געטוישטע און פארגעסענע מצוות

[רביה''ק זי''ע]

אזויווי ס'טוט זיך אין א דערנעבענדען אשכול וועגן עגונות און צו מ'קען טוישן מצוות אין די תורה, עפן איך דא אן אשכול צאמצונעמען די מצוות וואס מ'האט קלאר יא געטוישט, לאמיר זעהן צו מיט די הילף פון די חברים דא וועלן מיר קענען אלעס צאמנעמען.

כ'על אנפאנגען מיט א קשיא. די משנה זאגט אין מסכת סוכה דף מב: אז דעם ערשטן טאג סוכות איז דא א מצוה מן התורה צו שאקלען לולב און אתרוג, אויב אבער ס'געפאלט שבת שאקעלט מען נישט קיין לולב ווייל מ'האט מורא טאמער וועט זיין איינער וואס וועט נישט וואוסן וויאזוי צו שאקלען לולב, און ער וועט טראגן זיין לולב אין רשות הרבים צו א תלמיד חכם איהם אויסצולערנען וויאזוי צו שאקלען. האבן חז"ל געזאגט אז ענדערש זאל גאנץ כלל ישראל נישט שאקלען קיין לולב ווי איידער אז איין עם הארץ זאל חלילה מחלל שבת זיין.

יעצט, תוספות ברענגט א ירושלמי אין מסכת שבת דף ה: ד"ה בשלמא, אז לויט בן עזאי איז מען נישט מחייב אויב מ'טראגט אין רשות הרבים נאר אויב מ'שפרינגט די גאנצע פיר אמות אין איין ציה, ווייל אויב מ'גייט געהעריג ווערט יעדע טריט גערעכנט אלץ אן עקסטערע געגייעכץ וואס איז ווייניגער פון פיר אמות, און ווייניגער פון פיר אמות מעג מען טראגן. לויט דעם איז שווער, פארוואס האבן חז"ל מורא געהאט אז דער עם הארץ וואס דערמאנט זיך יום טוב אינדערפרי זיך אויסצולערנען וויאזוי צו שאקלען לולב וועט שפרינגען פיר אמות מיט זיין לולב, וואספארא מין חשש איז דאס?

איז דא אויף דעם אפאר תירוצים:

א. ס'נישט דא אזא ירושלמי, עכ"פ נישט אין אונזער ירושלמי.

ב. ווי קען זיין א איד זאל האלטן א לולב אין די הענט און נישט שפרינגען פאר שמחת המצוה? (אבני נזר דאכצעך).

ג. לויט בן עזאי דארף מען זאגן אז די חשש איז נישט געווען די טראגן אין רשות הרבים פיר אמות נאר דאס ארויסטראגן פון רשות היחיד צום רשות הרבים.

איך וועל אבער דא פארלייגן א פערטע תירוץ, און איך וועל עס פארענטפערן מיט א צווייטע ירושלמי.

ריש לקיש זאגט אין ירושלמי מסכת עירובין פרק ח' הלכה ח': "אין רשות הרבים בעולם הזה אלא לעתיד לבוא שנאמר כל גיא ינשא". ריש לקיש האלט אז א רשות הרבים איז נאר אויב ס'רינגלט ארום די גאנצע וועלט גראדערהייט, און וויבאלד די וועלט איז דאך פול מיט בערג איז נישט מעגליך אז ס'זאל זיין אזא זאך ווי א רשות הרבים, נאר לעתיד לבא ווען אלע בערג וועלן פלאך ווערן ווי ס'שטייט אין נביא דעמאלטס וועט מעגליך זיין א רשות הרבים.

שטעלט זיך א וועלט'ס אויפטרייסעלנדע קשיא, פארוועם זענען געזאגט געווארן די אלע משניות וועגן טראגן אום שבת? פארוועם האט די נביא ירמיה געזאגט כֹּה אָמַר השם הִשָּׁמְרוּ בְּנַפְשׁוֹתֵיכֶם וְאַל תִּשְׂאוּ מַשָּׂא בְּיוֹם הַשַּׁבָּת, איז דאס אלעס הילכתא למשיחא?! נאך מער איז שווער, פארוואס פאר א גוט יאר שאקעלט מען נישט קיין לולב אין סוכות וואס געפאלט אום שבת, אויב ביז משיח'ס טאג וועט נישט זיין קיין רשות הרבים פאלט דאך אוועק די גאנצע חשש? ווען משיח וועט קומען וועלן דאך אלע אידן קענען די הלכות און וואוסן וויאזוי מ'שאקעלט לולב, און אפילו אויב נישט קען מען דאך דעמאלטס מאכן די גזירה?

נאר די תירוץ איז זייער פשוט, ריש לקיש האט אויך געוואוסט אז ווען די תורה רעדט פון א רשות הרבים דארף עס נישט ארומרינגלען די גאנצע וועלט, דאס וואס ער האט געזאגט אז ס'דארף יא ארומרינגלען די גאנצע וועלט איז נאר געווען א תירוץ וויאזוי מ'קען פטור ווערן פון דעם איסור. אזויווי ער האט געזעהן אז די איסור פון טראגן אום שבת איז זייער שווער, האט ער אלס א רב וואס פילט אן אחריות אויף אידן מבטל געווען די מצוה, און כדי מ'זאל איהם נישט קענען פארהאלטן הלמאי ער איז מבטל א מצוה דאורייתא האט ער געבאקן א נייע פשט. די זעלבע תירוץ קען מען אויך זאגן אויף בן עזאי, ריש לקיש האט גענוצט א תירוץ אז א רשות הרבים דארף ארומרינגלען די וועלט, בן עזאי האט גענוצט א תירוץ אז טראגן איז נאר אויב מ'שפרינגט די גאנצע פיר אמות אין א ציה, די מכוון איז אבער די זעלבע, ס'איז פשוט א וועג זיך ארויסצודרייען פון דעם איסור.

לויט דעם וועט פארענטפערט ווערן נאך א שווערע קשיא, די גמרא זאגט אז יעדע גאס וואס איז 16 אמות ברייט איז א רשות הרבים און מ'טאר נישט טראגן דארט אום שבת אפילו מיט אן עירוב, אן עירוב העלפט נאר אין א כרמלית. לויט דעם וואלט מען אין אונזערע היינטיגע גאסן נישט געטארט טראגן אום שבת, אפילו אן עירוב וואלט נישט געהאלפן. קומט רש"י און זאגט אז אויסער דעם וואס ס'דארף זיין 16 אמות ברייט דארפ'ן אויך 600,000 מענטשן זיך דרייען דארט יעדן טאג, און אזוי פסק'נען אויך דער רמב"ן, רשב"א און נאך ראשונים, און דאס איז איינס פון די היתרים אויף וואס אונז פארלאזן זיך מיט'ן טראגן מיט די עירוב. פרעגן דער ר"ן, מגיד משנה, הגהות מרדכי, און נאך ראשונים, וואו איז געהערט געווארן אזא מין זאך? פון וואו האט רש"י גענומען אזא מין היתר וואס שטייט נישט אין ערגעץ פאר איהם, נישט אין די תורה, נישט אין משניות, נישט אין גמרא? אויב ס'וואלט געווען אמת וואלט די גמרא עס געמעגט זאגן, כאטש ברמיזא, אזוי ארבעט עס, מ'קען זיך אויפבאקן פשטים קעגן די גמרא?

אבער לויט ווי אונז האבן געזאגט שטימט עס זייער גוט, רש"י איז געגאנגען אין די זעלבע וועג ווי ריש לקיש און בן עזאי.

[מיינונגזאגער]

אזויווי ס'טוט זיך אין א דערנעבענדען אשכול וועגן עגונות און צו מ'קען טוישן מצוות אין די תורה, עפן איך דא אן אשכול צאמצונעמען די מצוות וואס מ'האט קלאר יא געטוישט, לאמיר זעהן צו מיט די הילף פון די חברים דא וועלן מיר קענען אלעס צאמנעמען.

כ'על אנפאנגען מיט א קשיא. די משנה זאגט אין מסכת סוכה דף מב: אז דעם ערשטן טאג סוכות איז דא א מצוה מן התורה צו שאקלען לולב און אתרוג, אויב אבער ס'געפאלט שבת שאקעלט מען נישט קיין לולב ווייל מ'האט מורא טאמער וועט זיין איינער וואס וועט נישט וואוסן וויאזוי צו שאקלען לולב, און ער וועט טראגן זיין לולב אין רשות הרבים צו א תלמיד חכם איהם אויסצולערנען וויאזוי צו שאקלען. האבן חז"ל געזאגט אז ענדערש זאל גאנץ כלל ישראל נישט שאקלען קיין לולב ווי איידער אז איין עם הארץ זאל חלילה מחלל שבת זיין.

יעצט, תוספות ברענגט א ירושלמי אין מסכת שבת דף ה: ד"ה בשלמא, אז לויט בן עזאי איז מען נישט מחייב אויב מ'טראגט אין רשות הרבים נאר אויב מ'שפרינגט די גאנצע פיר אמות אין איין ציה, ווייל אויב מ'גייט געהעריג ווערט יעדע טריט גערעכנט אלץ אן עקסטערע געגייעכץ וואס איז ווייניגער פון פיר אמות, און ווייניגער פון פיר אמות מעג מען טראגן. לויט דעם איז שווער, פארוואס האבן חז"ל מורא געהאט אז דער עם הארץ וואס דערמאנט זיך יום טוב אינדערפרי זיך אויסצולערנען וויאזוי צו שאקלען לולב וועט שפרינגען פיר אמות מיט זיין לולב, וואספארא מין חשש איז דאס?

איז דא אויף דעם אפאר תירוצים:

א. ס'נישט דא אזא ירושלמי, עכ"פ נישט אין אונזער ירושלמי.

ב. ווי קען זיין א איד זאל האלטן א לולב אין די הענט און נישט שפרינגען פאר שמחת המצוה? (אבני נזר דאכצעך).

ג. לויט בן עזאי דארף מען זאגן אז די חשש איז נישט געווען די טראגן אין רשות הרבים פיר אמות נאר דאס ארויסטראגן פון רשות היחיד צום רשות הרבים.

איך וועל אבער דא פארלייגן א פערטע תירוץ, און איך וועל עס פארענטפערן מיט א צווייטע ירושלמי.

ריש לקיש זאגט אין ירושלמי מסכת עירובין פרק ח' הלכה ח': "אין רשות הרבים בעולם הזה אלא לעתיד לבוא שנאמר כל גיא ינשא". ריש לקיש האלט אז א רשות הרבים איז נאר אויב ס'רינגלט ארום די גאנצע וועלט גראדערהייט, און וויבאלד די וועלט איז דאך פול מיט בערג איז נישט מעגליך אז ס'זאל זיין אזא זאך ווי א רשות הרבים, נאר לעתיד לבא ווען אלע בערג וועלן פלאך ווערן ווי ס'שטייט אין נביא דעמאלטס וועט מעגליך זיין א רשות הרבים.

שטעלט זיך א וועלט'ס אויפטרייסעלנדע קשיא, פארוועם זענען געזאגט געווארן די אלע משניות וועגן טראגן אום שבת? פארוועם האט די נביא ירמיה געזאגט כֹּה אָמַר השם הִשָּׁמְרוּ בְּנַפְשׁוֹתֵיכֶם וְאַל תִּשְׂאוּ מַשָּׂא בְּיוֹם הַשַּׁבָּת, איז דאס אלעס הילכתא למשיחא?! נאך מער איז שווער, פארוואס פאר א גוט יאר שאקעלט מען נישט קיין לולב אין סוכות וואס געפאלט אום שבת, אויב ביז משיח'ס טאג וועט נישט זיין קיין רשות הרבים פאלט דאך אוועק די גאנצע חשש? ווען משיח וועט קומען וועלן דאך אלע אידן קענען די הלכות און וואוסן וויאזוי מ'שאקעלט לולב, און אפילו אויב נישט קען מען דאך דעמאלטס מאכן די גזירה?

נאר די תירוץ איז זייער פשוט, ריש לקיש האט אויך געוואוסט אז ווען די תורה רעדט פון א רשות הרבים דארף עס נישט ארומרינגלען די גאנצע וועלט, דאס וואס ער האט געזאגט אז ס'דארף יא ארומרינגלען די גאנצע וועלט איז נאר געווען א תירוץ וויאזוי מ'קען פטור ווערן פון דעם איסור. אזויווי ער האט געזעהן אז די איסור פון טראגן אום שבת איז זייער שווער, האט ער אלס א רב וואס פילט אן אחריות אויף אידן מבטל געווען די מצוה, און כדי מ'זאל איהם נישט קענען פארהאלטן הלמאי ער איז מבטל א מצוה דאורייתא האט ער געבאקן א נייע פשט. די זעלבע תירוץ קען מען אויך זאגן אויף בן עזאי, ריש לקיש האט גענוצט א תירוץ אז א רשות הרבים דארף ארומרינגלען די וועלט, בן עזאי האט גענוצט א תירוץ אז טראגן איז נאר אויב מ'שפרינגט די גאנצע פיר אמות אין א ציה, די מכוון איז אבער די זעלבע, ס'איז פשוט א וועג זיך ארויסצודרייען פון דעם איסור.

לויט דעם וועט פארענטפערט ווערן נאך א שווערע קשיא, די גמרא זאגט אז יעדע גאס וואס איז 16 אמות ברייט איז א רשות הרבים און מ'טאר נישט טראגן דארט אום שבת אפילו מיט אן עירוב, אן עירוב העלפט נאר אין א כרמלית. לויט דעם וואלט מען אין אונזערע היינטיגע גאסן נישט געטארט טראגן אום שבת, אפילו אן עירוב וואלט נישט געהאלפן. קומט רש"י און זאגט אז אויסער דעם וואס ס'דארף זיין 16 אמות ברייט דארפ'ן אויך 600,000 מענטשן זיך דרייען דארט יעדן טאג, און אזוי פסק'נען אויך דער רמב"ן, רשב"א און נאך ראשונים, און דאס איז איינס פון די היתרים אויף וואס אונז פארלאזן זיך מיט'ן טראגן מיט די עירוב. פרעגן דער ר"ן, מגיד משנה, הגהות מרדכי, און נאך ראשונים, וואו איז געהערט געווארן אזא מין זאך? פון וואו האט רש"י גענומען אזא מין היתר וואס שטייט נישט אין ערגעץ פאר איהם, נישט אין די תורה, נישט אין משניות, נישט אין גמרא? אויב ס'וואלט געווען אמת וואלט די גמרא עס געמעגט זאגן, כאטש ברמיזא, אזוי ארבעט עס, מ'קען זיך אויפבאקן פשטים קעגן די גמרא?

אבער לויט ווי אונז האבן געזאגט שטימט עס זייער גוט, רש"י איז געגאנגען אין די זעלבע וועג ווי ריש לקיש און בן עזאי.

[mention]רביה''ק זי''ע [/mention] די צוהסט שוין אביסעל איבער די שטריקעל. ח״ו זאלסטו נישט מיינען אז די צוהסט איבער מיט וואס די זאגסט/שרייבסט, די צוהסט איבער דעם שטריקעל וויאזוי די. שרייבסט.
קודם פאר אן הקדמה לארמיר אראפ לייגן אן הנחה אז ווען די האסט א געפעפערטע קשיא וואס ממש עס האט נישט אין דיין מח קיין שום פארשטאנד וואזוי דאס קען זיין און פארוואס דאס אזוי אדער אזי, מיינט נאך נישט אז די עקזיסטענס פון די זאך איז נישטא.
צו זאגען אויף ריש לקיש די ווארט געבאקען א נייע פשט איז עטוואס אראפ געברעגט חז״ל צו דיין לעוועל.
ווען דיין מח האט א שטארקע קשיא און די ווילסט זאגען אז מכח דיין קשיא האט ריש לקיש געזאגט וואס ער האט געזאגט אין מחדש געווען א חידוש אין די הלכה, החרשתי תורה איז כפטיש יפוצץ סלע די מעגסט שטעלן הנחה׳ס און לערנען אין ריש לקיש וואס די ווילסט.
זיך אויס צו דריקן דריקען ריש לקיש האט געבאקן אן הלכה איז אראפ ברענגען חז״ל פשוט ווייל דיין פארשטאנד איז קורץ איז קיין פארגאנג נישט.
יעצט צירוק צום קשיא וואס די שטעלסט אויף דעם ענין פון לולב און די היתר פון ר״ל

איז לאמיר אנהייבן די סגיא זאגט די גמ׳ אין מס שבת דף ו׳ ע״א

איזוהי רשות הרבים: סרטיא ופלטיא גדולה ומבואות המפולשים לרשות הרבים - זו היא רשות הרבים גמורה.

קומט ר״ל אין ירושלמי (הגם איך האב עס נאך נישט געזעהן, זאג איך נאך נישט אז איז נישטא אזא ירושלמי) און זאגט אזוי. דאס וואס די גמ׳ האט סרטיא ופלטיא גודלה (וואס שפעטער אין די גמ׳ דערמאנט ווי גרויס מען רעדט פון) איז נישט קיין מציאות וואל די בערג און טאלן מאכן די רשות הרבים וואס די גמ׳ רעדט פון נישט מעגליך, אין ממילא איז נאר דא א כרמלית, טו אויב אזוי וואס וויל יא די משנה מיט הוצאה מרשות לרשות. אז ווען עס וועט זיין שייך, כגון כשיבא מלך המשיח לגאלנו וועלן דאך די בערג ווערן פלאך וועט דאך עס ווערן אויס כרמלית וועט די הלכה ווי פריער דערמאנט זיין שייך.
איך וועל צירוק קומען צו יעדע איינס באזונדער שפעטער. איך דארף אדרעסירן קודם א וויכטיגער מעסעדזש דא.


Sent from my iPhone using Tapatalk

[אישתישבי]

רביה"ק זאגט אז הוצאה איז געוועהן שווער, און כדאי מקיל צו זיין פאר דער כלל, איז מען אויפגעקומען מיט קולות.

אין יסוד איז עס אמת, יעדעס תקנה להקל איז פשט אז מען איז זיך סומך אויף קולות, קולות וואס זענען אמת, אבער זענען עוקר דער רוח און דער נשמה פין דער איסור, ווי צ.ב.ש. היתר עיסקא וואס איז היתר גמור, אבער למעשה מאכט עס אז מען בארגט אויף פראצענט, און די חכמי הדור האבן איינגעזעהן אז מען קען נישט מער.

ווען מען האט זיך באנוצט מיט היתירים אויף געבן מעשר, דורך אריינברענגען דרך גגות איז עס קריטיקירט געווארען, ווייל וואס גייט דיר אהן צו געבן מעשר? און דער זאך דארף אייביג האבן א קלארע שיקול הדעת.

לגבי הוצאה, איז אמת אז עס איז שווער געוועהן, שלמה האט מתקן געווען עירובין. קעגן דער רוח פין דער איסור וואס זאגט נישט טראגען אין דער גאס (ד.ה. א רשות הרבים), וואס טוט מען? מען מאכט דער גאס א רשות היחיד. (לא נעלם ממנו אז עירוב איז מיט פת וכו').

רביה"ק איז מוסיף, אז דאס וואס די ראשונים זאגן אז א רה"ר מוז זיין ס' רבוא, וכן דאס וואס בן עזאי איז מקיל אויף טראגען ד' אמות אין רה"ר, איז אויף דער זעלביקער סגנון פין מקיל זיין לגבי הוצאה.

דאס קען זיין אמת, און מען זעהט אין כמה אחרונים וואס געבן אהן אז היינט איז נישט דא קיין רשות הרבים משום סיבות אחרות, אפילו אהן דער שיטה פון ס' רבוא. ווי דער ערוך השלחן און דער חזון איש, וואס ביידע האלטען אז היינט איז נישטא קיין רשות הרבים, מיט טעמים מוחכמות. דער חזון איש קען מען זעהן דא

אבער מען מוז צולייגען נאך א נקודה, אז ווען מען לייגט א צורת הפתח אויף א רשות הרבים דאורייתא, ווערט עס א דרבנן, מען טאר נישט מאכן א עירוב, אבער עס איז נאר מדרבנן. ממילא די אלע קולות שפילען זיך נישט מיט א דאורייתא סיי ווי.

[מפיל קינד]

, די גמרא זאגט אז יעדע גאס וואס איז 16 אמות ברייט איז א רשות הרבים און מ'טאר נישט טראגן דארט אום שבת אפילו מיט אן עירוב, אן עירוב העלפט נאר אין א כרמלית. לויט דעם וואלט מען אין אונזערע היינטיגע גאסן נישט געטארט טראגן אום שבת, אפילו אן עירוב וואלט נישט געהאלפן. קומט רש"י און זאגט אז אויסער דעם וואס ס'דארף זיין 16 אמות ברייט דארפ'ן אויך 600,000 מענטשן זיך דרייען דארט יעדן טאג.

רש"י זאגט ועיר שיש בה שישים ריבוא. תוס' און אנדערע ראשונים זענען מקיל אז ס'דארף ממש זיין בוקעים בו. אבער לויט רש"י איז גענוג 600,000 אין די גאנצע שטאט, כשי' הגר"מ פיינשטיין לגבי ניו יארק.

[טמיר]

דו גייסט יעצט אריין אין א זייטיגע זאך באותו ענין, אבער נישט דאס איז די נקודה דא.

מיך עגבערט אויך זייער פון ווי רש"י האט גענומען די גאטס צי מחדש זיין אזא באמבע היתר אהן קיין שום יסוד און מיט אזא שוואכע סברא. (אפשר זאל דארפן זיין ששים רבוא מענער העכער 20 יאר, אזוי ווי אין מדבר?)

און די תירוץ פון רביהקוהט געפעלט מיר נישט. עס קען זיין די עצם געדאנק איז א מהלך, אבער שטומט נאר מיט מאדערן ארטאדאקס אדער רעפארם אידישקייט. לויט אלע סימנים האט רש"י נישט באלאנגט צי דיע

[אישתישבי]

דו גייסט יעצט אריין אין א זייטיגע זאך באותו ענין, אבער נישט דאס איז די נקודה דא.

מיך עגבערט אויך זייער פון ווי רש"י האט גענומען די גאטס צי מחדש זיין אזא באמבע היתר אהן קיין שום יסוד און מיט אזא שוואכע סברא. (אפשר זאל דארפן זיין ששים רבוא מענער העכער 20 יאר, אזוי ווי אין מדבר?)

און די תירוץ פון רביהקוהט געפעלט מיר נישט. עס קען זיין די עצם געדאנק איז א מהלך, אבער שטומט נאר מיט מאדערן ארטאדאקס אדער רעפארם אידישקייט. לויט אלע סימנים האט רש"י נישט באלאנגט צי דיע

ביסט גערעכט, עס פאסט מער פאר דער רבינו תם וואס מאכט צוויי שקיעות און אנדערע תפילין וכו', אבער רש"י איז נישט דער מחדש פין דער שיטה, עס שטייט אין בה"ג.

[רביה''ק זי''ע]

[mention]רביה''ק זי''ע [/mention] די צוהסט שוין אביסעל איבער די שטריקעל. ח״ו זאלסטו נישט מיינען אז די צוהסט איבער מיט וואס די זאגסט/שרייבסט, די צוהסט איבער דעם שטריקעל וויאזוי די. שרייבסט.
קודם פאר אן הקדמה לארמיר אראפ לייגן אן הנחה אז ווען די האסט א געפעפערטע קשיא וואס ממש עס האט נישט אין דיין מח קיין שום פארשטאנד וואזוי דאס קען זיין און פארוואס דאס אזוי אדער אזי, מיינט נאך נישט אז די עקזיסטענס פון די זאך איז נישטא.

1. איך ווייס אז איך ציה איבער, און בעיקרון האב איך זייער נישט ליעב אויפצודעקן די אמת ווילאנג מ'קען לעבן מיט די שקר. די זאך איז נאר אז ס'דא דא אפאר עקשנים וואס ווילן נישט פארשטיין קיין רמזים דארף מען מיט זיי רעדן ברחל ביתך הנאקעטע, אנדערש גייט עס נישט.

2. איך פרעג נישט קיין קשיות, איך זאג נאר פשוט פשט אין די סוגיא, איך לייג עס נאר אראפ באופן קשיא ותירוץ שטערקער ארויסצוברענגען די נקודה. איך וואלט טאקע געקענט אנפאנגען גלייך מיט די פשט און פארלערנען א דף היומי שיעור: "שטייט אין ירושלמי.... פאר טויזענטער יארן האבן אידן מקפיד געווען אויף דעם איסור דאורייתא... איז געקומען רב פלוני און געזאגט אז ס'פעלט מער נישט אויס... די זאך איז נאר אז ווען איך וואלט געשריבן אויף יענעם אופן וואלט עס נישט אזוי אריין אין קאפ.

3. לגבי וואס אנדערע דא טענה'ן אז דאס שמעקט פון רעפארם, האלטס אייך רואיג ווייל ס'קומט נאך אפאר אזעלכע שטיקלעך. איך האב שוין געפרעגט די קשיא פון אפאר רבנים און תלמידי חכמים, אלע האבן געדרייט מיט די צונג אבער די מכוון איז געווען די זעלבע, יא, ס'שמעקט טאקע פון רעפארם, נישט נאר וואס ס'שמעקט פון רעפארם ס'שמעקט פון ארטאדאקס אויך... אזוי האבן רבנים אין אלע דורות גע'פסק'נט נאך פאר די רעפארמער, די חילוק צווישן רעפארם און ארטאדאקס איז נאר אויף די אופן ווי מ'זאגט עס, קיינער האט אבער נישט מורא פון טשעפען מיט די תורה. די אלע תורות פון "חדש אסור מן התורה", און "זאת התורה לא תהא מוחלפת" זענען נאר בבחינת אמונות הכרחיות.

[רביה''ק זי''ע]

אבער מען מוז צולייגען נאך א נקודה, אז ווען מען לייגט א צורת הפתח אויף א רשות הרבים דאורייתא, ווערט עס א דרבנן, מען טאר נישט מאכן א עירוב, אבער עס איז נאר מדרבנן. ממילא די אלע קולות שפילען זיך נישט מיט א דאורייתא סיי ווי.

האט דאס יא א מקור אין גמרא אדער גייט דאס אויך אריין אינעם פשט'ל...?

[אישתישבי]

יעצט, תוספות ברענגט א ירושלמי אין מסכת שבת דף ה: ד"ה בשלמא, אז לויט בן עזאי איז מען נישט מחייב אויב מ'טראגט אין רשות הרבים נאר אויב מ'שפרינגט די גאנצע פיר אמות אין איין ציה, ווייל אויב מ'גייט געהעריג ווערט יעדע טריט גערעכנט אלץ אן עקסטערע געגייעכץ וואס איז ווייניגער פון פיר אמות, און ווייניגער פון פיר אמות מעג מען טראגן. לויט דעם איז שווער, פארוואס האבן חז"ל מורא געהאט אז דער עם הארץ וואס דערמאנט זיך יום טוב אינדערפרי זיך אויסצולערנען וויאזוי צו שאקלען לולב וועט שפרינגען פיר אמות מיט זיין לולב, וואספארא מין חשש איז דאס?

דארט אין סוכה פרעגט רש"י פארוואס זאגט מען שמא יעברנו ד' אמות און נישט שמא יוציאנו מרשות היחיד לרשות הרבים? און רש"י ענטפערט אז ביי הוצאה איז אסאך מאל נישטא קיין עקירה לשם הוצאה, אבער ד' אמות איז אייביג דא.

לויט בן עזאי אז מהלך כעומד, איז נישטא קיין פטור פין עקירה לשם הוצאה, ווייל יעדעס רגע ווערט א פרישע עקירה און הנחה, אויב אזוי איז די חשש שמא יוציאנו, און טאקע נישט שמא יעברנו, ודו"ק.

[עוקר הרים]

[mention]רביה''ק זי''ע [/mention] די אלע תורות פון "חדש אסור מן התורה", און "זאת התורה לא תהא מוחלפת" זענען נאר בבחינת אמונות הכרחיות.

די האסט א מקור פון א ראשון וואס שרייבט אז זאת התורה לא תהא מוחלפת איז נאר אמונה הכרחית אדער ס'איז אייגענץ?

[מיינונגזאגער]

[mention]רביה''ק זי''ע [/mention] די צוהסט שוין אביסעל איבער די שטריקעל. ח״ו זאלסטו נישט מיינען אז די צוהסט איבער מיט וואס די זאגסט/שרייבסט, די צוהסט איבער דעם שטריקעל וויאזוי די. שרייבסט.
קודם פאר אן הקדמה לארמיר אראפ לייגן אן הנחה אז ווען די האסט א געפעפערטע קשיא וואס ממש עס האט נישט אין דיין מח קיין שום פארשטאנד וואזוי דאס קען זיין און פארוואס דאס אזוי אדער אזי, מיינט נאך נישט אז די עקזיסטענס פון די זאך איז נישטא.

1. איך ווייס אז איך ציה איבער, און בעיקרון האב איך זייער נישט ליעב אויפצודעקן די אמת ווילאנג מ'קען לעבן מיט די שקר. די זאך איז נאר אז ס'דא דא אפאר עקשנים וואס ווילן נישט פארשטיין קיין רמזים דארף מען מיט זיי רעדן ברחל ביתך הנאקעטע, אנדערש גייט עס נישט.

2. איך פרעג נישט קיין קשיות, איך זאג נאר פשוט פשט אין די סוגיא, איך לייג עס נאר אראפ באופן קשיא ותירוץ שטערקער ארויסצוברענגען די נקודה. איך וואלט טאקע געקענט אנפאנגען גלייך מיט די פשט און פארלערנען א דף היומי שיעור: "שטייט אין ירושלמי.... פאר טויזענטער יארן האבן אידן מקפיד געווען אויף דעם איסור דאורייתא... איז געקומען רב פלוני און געזאגט אז ס'פעלט מער נישט אויס... די זאך איז נאר אז ווען איך וואלט געשריבן אויף יענעם אופן וואלט עס נישט אזוי אריין אין קאפ.

3. לגבי וואס אנדערע דא טענה'ן אז דאס שמעקט פון רעפארם, האלטס אייך רואיג ווייל ס'קומט נאך אפאר אזעלכע שטיקלעך. איך האב שוין געפרעגט די קשיא פון אפאר רבנים און תלמידי חכמים, אלע האבן געדרייט מיט די צונג אבער די מכוון איז געווען די זעלבע, יא, ס'שמעקט טאקע פון רעפארם, נישט נאר וואס ס'שמעקט פון רעפארם ס'שמעקט פון ארטאדאקס אויך... אזוי האבן רבנים אין אלע דורות גע'פסק'נט נאך פאר די רעפארמער, די חילוק צווישן רעפארם און ארטאדאקס איז נאר אויף די אופן ווי מ'זאגט עס, קיינער האט אבער נישט מורא פון טשעפען מיט די תורה. די אלע תורות פון "חדש אסור מן התורה", און "זאת התורה לא תהא מוחלפת" זענען נאר בבחינת אמונות הכרחיות.

טענה בחטה והודה לו בשעורים.
די שפרינגסט אהין און צוריק אן א סדר. (איך וועל שוין צוריק קומען צו דעם אין די נומער 3 סעקשאן)

1. מען דארף נישט און מען טאר נישט לעבן מיטן שקר קיינמאל, און מען דארף קוקען די אמת אין פנים אריין ריגארדלעס וואס דער אמת איז. (אבער וויסען צו עס איז אמת אדער דזשאסט פריקת עול)

2. די זאגסט פשט אין די סגיא כאילו די האסט ארויס די סגיא אין די צייט וואס עס זעהט אויס אז די חז״ל זענען למעלה מהשגותיך, די פארשטייסט פשוט נישט די אפערעשאן ווי אזוי עס ארבעט. הוא מותב והוא מפרך על דרך שלא אפשר געהאקט פשוט אין טשייניק, אריין געלייגט ווערטער אין די חז״ל וואס איז לא דובים ולא יער, עס איז בכלל נישט געזאגט געווארן. דאס וועל איך נישט באטאנען יעצט. (איך בין נישט געקומען דא לערנען, ווען יא זיץ איך אין עפעס אן הכל התורה פון א שיינער באקוועמער שוהל און איך לערן דארט)

3. דא שפרינגסטו ווי א צעווילדערוועטער קאץ. עס זעהט אויס ווי בהחלט האסטו מחליט געווען צו נייגן אז די חז״ל זענען די זעלבע מענטשען ווי די, זיי טוישן זייער מיינד און טראכטן פונקט ווי די ווענד זיך אין די גיסטע זיי האבן זיך געפונען, זיי נעמען די חמשה חמשה תורה און מבטל לפי דעתם סתם ווייל אן אויבער חכם איז געווען א בעל תאוה און נישט געקענט זיך איינהאלטן פון טראגעם חוץ לעירוב.
און דאן זאגסטו שאינו מן הענין אז איך זאל זיך האלטן רואיג ווייל דיין רעפארמישער אגענדע גייסטו דא ארויס ברענגען אגרעסיוו.

און נאך דעם ווייטער אינו מן הענין, די האסט געפרעגט רבנים, זיי האבן געדרייט מיט צינג, דערפאר וועל איך זיין א רעפארם תלמדיסט. מאן יאמר אז די רבנים וואס די האסט געפרעגט זענען טופזינונג און פארשטייען יא, זיי זענען מקיים דעם תמים תיהיה אם השם. זיי ווייסען נאר די טריקענע הלכות מיטהדי לומדות ארום אבער זענען נישט אויסגעקאכט אין תורת הנפש וכונה, און זיי האבן בכלל נישט געפילט פאר וויכטיג זיך צו מטפל זיין מיט קשיות תפילות וואס האט נישט קיין הענט און קיין פוס, ווי א יעדעס קליין אינגעל וואלט געזאגט, דאס קומט פום אנגעוויטוגטקייט עס האט נישט קיין שייכות מיט ריאלעטעט. ענדערש גיי צו א פיסכיאטער אדער פיסכילאג צו ארויס נעמען דיין אינערלעכער ווייטאג וואס די האסט ערגעץ ווי איינגעקויפט און דיינע לעבנס יארן.

פון פאראגראף 3 וועלן מיר צוטיילן אויף אפאר פאראגראפן פשוט אויס צו גראדן די טענץ.

וואס איז די סטראשע אז עס קומט נאך אזעלעכע שטיקלעך, די שרייבסט דאך געוואלדיג, דיינע ווערטער זענען פערל רייד, איך בין מאמין באמונה שלימה אז די וועסט מאכן א פאול צו זאלסט שרייבן צו נישט, וועסטו האבן 99.99% שטיצע ווייטער צו שרייבן א יעדער איז זייער רואיג.

אסער ווען די רבנים זענען נישט עומק לסוף דברים של חז״ל מיינט נאך נישט אז די חז״ל זענען געווען חדר אינגלעך ווי די שרייבסט אז ר״ל האט געבאקען אן הלכה.

ר״ל האט געהאט א שיטה וואס זענען מחולק מיט אסאך פון זיינע חז״ל קאלעגען, אזוי ווי להבדיל ווינער רב, מיט מקאה יחזקאל קריגעם זיך צו די עירןב אין ב״פ אדער אין ווילי איז יא, אדער נישט כשר להבדיל אלף אלפי הבדלות.
ר״ל האט גענומען די מיה לסבר את האוזן וואס עס פשט פארוואס ער האלט ווי אזוי ער האלט.
די אנדערע אמוראים האבן נישט אזוי געהאלטן, בערג און טאלן נעמען נישט אוועק א מציאות פון ר״ה און ע״כ האבן זיי געהאלטן אז נען טאר נישט טראגן מדאורייתא און עס האט נישט א דין ווי א כרמלית. ועוד ועוד וכ״ו

יעצט אין די פריערדיגע תגובה (איך ווייס נישט וויאזוי מען ציטירט פונעם פוין, אבער די וואס האלטן מיט ווייסען פון וואס איך רעד) האסטו ארונטער געריסען די חז״ל פארן מבטל זיין נעניעים פון לולב ואתרוג וועגן איין ע״ה. דאס איז טאקע דער פאל דארט ווי די חז״ל האבן געדארשענט אז מען טארנישט טראגען אפי עס איז נאר דא איין ע״ה, אבער אזוי ווי די שרייבסט זאת התורה לא תהא מחלפת, טאקע דערפאר האבן די חכמים מבטל געווען א מצות עשה כדי מען זאל נישט עובר זיין אויף הוצאה, און נישט נאר אין ביהמ״ק נאר לדורות עולם, ווען סוכות וועט געפאלן אין שבת זאלסטו וויסען אז מען טאר נישט עובר זיין אןיף א לא תעשה פאר אן עשה. איז נישט פשט אז א נייע הלכה האט זיך געבויט. נאר די חז״ל זענען אונז מודיע אז א לא תעשה קען נישט מבטל זיין אן עשה ריגארדלעס צו עס איין מענטש אן ע״ה צו א גאנצער עדה. און נאך מער א לא תעשה פון איין מענטש איז שטערקער פון אן עשה פון א גאנצער ציבור. כדי להורות לרבים.
ווען די סערקומסטענסעס שטעלן זיך אויס אנדערש, און מיט כח בית דין (הגדול שבירושלים)האט מען געקענט מבטל זיין אן עשה כדי נישט עובר צו זיין אויף א לא תעשה.

בדרך אגב היינט וואלט מען ווען אויך געקענט מאכן גזירות און הלכות ווען מיר האבן די בית הגדול שבירושלים. דאס אז די היינטיגע רבנים זענען נישט מבטל, אדער קריעטן א פרישער דין איז פשוט ווייל עס איז נישטא במציאות די כוחות (פונקט ווי דער מציאות אז דער ביהמ״ק איז נישטא) פון א רבנישער אוטעריטעט וואס זאל זיך פאראייניגן אונטער א נשיאות פון א נשיא און דן זיין נייע הלכות אדער בטילות.
פארוואס די מציאות איז אזוי קען מען דן זיין.

די וועד ארבעה הארצות האבן יא גוזר געווען הלכות, מיט חרמים וואס איז געווארן אן הלכה ביי די אלטוועלטליכער אשכנזישע אידענטום אזוי ווי בימי חז״ל, אזוי ווי ווען עס איז געווארן אפגעטיילט ירושלמי פון בבלי, האבן נישט די בבליים אנגענומען אלעס וואס מען האט מתקן געווען אין א״י, די זעלבע האבן די ספרדישע אידענטום נישט אנגענומען אלעס וואס די אשכנזישע ראבינאט האט גוזר געווען מיט נייע הלכות ואכמ״ל.

והמבין יבין, והכסיל לא יבין את זאת.

ר׳ נחמן זי״ע שרייבט, קשיא איז ר״ת ״שמע ה׳ קולי אקרא״ אז די פארשטייסט נישט קום נישט צו קיין מסקנות תעתיעים, נאר רייס איין ביים אל חי׳ ער זאל דיר חונן דעת זיין, זאלסט יא קענען קומען צום ריכטיגער דעת און פארשטיין די טיפקייט פונעם חז״ל
ואידך פרישא זול גמור.


Sent from my iPhone using Tapatalk

[רביה''ק זי''ע]

צווישן די פירושים פון די ראשונים אויפ'ן תורה זענען דא פון אלע מינים, ס'דא וואס לערנען מער פשוט פשט אין פסוק, ס'דא וואס לערנען מער לויט די מדרשים און לערנען פשט אנדערש ווי די פשטות. צו די צוויי עקסטערעמען זענען דא די מדרש'דיגע פירוש פון רש"י אויף איין זייט, און די פשוט'ע גראדע פירוש פון זיין אייניקל דער רשב"ם פון דער צווייטער זייט. מאנכע קוקן עס אן כאילו רש"י איז געווען מער ארטדאקסיש געשטימט, ער זאגט נישט קיין זאכן אנדערש ווי חז"ל, איהם איז נישט אזוי וויכטיג אז די פסוק זאל שטימען ווילאנג חז"ל קומען ארויס גערעכט. דער רשב"ם ווידער איז מער א רעפארמער סארט, האט נישט קיין שום פראבלעם זיך צו דינגען מיט חז"ל, ער לערנט פשוט אפ וואס שטייט אין פסוק און געגאנגען ווייטער. איך וויל דא אבער פארלייגן גאר א צווייטער וועג וויאזוי עס אנצוקוקן, אבער קודם אן הקדמה:

ס'שטייט אין גמרא מסכת תענית דף ל: אז ס'נישט געווען אזעלכע פרייליכע ימים טובים פאר די אידן ווי יום כיפור און חמשה עשר באב, וואס אין די טעג פלעגן די אידישע מיידלעך גיין טאנצען צווישן די וויינגערטנער מיט ווייסע קליידער און די בחורים האבן זיך צוגעקוקט און זיך אויסגעקליבן די מיידל וואס איז זיי געפעלן. פרעגט די גמרא, מילא יום כיפור איז א גרויסע יום טוב ווייל דער באשעפער איז מוחל די עבירות, וואס איז אבער די גרויסקייט פון ט"ו באב? וואס איז געשעהן אין דעם טאג? ענטפערט די גמרא אז אין דעם טאג האט מען מתיר געווען צו חתונה האבן מיט פרויען פון אן אנדערן שבט.

וואס איז געווען די איסור? ס'שטייט אין חומש במדבר קאפיטל ל"ו, אז ס'געווען א איד וואס האט געהייסן צלפחד בן חפר פון שבט מנשה בן יוסף וואס איז געשטארבן אין מדבר איבערלאזענדיג פינעף מיידלעך, און וויבאלד די הלכה איז אז א מענטש וואס שטארבט אן זיהן גייט זיין ירושה אריבער צו זיינע טעכטער זענען די ראשי משפחות פון שבט מנשה געקומען צו משה רבינו מיט א טענה. ווען מ'גייט אנקומען צו ארץ ישראל און צוטיילן דאס לאנד צווישן די שבטים, און צלפחד'ס טעכטער וועלן אויך באקומען א שטיקל לאנד, און נאכדעם וועלן זיי גיין חתונה האבן מיט מענער פון אנדערע שבטים, און ווען די טעכטער פון צלפחד וועלן שטארבן וועט זייער שטיקל לאנד אריבערגיין צו זייערע קינדער וואס וועלן זיין פון אן אנדערע שבט, וועט דאך אויסקומען אז די חלק פון שבט מנשה וועט קלענער ווערן! וואו איז די יושר? לכבוד דעם האט דער באשעפער באפוילן פאר משה רבינו א נייע מצוה, אז אויב א מענטש שטארבט אן זיהן און זיינע טעכטער ירש'נען איהם מעגן די טעכטער נאר חתונה האבן מיט מענער פון זייער שבט. און אזוי איז טאקע געווען, צלפחד'ס טעכטער האבן חתונה געהאט מיט זייערע קאזינס, די חלק פון שבט מנשה איז געבליבן גאנץ, און יעדער איז ארויס צופרידן.

אין א געוויסע יאר אין דעם פופצענטען אין חודש אב האבן זיך די חכמים צאמגעזעצט אז מ'קען נישט ווייטער אזוי אנגיין. ווילאנג די שבטים האבן געלעבט אפגעטיילט יעדער פאר זיך האט זיך דער איסור פיין אויסגעארבעט, מ'האט נישט געהאט צופיל שייכות איינער מיט'ן צווייטן און מ'האט זיך נאר משדך געווען צווישן זיך. לעצטנס אבער איז דער עולם זיך צעוואקסן, די אלע ליידיגע פעלדער וואס פלעגן זיין צווישן איין שבט'ס לאנד און דעם צווייטן זענען שוין פונלאנג באוואוינט, מ'לעבט מער צוזאמען מיט מענטשן פון אנדערע שבטים, מ'באקענט זיך מער מיט אנדערע שבטים. אין רעזולטאט מאכט זיך אז מיידלעך פארליבן זיך אין בחורים פון אנדערע שבטים אבער זיי קענען נישט חתונה האבן מיט זיי, זיי זיצן אינדערהיים באוויינען זייער מצב, באנצען זייערע קישענעס יעדע נאכט, און קענען נישט מער אנגיין מיט'ן לעבן. האבן די חכמים גע'עפנט א חומש און מ'האט געטראפן א היתר, ס'שטייט אין פסוק "זה הדבר אשר ציוה השם לבנות צלפחד", האבן די חכמים גע'דרש'נט און געשפילט מיט די ווערטער "זה הדבר" און געטייטשט אזוי "דבר זה לא יהא נוהג אלא בדור הזה" - די מצוה זאל נאר אנגיין אין דעם דור, און אזוי האט מען מתיר געווען דעם איסור. איי לויט דעם קומט דאך אויס אז פאר הונדערטער יארן האט מען זיך געמוטשעט פאר גארנישט? און בכלל, אויב ס'איז אמת אז דאס האט טאקע די פסוק געמיינט וואלט דאך משה רבינו עס געזאגט פאר'ן עולם שוין דעמאלטס, ווי קענען אונז לערנען אנדערש פשט אין פסוק ווי משה רבינו וואס האט עס געהערט פונעם הייליגן באשעפער אליינס? אבער דער עולם פרעגט נישט קיין קשיות, מ'פריידט זיך אז מ'איז פטור געווארן פון דעם אנשיקעניש און מ'קען גיין ווייטער אנגיין מיט'ן לעבן אומגעשטערט. די חכמים זענען געווען אזוי פרייליך מיט דעם היתר, און אז מ'האט געטראפן א וועג צו העלפן די צובראכענע מיידלעך, אז מ'האט דעם טאג אוועקגעשטעלט אלס א יום טוב. אזוי לערנט רש"י און דער לבוש אין או"ח סימן תק"פ.

אין מסכת בבא בתרא איז דא די זעלבע גמרא, דארט האט רש"י נישט געשריבן קיין פירוש, אונז האבן אבער דארט די פירוש פונעם רשב"ם, ער לערנט אינגאנצן אנדערש. לויט דער רשב"ם האט מען אלץ געוואוסט אז די איסור גייט נאר אן פאר די דור וואס האט איינגענומען ארץ ישראל, די זאך וואס איז געשעהן אין ט"ו באב איז פשוט אז אין יענעם טאג איז דער לעצטער מענטש פון יענעם דור געשטארבן און אזוי איז די איסור מותר געווארן פון זיך אליינס.

דא זעען מיר א פארקערטע מעשה, דער ארטאדאסישער רש"י וואס אין חומש איז ער דער וואס וועט פארדרייען פשט אין פסוק אבי ס'זאל שטימען מיט די מסורה לערנט דא די רעפארמער פשט אז די חכמים האבן געטוישט די תורה ווייל ס'שטימט בעסער אין די טעקסט, ווידער דער אויפגעקלערטער רשב"ם איז דער וואס פארדרייט פשט אין גמרא און פארטיידיגט די מסורה און זאגט אז מ'האט גארנישט געטוישט, זאת התורה לא תהא מוחלפת שרייט ער, וואס איז דא געשעהן?

נאר פשט איז אזוי, דער רשב"ם האט אזא שיטה אז מ'קען אלעס פארשטיין מיט די אייגענע שכל, אין חומש איז ער טאקע אלץ פארנומען צו פארשטיין די פסוק אליינס אן די הילף פון חז"ל, האט ער דא געהאט א קשיא ווי קען זיין אז חז"ל האבן געטוישט די תורה? און אויב האבן חז"ל געמעגט טוישן פון די תורה פארוואס טארן אונז נישט טוישן פון חז"ל? דערפאר האט ער געדארפט לערנען א קרומע פשט אז די הלכה איז געקומען פאר"ן דרש. רש"י אבער האלט אז מ'דארף נישט פארשטיין אלעס, מ'דארף נאר נאכגיין די חכמים, אז די חכמים פארדרייען פשט אין א פסוק וועל איך לערנען די פארדרייטע פשט, און אז חז"ל זאגן אונז קלאר אז זיי האבן געטוישט פון די תורה גלייב איך זיי אז זיי האבן געטוישט! איי ס'מאכט דיר קאמפלעקסעס? די פאקטן קימערן זיך נישט מיט דיינע קאמפלעקסעס! אז דו ווילסט נישט פאלגן חז"ל, פאלג נישט! פארדריי אבער נישט קיין פשט וועגן דיינע קאמפלעקסעס.

[אישתישבי]

ר״ל האט געהאט א שיטה וואס זענען מחולק מיט אסאך פון זיינע חז״ל קאלעגען, אזוי ווי להבדיל ווינער רב, מיט מקאה יחזקאל קריגעם זיך צו די עירןב אין ב״פ אדער אין ווילי איז יא, אדער נישט כשר להבדיל אלף אלפי הבדלות.

וואס איז דער להבדיל און וואס איז דער דמיון?


דער שיטה פון ר"ל קען מען נישט מסביר זיין מיט פשטות, ווייל עס הייבט נישט אהן צו שטומען מיט דער כלל אז די מלאכות זענען געוועהן אין משכן, און מען מוז אנהייבן זאגן תורה אז וויבאלט זיי האבן געהאט דער ענן וואס האט אויסגעגליכן אלע וועגן איז עס געוועהן מפולש, און מען זעהט אז עס עפעס האט געשטיפט פאר ר'"ל עוקר צו זיין דער מלאכה פין הוצאה. ווי אויך זעהט מען עס ביי אסאך ראשונים און אחרונים ביז די גאר לעצטיגע ווי איך האב צוגעוויזען דער ערוך השלחן און דער חזון איש.

עפעס זאגט ער דא דער רביה"ק.

אויב האסטו נישט ליב זיין סגנון, פיין, אבער פראביר נישט אנצושרייבען גאנצע מגילות וואס מאכט נישט קיין סענס, און תורות פון ר' נחמן וואס זענען כאילו אויף דיין זייט.

[מיינונגזאגער]

צווישן די פירושים פון די ראשונים אויפ'ן תורה זענען דא פון אלע מינים, ס'דא וואס לערנען מער פשוט פשט אין פסוק, ס'דא וואס לערנען מער לויט די מדרשים און לערנען פשט אנדערש ווי די פשטות. צו די צוויי עקסטערעמען זענען דא די מדרש'דיגע פירוש פון רש"י אויף איין זייט, און די פשוט'ע גראדע פירוש פון זיין אייניקל דער רשב"ם פון דער צווייטער זייט. מאנכע קוקן עס אן כאילו רש"י איז געווען מער ארטדאקסיש געשטימט, ער זאגט נישט קיין זאכן אנדערש ווי חז"ל, איהם איז נישט אזוי וויכטיג אז די פסוק זאל שטימען ווילאנג חז"ל קומען ארויס גערעכט. דער רשב"ם ווידער איז מער א רעפארמער סארט, האט נישט קיין שום פראבלעם זיך צו דינגען מיט חז"ל, ער לערנט פשוט אפ וואס שטייט אין פסוק און געגאנגען ווייטער. איך וויל דא אבער פארלייגן גאר א צווייטער וועג וויאזוי עס אנצוקוקן, אבער קודם אן הקדמה:

ס'שטייט אין גמרא מסכת תענית דף ל: אז ס'נישט געווען אזעלכע פרייליכע ימים טובים פאר די אידן ווי יום כיפור און חמשה עשר באב, וואס אין די טעג פלעגן די אידישע מיידלעך גיין טאנצען צווישן די וויינגערטנער מיט ווייסע קליידער און די בחורים האבן זיך צוגעקוקט און זיך אויסגעקליבן די מיידל וואס איז זיי געפעלן. פרעגט די גמרא, מילא יום כיפור איז א גרויסע יום טוב ווייל דער באשעפער איז מוחל די עבירות, וואס איז אבער די גרויסקייט פון ט"ו באב? וואס איז געשעהן אין דעם טאג? ענטפערט די גמרא אז אין דעם טאג האט מען מתיר געווען צו חתונה האבן מיט פרויען פון אן אנדערן שבט.

וואס איז געווען די איסור? ס'שטייט אין חומש במדבר קאפיטל ל"ו, אז ס'געווען א איד וואס האט געהייסן צלפחד בן חפר פון שבט מנשה בן יוסף וואס איז געשטארבן אין מדבר איבערלאזענדיג פינעף מיידלעך, און וויבאלד די הלכה איז אז א מענטש וואס שטארבט אן זיהן גייט זיין ירושה אריבער צו זיינע טעכטער זענען די ראשי משפחות פון שבט מנשה געקומען צו משה רבינו מיט א טענה. ווען מ'גייט אנקומען צו ארץ ישראל און צוטיילן דאס לאנד צווישן די שבטים, און צלפחד'ס טעכטער וועלן אויך באקומען א שטיקל לאנד, און נאכדעם וועלן זיי גיין חתונה האבן מיט מענער פון אנדערע שבטים, און ווען די טעכטער פון צלפחד וועלן שטארבן וועט זייער שטיקל לאנד אריבערגיין צו זייערע קינדער וואס וועלן זיין פון אן אנדערע שבט, וועט דאך אויסקומען אז די חלק פון שבט מנשה וועט קלענער ווערן! וואו איז די יושר? לכבוד דעם האט דער באשעפער באפוילן פאר משה רבינו א נייע מצוה, אז אויב א מענטש שטארבט אן זיהן און זיינע טעכטער ירש'נען איהם מעגן די טעכטער נאר חתונה האבן מיט מענער פון זייער שבט. און אזוי איז טאקע געווען, צלפחד'ס טעכטער האבן חתונה געהאט מיט זייערע קאזינס, די חלק פון שבט מנשה איז געבליבן גאנץ, און יעדער איז ארויס צופרידן.

אין א געוויסע יאר אין דעם פופצענטען אין חודש אב האבן זיך די חכמים צאמגעזעצט אז מ'קען נישט ווייטער אזוי אנגיין, מיידלעך פארליבן זיך אין בחורים פון אנדערע שבטים און זיי קענען נישט חתונה האבן מיט זיי, זיי זיצן אינדערהיים באוויינען זייער מצב, באנצעצן זייערע קישענעס יעדע נאכט, און קענען נישט מער אנגיין מיט'ן לעבן. האבן די חכמים גע'עפנט א חומש און מ'האט געטראפן א היתר, ס'שטייט אין פסוק "זה הדבר אשר ציוה השם לבנות צלפחד", האבן די חכמים גע'דרש'נט און געשפילט מיט די ווערטער "זה הדבר" און געטייטשט אזוי "דבר זה לא יהא נוהג אלא בדור הזה" - די מצוה זאל נאר אנגיין אין דעם דור, און אזוי האט מען מתיר געווען דעם איסור. די חכמים זענען געווען אזוי פרייליך מיט דעם היתר, און אז מ'האט געטראפן א וועג צו העלפן די צובראכענע מיידלעך, אז מ'האט דעם טאג אוועקגעשטעלט אלס א יום טוב. אזוי לערנט רש"י און דער לבוש אין או"ח סימן תק"פ.

אין מסכת בבא בתרא איז דא די זעלבע גמרא, דארט האט רש"י נישט געשריבן קיין פירוש, אונז האבן אבער דארט די פירוש פונעם רשב"ם, ער לערנט אינגאנצן אנדערש. לויט דער רשב"ם האט מען אלץ געוואוסט אז די איסור גייט נאר אן פאר די דור וואס האט איינגענומען ארץ ישראל, די זאך וואס איז געשעהן אין ט"ו באב איז פשוט אז אין יענעם טאג איז דער לעצטער מענטש פון יענעם דור געשטארבן און אזוי איז די איסור מותר געווארן פון זיך אליינס.

דא זעען מיר א פארקערטע מעשה, דער ארטאדאסישער רש"י וואס אין חומש איז ער דער וואס וועט פארדרייען פשט אין פסוק אבי ס'זאל שטימען מיט די מסורה לערנט דא די רעפארמער פשט אז די חכמים האבן געטוישט די תורה ווייל ס'שטימט בעסער אין די טעקסט, ווידער דער אויפגעקלערטער רשב"ם איז דער וואס פארדרייט פשט אין גמרא און פארטיידיגט די מסורה און זאגט אז מ'האט גארנישט געטוישט, זאת התורה לא תהא מוחלפת שרייט ער, וואס איז דא געשעהן?

נאר פשט איז אזוי, דער רשב"ם האט אזא שיטה אז מ'קען אלעס פארשטיין מיט די אייגענע שכל, אין חומש איז ער טאקע אלץ פארנומען צו פארשטיין די פסוק אליינס אן די הילף פון חז"ל, האט ער דא געהאט א קשיא ווי קען זיין אז חז"ל האבן געטוישט די תורה? און אויב האבן חז"ל געמעגט טוישן פון די תורה פארוואס טארן אונז נישט טוישן פון חז"ל? דערפאר האט ער געדארפט לערנען א קרומע פשט אז די הלכה איז געקומען פאר"ן דרש. רש"י אבער האלט אז מ'דארף נישט פארשטיין אלעס, מ'דארף נאר נאכגיין די חכמים, אז די חכמים פארדרייען פשט אין א פסוק וועל איך לערנען די פארדרייטע פשט, און אז חז"ל זאגן אונז קלאר אז זיי האבן געטוישט פון די תורה גלייב איך זיי אז זיי האבן געטוישט! איי ס'מאכט דיר קאמפלעקסעס? די פאקטן קימערן זיך נישט מיט דיינע קאמפלעקסעס! אז דו ווילסט נישט פאלגן חז"ל, פאלג נישט! פארדריי אבער נישט קיין פשט וועגן דיינע קאמפלעקסעס.

די ארטיקעל באקומט א לייק, זייער זייער א שיינער ארבעט. במשך פון די נאכט ווהל איך דאס א דורך טוהן און נאכאמאל זעהן וואס דארט שטייט מילה ביי מילה און ציטירן בינו לבינו דזשומען מיר אין קאפ צו עפענען א נייעם אשכול און א גאנצער אנדערע נושא. מיר וועלן דא צוריק זיין שארטלי.

פאלגט נאך די נייע נושא:
וואס וועל איך וואס וויל זי, וואס באקום איך, וואס באקומט זו, וואס געבט זי, וואס געב איך.

ווען די ארטיקעל וועט זיין פארטיג וועלן מיר זיך בעז״ה צוריק קערן. להתראות.


Sent from my iPhone using Tapatalk

[הקטן]

אבער מען מוז צולייגען נאך א נקודה, אז ווען מען לייגט א צורת הפתח אויף א רשות הרבים דאורייתא, ווערט עס א דרבנן, מען טאר נישט מאכן א עירוב, אבער עס איז נאר מדרבנן. ממילא די אלע קולות שפילען זיך נישט מיט א דאורייתא סיי ווי.

האט דאס יא א מקור אין גמרא אדער גייט דאס אויך אריין אינעם פשט'ל...?

דו ווייסט?!?
האסט דאך דארך געטון די סיגיא

[אישתישבי]

עס שטייט אין ערוך השלחן. אבער איך בין זיכער עס שטייט אין נאך פלעצער. וואס איז די גרויסע חידוש?

https://he.m.wikisource.org/wiki/%D7%A2 ... %A3_%D7%90

[אישתישבי]

אין מסכת בבא בתרא איז דא די זעלבע גמרא, דארט האט רש"י נישט געשריבן קיין פירוש, אונז האבן אבער דארט די פירוש פונעם רשב"ם, ער לערנט אינגאנצן אנדערש. לויט דער רשב"ם האט מען אלץ געוואוסט אז די איס

ור גייט נאר אן פאר די דור וואס האט איינגענומען ארץ ישראל, די זאך וואס איז געשעהן אין ט"ו באב איז פשוט אז אין יענעם טאג איז דער לעצטער מענטש פון יענעם דור געשטארבן און אזוי איז די איסור מותר געווארן פון זיך אליינס.

איך האב נאכגעקוקט דער רשב"ם איך זעה נישט פין ווי די נעמסט דאס.

לבא זה בזה - שהותרו הסבת נחלה שפסק אותו דור של באי הארץ שנאסר להם הסבת נחלה והשתא מיהא אם נשתיירו עדיין בני אדם שהיו באותו הדור אכתי באיסורייהו קיימי אבל שאר בני אדם שלא היו באותו הדור מותרין

דאס איז אמת לויט יעדען, ווייל דער דרש איז זה הדבר, לדור זה. ווי זעהסט די אז מען האט עס אייביג געוויסט. די ביסט מדייק אז דער יו"ט איז ווייל דער דור האט זיך געענדיקט, אבער עס איז נישט מוכרח. און אפילו לויט רש"י איז עס געבליבען אסור פאר מענטשן פין יענער דור.

[רביה''ק זי''ע]

[tag]אישתישבי[/tag]: רש"י אין תענית ל: זאגט קלאר אז ס'איז צוגעגאנגען מיט אן "עמדו והתירו", מ'האט געדארפט מאכן אן החלטה צו מאכן א נייע דרש כדי עס מתיר צו זיין. קוק אויך אין די לבוש וואס כ'האב צוגעצייכענט וואו זיין לשון איז "ופעם אחד בחמשה עשר באב נתאספו חכמי ישראל ומצאו קרא ודרשו והתירו הדבר... עיין שם באריכות. דאס הייסט אז אויב די ישיבת בית דין וואס האט געמאכט דעם נייעם דרש איז געווען אין יאר תש"פ איז די איסור פון הסבת נחלות נישט מותר געווארן ביז'ן יאר תש"פ, און ווען נישט וואס מ'איז מחליט דאס מתיר צו זיין וואלט עס ווייטער געבליבן אסור. דער רשב"ם ווידער איז זייער קלאר, מ'האט נישט געמאכט קיין נייע דרשות, ס'איז פשוט א הלכה וואס איז אראפגעקומען מסיני צוזאמען מיט די גאנצע תורה, happens to be אז יענע דור איז אויסגעשטארבן אין ט"ו באב.

[אישתישבי]

[tag]אישתישבי[/tag]: רש"י אין תענית ל: זאגט קלאר אז ס'איז צוגעגאנגען מיט אן "עמדו והתירו", מ'האט געדארפט מאכן אן החלטה צו מאכן א נייע דרש כדי עס מתיר צו זיין. קוק אויך אין די לבוש וואס כ'האב צוגעצייכענט וואו זיין לשון איז "ופעם אחד בחמשה עשר באב נתאספו חכמי ישראל ומצאו קרא ודרשו והתירו הדבר... עיין שם באריכות. דאס הייסט אז אויב די ישיבת בית דין וואס האט געמאכט דעם נייעם דרש איז געווען אין יאר תש"פ איז די איסור פון הסבת נחלות נישט מותר געווארן ביז'ן יאר תש"פ, און ווען נישט וואס מ'איז מחליט דאס מתיר צו זיין וואלט עס ווייטער געבליבן אסור. דער רשב"ם ווידער איז זייער קלאר, מ'האט נישט געמאכט קיין נייע דרשות, ס'איז פשוט א הלכה וואס איז אראפגעקומען מסיני צוזאמען מיט די גאנצע תורה, happens to be אז יענע דור איז אויסגעשטארבן אין ט"ו באב.

וועלכע ווערטער וואס דער רשב"ם זאגט איז נישט אמת לויט רש"י?

[הקטן]

דאס הייסט אז אויב די ישיבת בית דין וואס האט געמאכט דעם נייעם דרש איז געווען אין יאר תש"פ איז די איסור פון הסבת נחלות נישט מותר געווארן ביז'ן יאר תש"פ

זיכער אזוי!

אמאל איז אויך דא וואס ס'האט געקענט זיין א מחלוקה צווישען די ב"ד משבט לשבט און פאר איין שבט איז דאס מן התורה געווען מותר און פאר די צווייטע אסור! ווייל אזוי האט גאט געזאגט פאר זיינע קינדער
ביז וואלאנג ב"ד הגדול שבירשלים האט געפאסקענט

איך ווארט נאך צי זען די ראיה אז זיי האבן זיך אליין גענימען די כח
ס'קימט באלד? די לבוש שרייבט זיי האבן זיך דאס אליין גענימען?

[אישתישבי]

דער מן התורה מיינסטו אוודאי לא תסור.

און וואס איז דער חידוש? און ווי אזוי קומט עס אהער?

[רביה''ק זי''ע]

וועלכע ווערטער וואס דער רשב"ם זאגט איז נישט אמת לויט רש"י?

אז די דור פון די באי הארץ האבן געענדיגט שטארבן אום ט"ו באב, ס'קען זיין אז ס'איז סתם אזוי אמת, אבער נישט דאס איז וואס די גמרא זאגט.

[אישתישבי]

וועלכע ווערטער וואס דער רשב"ם זאגט איז נישט אמת לויט רש"י?

אז די דור פון די באי הארץ האבן געענדיגט שטארבן אום ט"ו באב, ס'קען זיין אז ס'איז סתם אזוי אמת, אבער נישט דאס איז וואס די גמרא זאגט.

דער רשב*ם זאגט עס נישט. ער זאגט אז איינמאל זיי זענען געשטארבן האבן זיי געמעגט חתונה האבן, און דאס איז אמת לויט רש"י אויך. איך זעה נישט אז דער רשב"ם זאל זאגן אז זיי האבן געענדיגט שטארבן אין ט"ו באב.