ממהרים לבא - מאכן שבת פרי

[וואלווי]

דער תרומת הדשן שרייבט דאך שוין וואס מ'פלעגט טון...

בכלל ווייסן מיר דאך אז ביי חסידים האט מען נישט מקפיד געווען אויף חדש...

פאר זיך נישט. פאר יענעם יא.

[וואלווי]

דאכציך אז אין אבן שתיה ווערט געברענגט אז דער תורת חיים פון קאסוב פלעגט מאכן זייער פרי שבת, עד כדי כך אז מ'האט געזאגט אז די זון האט אריין געשיינט אין בעכער ביי קידוש. נאך עפעס דערציילט מען אז נאכען טיש פלעג די תו"ח זיך גיין צולייגן, און ער איז אויפגעשטאנען כדי צו קענען איבערליינען קרי"ש של ערבית נאכן זמן.

חוץ אויב ער האט זיך נוהג געווען ווי אונזער [tag]ליטוואק פון בודאפעסט[/tag] און געמאכט קידוש פאר כגוונא, וואס ליבי אומר לי אז די פלאם פון אזא צדיק האט עם נישט ערלויבט צו מפסיק זיין די דאווענען, דארף מען זעהן ווי אזוי אזא מעשה לייגט זיך אויפ'ן שכל. איז דען מציאות'דיג, צו זאגן מזמור שיר ליום השבת, ממשיך זיין מיט א חסידישען מעריב, ווינטשען גוט שבת פאר'ן ציבור בצהלת פנים, זינגען זמירות, די זון זאל אריינשיינן אין בעכער, עסען א סעודה, איינשלאפן פאר צאת, אן האבן מקבל שבת געווען פאר די פלג?

נאך אנאליזן די פיסיקס פון קאסוב אינדערהיים, שטעלט זיך אויס אז ער האט מקבל שבת געווען נאכ'ן פלג. די בית המדרש אין קאסוב האט דאך נישט געהאט קיין סקיילייטס, קומט דאך אויס אז די זון האט געשיינט פון די געהעריגע פענסטערס מן הצד. די מציאות איז אויב די זון שיינט אריין פון פענסטער דארף דאס זיין אויף א שיפע ענגעל אז ס'זאל קענען אריינשיינן פון פענסטער אין בעכער אריין, וואס דאס מיינט לכאורה אז די זון האט געהאלטן נאכ'ן פלג.

איי וועסטו פרעגען ווי אזוי קען מען אריינרוקן אזוי פול עבודת הקודש אין אזא קורצע טיים פרעים? נאר, פארשטייט זיך אליינס אז נישט אלעס דארף מען אליינס פארשטיין.

הללו עבדי השם וכו' ממזרח שמש עד מבואו...

[ליטוואק פון בודאפעסט]

מיינונגזאגער - האסט אויסגעמישט אמת מיט נישט אמת אינאיינעם.

די הלכה איז געפסקנ'ט אין שו"ע אז פון א פאר מינוט פאר די שקיעה טאר מען קיין מלאכה נישט טון. יא, די זעלבע שו"ע, אין די זעלבע סימן, וואס פסקנ'ט ווי רבינו תם אז בין השמשות הייבט זיך אן לאנג נאך די שקיעה, פסקנ'ט אז פון א פאר מינוט פאר די שקיעה 'חמה בראש אילנות' דארף מען אויפהערן טון מלאכה.

[אונטער חכם]

נאר ווער עס איז נישט בקי.
און חמה בראש אילנות מיינט נישט דווקא פאר די שקיעה, עס איז נאר די לעצטע פלאץ ווי מען קען זעהן די זון.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

יא, און מיר זענען נישט בקי. וואס מיינט בקי? ער ווייסט ויאזוי עס קוקט אויס אין די צייט פון דריי פערטל מיל פאר צאת הכוכבים. ווער ווייסט וואס דאס מיינט? ווער ווייסט וויפיל ליכט איז דעמאלס דא?

און חמה בראש אילנות מיינט זיכער פאר די שקיעה, ווייל נאכ'ן שקיעה קען מען דער זון נישט זען.

[שמעון וואלף]

חסידישע אידן לייגן זיך נישט פרייטאג צונאכטס פאר חצות, נו וואס האט עטץ פון דאווענען פרי?
וואס פארשטייען די מאדערנע

[אישתישבי]

און איך טו אזוי אין לעיקוואד אויך, איך דאווען מנחה גדולה ווי געווענדליך, און ביים זמן שבת זאג איך קבלת שבת און איך מאך קידוש און עס א סעודה, און נאכ'ן סעודה גיי איך דאווענען. דער גר"א שרייבט מ'זאל דאס נישט טון.

עס איז מיר מאדנע אז אין מאנטשעסטער איז געווען אין יענער יארן א מנין נאכ'ן זמן פרייטאג צו נאכט. אין ענגלאנד מאכן אפילו חסידיש'ער אידן שבת פרי, קוק אויף אייוועלט ווי אנעים זמירות פארשטייט נישט וואס מ'וויל פון די וואס מאכען שבת פרי. צאת הכוכבים אין מאנטשעסטער קען זיך ציען ביז עלעף אזייגער. שבועות ביינאכט האט מען כמעט נישט געלערנט דארט.

וויאזוי ארבעט מען מיט א שומר?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אז מ'וואשט זיך פאר די האלבע שעה פאר'ן זמן ק"ש, איז עס נישט קיין פראבלעם. איך וואש מיר נאך פאר די שקיעה

[מיינונגזאגער]

אז מ'וואשט זיך פאר די האלבע שעה פאר'ן זמן ק"ש, איז עס נישט קיין פראבלעם. איך וואש מיר נאך פאר די שקיעה

דאס מיינט נאך נישט אז עס נישט קיין פראבלעים אז די אוהסט עס!


Sent from my iPhone using Tapatalk

[אישתישבי]

מען ברויך עסן א כזית ווען עס איז שוין נאכט, אז נישט דארף מען זיך וואשן בייטאג דריי מאל, ווען בענטשט מען אויב מען וויל נאך דאווענען מעריב מיט דער מנין?

דער מנחת יצחק האט אפשר נישט געבענטשט ביז נאך מעריב, ווען ער איז צוריקגעקומען און געגעסן נאך א כזית.

וואס טוט איר ר' ליטוואק?

[ליטוואק פון בודאפעסט]

'מען ברויך' איז דוכט זיך א מג"א, אבער איך געדענק נישט אז דאס איז די געפסקנ'טע זאך אין די שפעטערע ליקוטים, ערוה"ש, מ"ב קיצור שו"ע וחיי"א. די מנהג איז זיכער נישט אזוי געווען, טאמער מ'איז געגאנגן שפאצירן ביים טייך נאכ'ן סעודה, כמו"ש התרוה"ד (איך שרייב פון זכרון, באשטיינער מיר נישט).

אלס אינגעל געדענק איך אז מחמירים האבן אזוי געטון, אבער דאס איז נישט געווען די פסק הלכה. אין ישיבה אין מאנטשעסטער זענען א קליינע מאס בחורים געבליבן נאכ'ן סעודה צו קענען עסן א כזית נאך צאת הכוכבים.

[אישתישבי]

דער משנה ברורה זאגט אז לכתחילה זאל מען עסן ביינאכט א כזית.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

איך האב יעצט געזען א ליקוט אויף היברובוקס בנוגע דער ענין, ועי' כאן בענין עסן נאך צאה"כ. נישט קיין גרויסע חידושים, נאר מלקט געווען די נעמן און מראי מקומות

דער ערוה"ש רופט עס טאקע אן א 'חומרא בעלמא ממדת החסידות' אזוי ווי עס איז מיר געלעגן אין קאפ אז אזוי איז. אבער אה"נ דער שו"ע הרב און דער מ"ב שרייבן עטוואס שארפער 'טוב לחוש לדבריהם'.

ווען איך וואלט געהאט א ברירה, וואלט איך עס געדארפט טון. אבער איבערקערן א גאנצע שטוב, פאר א 'טוב לחוש לדבריהם' זעט מיר נישט אויס אן אויסגעהאלטענע זאך. די פרייז וועט זיין מער ווי דאס איז ווערט.

[בן ישי]

ביי די מער מאדערענער פרומע עולם, איז מאכן שבת פרי דער נארמע, ביי אונז חסידים איז דא אסאך מנינים צו מאכן שבת פרי. אבער זעהנדיג א אינטרעסאנטע אבזערוואציע איז כדי דאס אויסצושמועסן.

אין הלכה ווערט די זאך ברייט אויסגעשמועסט אין הל' שבת אין מג"א, ווי ער זאגט התירים צו דאווענען פרי ערב שבת, אפילו מען דאווענט נישט פרי אגאנצע וואך. אין בית יוסף קען מען זעהן גדולים פין די חכמי אשכנז וואס האבן מקבל שבת געוועהן פרי, און דערנאך שפאצירט ביים וואסער ווען עס איז נאך געוועהן לעכטיג. דער צאנזער רב דער דברי חיים האט מקבל געוועהן פרי שבת חנוכה, אז מען האט געזאגט גוזמאות אז ווען ער האט קידוש געמאכט האט דער זון געשיינט אויף דער בעכער (זעהט אויס דער בעכער איז דעמאלסט נישט געוועהן פארמשכון'ט), און דער זאך איז א אנגענומענע ביתר אז מען "קען" דאס טוהן.

בשם דער גר"א ווערט געברענגט אז מאכן שבת פרי איז א גרויסע מצוה און א קליינע עבירה, און מקבל זיין שפעט בזמנה איז א קליינע מצוה און א גרויסע עבירה, נעמליך אז די הלכה'דיגע פראבלעם פין מאכן פרי מאכט עס א קליינע עבירה, אבער שפעט האט דער חסרון אז מען איז נישט אזוי בשמחה.

מיט דעם אלעם איז היינט געווארען א שלעכטע בליק אויף דער "ערלי שבת", מען טוט עס אזוי סטעריאטייפען אלס א מאדערנע פויערישע זאך, גרויסע רבי'ס וועלען קיינמאל נישט דאווענען פרי, און אפילו קליינע רבי'ס וואס האפן צו זיין גרויס וועלען אויך דאווענען שפעט, אפילו אין זייערע בתי מדרשים איז דא א ערלי מנין.

אין בעלזא האט דער רב מתיר געוועהן צו מאכן ערלי מנינים אין די שטיבלעך, אבער ער איז א יוצא מן הכלל, כמעט נישט דא קיין גרויסע חסידישע בתי מדרשים וואס וועלען האבן ערלי מנינים אין זייער בית המדרש.

און דו איז דא שאלה פארוואס?

וואס האבן דא בעסערע עליטישע שוואנצאנישע קעגען דער ערלי שבת? וואס האט עס געזינדיגט?

איך קען זעהן אז אין די נאנטע עתיד וועט איינער פין די רבי'ס לאזן פאלען ווערטער קעגן דער ערלי שבת, אז דאס איז נישט קיין משנת חסידים, צוביסלעך וועט מען עס אסר'ן, צוביסלעך וועט מען טראסקענען קינדער פין מוסדות ווען דער טאטע דאווענט ערלי. איינער פין די שאלות אויף די אינטערנעט פאפיר וועט זיין, ווי דאווענט איר פרייטאג מנחה מעריב?

קען דאס איינער מסביר זיין?

[רביה''ק זי''ע]

כ׳האב נישט געוואוסט אז די בעלי התוספות און דער תרומת הדשן האבן געוואוינט אין אמעריקע, אקעי, נאך א ידיעה אין מיין ידיעות באגאזש.

[אישתישבי]

כ׳האב נישט געוואוסט אז די בעלי התוספות און דער תרומת הדשן האבן געוואוינט אין אמעריקע, אקעי, נאך א ידיעה אין מיין ידיעות באגאזש.

און ווען איינער זאגט אים חינוך פין די קינדער, האט ער נעבעך נישט וואס צו ענטפערן, זאגט ער אז ער קען זאגן צען זאכען וואס ער טוט קעגן דער חינוך פין די קינדער.

און די ערשטע זאך, אז מען נעמט איינער פאר א רבי, וואס האט א פיסק וואס איז נישטא אין די גאנצע חריידישע וועלט, דאס איז זיכער קעגן די חינוך פין אונזערע קינדער.

למשל זאגן עפרא לפומיה אויף א רב וואס איז עלטער און חשובער, אדער איינער וואס קען נעבעך נישט צוזעהן ווי איינער נעמט איין נעבעך צו אפאר חסידים. דאס איז אלעס אקעי מיט חינוך הבנים. נאר דוקא דער פריער שבת, דאס האט דער פעטער נישט געוואלט, ווייל דער רבי האלט אז טאמער איז דא א מצוה וואס קען זיין געשמאק איז דא א חיוב עס שווער צו מאכען.

[צפור בודד]

"ירידת הדורות" ווייל מען וויל דאוענען אביסל פריער און צוגעבן אן עונג שבת פאר די ווייב און קינדער, אזויווי עס איז איינגעפירט איבעראל אין אייראפע?! לאמיר אויך נישט פארגעסן אז די זענען די זעלבע וואס מאחרים לצאת איז ביי זיי א מ"ע דאורייתא און דאווענען מנחה אין אלף השישי אויף דעם חשבון.

ווען מען וועט שרייבן פון אונז די היסטאריע, וועט מען ברענגען די דרשות פון יוסף קרויס קעגן דער פרקי אבות שיעור פון הגה"ק שליט"א און אלעס וועט פארענטפערט ווערן.

[אישתישבי]

כ'פארשטיי נישט, דער טאטע פין יוסף קרויס מאכט שבת פרי?

[צפור בודד]

כ'פארשטיי נישט, דער טאטע פין יוסף קרויס מאכט שבת פרי?

טאמער פארשטייסטו טאקע נישט, דא איז א בחור פונעם זעלבן שטעטל וואס בלוטיגט ברבים איבער דער ווערטשאפט פון יענעם שטעטל. און דא איז דער רב השטעטל וואס האלט אז ירידת הדורות איז ווייל עלטערן ווילן מאכן שבת קודש אביסל מער אינגענעמען פאר זייער פאמיליע. השומר שבת הבן עם הבת = ירידת הדורות.

און טאמער פארשטייסטו נאך אלץ נישט, קען זיין דו רויכערסט וואס ער רויכערט. און מיט דעם פארשטיי איך שוין בעסער, [tag]איש תשבי[/tag]... תשמחנו בנים על אבות במוצאי שבתות. פרייטיג צו נאכטס זענען בנים על אבות ירידת הדורות, נאר מוצאי שבת, נאך ר"ת שטייטזעך, דעמאלסט מעג מען.

[אישתישבי]

כ'פארשטיי נישט, דער טאטע פין יוסף קרויס מאכט שבת פרי?

טאמער פארשטייסטו טאקע נישט, דא איז א בחור פונעם זעלבן שטעטל וואס בלוטיגט ברבים איבער דער ווערטשאפט פון יענעם שטעטל. און דא איז דער רב השטעטל וואס האלט אז ירידת הדורות איז ווייל עלטערן ווילן מאכן שבת קודש אביסל מער אינגענעמען פאר זייער פאמיליע. השומר שבת הבן עם הבת = ירידת הדורות.

און טאמער פארשטייסטו נאך אלץ נישט, קען זיין דו רויכערסט וואס ער רויכערט. און מיט דעם פארשטיי איך שוין בעסער, [tag]איש תשבי[/tag]... תשמחנו בנים על אבות במוצאי שבתות. פרייטיג צו נאכטס זענען בנים על אבות ירידת הדורות, נאר מוצאי שבת, נאך ר"ת שטייטזעך, דעמאלסט מעג מען.

[berlbalaguleh]

איך האב נאכנישט געליינט וואס די אנדערע מגיבים האבן געזאגט אבער לפענ"ד איז כ"ק מהר"א קר"י'ס גאר שטארקע געגנערשאפט צו מאכן פריע מנינים פרייטיג צו נאכטס. א זאך וואס לייגט זעך נישט אויפ'ן שכל. יונגעלייט וועלכע האבן גאר קליינע קינדער אין שטוב מוטשען זיך זייער מיט די קינדער ווען מ'מאכט קידוש שפעט. ער זאגט כמעט ביי א יעדע עפנטליכע דרשה ארויס א מיינונג אקעגן דעם. כאילו ס'איז א פירצה אין אידישקייט...!

די איינציגע סיבה וואס איך ערלויב מיר צו טראכטן פאר זיין שטארקע קעגנערשאפט, קען מעגליך זיין אז ר'האט מורא אז ער'ט נישט האבן קיין גרויסן עולם ביי זיין טיש...!

[שארפןקאפ]

לאו דווקא זיין טיש, זיין דאווענען
[emoji1784]

[אלע צוזאמען]

א באקאנטער מיינער, א חסיד פון ר' לייבוש לייזער מ'פשעווארסק, איז ליידער דייעגנעזירט געווארן מיט א געפערליכע מחלה ל''ע, ווען ער איז זיך געגאנגען מזכיר זיין ביי זיין רבי, האט אים ר' לייבוש געהייסן ער זאל אנהייבן מקבל זיין שבת פרי, בעיקר און די זומער חדשים, אזוי אז זיין ווייב און קינדער זאלן קענען מיטהאלטן די סעודה יעדע וואך.