדר דייטש'ס בוך אנליין, האב איך געפונען זכרונות פון זיין שוועגערן וואו ער ווערט אפאר מאל דערמאנט.
http://www.ledorot.gov.il/new_pdf/225243.pdf

[צפור בודד]

ר' סענדער דייטש ז''ל אין זיין ביכעל בוצינא קדישא טיילט מיט גאר אסאך אינטערסאנטע פאקטן איבער דאס שרייבן , און ווארפט א ליכט איבער דאס גאנצע ענין.

א דאנק אנשטענדיגע האב איך מיר געקויפט בוצינא קדישא ח"א וואו ס'איז באשריבן דאס שרייבן פון ויו"מ. פון ליינען סענדר דייטש'ס בוך אלגעמיין און זיין שפראך איז מסופק וויפיל מען קען אים גלייבן אויף פרטים וואס זענען מונח בספק ועל זה דארף מען א באזונדערער אשכול. נאר בנוגע דאס שרייבן פון דעם ספר ויו"מ אליין, איז נאך אלץ נישט קלאר.

סענדר דייטש שרייבט אזוי (עמוד ש"ע):
רבינו לא רשם לפניו מקודם שום רשימות וראשי פרקים בטרם התחיל לכתוב ולסדר הכל באופן מסודר, אלא הכל היה רשום במוח ובמחשבותיו הטהורים, כל הבנין הנפלא הזה היה מונח כבקופסא מסודר במוחו ובדעתו. והעלה על הכתב דבר דבור על אפניו, מבלי לעיין ברשימות וראשי פרקים. ואף שהאריך הרבה מענין לענין בענינים שונים ובפלפולים רחבים, אולם תמיד חזר רבינו לעניני הנידון, ושוב העלה המסקנות.

דאס זעט מיר אויס מאדנע מכמה סיבות.
1. א פאראגראף שפעטער שרייבט ער: "ועוד זאת כי אעפ"י שרבינו הוסיף תמיד הוספות והערות, והוספות על הוספות, הערה אחת היתה שייכות לענין זה והערה אחרת לענין אחר, ומכל מקום תמיד ידע רבינו להעיר את מקומן של הערות והוספות האלו, אף כי לא הביט בעצם הכתב יד. - כל ההוספות כתב רבינו על פיסות ניירות קטנים, והיה צורך לחבר את הניירות אחת אל אחת ולשלבם אל מקומם הראוי . (ולפעמים נדבק הדבק גם על המפה הפרוסה על השולחן, אשר עליו כתב רבינו את חידושיו, וקשה היה להפריד את חתיכות הנייר מן המפה)." הייסט עס אז כאטש דאס שרייבן איז כלומר'שט געווען "באופן מסודר" און "רשום במוחו ובמחשבותיו הטהורים", ווען ס'איז געקומען צו די הערות איז געווען אויף צעטליך דא און צעטליך דארט און מען האט זיי געדארפט צאמשטעלן. נישט ממש א מסודר'דיגע סטיל פון שרייבן.

2. אויף עמוד שפ"ב "בדרך שאל אותי רבינו, האם נדפסו כבר כל הספרים, והשבתי שכבר נגמרה ב"ה ההדפסה של כל הספרים,ענה רבינו ואמר שבדעתו היה עוד להוסיף אי אלו הערות והוספות, ואמרתי, הלא פשוט בעיני, כי רבינו לא יגמור לעולם מלחדש בתורה, כי תמיד יהיה לרבינו מה להוסיף ולחדש, כדרכו בקודש שהיה כמעיין המתגבר ותמיד נולדים לו חידושים נוספים ורעיונות חדשים, והעלה בת שחוק על שפתיו ואמר לי צדקת בני ואמת כדבריך שאין סוף לדבר, ואם באנו לעכב את הדפסת הספר עד יושלם הכל, מי יודע מתי יושלם." האבן מיר נאכאמאל א בילד פון א מענטש וואס איז א מעין המתגבר און נישט דער סארט וואס האט אלעס מסודר אין קאפ און קען אפשרייבן גאנצע בויגנס פון א ספר פליסנדיג.

3. לגבי שרייבן מפתח הענינים אויף ויו"מ, שרייבט סענדר דייטש (שפ"ב-שפ"ה): "ובענין סידור מפתח הענינים, כלומר "תוכן הענינים", הנה למעשה התחיל רבינו עצמו לסדר ולהעלות על הכתב את מפתח הענינים, וכאשר נסע רבינו לארה"ק בקיץ דשנת תשי"ט לקח רבינו עמו את הגליונות של המהדורה הראשונה של ויואל משה, על מנת שיסדר בשהותו על הספינה את תוכן הענינים, וכן עשה, רבינו כתב את תוכן הענינים של המאמר הראשון עד סימן ע"ח, כאשר חזר רבינו מא"י לשלום מסר לי רבינו את הכתב יד מה שעלה בידו לסדרעל הספינה, ואמר לי רבינו כמתנצל, שיותר לא היה יכול לכתוב מפני הטירדות הרבות. ועוד,שבכל פעם אשר כותב את המפתח הרי נתוספים לו חידושים ורעיונות חדשים בלי גבול, ואם כן יתרבה הספר בהרבה עמודים. ומשום כך אינו יכול להמשיך ולסדר את תוכן הענינים. ולכן ביקש אותי שאשתדל בעצמי לסדר את תוכן הענינים, וגם את מפתח הענינים ומראי מקומות." איז נאכאמאל א בילד פון א מענטש וואס וויל אלץ שרייבן מער און מער און קען זיך נישט קאנטצענטרירן אויפן תפקיד ביי דער האנט. ווידער נישט דער גרעסטער סימן צו א מסודר'דיגע שרייבער.

4. פון הערן דעם סאטמארער רב'ס דרשות איז אויך אן ענלעך בילד פון א ווילדער קאפ וואס פליט אהין און אהער אזויווי די הערות צעטליך, און נישט עמעצער וואס איז מסודר עד כדי כך אז ער שרייבן ווי אויבן געשילדערט לגבי דעם גוף הספר.

5. אין זיין בוך ברענגט סענדער דייטש בילדער פון דריי כתבי יד פארבינדן צו ויו"מ. די נוסח השער, תוכן הענינים און הערות אויף א שטיקל געדרוקטע ויו"מ איבער א מימרא פון ר' עקיבא. ער האט נישט קיין איין קאפי פון א בלעטל פון א לאנגער ספר ווי ויו"מ וואס כלומר'שט האט דער בעל מחבר עס געשריבן ווען "לא רשם לפניו מקודם שום רשימות וראשי פרקים" נאר געשריבן בויגן נאך בויגן "מונח בקופסא מסודר במוחו ובדעתו". פארשטייט זיך אז אויב ליגט א כת"י ערגעץ וואו אין א סעיף בין איך מופרך און מיינע השערות זענען נישט מעלה ומוריד, און הא גופא פרעג איך, וויאזוי איז געווען דאס שרייבן?

6. נאך זעט מיר אויס מאדנע, אז איבער די מפתחות, די מראה מקומות, די הערות און אפילו דער נאמען פונעם ספר איז סענדר דייטש מאריך נאר איבער דאס שרייבן פון ויו"מ אליין איז ער פטור מיט איין פאראגראף. צו שרייבן מיט די הענט א ספר די לענג פון ויו"מ האט געמוזט נעמען חודשים לאנג און ער האט נישט דערויף כמעט קיין שום עובדה.

7. א קליינע (נישט צו ערענסטע) סתירה. אויף עמוד ש"ע שרייבט ער: אני הייתי רגיל לקרוא היטב את כתב יד קדשו של רבינו. ודכירנא שפעם אחת קרא אותי רבינו השכם בבוקר, ומסר לי העמודים שכתב בלילה העבר." איז משמע אז וואס רבינו האט געשריבן האט ער באלד איבערגעגעבן פאר סענדר דייטש. ווייטער אויף עמוד שע"ב שרייבט ער "וכאשר מסר רבינו את הכתב בידי לסדר בדפוס את הספר ויואל משה..." זעט אויס אז רבינו האט אים געגעבן דעם גאנצן כתב יד מיט איין מאל.

8. אן צו פארפארן איבער דער פארלעסליכקייט פון סענדר דייטש, און אסאך מעשיות הערן זיך ווי אמת. נאר מיט די בלעטער אויף בלעטער פון פראפאגאנדע פון איין זייט און שימפן מצד אחר וועט נישט זיין א חידוש אז ער האט באהאלטן דאס וואס ער האט געהאלטן אז הצנעא יפה להם. צב"ש אויף זייטן שע"ב-שע"ג שרייבט ער פון "רבנים ותלמידי חכמים" וואס האבן געבעט זעען די "עלי ההגהה [פון ויו"מ], ואכן רבינו הרשה לי למסור אז העלים המסודרים לכמה רבנים יחידים גדולים בתורה, והרבנים העירו הערות פה ושם." ווער זענען די גדולים און פארוואס דער סוד? ביים דערציילן פון דער השתלשלות פון דער גרינדונג פון דער התאחדות הרבנים רעכנט ער אויס די נעמען פון גאר אסאך רבנים וואס זענען געווען אנוועזנד און אזוי אויך דורכאויס דעם בוך, איז פארוואס איז דא א סוד? דער זעלבער אפאר פאראגראפן שפעטער, "הרבנים הגאונים הצדיקים ברכו ברכת הנהנין" ווען ויו"מ איז ארויס אבער אן קיין נאמען. ער געבט טאקע שפעטער נעמען בנוגע הערות אבער נישט קיין סאך. פארקערט, מבין השורות זעט אויס אז עס זענען געווען אסאך קריטיקער אין היימישע קרייזן.

לאמיך זאגן נאכאמאל אז דאס אויבן זענען בלויז השערות ווייל איך ווייס פשוט נישט. די פראגע איז א פאקטישע און אז עמעצער האט מער פאקטן ביטע ברענגט זיי אראפ.

[[NAMELESS]]

בנוגע נומער 5
בעיני ראיתי ביי אן אספן עטליכע 8 1/2 ביי 11 בלעטער כת"י ויואל משה. לדבריו איז דער כת"י החיבור היינט צוטיילט און צושפרייט ביי פארשידענע אספנים.

[גאלד]

אלס איינער וואס איז אביסל אבסעסט מיט דעם ספר ויואל משה, העל איך מודה זיין איין זאך, דער ספר האט איין גרויסע פראבלעם, סאיז זייער ענטימידעינג, אריכות'דיג, נישט מסודר, דער ספר וואלט געדארפט זיין ציטיילט און 100 פרקים, שטאטס 3 לאנגע מאמרים, בימינו אלו ווען מענטשן האבן א קורצע עטענשן ספען, מ'ערווארט צו מסביר זיין א שיטה אין איין מימ (MEME), צו זאגן פאר אבי ווער לערן דורך א גראבע ספר צו פארשטיין שיטת רבינו, א דורכשניטליכער מענטש העט דאס קיינמאל טאן,
עכ"ז, אויב איינער קאמיט זיך און לערנט דעם ספר מיט א אפען-מיינד, אן קיין נגיעות לשם שמים, זעה איך נישט וויזוי דער ספר זאל נישט קאנווינסן דעם מענטש,

אגב, כאב שוין געהאט אפאר מאל ווי פרא ציונים האבן געזוכט צו אפווענדן שיטת ויואל משה מיט מאמרי חז"ל, וואס קוקט אויס לפנים אז ס'שטיצט ציונית, און ווי זיי האבן פארשטאנען האט עס דער רבי פארזעהן, און זענען אלע געווען סורפרייזד אז דער רבי ברענגט זיי אלע אין ויואל משה און אדרעסירט עס בטוב טעם,

[צפור בודד]

ר' יוס'ל אשכנזי איז זיין הקדמה צו שו"ת דברי יואל שילדערט היפש אנדערש דעם בעל מחבר'ס אופן פון שרייבן. אנדערש ווי "הכל באופן מסודר" און "מסודר במוחו ובדעתו, והעלה על הכתב דבר דבור על אופניו" (לפי סענדר דייטש) איז לויט ר' יוס'ל דער סטיל געווען צו שרייבן מער אימפולסיוו און צעווארפן. ער האט געמעקט, איבערגעשריבן, און מראה מקומות האט ער לכאורה נאכגעקוקט ערשט אינמיטן שרייבן. דאס איז מער איינשטימיג מיט וואס ר' סענדר שרייבט לגבי די פארשידענע קליינע צעטליך וואס ער האט זיך צוגעצייכנט און אויך מיט דער אלגעמיינער בילד וואס מיר האבן פון דעם סאטמארער רב. בכלל, זעט אויס ר' יוס'ל צו זיין מער פארלעסליך ווי סענדר דייטש וואס הערט נישט אויף פראפאגאנדעווען און שעלטן דורכאויס זיין ספר.

תשובות דברי יואל.JPG

[צפור בודד]

זוכנדיג מקורות פאר דעם אשכול איז מיר נולד געווארן אויך א שאלה ווען גענוי דער סאטמארער רב האט געשריבן ויו"מ.

לפי סענדר דייטש'ס בוצינא קדישא (ח"א: שע"א, שע"ה) איז קונטרס שלש שבועות ארויס ער"ה תשי"ט און דער גאנצער ספר ויו"מ אין תשכ"א (שע"ג). אבער אין שו"ת דברי יואל סי' פה, וואס האט א דאטום פון דאנערשטיג פר' בא תשי"ג, שרייבט ער "ומה שהקשה בזה המהרי"ט ישבתי במ"א (ויואל משה מאמר ישוב א"י סי' ז')".

ר' יוסל אשכנזי, דער מסדר התשובות, שרייבט טאקע אין דער הקדמה "וכל המראה מקומות שהוספנו הכנסנו בחצאי עיגול כזה ( )" ממילא איז נישט מוכרח אז מאמר ג' שבועות איז שוין געווען אפגעשריבן אין תשי"ג, און ס'קען זיין אז דער מסדר האט נישט ריכטיג צוגעצייכנט דעם מקור. נאר אנדערש ווי אן אנדער מראה מקום פון ויו"מ אין א תשובה (סי' קלב) מיט א דאטום פון תרצ"ב, שרייבט דא דער משיב "ישבתי במקום אחר". פארשטייט זיך אז עס קען זיין אז דער "מקום אחר" מיינט עפעס אנדערש און עס איז פארלוירן געווארן אדער איז נישט געווען באקאנט צו דעם מסדר, און דער משיב אליין האט נישט געמיינט א מקור אין ויו"מ וואס קען זיין איז נאך דעמאלטס נישט געווען אפגעשריבן. דאך איז כדאי אויסצופארשן ווען גענוי ויו"מ איז געשריבן געווארן. ר' יוסל שרייבט אויך אין דער הקדמה אז ביז דער ס"ר איז קראנק געווארן האט ער נישט געוואלט אפדרוקן זיינע ספרים, און עס קען זיין אז חלקים פון ויו"מ האט ער געשריבן פריער און מען האט זיי ערשט שפעטער געדרוקט.

לגבי דער הקדמה פון ויו"מ, זעט אויס אז דאס איז געשריבן געווארן נאך דער ספר גופא. אין א דאקטאראט פון רפאל קדוש* שרייבט ער "ההקדמה לספר הנה תמצית רעיונית של הספר כולו, והיא נכתבה לאחר כתיבת הספר לכן לפני שנכנסים לעובי הקורה של הספר עצמו חשוב לעיין בהקדמה. עיון בהקדמה יתן כבר רקע לגבי קו המחשבה בו נוקט המחבר לאורך הספר, ומלבד זאת ישנם כמה משפטים חשובים . אשר קנו להם פרסום בזכות עצמם, המופיעים בהקדמה בלבד". (די הדגשה איז אין דער מקור)

אין א הערה לייגט ער צו: "פעמים רבות בהקדמה הוא כותב "כפי שכתבתי", "כפי שהבאתי", אולם פעם אחת כתב גם "כאשר אכתוב מזה בפנים הספר" (עמ' ח'), למרות זאת נראה כי ההקדמה, לפחות רובה, נכתבה לאחר כתיבת הספר."

*רפאל קדוש: על הגות דתית קיצונית: משנתו הרדיקלית של האדמו"ר מסאטמר
Department of Hebrew and Jewish Studies, Faculty of the Humanities, University of Cape Town, April 2011

[גאלד]

איך האב שוין געטראפן מערערע מראה מקומות אין ויואל משה (ווי אויך דברי יואל) צו זיין טעותים. די מקור איז ריכטיגע אבער דער מראה מקום, דף/סעיף נישט.

[אישתישבי]

מען זאגט אז מען מאכט אויף א ויואל משה שמעקט פין צוויבעל.

והמבין יבין.

[ליפא]

דו מישט אויס מיט ברך משה

[צפור בודד]

אין עזר בקודש פון עזריאל גליק איז דא א קאפי פון איין עמוד פון דער כתב יד וואס דאס קעפל זאגט איז פון ויו"מ. ס'איז געשריבן אויף ר' יואל'ישס בריוו צעטל מיט "יואל טייטלבוים" אין דער זייט. אויף פלעצער איז טאקע אביסל געמעקט ווי יוס'ל אשכנזי שילדערט. איך ווי פרובירן ברענגען א בילד.

[צפור בודד]

די ציטירונגען דא קומען פון אן אשכול אויף אייוועלט בנוגע רב וואזנער וואו די שמועס איז פארפארן איבער וועם ר' יואל'יש האט געשיקט ויואל משה איידער ער האט עס ארויסגעגעבן. סענדר דייטש שרייבט אויך אז דער ס"ר האט געשיקט ויו"מ צו רבנים פארן ארויסגעבן, נאר אינטערעסאנט אז ער דערמאנט נישט קיין איינער פון די רבנים. אפשר האט ער געהאלטן אז ס'איז א פחיתת הכבוד, אדער אן אנדערע סיבה.

דורך מצלמה » מאנטאג אפריל 06, 2015 11:43 pm
... זיין ידידות האט ארויסגעשטארט צו סאטמאר פון אלטן סאקמיר רב זצ"ל וואס האט אויסגעקליבן צו שיקן די הייליגע ספרים ויואל משה און על הגאולה מגיה צו זיין - מבהיל הרעיון.
הרב וואזנער איז געווען אינגער פון רבי'ן מיט אומגעפער 35 יאר, דער רבי וואלט געקענט באלד זיין זיין זיידע, און דער רבי האט צו אים געשיקט מגיה זיין זיינע הויפט ספרים בהלכה והשקפה.
הרב וואזנער האט געמאכט שינויים, און דער האט אנגענומען זיינע מערקווירדיגע, מאניומענטאלע הגהות, בדברים הנוגעים ברומו של עולם - יש למנוע מלילך לכותל - ועוד!...

דורך dim » דינסטאג אפריל 07, 2015 12:59 am
גראדע האב איך פונקט היינט געהערט פארקערט,
אז איינע פון די אייניקלעך האבן פארציילט אז ער האט געוואלט מאכען עפעס א שינוי, און די רבי האט נישט געלאזט

דורך רמונים » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:38 am
דער רבי האט געגעבן דעם ויואל משה פאר יעדן רב תלמיד חכם וואס ער האט געהאט שייכות דאן, איבערצוקוקן און זאגן הערות, און זיך געפרייט און מקבל געווען הערות. אין די צווייטע דרוק איז טאקע דא זאכן צו געקומען און געטוישט געווארן...

דורך שטארק זיך » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:03 am
ביידע אמת, געווען שינויים וואס דער אבי האט יא געמאכט, און אנדערע וואס ער האט נישט.

דורך קרוץ מחומר » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:04 am
אזוי פארציילט אויך ר' שמואל דוד פר"מ אויף קול מבשר אז די רבי האט נישט געמאכט דעם שינוי.

דורך מצלמה » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:18 am
הרב וואזנער אליין איז מער באגלייבט ווי הרב ש.ד. פריעדמאן - אזוי קלער איך.
הרב וואזנער זאגט אז ער האט מגיה געווען - און דער רבי האט עס אקצעפטטירט ואשרי הדור שהגדולים נשמעים לקטנים - לשונו הזהב של בעל שבט הלוי.

דורך מצלמה » דינסטאג אפריל 07, 2015 12:54 pm
וועלכער רב ווייסט איר אז דער רבי זצ"ל האט אים געשיקט מגיה זיין דעם ויואל משה?
איין רב ביטע מיט א מקור!

דורך צווייפעל » דינסטאג אפריל 07, 2015 12:59 pm
ווייצענער רב, א דבר ידועה.

דורך טיפיקעל » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:05 pm
הרב הירשפרונג

דורך אני השפל » דינסטאג אפריל 07, 2015 1:07 pm
שמעתי מפ''ק פון הרב וואזנער זצ''ל אז ''רבי יואליש האט אקצעפטירט מיינע הערות'' איך האב עס רעקארדירט.

דורך מצלמה » דינסטאג אפריל 07, 2015 2:16 pm
פאר הרב הירשפרונג האט דער רבי געשיקט די תשובה, נישט מגיה צו זיין. נאר מאמר לשון הקודש האט דער רבי "געשריבן" פאר אים.

דורך צווייפעל » דינסטאג אפריל 07, 2015 2:50 pm
... ווייצענער רב איז געווען לכאו' פון די איינציגע רבנים (אויסער ר' נתן יוסף וכדו') וואס דער רבי האט מיט אים דורך געטון דעם ויואל משה, (נישט סתם מגיה געווען), סאיז מפורסם אסאך זאכן הן שנתנו לדפוס והן שלא נתנו לדפוס וואס דער רבי האט זיך מפלפל געווען מיט הרב מווייצן, אפס קצהו תראה בספר 'אביר הרועים' שיצא לאור לאחרונה ערך הרב מווייצן.
ושמעתי הרבה ענינים ג"כ מבנו, האב"ד סיגעיט שליט"א.
גראדע רב וואזנער איז מיר א חידוש, קיינמאל נישט געוויסט אז דער רבי האט אים געגעבן דעם ויואל משה אויך, ואם קבלה הוא נקבל.

דורך מצלמה » דינסטאג אפריל 07, 2015 2:56 pm
כ'האב קיינמאל נישט געהערט אז דער רבי האט עס געשיקט פאר ווייצענער רב. און אביר הרועים איז ערבא ערבא צריך, וד"ל.

דורך פאמיליעמירעלס » דינסטאג אפריל 07, 2015 7:44 pm
... ווי אנדערע האבן שוין געזאגט האט עס סאטמאר רב געוויזן פאר מערערע רבנים אין יענע צייט, קאפישער רב, ווייצענער רב איז ידוע, נאך אסאך רבנים, אדער סתם תלמידי חכמים ווי ר' נתן יוסף וואס האט אסאך צוגעלייגט, און דער רבי דערמאנט כמה פעמים, שוב הראוני, חכם אחד וכדומה, ער האט געוואלט ווי מער הערן און זען, ער האט געשיקט בארגן ספרים ביים קאזליווער סענפעטערער ר' פישעלע זז"ג.
און יענע יאר ווען ער האט געענדיגט דעם ספר זומער תשי"ט איז ער געווען אין ארץ ישראל און דעמאלט פארברענגט מיט הגאון הרב וואזנער (ס'דא שיינע בילדער פון דעמאלט) און האט עס אים אויך געוויזן.

[גאלד]

.

[צפור בודד]

Wosner, Satmar.jpg

רב וואזנער האט גאר פארמעסיגט דעם ספר ויואל משה. דער בריוו דערמאנט אין הערה קפט געפין איך נישט.
פון "בחצר הלוי" פון ר' שלום צבי ענגלענדער (אן איידעם פון ר' חיים וואזנער), כסלו תש"פ, לונדון

[קאך_לעפל]

שטותים מיט בארשט!