סטאטיסטיש גערעדט, איז עס בכלל מעגליך?

[מי אני]

viewtopic.php?p=442331#p442331

[מי אני]

און וואס ניצט מען צי וויסען אויב מען איז זיך נישט טועה? אויב נישט די אנדערע צוויי

אפשר פרובירט ער דאס צו באווארענען מיט׳ן שרייבן שפעטער דארט (עפ״י תרגום אבן תיבון), ״וזה אחרי שמירת המוחש והמושכל ברגילות אשר זכרנו״, ע״כ ע״ש. און הרב דר. אלכסנדר אלטמאן טייטשט דאס (פון אראביש):
The first and primary condition, however, is that we should carefully apply our “experience” [emphasis mine] to our interpretation of sense perceptions and of the dictates of Reason as required

[הקטן]

און וואס ניצט מען צי וויסען אויב מען איז זיך נישט טועה? אויב נישט די אנדערע צוויי

אפשר פרובירט ער דאס צו באווארענען מיט׳ן שרייבן שפעטער דארט (עפ״י תרגום אבן תיבון), ״וזה אחרי שמירת המוחש והמושכל ברגילות אשר זכרנו״, ע״כ ע״ש. און הרב דר. אלכסנדר אלטמאן טייטשט דאס (פון אראביש):
The first and primary condition, however, is that we should carefully apply our “experience” [emphasis mine] to our interpretation of sense perceptions and of the dictates of Reason as required

און ווער זאגט דיר אז דו האסט "קערפאלי עפלייד דיין עקספעריענס" אויב נישט די אנדערע צוויי?
אינפענעט ריגרעשען?...

ב.ד.וו איך וואלט מציע געווען פאר וועם דער אשכול רעדט The_Signal_and_The_Noise____Nate_Silver

[מי אני]

דאס קען אויך אפשר נוגע זיין צו די דאקטרין פון עמפיריסיזם. כוזרי (מאמר א ה):
‏

אַךְ כַּאֲשֶׁר תִּתְאַמֵּת הָרְאָיָה וְהַנִּסָּיוֹן, עַד שֶׁיַּאֲמִין בּוֹ כָל הַלֵּב וְלֹא יִמְצָא דֶרֶךְ אַחֶרֶת לְהַאֲמִין בְּזוּלַת מַה שֶּׁנִּתְבָּרֵר אֶצְלוֹ, יִתְחַכֵּם לַהַקָּשָׁה וִינַהֲלָה לְאַט עַד שֶׁיְּקָרֵב הָרִחוּק הַהוּא, כַּאֲשֶׁר יַעֲשׂוּ הַטִּבְעִיִּים בַּכֹּחוֹת הַמֻּפְלָאִים אֲשֶׁר הֵם רוֹאִים, שֶׁאִם יְסֻפַּר לָהֶם עֲלִיהֶם מִבְּלִי רְאוֹתָם, מַכְחִישִׁים אוֹתָם, וְכַאֲשֶׁר רוֹאִים אוֹתָם, מִתְחַכְּמִים וְשָׂמִים לָהֶם סִבּוֹת מִן הַכּוֹכָבִים וְהָרוּחֲנִיּוֹת וְלֹא יִדְחוּ הָרְאוּת.

***

מיר קענען אסאך מאל טרעפן גימטראיות וואס שטימען ״פונקט״ אויפן האר. אז עס איז שווער צו גלייבן אז פונקט האט זיך געמאכט אז די צוויי ווערטער שטימען אין גימטריא איז עס נישט א סימן פון הימל.

אגב, אויף דעם איז סתם אזוי אינטרעסאנט צו ציטירן דר. עריל דעיוויס אויף גימטריאות (אינ׳ם דזשורנאל וויטוס טעסטאמענטום, לגבי די ענין פון מספר בני ישראל אין מדבר):
“Practically any number can be conjured up, provided one chooses the correct phrase.”

בנוגע די פראבעביליטי פון א גימטריא איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען אז אויב מ׳דיווייד ביים ים של שלמה (מלכים א ז כג) די כתיב, דהיינו ״קוה״ [111], ביים קרי ״קו״ [106], און מ׳מאלטיפלייט דאס ביי 3 [די וועליו פון π וואס עס קומט אויס פון די פסוק, כידוע בעירובין יד.] קומט דאס אויס צו 3.1419, וואס איז ריכטיג צו פיר דעסימעל פלעצער. יעצט, דר. עליאט פּיינס טוהט דא דורך די שאנסן (עפ״י אינפארמעישאן טעאריע) אז עס זאל ״פונקט״ געלונגען (צווישן אנדערע הערות).

[מי אני]

און וואס ניצט מען צי וויסען אויב מען איז זיך נישט טועה? אויב נישט די אנדערע צוויי

אפשר פרובירט ער דאס צו באווארענען מיט׳ן שרייבן שפעטער דארט (עפ״י תרגום אבן תיבון), ״וזה אחרי שמירת המוחש והמושכל ברגילות אשר זכרנו״, ע״כ ע״ש. און הרב דר. אלכסנדר אלטמאן טייטשט דאס (פון אראביש):
The first and primary condition, however, is that we should carefully apply our “experience” [emphasis mine] to our interpretation of sense perceptions and of the dictates of Reason as required

און ווער זאגט דיר אז דו האסט "קערפאלי עפלייד דיין עקספעריענס" אויב נישט די אנדערע צוויי?
אינפענעט ריגרעשען?...

עס קען זיין אז דער רס״ג נעמט אן (להבדיל) ענליך צו אפיקורוס׳נס מהלך. דהיינו, אפיקורוס איז געווען א שטארקע עמפיריסיסט און האט אוועקגעמאכט אפלטון׳ס מהלך אז ריזען, אן די חושים, איז א מקור פאר׳ן וויסן. ער האט געהאלטן (דערפאר?) אז די חושים טוהן קיינמאל נישט אויספאפּען די מענטש, נאר מען דארף דאס קענען ריכטיג אויסטייטשן. לכאורה, כדי זיך צו ראטעווען פון די טענה אז אויב אזוי קומט דאך אויס אז דאס [דאס ״אפטייטשן״ די אינפּוט פון די חושים] דארף דאך שוין צוקומען צו ריזען? איז, לכאורה, האלט מען אז דאס ״אפטייטשן״ איז נאך יא בגדר השגת החוש (ולכאורה כ״ש/בפרט ווען די ״אפטייטש״ איז מיוסד אויף די פריערדיגע עקספיריענסעס פון טאקע אט די חושים). דאס איז כעין דאס אז מ׳האט געמיינט מ׳זעהט מיט׳ן חוש הראיה פון דערווייט א מענטש און ס׳שטעלט זיך ארויס אלס א שטאנג; עס איז נאך אלס אונטער׳ן גדר פון השגת החוש/עמפיריש בלא השכל/ראציאנאליש.

(פארשטייט זיך אז עס איז משמע אז דער רס״ג האט געגעבן מער חשיבות ווי אפיקורוס פאר ראציאנאל. עס זעהט נאר אויס מדבריו אז ער גיבט מער חשיבות פאר׳ן עמפיריסיסט מהלך.)

***

אגב, אז מ׳האט געהאט דערמאנט אקאם׳ס רעיזאר אין די שמועס פון פראבעביליטי, איז אינטרעסאנט צו באמערקן (אין א מעטא סארט פון וועג) אז ס׳איז דא (בתוך קאמפיוטער סייענס) סאלאמאנאף׳ס טעאריע פון יוניווערסאל אינדאקטיוו אינפערעס וואס איז א (שטיקל) מאטעמאטישע פּרוף עפ״י/בתוך פראבעביליטי צו אקאם׳ס רעיזאר. (הגם די מאטעמאטישע חלק דערין נעמט אן אז עס איז דא עפעס מעגליכקייטן דערין וואס מ׳קען בעצם קאמפּיוטן. דאס גייט נישט אזוי ווייט אנגיין ביי אונזער שמועס, וואו איינע פון די מהלכים איז רוה״ק כמובן.)

[מי אני]

אין דעם שמועס קען זיין אינטרעסאנט צוצוצייכענען דאס וואס דער אור ה׳ (מאמר ב כלל ד פ״ב) זאגט לגבי נבואה (וואס אין דעם ווערט אויך נכלל רוה״ק ועיין במו״נ ח״ב פמ״ה). ער זאגט אז כדי צו בוחן זיין צו איינער איז א נביא אמת און זעהן צו די אות/מופת וואס ער זאגט פאָר פאסירט טאקע (וואס לפי שיטתו קען מען דאס אויך בוחן זיין אפילו ביי שלעכטע יעודים טאמער איז דאס אינ׳ם קאנטעקסט אויף טאקע אויפצוּווייזן משמים אמיתתו, דלא כהרמב״ם והרלב״ג) קען פאדערן מער ווי איינמאל, טאמער איז דא אויפ׳ן אות א חשד ע״ש. ולענינינו קען מען אפשר אויך זאגן אז אויף א חשד פון כולו בחק הטבע און ״פונקט״ עפ״י פראבעביליטי וככל הנ״ל איז כדי אויפצוּווייזן אמיתת רוה״ק שלו (בזה, און פארשטייט זיך ווען מ׳ווייסט פאר א פאקט אז ס׳איז נישטא קיין ״פאַוּל פּלעי״) וועט אפשר אויספעהלן מער ווי איינמאל. (איך פארשטיי אז אפילו דעמאלטס קען אויך אריינקומען די געזעץ פון טרוּלי לארדזש נומערן, אבער לכאורה וועט דאס עס מער צוברענגן צו אקאם׳ס רעיזאר.)

***

אין דעם שמועס איז אויך אינטרעסאנט אנצומערקן וואס אריסטו האט געזאגט (מעטאפיזיקס 9 פ״ד) אז אויב נעמט מען אן אז עפעס איז אין די רעלם פון ״מעגליך״ [אפשרי] אבער מען זאגט אז דאס גייט נישט קיינמאל פאסירן און ווערן ״אקטועל״ [בפועל], אפילו אין אינפיניט צייט, איז מן הנמנע. דער אור ה׳ ברענגט דאס אראפ אין מאמר ד דרוש א ע״ש.

[מי אני]

מענין לענין אבער דאך באותו ענין, אז מ׳האט גערעדט פון דעם צו א פראבעביליטי פון 0 מיינט ממש אוממעגליך, און דעם געדאנק פון א קאָנטיניוּאָם און אינפיניטי דערין (ווס. דיסקריט), איז אינטרעסאנט אביסל אנצומערקן און בארירן איבער דעם פראבעביליטי דענסיטי פאָנקשׁען. דאס נוצט מען אין א פאל וואו עס קענען בעצם זיין אן אינפיניט צאל פון פראבעביליטיס/מעגליכקייטן אינ׳ם דבר הנידון [אבסאלוטלי קאָנטיניוּאָס] (צווישן 0 און 1 [דעסימעלס וכו׳]). אין אזא פאל נוצט מען אן אינטעגראל צו רעכענען די פראבעביליטי פון א רעינדזש דערין וואס דאס איז, און עס קומט אויס אז הגם אויב נעמט מען דאס עד הסוף [די לימיט] וועט יעדע אינדיווידואלע וועליו זיין (א מאטעמאטישן) 0, מוז מען דאך אבער זאגן אז בעצם איז דאס יא מעגליך.

[מי אני]

אין דעם גאנצן שמועס איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען צום סומאטוכע וואס דער פסיכאלאג דר. דעריל בּעם׳ס ערענסטע שטודיע איבער דאס יכולת פון ״שפירן דעם צוקונפט״ [פּרימאנישאן/פּריקאגנישאן] האט אנגעזייעט. זיין שטודיע האט געצייגט אז דאס צוקונפט האט א השפעה אויפ׳ן עבר צוריקצווועגס פאר עס האט אין פאקט פאסירט. למשל, אז דאס וואס מ׳גייט חזר׳ן האט (געהאט) א (סטאטיסטישע סיגניפיקענט) השפעה אויף דאס צו געדענקען פאר׳ן דאס חזר׳ן. דאס, און ענליכע סארטן עקספערימענטן וואס ער האט געטוהן אין די נושא פאר די שטודיע, זענען ענליך צו דעם געדאנק פון ״רוה״ק״ און אז מ׳קען ״שפירן״ דאס צוקונפט, עכ״פ אז עס זאל האבן עפעס א השפעה אויף די הוה (הגם ער האט דאס פרובירט אויפצוווייזן אויף יעדן מענטש, ול״ד אויף געוויסע מענטשן אז זיי זענען שטערקער אין דעם; א סארט ״מזליה חזי״).

עס האט זיך אפגעטוהן אויף טישן-און-אויף-בענק אין די סייענטיפישע/אקאדעמישע געמיינדע איבער די מעטאדאלאגיע פונעם שטודיע, און איבער די מעטאדאלאגיע פון (פסיכאלאגישע) שטודיעס און ווי אזוי זיי גייען צו בכלל. ווי אויך איז געווען א קאנטראווערסיע צו מען באקומט געהעריג די זעלבע רעזולטאטן ווען מען מאכט נאך זיינע סארטן עקספערימענטן (וואס איז גראדע סתם אזוי א פראבלעם היינט-צו-טאגס אין סייענס).

[מי אני]

אפיקורוס איז געווען א שטארקע עמפיריסיסט און האט אוועקגעמאכט אפלטון׳ס מהלך אז ריזען, אן די חושים, איז א מקור פאר׳ן וויסן. ער האט געהאלטן (דערפאר?) אז די חושים טוהן קיינמאל נישט אויספאפּען די מענטש, נאר מען דארף דאס קענען ריכטיג אויסטייטשן. לכאורה, כדי זיך צו ראטעווען פון די טענה אז אויב אזוי קומט דאך אויס אז דאס [דאס ״אפטייטשן״ די אינפּוט פון די חושים] דארף דאך שוין צוקומען צו ריזען? איז, לכאורה, האלט מען אז דאס ״אפטייטשן״ איז נאך יא בגדר השגת החוש (ולכאורה כ״ש/בפרט ווען די ״אפטייטש״ איז מיוסד אויף די פריערדיגע עקספיריענסעס פון טאקע אט די חושים). דאס איז כעין דאס אז מ׳האט געמיינט מ׳זעהט מיט׳ן חוש הראיה פון דערווייט א מענטש און ס׳שטעלט זיך ארויס אלס א שטאנג; עס איז נאך אלס אונטער׳ן גדר פון השגת החוש/עמפיריש בלא השכל/ראציאנאליש.

עס איז משמע פון סעקסטוס עמפּיריקוס אז ער האט אפגעלערענט אפיקורוס אז באותו עת וואס די חושים גיבן דיר איבער ווי אזוי עס זעהט אויס, למשל אז א גרויסע זאך זעהט דיר אויס קליין פון דער ווייט, איז דאס טאקע דער אמת כלפי דיר. ״אפטייטשן״ איז אבער שוין יא גענצליך אפגעטיילט פון השגת החושים. טאמער דו טייטשט עס שוין אפ אויף צו מיינען אז די זאך וואס דו זעהסט איז באמת פאר זיך קליין איז עס שוין א טעות אין דיין אפטייטש אבער נעמט גארנישט אוועק פונעם אמת פון השגת החוש.
‏

אגב, אז מ׳האט געהאט דערמאנט אקאם׳ס רעיזאר אין די שמועס פון פראבעביליטי, איז אינטרעסאנט צו באמערקן (אין א מעטא סארט פון וועג) אז ס׳איז דא (בתוך קאמפיוטער סייענס) סאלאמאנאף׳ס טעאריע פון יוניווערסאל אינדאקטיוו אינפערעס וואס איז א (שטיקל) מאטעמאטישע פּרוף עפ״י/בתוך פראבעביליטי צו אקאם׳ס רעיזאר.

ועיין מכאן ולהלן.

[מי אני]

אז מ׳האט דערמאנט אקאם׳ס רעיזאר, וענין ראציאנאליזם ועמפּיריסיזם און דאס וואס דער רס״ג האט צוגעלייגט לזה הגדה הנאמנת, זהו לשונו של אקאם בזה:

2930B2BB-E8B0-4E55-B9C5-3F0A85400EFE.jpeg

[גרעפיקסער]

מ׳קען אפשר אריינלערנען אין די לחם משנה (הלכות תשובה ח ז) אז ער מאכט א חילוק אליבא דהרמב״ם לימות המשיח צווישן די צוויי סארטן אומעגליכקייטן; פיזיש אדער פראבעביליסטיש. דהיינו, ער וויל אויפטוהן אז דער רמב״ם האלט נישט אינגאנצן ווי שמואל לגבי ימות המשיח. נאר ער האלט אז זאכן וואס זענען כנגד המציאות, ווי למשל וגר זאב עם כבש, וועלען נישט זיין (וממילא הוי רק משל), משא״כ זאכן וואס זענען בעצם במציאות, כגון אז עס וועט נישט זיין קיין עניות, דאס וועט יא זיין לעתיד ע״ש.

מען קען אפשר זאגן (איך פארשטיי אז אפשר להשיב) אז דאס איז דער אויבן-דערמאנטע חילוק. דהיינו, דאס אז די טבע הטורף זאל פארשוואונדן ווערן פונ׳ם חיה הטורף איז א פיזישע אומעגליכקייט, משא״כ דאס אז אין די גאנצע וועלט זאלן נישט זיין קיין עניות איז מער א פראבעביליסטישע.

לפענ״ד א חי׳ וועט נאר טורף זיין ווען ער איז הינגעריג, אין אנדערע צייטן קען ער אפילו רחמנות האבן אויף דעם זעלבן באשעפעניש, נאר די סקונדע ער איז הינגעריג זעט ער מער נישט אין דעם א נפש חי׳, ער זעיט עס אלץ זיין ׳עסן׳.
דאס אז די געוויקסן וועלן זיין פיהל רייכער אין נוטרישנ׳ס איז לכאורה נישט נגד הטבע, במילא קען זיין אז די תבואה וועט זיין גענוג זעטיג אפילו פאר א חי׳ טורפת... דעריבער קען וגר זאב עם כבש זיין פשוט׳ע טבע.

[מי אני]

דאס קען מען מער זאגן בנוגע אַמניוואָרס, וואס עסן סיי געוואוקסן און סיי פלייש. אבער בנוגע קאַרניוואָרס, וואס זענען טורף און עסן נאר פלייש, איז דאס שוין שווערער. א זאב איז א קאַרניוואָר און אזוי אויך אן אריה.

ואגב, רירסטו שוין צו אויף צו פארענטפערן וואס איך האב דא געוואלט אפשר פּאזיטירן (ביים סוף).

[קנדה]

דאס קען מען מער זאגן בנוגע אַמניוואָרס, וואס עסן סיי געוואוקסן און סיי פלייש. אבער בנוגע קאַרניוואָרס, וואס זענען טורף און עסן נאר פלייש, איז דאס שוין שווערער. א זאב איז א קאַרניוואָר און אזוי אויך אן אריה.

ואגב, רירסטו שוין צו אויף צו פארענטפערן וואס איך האב דא געוואלט אפשר פּאזיטירן (ביים סוף).

איך בין שוין צומישט קודם וועלכע ראשונים גלייבן נישט אין השגחה פרטית
אויכעט וויאזוי העלפט תפילה אויב עס איז נישט דא השגחה פרטית

Sent from my SM-G930W8 using Tapatalk

[מי אני]

און וואס ניצט מען צי וויסען אויב מען איז זיך נישט טועה? אויב נישט די אנדערע צוויי

אפשר פרובירט ער דאס צו באווארענען מיט׳ן שרייבן שפעטער דארט (עפ״י תרגום אבן תיבון), ״וזה אחרי שמירת המוחש והמושכל ברגילות אשר זכרנו״, ע״כ ע״ש. און הרב דר. אלכסנדר אלטמאן טייטשט דאס (פון אראביש):
The first and primary condition, however, is that we should carefully apply our “experience” [emphasis mine] to our interpretation of sense perceptions and of the dictates of Reason as required

און ווער זאגט דיר אז דו האסט "קערפאלי עפלייד דיין עקספעריענס" אויב נישט די אנדערע צוויי?
אינפענעט ריגרעשען?...

עס איז אינטרעסאנט צו באמערקן אז די מיִמאַמסאַ חדר פון אינדיע האבן גענוצט די טענה פון אן אינפיניט ריגרעס אלס א ראיה צו זייער עמפירישע מהלך. דהיינו, אז וויבאלד יעדע ״פּראַמאַנאַ״ [א שורש/כלי ווי אזוי מ׳״ווייסט״] פאדערט איינס פריער עס צו מחזק זיין וכן הלאה, שטעלט מען זיך שוין אפ ביי די עמפּירישע פּראַמאַנאַס און זאגן אז זיי זענען די עיקר. דער בודהיסט פילאזאף נאַגאַרדזשוּנאַ האט גענוצט אן ענליכן טענה לחזק אז ״וויסן״ בכלל איז זעלבסט-סערטיפייאינג.

[קנדה]

דאס קען מען מער זאגן בנוגע אַמניוואָרס, וואס עסן סיי געוואוקסן און סיי פלייש. אבער בנוגע קאַרניוואָרס, וואס זענען טורף און עסן נאר פלייש, איז דאס שוין שווערער. א זאב איז א קאַרניוואָר און אזוי אויך אן אריה.

ואגב, רירסטו שוין צו אויף צו פארענטפערן וואס איך האב דא געוואלט אפשר פּאזיטירן (ביים סוף).

איך בין שוין צומישט קודם וועלכע ראשונים גלייבן נישט אין השגחה פרטית
אויכעט וויאזוי העלפט תפילה אויב עס איז נישט דא השגחה פרטית

Sent from my SM-G930W8 using Tapatalk

לערן איך היינט א תשובות הרמב''ם וואס איז מיר געווען א חידוש און עס קומט ארויס אז ער האלט נישט השגחה פרטיות עכ''פ זיכער מער rational
וז''ל Teshuvot HaRambam 158:3
תשובה על מה שאמרת אתה כי כל מעשה בני האדם אינה בגזרה מלפני הבורא יתעלה הוא האמת שאין בה דופי ולפיכך נותנין לו שכר אם הלך בדרך הטובה ונפרעין ממנו אם הלך בדרך רעה וכל מעשה בני האדם בכלל יראת שמים הם וסוף כל דבר ודבר ממעשה בני האדם מביא לידי מצוה או לידי עבירה וזהו מה שאמרו רבותינו ז"ל הכל בידי שמים במנהגו של עולם וטבעו כגון מיני אילנות וחיות ונפשות ומזלות וגלגלים ומלאכים הכל בידי שמים וכבר הרחבנו בפי' משנת מסכת אבות מענין זה והבאנו ראיות וכן בתחלת החבור הגדול אשר חברנו מכל המצות וכל המניח דברים שביארנו שהם בנויים על יסודי עולם והולך ומחפש בהגדה מן ההגדות או במדרש מן המדרשים או בדברי אחד מן הגאונים זכרם לברכה עד שימצא מלה אחת ישיב בה על דברינו שהם דברי דעת ותבונה אינו אלא מאבד עצמו לדעת ודי לו מה שעשה לנפשו וזהו שאמר לך רבך בתו של פלוני לפלוני וממון של פלוני לפלוני אם גזרה שוה בכל היא זאת והדברים כפשוטם למה נאמר בתורה פן ימות במלחמה ואיש אחר יקחנה ואיש אחר יחללנו וכי יש בעולם בעל דעה יסתפק לו דבר זה אחר מה שכתוב בתורה אלא כך ראוי למי שהוא מבין ולבו נבון להבין דרך האמת שישים ענין זה המפורש בתורה עקר ויסוד שלא יהרוס בנין ויתד התקועה אשר לא תמוט וכשימצא פסוק מדברי הנביאים או דבר מדברי רבותינו ז"ל חולק על עקר זה וסותר ענין זה ידרוש ויבקש בעין לבו עד שיבין דברי הנביא או החכם אם יצאו דבריהם מכוונים בענין המפורש בתורה הרי מה טוב ואם לאו יאמר דברי הנביא הזה או דברי חכם זה איני יודע אותם דברים שבגו הם ואינם על פשוטיהם וזה שאמר החכם בתו של פלוני לפלוני דרך שכר או דרך פורענות הוא זה שאם זה האיש או זאת האשה עשו מצוה שראוי ליתן שכרם בהן זיווג יפה ומשובח הקדוש ברוך הוא מזווגן זה לזה וכן אם ראוי ליפרע מהם בזווג שיהיה בו קטטה ומלחמה תמיד מזווגן וזה כענין שאמרו רבותינו ז''ל אפילו ממזר אחד בסוף העולם וממזרת אחת בסוף העולם הקדוש ברוך הוא מביאן ומזווגן זה לזה ואין הדבר הזה שוה לכל אלא לאלו שנתחייבו או שזכו כמו שישר בעיני השם יתעלה וכל אלו הדברים הם בנוים על מה שפירשנו בפירוש מסכת אבות כמו שהבנת וחכם גדול אתה ולב מבין יש לך שהבנת הדברים וידעת דרך הישרה: וכתב משה ב"ר מימון זצ"ל



Sent from my SM-G930W8 using Tapatalk

[מי אני]

רעדענדיג פון דעם אז דער רס״ג האט צוגעלייגט א פערטע דרך פון נותן הבירור וואס דאס איז הגדה הנאמנת, איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען אז אין די עפיסטעמילאגיע פון, להבדיל, די נִיַאיַא חדר אין אינדיאנע פילאזאפיע זענען דא פיר שרשים/מקורות פון ״וויסן״ [פּראַמאַנאַס]: בחוש, מקיש זיין איין זאך צום צווייטן/דן זיין פון איין פאל אויף אלע אזעלכע פעלער, מבין דבר מתוך דבר, און הגדה הנאמנת.

[מי אני]

אגב, אז מ׳האט געהאט דערמאנט אקאם׳ס רעיזאר אין די שמועס פון פראבעביליטי, איז אינטרעסאנט צו באמערקן (אין א מעטא סארט פון וועג) אז ס׳איז דא (בתוך קאמפיוטער סייענס) סאלאמאנאף׳ס טעאריע פון יוניווערסאל אינדאקטיוו אינפערעס וואס איז א (שטיקל) מאטעמאטישע פּרוף עפ״י/בתוך פראבעביליטי צו אקאם׳ס רעיזאר.

לגבי מאטעמאטיקס בתוך אקאם׳ס רעיזאר איז אויך דא דעם אקאיקעי אינפארמאציע קרייטעריאן טעארעם פונעם יאפאנעזער סטאטיסטיקער דר. היראטוגו אקאיקעי. דאס לויטעט אז צווישן סטאטיסטישע מאדעלן אויף א געוויסע אבזערוואציע וכו׳, וועלן דע מאדעלן וואס האבן מער פּאראמעטערן [נומערן וואס באציהען זיך צו די אבזערוואציע] דאך האבן א קלענערע פּרעדיקטיוו פּאַוּער ווי די וואס האבן ווייניגערע פּאראמעטערן. דאס גייט אין איינקלאנג מיט דעם אז ווי מער פשטות׳דיג אן ערקלערונג וכו׳ אויף אן אבזערוואציע איז, אלס מער יתכן איז עס.

למשל, לא׳מיר זאגן אז דו זעהסט צוויי פעלדער. דו מעסט אין איין פעלד 100 זאנגען און זיי זענען הויך ביי עוורידזש 10 טפחים און אינעם אנדערן מעסטו אויך 100 און זיי זענען 8 טפחים. ס׳איז שוין מער צום סוף פון די סעזאן אין וואס עס וואקסט וממילא נעמסטו אן אז ס׳וועט קיין סאך מער נישט וואקסן. דו גייסט צוריק קומען מארגן און מעסטן נאך אמאל 100 זאנגען פון איעדעס פעלד. קען מען דא מאכן צוויי פּרעדיקשאנס:

1). פונעם ערשטן פעלד וועט די עוורידזש זיין 10 טפחים און פונעם צווייטן 8 [די זעלבע ווי פריער; 2 פּאראמעטערן/נומערן].

2). די עוורידזש פון איעדעס איינס וועט זיין 9 [די עוורידזש פון ביידע עוורידזשעס צוזאמען; 1 פּאראמעטער/נומער].

זאגט אבער די טעארעם אז הגם די ערשטע פיט מער די דאטא מעיקרא [ס׳איז דאך די זעלבע] איז אבער איר פּרעדיקטיוו פּאַוּער אויפ׳ן עתיד שוואכער ווי די צווייטע, וויבאלד עס האט ווייניגער פּאראמעטערן [1 לעומת דעם ערשטן׳ס 2]. די טעארעם גיבט א פונקטליכע נומער צו דעם עפ״י די מאטעמאטישע/סטאטיסטישע פארמולע דערפון.

[מי אני]

ומענין לענין באותו ענין פון סטאטיסטישע מאדעלן וואס שטעלן זיך ארויס להיפך פון וואס מען האט מעיקרא געקלערט, איז דא אין סטאטיסטיקס סימפּסאן׳ס פּאראדאקס. דאס איז ווען צומאל ווייזן גרופעס פון דאטא, יעדעס איינס פאר זיך, א (למשל) פאזיטיווע קארעלעישאן [ווי מער פון איין וועריעבּל אלס מער פון די אנדערע וועריעבּל], אבער ווען מ׳שטעלט אלע גרופעס צוזאמען זעהט מען א פונקט פארקערטע (למשל) נעגאטיווע קארעלעישאן [ווי מער פון איין וועריעבּל אלס ווייניגער פון די אנדערע וועריעבּל]. {פארשטייט זיך אז אלע גרופעס זענען דן אויף די זעלבע זאך; די זעלבע צוויי וועריעבּלס.}

דא איז א משל דערפון. אינעם ערשטן בילד זעהט מען אז יעדע פון די גרופעס פאר זיך [געמאכט יעדעס איינס אן אנדערע קאליר] האט א פאזיטיווע קארעלעישאן. אבער ווען מ׳שטעלט אלע גרופעס צוזאמען איז על הכלל כולו האט עס א נעגאטיווע קארעלעישאן. דאס איז וואס דאס צווייטע בילד צייגט קלאר [ווי אלע זענען שווארץ].

2A4B6DF7-C51F-4A81-92FB-247C700B9577.jpeg

0933ABA3-AB09-406E-969D-06EDEFDC6A83.jpeg

***

אינעם שמועס פון ראציאנאליזם און עמפּיריסיזם האט קאנט געוואלט מאכן א פשרה דערין מיט זיין טראנסאדענטעל מעטאד (ועיין מכאן ולהלן).

A286ECF4-3A0D-4FB5-A3A2-EDDB57D7C4BE.jpeg

[מי אני]

דער רמב״ם אין זיין איגרת לחכמי מארשילייא צוטיילט אויך עפיסטעמאלאגיע אין דריי:

1). דבר שתהיה עליו ראיה ברורה מדעתו של אדם כגון חכמת החשבון, וגימטריאות, ותקופות - והיינו ראציאנאליש.

2). דבר שישיגנו האדם באחד מהחמש הרגשות - והיינו עמפּיריש.

3). דבר שיקבל אותו האדם מן הנביאים ע"ה ומן הצדיקים - דער רס״ג׳ס פערטע וועג.

***

ער זאגט ווייטער אז מ׳דארף פשוט וויסן ווי אזוי צו נוצן דעם ידיעת החוש, זיך נישט טועה זיין בדמיון וכו׳, ע״ש (ובשביל האמונה שם, ועיין ג״כ להלן בפתיחה למאמר ב).

און וואס ניצט מען צי וויסען אויב מען איז זיך נישט טועה? אויב נישט די אנדערע צוויי

דער פילאזאף דר. ווילארד וואן קוויין, און זיין באקאנטע מאמר ״צוויי דאָגמאס פון עמפּיריסיזם״, פרעגט ענליך בנוגע זיין קריטיק קעגן לאגישע פּאזיטיוויזם (ואולי גם עמפּיריסיזם) וואס האלט אז נאר דאס וואס מ׳קען וועריפייען האט בכלל א באדייט, אבער זיין קשיא איז גענויגט קעגן דעם ווי אזוי זיי וועלן זיך אן עצה געבן מיט אנאליטישע סטעיטמענטס וואס זענען אמת מכח זייער מיינונג גרידא [כגון ״אלע בחורים זענען אומפארהייראט״]. דאס איז (בקיצור נמרץ מאד) ווייל אדער דארף די זאץ/פּראפּאזישאן צוקומען צו סינאָנימי, והיינו אויפטוישן דערין איין ווארט פאר אן אנדערע וואס איז אסאך נענטער צו א ווארט וואס ליגט שוין אינעם זאץ און דאדורך ווערט עס לאגיש אמת, והיינו אמת אין יעדעס פאל, אזש אז עס דארף נישט קיין עמפירישע וועריפיקעישאן. אבער דאס אליין דארף צוקומען צו הנחה קדומה און אנאליטיק.

ער שטעלט זיך אויך קעגן דאס געדאנק פון רעדאָקשיניזם בתוכו, וואס לויטעט אז זאכן באקומען ענדגילטיג זייער הסבר פון די פשוט׳ע באשטיינדלען וואס שטעלן זיי צאם, און אזוי ווערן אין די קאנטעקסט די סארט אנאליטישע סטעיטמענטס אראפגעבראכן צו זיין לאגיש אמת אן דארפן צוקומען דוקא צו סינאָנימי. אבער דאס אליין איז טעאריע-געלאדענט, ווייל יעדעס זאץ און ווארט איז דעפינירט ביחס צו אן אנדערע און קען למעשה ווערן אויפגעגעבן. דרס צו ראטעווען וואלט מען געדארפט צוקומען צו א יסודות׳דיגע ״סענס-דעטום שפראך״ וואס דאס איז די [אנאליטישע] יסוד פאר אלעס וואס קומט דערנאך. ער טענה׳ט אז ווי עס שיינט איז דאס מן הנמנע.

[מי אני]

רעדענדיג פון ראציאנאליזם ווס. עמפּיריסיזם איז אינטרעסאנט צו דערמאנען מאליִנוּ׳זס פראבלעם. וויליאם מאליִנוּ׳ס ווייב איז ל״ע געווען בלינד. ער האט געפרעגט פון דזשאן לאַק אויב איינער וואס איז ל״ע געווען בלינד פון געבורט, און אלס געפיהלט ווי אזוי א קיוּבּ און ספעיר [בּאָלי] פיהלן, וועט זיי גראד קענען דערקענען מיט׳ן זעהן אליין אויב ווערט יענער אויסגעהיילט פונעם בלינדקייט. עס האט זיך ארויסגעשטעלט אז די עמפּיריסיסטן (ובתוכם לאַק) האבן געהאלטן אז ניין און די ראציאנאליסטן אז יא. די עקספּערימענטאלע רעזולטאטן היינט-צו-טאג זענען אינקאנקלוסיוו.

***

דאס איז אביסל רעמיניסענט פונעם באקאנטן מעריִ׳ס צימער מבוכה אין פילאזאפיע. דאס שטעלט זיך פאר אז א גאנץ לעבן איז א מיידל א גאון געווען איינגעשפארט אין א שווארץ-ווייסע צימער אָן קיין שום צוטריט צו קיין שום קאלירן. דארט האט זי קונה געווען אלע מדע וואס איז שייך און אנבאלאנגט צו די תחום פון קאליר(ן) [ניוּראָפיזיאלאגיע איבער זעהן, די פיזישע כאראקטעריסטיקס דערפון, וכו׳]. די שאלה איז צי ווען זי גייט ענדליך נאכדעם ארויס אויף דער וועלט און זעהט בחוש קאלירן צום ערשטן מאל, באקומט זי עפעס נייע מדע? אויב יא דעמאלטס זענען סענסעישאנס און עקספיריענסעס אנדערש ווי סטעיטס פונעם מח אליין; אנגעבליך דלא כפיזיקעליזם. והרבה קולמוסין וכו׳.

[מי אני]

מיר קענען אסאך מאל טרעפן גימטראיות וואס שטימען ״פונקט״ אויפן האר. אז עס איז שווער צו גלייבן אז פונקט האט זיך געמאכט אז די צוויי ווערטער שטימען אין גימטריא איז עס נישט א סימן פון הימל.

1A6CB8F9-00F3-4318-A05E-401FBC5E473F.jpeg

היש״ר מקנדיה במצרף לחכמה.

[מי אני]

דאס איז אביסל רעמיניסענט פונעם באקאנטן מעריִ׳ס צימער מבוכה אין פילאזאפיע. דאס שטעלט זיך פאר אז א גאנץ לעבן איז א מיידל א גאון געווען איינגעשפארט אין א שווארץ-ווייסע צימער אָן קיין שום צוטריט צו קיין שום קאלירן. דארט האט זי קונה געווען אלע מדע וואס איז שייך און אנבאלאנגט צו די תחום פון קאליר(ן) [ניוּראָפיזיאלאגיע איבער זעהן, די פיזישע כאראקטעריסטיקס דערפון, וכו׳]. די שאלה איז צי ווען זי גייט ענדליך נאכדעם ארויס אויף דער וועלט און זעהט בחוש קאלירן צום ערשטן מאל, באקומט זי עפעס נייע מדע? אויב יא דעמאלטס זענען סענסעישאנס און עקספיריענסעס אנדערש ווי סטעיטס פונעם מח אליין; אנגעבליך דלא כפיזיקעליזם. והרבה קולמוסין וכו׳.

7D8A177B-DDFD-4E5D-A053-50558ED43AE1.jpeg

מ׳קען באטראכטן ווי דער עקידה (ריש פ׳ וירא שער יט) רירט אָן אביסל אויף די חקירה אין זיין (שארפע) מחלוקת קעגן דעם רלב״ג׳ס קאנסעפּשאן פון נבואה (במלחמות ה׳ מאמר ב), ע״ש.

[berlbalaguleh]

מילא. ווען די אדמורי"ם קומען ארויס מיט אן איסור אויף אלע פלעיס, החרשתי. (נישט אז איך האלט אז זיי זענען גערעכט.) אבער זיי אסר'ן נאר די אינטער'ן פלעיס. פרי יוצרם. ניין פרי עמלם פון ר' אליעזר נייהויז הי"ו מיט זיין טיעם. וואס האט זיי גענומען יארן פון שווערע ארבעט און א סאך געלט אויפצבויען. גייען זיי מיט איין בלאז און מאכן קאליע א איד'ס פרנסה. ועוד. די אלע פלעיס זענען 100% אויסגעהאלטן לויט אידישקייט. נישטא קיים שום חשש אדער שמץ פון נישט טויגעדיגע זאכן. און די קינדער האבן עס ליעב.
איך האלט אז ס'איז סתם היפאקריטיש און שלעכט. אדער אין בעסטן פאל שמאל קעפיגקייט...! און ס'נעמט אויך אוועק פון זייער פרעסטיזש און כבוד...!